Psychologia humanistyczna, ciąg dalszy z poprzedniego wykładu.
Kolejne postulaty:
- tu i teraz to jest to, co powinno dominować w myśleniu człowieka.
- głównym celem jest badanie ludzkiego doświadczenia, takiego, jakie przejawia się w danym momencie, w polu fenomenologicznym
- metody badawcze - dominują samoopis i samoocena, najwięcej prawdziwej info uzyskamy, jeśli będziemy pytali człowieka o niego samego; metoda Q-sortu (?) Czyli osoba badana otrzymuje pulę kart, na której znajdują się zdania opisujące osobę np. „jestem optymistą” itd. Zadaniem jest ustawienie tych kart w kolejności od tych w największym do tych w najmniejszym stopniu opisują daną osobę (czyli badanego). Na tej podstawie osoba tworzy swój autoportret. Umożliwia pokazanie na ile zbieżny lub rozbieżne jest pojęcie „ja” realnego i „ja” idealnego, na ile są zbieżne u tej osoby. Jeśli różnice są zbyt duże, to prowadzi to nawet do zaburzeń, jest niewłaściwe, bo jest mało rozwojowe. Zadaniem jest doprowadzenie do większej spójności między „ja” realnym a „ja” idealnym.
- badania eksperymentalne - pojawiają się, są interesujące, np. podawano badanym LSD, aby zmienić subiektywne spojrzenie na siebie osób badanych, aby pod jego wpływem ujawnił się pełen zakres doświadczeń w polu fenomenologicznym, zwiększa świadomość.
4. (Postulat Bugentala) - człowiek ma możliwość wyboru - wybory są uwarunkowane świadomością
5. - Człowiek jest bytem intencjonalnym - tzn działa zgodnie ze swoimi intencjami, nie cecha decyduje o tym jak działań, ale moje intencje. Posiadanie celów, wartościowanie, nadawanie znaczenia temu, co się spotyka na swojej drodze. Cecha ta odróżnia człowieka od innych gatunków, specyficznie ludzkie
Rozwój - proces, który cały czas jest dynamiczny i się zmienia
Blokady nastroju - brak pełni zdrowia, osoba zdrowa rozwija się cały czas, staje się cały czas
Psychologia humanistyczna - odrzuca obiektywność naukową w przeciwieństwie do innych szkół, na rzecz człowieka, stawia człowieka na pierwszym miejscu, co ma znaczenie subiektywnie dla człowieka, co jest subiektywnie ważne; nie odrzucają metod statystycznych, eksperymentalnych, nie stawiają sobie jednak tego za cel „naukowości”
Stają w pozycji tzw. relatywizmu poznawczego - wszelka wiedza jest zmienna i względna, zależy od jakichś czynników, nie zaprzecza odkryciom, które dokonały się w ramach innych pojęć, ale uważa, że należy je umieścić w szerszym kontekście
Duże zainteresowanie filozofią, czasem korzenie filozoficzne, w postulatach Bugentala szereg wpływów filozofii (Arystoteles, Husserl itd.) np. to, że człowieka ma wolną wolę, jest samoświadomy, jest bytem intencjonalnym itd.
Maslow, Rogers - to najbardziej zorientowani filozoficznie psycholodzy humanistyczni
Program ich jest programem otwartym, jest cały czas na początku swojego rozwoju.
Człowiek jest człowiekiem żyjącym z dnia na dzień, ale człowiekiem zdrowym.
Psychologia ma służyć człowiekowi, kontakt z ludźmi, właściwe relacje interpersonalne. Człowiek może zrozumieć społeczeństwo przez jedną jednostkę.
„człowiek jest Bogiem dla siebie samego”
1947 - Curt Levin zakłada labolatorium treningowe, w którym oferowano trening interpersonalny, wrażliwości, labolatoryjny itd. Celem było ćwiczenie umiejętności współżycia z innymi, w grupie, podejmowania różnych ról społecznych.
