CZĘŚĆ JACKA JACKOWSKIEGO

Metal rodzimy – metal pochodzenia naturalnego, nieprzetworzony

Metal pierwotny – metal poddany obróbce

Metal wtórny – zużyty element metalowy poddany ponownej przeróbce

Odpady – ruchome substancje lub przedmioty, których właściciel pozbył się, dzielą się na:

• Do wykorzystania,

• Do utylizacji

Surowce wtórne – składniki odpadów nadające się do ponownej przeróbki i wykorzystania

Gospodarowanie odpadami – zbieranie, odzysk, transport, unieszkodliwianie, nadzór

Odzysk – bezpieczne wykorzystanie materiałów i energii

Odzysk energii – termiczne przetwarzanie odpadów w energię

Termiczne przetwarzanie odpadów – utlenianie, spalanie, rozkład pirolityczny

Spalarnia odpadów – miejsce unieszkodliwiania odpadów

Recykling – wykorzystanie surowców wtórnych i odpadów w przemyśle. Powtórne przetwarzanie substancji lub materiałów zawartych w odpadach do pierwotnego przeznaczenia.

Regeneracja – odzysk wartościowych substancji lub przywrócenie pierwotnych właściwości

Regenerat – nowa lub naprawiona część, produkt otrzymany w procesie regeneracji

Utylizacja – wykorzystanie materiałów, które straciły swoje właściwości do dalszej produkcji

Neutralizacja – uczynienie odpadów nieszkodliwymi

Unieszkodliwienie odpadów – przekształcenie w celu doprowadzenia do stanu nieszkodliwego dla człowieka

Poradnik gospodarki odpadami:

1. Zapobieganie powstawaniu odpadów

2. Minimalizacja ilości odpadów

3. Maksymalne odzyskiwanie

4. Skuteczne unieszkodliwianie

Procesy odzysku:

• Wykorzystanie jako paliwa lub innego środku wytwarzania energii

• Regeneracja i odzysk rozpuszczalników

Procesy unieszkodliwiania odpadów:

• Składowanie na wysypiskach odpadów

• Składowanie w glebie i ziemi w specjalnych pojemnikach

• Odprowadzanie do wód z wyjątkiem mórz

• Zatapianie na dnie mórz

Czas życia produktu:

Marketing -> Projektowanie -> Produkcja -> Eksploatacja -> Złomowanie (RECYKLING)

Proces odlewania:

Odlewanie -> Usuwanie odlewu z formy -> Usuwanie ukł. wlewowego z formy -> Obróbka końcowa surowego odlewu -> Obróbka skrawaniem odlewu -> Montaż -> Eksploatacja -> Złomowanie

Główne odpady produkcyjne odlewni:

1. Masa formierska 65%

2. Żużel 10%

3. Pyły, szlamy 15%

4. Inne 10%

Podział mas formierskich ze względu na :

• Dobór składników masy

• Rodzaj tworzywa wlewanego do formy

• Stosowanie przy formowaniu

• Konsystencję masy

• Stan formy przed zalewaniem

Regeneracja mas formierskich – odzysk masy formierskiej ze zużytej formy

Przygotowanie masy do regeneracji:

• Kruszenie masy

• Przesiewanie masy w maszynach wibracyjnych, separatorach magnetycznych bębnowych

W zużytej masie formierskiej występuje 90 – 98% piasku kwarcowego. Na tonę żeliwa przypada 5ton masy formierskiej

Opłacalność regeneracji mas formierskich zależy od:

• Kosztów linii regeneracji

• Kosztów eksploatacji urządzeń do regeneracji

• Jakości uzyskiwanego regeneratu

• Koszty zakupu piasku, transportu, składowania, itp.

Koszty regeneracji mas formierskich:

1. Mechaniczna 100%

2. Pneumatyczna 150 – 170%

3. Termiczna 190 – 220%

NORMA odnośnie odpadów metalowych

Przedmiotem normy jest złom stalowy wsadowy i niewsadowy, stopowy i niestopowy, obejmujący odpady produkcyjne i złom poamortyzacyjny

Złom stalowy stopowy – stop zawierający jeden lub więcej pierwiastków stopowych (Wanad, Krzem, Chrom) w ilościach większych niż 0,4% ; Mangan – 1,5%

Złom stalowy niestopowy – złom bez dodatków stopowym lub w ilościach mniejszych niż ww.

