05.05.2009

RYNEK KAPITAŁOWY – rynek długoterminowy, miejsce tworzenia i przepływu średnio i długoterminowych kapitałów, które to kapitały służą celom rozwojowym, finansują deficyty zarówno samorządowe jak i państwa.

Segmenty

• Długoterminowy rynek bankowy

• Instrumentów finansowych

Rynek kapitałowy dzieli się na:

• Rynek pierwotny – stymuluje on inwestycje w gospodarce i przyczynia się do jej rozwoju.

• Rynek wtórny – zapewnia płynność inwestycji na rynku kapitałowym.

Cena emisyjna – zazwyczaj wyższa od ceny nominalnej papieru wartościowego, cena na rynku wtórnym to cena rynkowa bo kształtowana jest przez popyt i podaż, cena na rynku może ukształtować się niżej od ceny emisyjnej, bo rynek może dokonać weryfikacji prawdziwej wartości instrumentu.

Na rynku kapitałowym występuje większe ryzyko niż na rynku pieniężnym, ale można także więcej zarobić.

Typy ryzyka na rynku kapitałowym:

1. Rynkowe – zmiany cen papierów wartościowych na skutek np. zmiany sytuacji gospodarczej w danym kraju, politycznej itd.

2. Finansowe – wiąże się z sytuacją finansową emitenta papierów wartościowych

3. Walutowe – wynika ono z przepływów kapitału pomiędzy krajowym rynkiem kapitałowym a rynkami międzynarodowymi.

Papiery wartościowe potwierdzają udostępnienie emitentowi kapitału.

Papiery dłużne i udziałowe.

Papiery wartościowe to akcje, prawa poboru, prawa do akcji, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne i certyfikaty inwestycyjne.

Schemat rynku kapitałowego

1. Rynki lokalne

2. Krajowe rynki kapitałowe

   1. Rynki w wstępnej fazie rozwoju

   2. Rynki wschodzące

   3. Rynki rozwinięte

3. Rynki międzynarodowe – wielkie rynki, których kapitalizacja przekracza 100% PKB. Są to rynki np. giełda nowojorska, tokijska, londyńska.

4. Ponadnarodowe rynki instrumentów dłużnych – rynek euro obligacji, rynek dalekowschodni, amerykański rynek obligacji międzynarodowych – wspólnie te rynki tworzą rynek obligacji finansowych o ogromnym potencjale finansowym.

Nasz, rodzimy rynek kapitałowy w obecnym kształcie rozwija się od 1989 roku. W ciągu 20 lat przeszedł wiele przeobrażeń i organizacyjnych i legislacyjnych. W trakcie tego okresu ten rynek został dostosowany do regulacji unijnych. 2 najważniejsze dyrektywy to 2004/2009/we w sprawie rynków instrumentów finansowych – po raz pierwszy usankcjonowała 3 niezależnie systemy obrotu: m.in. obrót na rynkach regulowanych; 2006/68/we w sprawie tworzenia spółek akcyjnych i utrzymywania oraz zmian wysokości kapitału.

Do aktów krajowych zalicza się:

• Ustawa o ofercie publicznej

• Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

• Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym (!)

• Ustawa o funduszach inwestycyjnych

• Ustawa o organizacji funduszy emerytalnych

• Ustawa o obligacjach

• KSH

• Ustawa „prawo bankowe”

Rynek kapitałowy w Polsce składa się z dominującego rynku publicznego i prywatnego.

Z publicznym rynkiem mamy do czynienia gdy oferta kierowana jest co najmniej do 100 osób lub do nieograniczonego adresata.

W przypadku prywatnego, niepublicznego rynku dom maklerski wprowadza po raz pierwszy papiery na rynek pierwotny a następnie organizuje wtórny obrót tymi walorami. Emisja niepubliczna ma dużo wad, bo ograniczone jest grono inwestorów, płynność instrumentów.

Najczęściej mamy do czynienia z emisją obcą (może być też własna, gdy bank sam organizuje swoją emisję). Emisja papierów wartościowych zlecana jest pośrednikowi, który ją organizuję, czasami także gwarantuje. Pośrednik pobiera opłatę, w postaci prowizji od emisji. Proces planowania emisji dzieli się na etapy:

1. Zwiastun emisji – jeszcze przed prospektem emisji, opracowuje się zwiastun emisji, nie podaje się ani liczby ani wartości emisyjnej papierów wartościowych. Jest on podstawą prowadzenia działań marketingowych. Organizuje się spotkania z potencjalnymi inwestorami, bada się poziom zainteresowania.

2. Opracowanie prospektu emisyjnego

W Polsce rynek wtórny dzieli się na rynek giełdowy i pozagiełdowy.