Rogers - tworzy grupy spotkaniowe, celem było indywidualny rozwój uczestników spotkań - podczas spotkań dbał Rogers o odpowiednią atmosferę, służyli do tego facylitatorzy - mógł to być każdy, kto umiał stworzyć odpowiedni klimat, poczucie bezpieczeństwa, nieskrępowanie itd. Tak, aby osoba mogła pokazać jak jest naprawdę, kim jest naprawdę, bez żadnych masek itd.
Sama nazwa „klient” a nie pacjent stwarza poczucie przynależnosci. To nie jest osoba chora, a partner do rozmowy.
Należy postępować:
- terapeuta powinien zachować się jak on sam - sposób konkurentny, musi zachowywać się realnie
- terapeuta musi akceptować pacjenta w sposób całościowy, akceptować bezwarunkowo
- powinien rozumieć świat klienta na zasadzie empatii, nie powinien oceniać i krytykować a empatyzować z klientem
Problemy biorą się często z tego, ze człowiek, dziecko jest kochane, ale nie jest akceptowane przez rodziców, pojawiają się wymagania, którym ni potrafi sprostać i to stwarza poczucie zagubienia itd.
Stworzyć poczucie akceptacji.
Postulat dot. Wychowania.
Nie zostały przełożone na konkretne zachowania.
Heath - podaje zadania, które są zadaniami wychowania humanistycznego, jak wychowywać w duchu p. humanistycznej
1 - dążenie do integracji osobowości, wychowywanie ludzi, którzy mieliby zgodne myśli, zgodne działania
2 - rozwój autonomii jednostki - uniezależnienie jednostki od bodźców zewnętrznych, nacisków itd.
3 - kształtowanie postaw allocentrycznych - ludzie nie skupiali się na sobie, ale na innych
4 - rozszerzenie świadomości - wychowywanie ludzi zdolnych do refleksji nad sobą i swoim życiem
5 - formułowanie tożsamości - żeby p. humanistyczna pomagała w od na pytanie, „kim jestem” i utrzymać względnie stałe zdanie na temat, „kim jestem”, na przekór zmieniającego się świata, aby człowiek mógł mieć stałą tożsamość w zmieniającym się świecie.
Filozofia podmiotu - człowiek jako podmiot, który myśli, człowiek, który poznaje rzeczywistość, ma nadzieję, który wierzy, boi się i kocha, wątpi,. Zdradza, ma możliwość czynienia zła i je czyni, nurty, które przystają do p. humanistycznej, egzystencjalizm, fenomenologia, personalizm.
Pozytywny wzorzec człowieka i jego natury, człowiek, który jest sobą z krwi i kości, ma dobre i złe strony.
Spotkanie - kategoria, która jest podstawową kategorią, najważniejszą (pojęcie spotkanie, „ja”, „drugi” - te pojęcia podstawowe, stanowią kontekst, na bazie, których osadzone są inne pojęcia opisujące człowieka, jak to jest rozumiane, decyduje o tym jak będę rozumieć drugiego człowieka, autentyczność bycia człowiekiem itd.).
Kiedyś spotkanie analizowano jako przemieszczenie Freuda.
Tu teraz mówi się o kategorią podstawową
Scheller, Heideger
Wallace - uważał, że psychologią XX wieku będzie fenologia (kształt czaszki decyduje o temperamencie)
Kozielecki uważa, ze trzecią siłą jest psychologia poznawcza.
Maslow uważa, że możemy mówić o 4 sile - psychologia transpersonalna - ruch ludzkiego potencjału, odpowiednikiem jest ruch nowej ery (new age)
Odrzucali małżeństwo, rodzinę, to jak zorganizowana jest nauka itd., bo jest blokadą dla rozwoju osobowego - człowiek jest tam sprowadzony do roli społecznej, dlatego nie może się rozwijać, bo musi spełniać warunki tej roli.