Rynek pozagiełdowy prowadzi MTS CeTO S.A.

Rynek giełdowy, regulowany przez prawo by chronić inwestorów inwestujących w papiery wartościowe. W Europie, także w Polsce wyróżnia się rynek podstawowy (zarezerwowany dla licznych i dobrze ustabilizowanych papierów), i równoległy (dla podmiotów wchodzących dopiero na rynek).

Funkcje rynku kapitałowego w gospodarce rynkowej:

1. Funkcja stymulacyjna – oznacza że rynek kapitałowy stymuluje procesy inwestycyjne i to w ujęciu makroekonomicznym, możliwe jest to dzięki szerokiej ofercie a także przejrzystości rynku.

2. Funkcja mobilizacyjno-informacyjna – sam fakt istnienia rynku kapitałowego warunkuje mobilizację kapitału, kapitał może być pozyskiwany bezpośrednio z rynku (bez udziału inwestycji typu bank) lub pozbycia się inwestycji w każdym czasie. Rynek musi zapewnić odpowiednią informację inwestorom.

3. Funkcja alokacyjna i realokacyjna – alokacja polega na inwestowaniu środków w papiery wartościowe, natomiast realokacja realokowanego kapitału następuje na rynku wtórnym, bo zmieniają się warunki inwestowania itd.

4. Funkcja transformacyjna – przejawia się tym, że zamieniamy oszczędności w kapitał finansujący rozwój, przynoszący dochód. W ramach tej funkcji możemy wymieniać papiery na inne, przynoszący większy dochód itd. Ta funkcja realizowana będzie jeśli rynek będzie płynny.

5. Funkcja wyceniająca – rynek kapitałowy wycenia kapitał i wartość firmy, a więc jest oceną strategii rozwoju emitenta, jego sposobu zarządzania firmą itd.

6. Funkcja kontrolna – w jej ramach rynek dyscyplinuje swoich uczestników oraz monitoruje podejmowane inwestycje.

Ważną rolę na rynku finansowym odgrywają inwestorzy. Ogół inwestorów dzieli się na typy:

1. Inwestorzy indywidualni – może nim zostać każdy, samodzielnie lokuje na rynku swoje zasoby finansowe. Inwestorom takim brak systematyki inwestowania, jest ich wielu, dzięki nim giełda zyskuję najwięcej płynności. Większość nich gra na giełdzie krótkoterminowo, licząc na szybki zysk. Poprawa efektywności inwestowania zajmuje się stowarzyszenie SSI, jego celem jest chronienie i pomoc inwestorom indywidualnym, poprzez organizację szkoleń itd. Członkiem tego stowarzyszenia może zostać każdy, nie ma selekcji kandydatów.

2. Inwestorzy instytucjonalni – z reguły inwestorem takim jest instytucja finansowa, która zajmuje się lokowaniem środków od inwestorów indywidualnych. Szczególnym typem takiego inwestora jest Skarb Państwa. Inwestor instytucjonalny dysponuje dużymi kapitałami i może przeprowadzać transakcje niedostępne dla inwestorów indywidualnych. Są to np. banki, instytucje wspólnego inwestowania, fundusze inwestycyjne, OFE, ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe, fundusze venture capital. Specyficzną instytucją są banki inwestycyjne, ponieważ specjalizują się one w operacjach typowych dla rynku kapitałowego.

Rynek pozagiełdowy powstał w styczniu 1996 roku. Spółka wtedy prowadząca ten rynek nazywała się CeTO S.A. Powstała z inicjatywy ponad 20 banków i instytucji finansowych. GPW posiada w CeTO 31% akcji. W maju 2004 CeTO weszła w alians strategiczny z grupą MTS i teraz nazywa się MTS CeTO SA. MTS posiada 25% pakiet akcji. MTS to europejska giełda obligacji, przeciętny dzienny wolumen transakcji to 85 mld euro. Na MTS przypada ponad 70% obrotu kasowego rynku obligacji rządowych.

Rynek giełdowy - Giełda Papierów Wartościowych SA w Warszawie. Powstała w 1991 roku. Jej akcjonariuszami jest 38 podmiotów, jednak ponad 98% kapitału własnego to udział Skarbu Państwa. GPW stworzyła całą grupę kapitałową.

Giełda ma 3 główne ograny

1. Walne zgromadzenie akcjonariuszy giełdy – najwyższy organ giełdy

2. Rada giełdy – nadzoruje działalność giełdy, czy dać komuś status członka giełdy

3. Zarząd giełdy – organ wykonawczy, kieruje bieżącą działalnością giełdy, określa zasady dopuszczenia papierów do obrotu. 4 osoby, na czele w prezesem wybranym prze walne zgromadzenie akcjonariuszy

19.05.2009

Komisja nadzoru finansowego – wykres na kartce.

Członek giełdy – podmiot obracający papierami wartościowymi.

Warunki które musi spełnić członek giełdy

1. Osoba prawna, posiadająca zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej

2. Musi dać rękojmię należytego wykonywania działalności

3. Musi posiadać środki organizacyjne i techniczne, zapewniające bezpieczny obrót i obsługę papierów wartościowych.

Może to być firma inwestycyjna zawierające transakcje na własny rachunek bądź na rachunek klienta.

Członek giełdy wyznacza maklerów, którzy będą go reprezentować

Makler – osoba upoważniona w imieniu członka giełdy do przekazywania zleceń maklerskich, modyfikowania lub ich anulowania. Makler musi być wpisany na listę maklerów GPW, prowadzonej przez KNF, musi udokumentować znajomość przepisów giełdy, musi być zatrudniony przez członka giełdy lub być członkiem jego władz.

Makler nadzorujący – zgłaszany przez członka giełdy na GPW. Osoba taka musi złożyć egzamin z zakresu przepisów i procedur giełdy, trzeba być zatrudnionym przez członka giełdy.

Prowadzi listę maklerów członka giełdy, weryfikuje ich doświadczenie i kwalifikacje, nadzoruje ich, działa jako osoba pierwszego kontaktu dla pracowników GPW i innych członków giełdy.

GPW

1. główny rynek (rynek regulowany) – podlega nadzorowi KNF, jest wskazany KE jako nasz rynek regulowany giełdowy i pozagiełdowy

2. Rynek nieregulowany – New connect (2007 r.), zorganizowany i prowadzony przez GPW, działa w formule alternatywnego systemu obrotu, stworzono go z myślą o nowych rozwijających się firmach. Przedmiotem obrotu mogą być akcje, prawa do akcji itd.

Systemy notowań na GPW S.A.

1. System jednolitych notowań – opierają się na zasadzie fixingu – cenę papierów wartościowych ustala się na podstawie złożonych przed rozpoczęciem notowań. Faza pierwsza otwarcie, zbierane są zlecenia, nie są zawierane transakcje, wyznacza się kurs jednolity po którym zawierane są transakcje giełdowe. W pierwszym etapie realizowane są transakcje bez limitu ceny, później bez limitu, i po cenie rynkowej. Mamy system notowań jednolitych z dwoma fixingami – procedura zawierana jest dwukrotnie w ciągu dnia. Obowiązują 2 priorytety: cena i czas złożenia zlecenia.

2. Notowania ciągłe – kupujący i sprzedający składają zlecenia, które później trafiają na giełdę. Obowiązują 2 priorytety: cena i czas złożenia zlecenia. Jest też stosowana procedura fixingu, na otwarcie notowań i zamknięcie. W systemie ciągłym notowane są wszystkie obligacje, certyfikaty inwestycyjne zamkniętych funduszy inwestycyjnych, warranty, akcje.

3. Notowania pakietowe – transakcje zawierane poza dwoma powyższymi systemami. Transakcje te zawiera najczęściej duży inwestor, który przed zawarciem transakcji ustala wszelkie warunki zawarcia transakcji. Transakcja pakietowa może być zawarta w trackie sesji, jeżeli przedmiotem transakcji jest pakiet o wartości co najmniej:

   1. 250 tys. zł dla akcji wchodzących w skład indenu WIG20

   2. 100 tys. W przypadku pozostałych instrumentów notowanych w notowaniach ciągłych

   3. 20 tys. Przypadku pozostałych instrumentów finansowych notowanych w systemie jednolitym.

a maksymalnie różnica pomiędzy kursem transakcji a ostatnim kursem danego instrumentu na sesji giełdowej jest nie wyższa niż 10%.

Notowania pakietowe są także dla instrumentów pochodnych.

Harmonogram sesji giełdowej w systemie WARSET

Na rynku New Connect występują następujące systemy notowań:

System kierowany zleceniami

System kierowany cenami – działa tu market makler, jest zawsze stroną zawieranej transakcji. New Connect ma swój indeks – New connect index. Datą bazową jest 31.08.2007, wartością bazową 100 pkt., notowanych tam jest ok. 87 spółek

Papiery wartościowe i prawa będące przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym.

1. Akcje - papier wartościowy, udziałowy, nie podlega spłacie, nie daje prawa do odsetek, daje prawo do dywidendy. Podstawą obrotu na rynku kapitałowym są akcje zwykłe, uprzywilejowane są mniej płynne.