POLACY W PSYCH. HUMANISTYCZNEJ
Leopodl Bleistein - napisał dwa dzieła
'35 - o zadaniach psych humanistycznej
'36 - psychologia humanistyczna
W tych pracach można zauważyć, że wyprzedza prace Allporta
Za ojca B. uważa:
Władysław Witwicki - chodzi B. o teorię kreatyzmu Witwickiego - ambicja jest czymś naturalnym dla każdego człowieka, jest to naturalne, mechaniczne, każdy w sposób automatyczny i mechaniczny dąży do górowania nad otoczeniem, nie zawsze jest to świadome.
Unikanie poczucia niemocy, bycia bezsilnym
Psych h. To z jednej strony amerykański system wartości i morale i idee europejskie
Zasługi psychologii humanistycznej
- nowe obszary badań
- nowe pytanie dotyczące człowieka, które były pomijane, jak np. badanie rozwoju harmonijnego, a nie zajmowanie się mechanizmami obronnymi, zwracano uwagę na rozwój a nie na obronę przez zagrożeniami
- analiza doznań szczytowych, a nie analizowanie uczuć negatywnych, przykrych emocji
- pytania dotyczące silnych stron człowieka, siły potencjału ludzkiego
- aspekty religijne - interpretowanie religii w kategoriach samorealizacji. Samorealizacja związana jest z doznaniami szczytowymi. Doznania szczytowe są kwintesencją religii
- wrogiem jest religia zinstytualizowana
- doświadczenia plateau - przebieg łagodny, doświadczenia osób starszych, maja czas na kontemplacje przyrody, wiary, dają im spokój i zadowolenie
Uwagi krytyczne:
- człowiek jest z natury dobry - jest to podważane, nie można mówić o człowieku czy jest dobry czy jest zły, nie ma podstaw do tego, aby tak sądzić
- przekonanie o jednym centralnym źródle energii organizmu, motywowany jest przez cały organizm
- samorealizacja - Maslow uważał, że jest jedyną możliwą drogą rozwoju, jest efektem takiej a nie innej natury człowieka, a tak właściwie, samorealizacja może być celem lub efektem wychowania, nijak ma się do natury człowieka, jest jednym z możliwych sposobów funkcjonowania, a nie jedynym możliwym
- przekonanie o tym, że człowiek funkcjonuje tu i teraz i należy tak go analizować - w teraźniejszości, jednak jest to jeden z, kilku, bo człowiek żyje też przeszłością, jest to związane ze spójnością człowieka w czasie
- postulatywność teorii - wytyczne, jaki człowiek ma być i co ma robić, a nie jest to dyskryptywne, nie ma jak to zrobić, jak do tego dojść, jaką metodą, krytyka odnosi się do idealizmu, za dużo mowy o ideałach,
- niedocenienie środowiska fizycznego i społecznego, w jakim żyje człowiek - skoro p.h za jeden z celów wychowania stawiają uniezależnienie się, tzn, że nie doceniają roli tych czynników
- metody badań - jeżeli eksperyment nie jest metodą główną, to pojawiają się zarzuty, mało obiektywizmu
- mimo, że p.h odrzucają metody obiektywne, nie ma skutecznych dowodów na temat metod, jakimi się posługiwali, nie ma trafności, rzetelności
- wątpliwości dot. Terminu „humanistyczna” - czy to znaczy, ze inne nie są „humanistyczne”? każdy z kierunków psychologii dotyczył człowieka i odpowiada na pytania dotyczące człowieka, każdy jest humanistyczny, każdy jest DLA człowieka a nie PRZECIW.
To pojęcie zaciemnia obraz tego, czym się zajmuje lub zarzuca, ze inne nie są humanistyczne.
Maslow - piramida potrzeb, samoaktualizerzy, postulaty psych humanistycznej, badania do osobowości dojrzałej, rozwijającej siew sposób pełny, Maslow stworzył listę wartości ostatecznych, niezmiennych: 18 wartości, należą np dobro, piękno, prawda, żywotność, doskonałość, podaje to, co się wiąże z patologią, przeciwieństwa, brak tych wartości, pokazuje, co się będzie działo, jak przeważą te złe.
Jedna z części teorii motywacyjnej Maslowa.
Krytyczne podejście do nauki, wskazuje na wartość nauki humanistycznej, sądzi, że powinna być dopełnieniem nauki mechanistycznej, aby nauka zajmowała się tez wartościami, indywidualnością, etyką, chodzi o rozwój wyższych poziomów natury ludzkiej.
Carl Rogers - terapia skoncentrowana na kliencie - psychoterapia nie dyrektywna, pokazuje, ze człowiek odpowiada sam za siebie, podaje przepis na osobę dojrzałą, funkcjonującą w sposób pełny - jest to osoba otwarta na doświadczenie, nie ma nastawienia obronnego, cechuje ja jasna i dokładna świadomość, akceptacja siebie, bezwarunkowe poczucie własnej wartości, to osoba, która ma harmonijne kontakty z innymi ludźmi.
Teoria Maslowa została zweryfikowana empirycznie -samorealizacja jest powiązana z otwartością na doświadczenia, stabilnością emocjonalną, poczucie własnej wartości, poczucie sensu życia itd.
Dalej - ACL Gaha, wprowadza się skale badającą samorealizację
AGRESJA
Przeciwdziałanie - terapia indywidualna i grupowa, kontrakty, spisywanie kontraktów - sposób działania wychowawczego, spisanie polega na tym, ze na piśmie podajemy, co musi się znaleźć w takim kontrakcie: imię i nazwisko osoby agresywnej, datę, miejsce, wpisane są konieczne warunki, których należy przestrzegać (dana osoba musi zachowywać się tak tak i tak), wymienione są sankcje, które grożą w przypadku niewywiązania się, na końcu podpisy obu stron.
Spisywane są po to, aby młody człowiek poczuł się jak osoba dorosła.
Należy przyjąć, ze wszystkie dzieci są agresywne - to należy przyjąć, tzn, że agresja jest sposobem wyrażania emocji, nie jest agresywne, bo jest złe i wredne, ale w ten sposób wyraża emocje, jeżeli dajemy dziecku przyzwolenie na wyrażanie emocji radości, to powinniśmy też pozwalać wyrażać złość. Nie należy eliminować agresji, ale zmodyfikować sposób wyrażania emocji - wyrażania złości - konstruktywne sposoby wyrażania emocji (gniewu).
Działania należy rozpocząć wtedy, kiedy widzimy, ze coś się dzieje, wynika to z temperamentu, z otoczenia dziecka.
Agresja u dzieci ma dwa zadania:
Stres i frustracja (odreagowanie) - pojawia się jakiś cel oraz przeszkoda
Chęć poznawania rzeczywistości - funkcja poznawcza, służy to rozwojowi, a w intencji nie ma szkody, złości
Jak u konkretnego dziecka rozpoznać predyspozycje zachowania?
Trzeba odpowiedzieć na trzy pytania:
Jak mocno będzie rozgniewane dziecko, jeśli przytrzymamy je bez jego woli?
Jak zareaguje dane dziecko jak dana zabawa nie przyniesie mu danych rezultatów?
Jak zachowuje się dziecko wobec innych dzieci?
To nam da obraz emocjonalności tego dziecka, jak reaguje emocjami skrajnymi, w jakim stopniu jest w stanie je opanować.
Agresja ( wg. Fromma) to filogenetycznie zaprogramowane reakcje na zagrożenie uzyskiwania życiowych korzyści.
Ujęcie agresji konstruktywnej.
Kolejne badania wskazują, że zachowania agresywne nie zależą od kultury, w której się żyje. Badano dzieci wychowane w plemionach charakteryzujących się spółżyciem w harmonii, wzajemne relacje, pokój, nie unoszenie się negatywnymi emocjami i tak dalej, dzieci nie miały więc wzorców negatywnych, te dzieci również przejawiały zachowania agresywne, a więc nie dostarczono im ich przez obserwację.