2. Prawa do akcji – umożliwiają inwestorom, którzy kupili akcje danej emisji, upłynnienie inwestycji nim akcje zostaną wprowadzone do obrotu giełdowego

3. Prawa poboru – prawa do objęcia nowych akcji spółki które przysługują akcjom spółek giełdowych

4. Prawa pierwszeństwa – dają posiadaczowi priorytet w nabyciu akcji danej spółki, ale po określonej z góry cenie

5. Obligacje – papier wartościowy o charakterze dłużnym.

6. Certyfikaty inwestycyjne – potwierdzają udział we własności funduszu inwestycyjnego

7. Kwity depozytowe – emitowany gdy spółka chce zaistnieć na rynku międzynarodowym, emitowany na podstawie akcji spółki notowanych w kraju jej siedziby.

8. Listy zastawne – papier wartościowy o charakterze dłużnym, daje prawo do procentu, emitentem jest bank hipoteczny. Środki pozyskiwane są na rozwój akcji kredytowej

   1. Hipoteczne – imienny lub na okaziciela, którego podstawą emisji jest wierzytelność banku hipotecznego zabezpieczona hipoteką.

   2. Publiczne – wierzytelności zabezpieczone gwarancją wiarygodnej instytucji. W przypadku niewypłacalności emitenta, listy zastawne wykupuje gwarant.

Instrument pochodny to taki instrument finansowy, którego wartość zależy od innego instrumentu (papieru wartościowego), na który został wystawiony. Jest to złożona forma instrumentów prostych, jednak obrót nimi odbywa się w oderwaniu od instrumentu prostego.

Rodzaje instrumentów pochodnych

1. Opcje

2. Kontrakty terminowe futures i forward

3. Swap

4. Warranty

Indeks giełdowy – liczbowe odzwierciedlenie, przedstawienie w ujęciu syntetycznym, zmian cen rynkowych papierów wartościowych na rynku publicznym oraz koniunktury giełdowej.

Indeksy:

1. Dochodowe – przy jego liczeniu uwzględnia się ceny instrumentów finansowych i dochody z nich.

2. Cenowe

Ilość notowanych spółek

	Spółki krajowe	Spółki zagraniczne	razem
Rynek podstawowy	310	25	335
Rynek równoległy	38	0	38
razem	348	25

Kapitalizacja w mld zł

	Spółki krajowe	Spółki zagraniczne	Razem
Rynek podstawowy	282	245	527
Rynek równoległy	3	0	3
Razem	285	245

Instytucje regulująco – nadzorujące.

1. KNF – powstała na mocy ustawy, jest nadzorcą systemu finansowego

   1. SKŁAD OSOBOWY – 7 OSÓB

      1. Przewodniczący – powoływany przez premiera na 5 lat

      2. Dwóch zastępców powoływanych przez premiera na wniosek przewodniczącego komisji

      3. Minister finansów lub jego przedstawiciel

      4. Minister ds. zabezpieczenia społecznego lub jego przedstawiciel

      5. Prezes NBP lub delegowany przez niego v-ce prezes

      6. Przedstawiciel prezydenta RP

   2. NADZÓR

      1. Bankowy

      2. Emerytalny

      3. Ubezpieczeniowy

      4. Nad rynkiem kapitałowym

      5. Nad instytucją pieniądza elektronicznego

      6. Uzupełniający nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń i firmami inwestycyjnymi….

   3. Urząd nadzoru finansowego

2. KDPW – Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych – centralny depozyt papierów wartościowych które pozostają w zorganizowanym obrocie w Polsce organizuje on system depozytowo – rozliczeniowy i dba o sprawność jego działania. Nie zarabia, tylko usprawnia dokonywanie rozliczeń. Jest to spółka akcyjna – papiery imienne (GPW, Skarb Państwa i NBP to jedyni akcjonariusze). Główne zadania:

   1. Rejestrowanie zdematerializowanych papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na kontach depozytowych uczestników systemu depozytowo – rozliczeniowego,

   2. Nadzór nad zgodnością wielkości emisji papierów wartościowych z ich liczbą w obrocie,

   3. Obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec inwestorów i innych posiadaczy papierów wartościowych,

   4. Transfer instrumentów finansowych pomiędzy kontami depozytowymi uczestników.

   5. Realizacja przelewów pieniężnych pomiędzy rachunkami uczestników prowadzonych w banku centralnym

   6. Rozliczanie transakcji zawieranych na rynku New connect

   7. Zarządzanie obowiązkowym systemem rekompensat

   8. Obsługa przepływów transferowych pomiędzy OFE