Badano 6 kultur i zauważono, że natychmiast oddawane były ciosy fizyczne, atak słowny, mimo, że te zachowania były uznawane za niewłaściwe, ze na te zachowania dorośli reagowali negatywnie, w 30 % chłopcy oddawali natychmiast, dziewczęta w 15% przypadków.
Inne badania - w Niemczech, w których dowiedziono, ze te dzieci, które wkraczają w okres dojrzewania, to są dzieci, które w większym stopniu przejawiają zachowania agresywne - 7 - 8%, co przeciwstawiano osobom młodszym lub starszym.
Jak rozwijają się te zachowania w przeciągu życia?
Zwraca się uwagę na pierwszą fazę separacji dziecka - wiek przekory, pod koniec 3 roku życia, kiedy dziecko zaczyna rozumieć, ze jest kimś odrębnym, ze stanowi odrębne „ja”, wtedy dziecko zaczyna nazywać siebie w pierwszej osobie, istotny jest stosunek rodzica do dziecka, bo niewłaściwy stosunek rodzica może skutkować złamaniem charakteru, podporządkowaniem dziecka rodzicowi (rodzice czasem działają w myśl źle rozumianego autorytetu - „albo ja mam racje albo dziecko!” Za wszelka cenę rodzic chce pokazać, że to on ma rację.)
Jeśli wychowamy dziecko podporządkowane, bez wyrażania samego siebie, będzie miało małą wiedzę o sobie, nie będzie wiedziało, kim jest i co chce.
Rozwija się nowa osobowość, dzień, w którym dziecko powie o sobie w 1 osobie, należy zapisać, bo oooto roodzi się nam nowa osobowość :D
Dziecko dostrzega, ze jest nową osobą, chce mieć możliwość wyboru, z drugiej strony mamy też rodzica, który balansuje między zostawieniem wolności a narzuceniem władzy na dziecko. Jeśli pojawia się tylko przymus, bez wolności, może to skutkować uczuciem porażki i bezsilności u dziecka, bo zauważa, że jest słabsze. Kiedy dziecko przeżywa porażkę, będzie się podporządkowywało ze względu na strach i lęk, bo będzie się bało pozbawienia miłości i odrzucenia? Próby testowania dorosłej osoby, ile rodzic jest w stanie znieść, jakie zachowania są normą, a kiedy rodzic się wkurzy.
Jeśli dziecko będzie prowokowało rodzica różnymi zachowaniami, a rodzic będzie bardzo dbał o autorytet to dziecko wyrośnie na lizusa (przydupasa) albo na agresywnego (recydywistę).
Dziecko nie jest złośliwe i wredne z natury, ale chce samo znaleźć odpowiedzi na pytanie, jak daleko może się posunąć w swoim zachowaniu i czego może się spodziewać od innych ludzi po jego zachowaniach, zadaniem rodzica - pokazanie granic, ale bezboleśnie.
Im bardziej dziecko jest uparte tym bardziej porządne cechy będzie miał w wieku dojrzałym.
Zasady związane z asertywność - nie dać się stłamsić itd.
Ignorowanie, dziecko zostawiamy, nie w afekcie, bez nakręcania się.
Druga faza separacji (związek z tymi badaniami z Niemczech) - wstępny okres dojrzewania
Zachowania agresywne - sposoby testowania osób dorosłych, czy będę osobą kochaną czy nie bardzo.
Istotna bardzo pierwsza faza, dziecko z pierwszej fazy powinno wynieść info, że nie chodzi tu o władzę i panowanie i kontrolę nad dzieckiem, ale, ze osoba dorosła zawsze starała się respektować osobowość i indywidualność dziecka, dziecko z pierwszej separacji powinno wynieść info, ze było akceptowane nawet w momentach, gdy testowało rodzica i doprowadzało go do furii, przejście przez drugą fazę będzie mniej bolesne, mniej agresywne, mniej buntownicze, ważne jest też uzasadnienie słowne - rozmowa z młodym, istotne jest takie uzasadnienie normy czy zakazu, które byłoby przekonywujące dla młodego człowieka.
[ ksiązka na wakacje - Joachim Rumpf „Krzyczeć, bić, piszczeć” lub niszczyć - nie dosłyszałam ;p
Plus Sax, Saks…????] - Rozróżnienie między agresywnością kobiet i mężczyzn
Przemoc w rodzinie - uwarunkowania społeczno - kulturowe, do których należą takie jak: spostrzeganie kobiet jako istoty drugiej kategorii, rola mediów, prawne sankcjonowanie przemocy (kara śmierci, możliwość posiadania broni), dominacja jednej płci, dominacja fizyczna mężczyzn, cechy osobowości, trening socjalizacyjny, na ile normy społeczne uważają za własne, a na ile maja swoje odrębne, kultura stwarza wiele sytuacji, kiedy kobieta jest uzależniona od mężczyzny, dyskryminacja zawodowa,
Zjawiska sprzyjające pojawieniu się agresji:
- Zależnosć między ukształtowaną normą pełnienia roli a rzeczywistą jej realizacją.
- Mężczyźni, którzy siłą starają się wykorzenić przekonania o emancypacji kobiet.
- Załamanie się tradycyjnego modelu pełnienia roli
- model rodziny dwu - trzy pokoleniowej, anonimowość tej rodziny od innych członków rodziny
- Miłość romantyczna - sposoby podchodzenia i pojmowania miłości są różne, inne dla każdego człowieka
Dwie tendencje są dominujące:
Najczęściej miłość jest dyktowana jakimiś potrzebami. Postrzegana jest jako stan wynikający z braku czegoś, wywołany przez potrzeby (bezpieczeństwa, zależności, afiliacji, satysfakcji seksualnej), może wynikać z poczucia własnej niedoskonałości
Miłość romantyczna - wiązana z potrzebą bycia zależnym. Wg. Rostowskiego - stan intensywnego zaangażowania się wobec drugiego człowieka, jest głębokim pożądaniem, tęsknotą za partnerem, chęcią całkowitego dopełnienia nim swej egzystencji. Bywa również wiązana z małżeństwem, ponieważ jest wstępem do małżeństwa, nie powinna być utożsamiana, ale jest to etap konieczny, a by pojawiła się miłość małżeńska. A te dwie różnią się tym, ze w małżeńskiej lepiej rozumiemy partnera, większe zaufanie i wiara w niego. Miłość romantyczna nie była kiedyś traktowana jako podwalina małżeństwa. Kiedyś aseksualna, wymaga odp podstawy, wymaga ochrony obiektu uczuć, łączyły dusze itd., charakteryzowała osoby zamożne. Stan emocjonalny o baaardzo silnym ładunku. Jest ślepa. Niepowtarzalna. Związana z namiętnością. Ekstremalna.
Natręctwo myśli, gwałtowne zmiany nastroju, duży lęk przed odrzuceniem, duże pobudzenie fizyczne, magiczna atrakcyjność wzajemna partnerów. Miłość jest dla psychiki szokiem. Szokiem jest silne pobudzenie emocjonalne ni stąd ni z owąd, obniżenie zdolności kontrolowania emocji, psychika człowieka nie lubi na dłuższą metę takiego pobudzenia.
Struktura rodziny, jakie rodzaje aktywności, jak wyglądają relację w domu, jakie zainteresowania, na ile osoby mają zbieżne kompetencje, emocjonalność członków rodziny, poglądy na życie wynikające z ról płci
\małżeństwo, rodzicielstwo itd.
Pierwsza grupa ofiar - nie ujawniają agresji, potulne
Druga - osoby dokuczliwe, nadużywają alkoholu
Trzecia - agresywne, prowokujące
Pomoc:
Telefony zaufania, działania prewencyjne - wczesne wykrywanie i zapobieganie - szpitale, ośrodki, przychodnie, szkoła
7