Odpady produkcyjne – powstałe w procesie stalowniczym przeróbki plastycznej i mechanicznej, nadające się do przetwórstwa metalurgicznego

Złom poamortyzacyjny – zużyte lub uszkodzone konstrukcje, przedmioty, wyroby stalowe, nadające się do przerobu metalurgicznego

Złom niebieski- nieskorodowane wsadowe odpady poprodukcyjne z przerobu plastycznej stali.

Złom wsadowy – złom przygotowany o wymiarach, postaci, masie, składzie chemicznym i dopuszczalnych zanieczyszczeniach umożliwiających ekonomiczne i bezpieczne wykorzystanie jako wsadu do produkcji stali, żeliwa, surówki, itp.

Złom nie wsadowy- złom wymagający przed wykorzystaniem przerobu mechanicznego lub ręcznego w celu uzyskania potrzebnych wymiarów , postaci i masy oraz usuniecie zanieczyszczeń metalicznych i niemetalicznych .

Stopnie skorodowania:

1. Niezardzewiały

2. Zardzewiały

3. Przerdzewiały

Aluminium sektor – charakteryzuje się jednolitym składem chemicznym, jednolitą postacią, niskim poziomem zanieczyszczeń. Obejmuje aluminiowe przewody elektryczne wizualnie nie utlenione powierzchniowo

SZKŁO

Szkło – ciało bezpostaciowe. Kruche, izolator, niskie przewodnictwo i rozszerzalność cieplna, przezroczystość do 90%. Odporność na czynniki atmosferyczne, kwasy. Rodzaje:

• Kwarcowe

• Sodowo – wapniowe

• Sodowo – krzemianowe

• Wysokoglinowe

• Ołowiane

Przeznaczenie:

• Budowlane

• Gospodarcze

• Techniczne

• Opakowaniowe

Surowce:

• Piasek kwarcowy

• Boraks

• Tlenki metali zasadowych

• Tlenki innych metali

• Związki barwiące szkło

Wytwarzanie:

1. Przygotowanie wsadu

2. Topienie + ujednorodnienie 1400 – 1500^oC

3. Schłodzenie do temperatury formowania

4. Formowanie:

   1. Wydmuchiwanie

   2. Wyciąganie

   3. Wytłaczanie

   4. Ciągnienie

   5. Walcowanie

   6. Rozwałkowywanie

5. Obróbka cieplna: odprężanie, hartowanie

PAPIER – produkt w postaci arkuszy lub wstęg powstały w procesie spilśnienia i dalszej obróbki włókien zawieszonych w wodzie i osiadłych na sicie.

Technologia:

• Rozwłóknianie

• Wytwarzanie pulpy

• Odsączanie

• Cięcie

• Kalandrowanie (walcowanie)

Odpady z papieru, tektury – to opakowania poużytkowe zawierające celulozę

Makulatura:

• Odmiany słabe

• Odmiany średnie

• Odmiany lepsze

• Odmiany mocne

• Odmiany specjalne

POLIMER – powstaje na drodze chemicznej z gazu i ropy naftowej

Polimer + dodatki = tworzywo sztuczne

Recykling jako pewna forma odzysku

Przyczyny wzrostu produkcji tworzyw sztucznych:

• Łatwość pozyskiwania surowców

• Niska cena

• Niska pracochłonność

• Niska energochłonność procesu produkcji i przetwarzania

Przyczyny spadku produkcji tworzyw sztucznych:

• Światowy kryzys gospodarczy

Polimery:

PE – polietylen PE+PP=Poliolefiny

PP – polipropylen LD – low density HD – high density

PE-LD i PE-LLD – osłony kabli

PE-HD – nakrętki

PET – butelki

PVC (polichlorek winylu) – kalosze

PP – zderzaki

PS i PS-E – kubki od jogurtów

PUR – gąbki

Inne – klocki z ABS, patelnie z teflonem

Zużycie tworzyw sztucznych w sektorach gospodarczych:

• Opakowania 40%

• Budownictwo 21%

• Przemysł samochodowy 7%

• Sprzęt elektroniczny 6%

• Inne 26%

Działania zmierzające do:

1. Uregulowań prawnych dotyczących zagospodarowania, składowania, przetwarzania odpadów

2. Udoskonalenia technologii produkcji i przetwarzania tworzyw sztucznych

3. Zwiększenia świadomości ekologicznej społeczeństwa

4. Popularyzacji wyrobów wykonanych z surowców wtórnych

CZĘŚĆ CZARNECKIEJ-KOMOROWSKIEJ

Regranulat – mieszanina cząsteczek o podobnych właściwościach, kształcie, rozmiarze

Recyklat – mieszanina o cząsteczek o różnych kształtach, wielkości. Po procesie regranulacji powstaje regranulat

Strategia UE zakłada:

• Ochronę powietrza

• Zapobieganie powstawaniu odpadów i recykling

• Ochronę mórz i oceanów

• Ochronę ziemi, zasobów naturalnych

• Ograniczenie stosowania środków ochrony roślin

Aktualne akty prawne UE w dziedzinie odpadów:

• O opakowaniach i odpadach opakowaniowych

• O pojazdach wycofanych z eksploatacji

• O sprzęcie elektronicznym

• O zakazie stosowania substancji niebezpiecznych

Hierarchia postępowania z odpadami:

Działania prorecyklingowe w UE:

1. Zapobieganie powstawaniu odpadów lub zmniejszenie ilości odpadów

2. Redukcja zużycia materiałów pierwotnych

3. Organizowanie systemów gromadzenia i segregacji

4. Opracowywanie systemów odzysku

5. Zachęcanie do użycia materiałów wtórnych

6. Wprowadzenie opakowań wielokrotnego użytku

7. Opakowania zużyte i nieodpowiednie do przetworzenia należy poddać recyklingowi termicznemu

8. Wprowadzenie recyklatów podobnych do pełnowartościowych

Odpady polimerowe – wszystkie polimery oraz substancje, powstałe w wyniku wytwarzania i przetwarzania materiałów polimerowych oraz odpady poużytkowe

Ekobilans – ważne narzędzie oceny ekologicznej dla producentów i konsumentów

Składniki ekobilansu o znaczeniu priorytetowym:

• Całkowity nakład energii z uwzględnieniem zapotrzebowania na ropę

• Emisja substancji szkodliwych do atmosfery, wody, gleby

• Zużycie surowców

• Zużycie wody

• Ilość odpadów stałych nie nadających się do utylizacji

Podstawy ekobilansu:

• Ocena ekologiczna wytworzonego produktu

• Ocena procesu technologicznego lub systemu transportu

• Funkcja optymalizacyjna

• Podejmowanie decyzji administracyjnych

• Wyrób najkorzystniejszych z punktu widzenia możliwości materiałowych

Cele ekobilansu:

• Motywowanie do działań proekologicznych i kontrola rezultatów

• Rozwój nowych produktów i procesów przyjaznych środowisku

• Wskazywanie słabych punktów procesu

• Przejście od szczegółowego do kompleksowego spojrzenia na ochronę środowiska

Etapy technologii wtórnego przetwórstwa:

1. Zbieranie

2. Segregowanie i separacja

3. Rozdrabnianie

4. Mycie

5. Suszenie

6. Właściwe technologie recyklingu:

   1. Materiałowe

   2. Energetyczne

   3. Chemiczne

Technologia zbierania odpadów z tworzyw sztucznych:

• Gromadzenie odpadów

• Transport

• Przeładunek

• Składowanie nieczystości

Wybór właściwej metody recyklingu zależy od:

• Dostępność surowca do produkcji

• Koszt wydobycia surowca

• Koszt produkcji polimerów

• Koszt przetworzenia

• Nakłady związane z zastosowaniem materiałów alternatywnych

Techniki gromadzenia odpadów:

• Przypadkowe – wszystkie rodzaje odpadów razem

• Selektywne – segregacja odpadów

Metody składowania odpadów:

• Pojemnikowe

• Zbiornikowe (kontenery, bunkry, silosy)

• Składowiskowe

Sprzęt elektroniczny i elektryczny (EEE) – sprzęt, którego właściwe działanie uzależnione jest od zasilania prądem elektrycznym lub polem elektromagnetycznym oraz sprzęt do wytwarzania, pomiaru, przesyłu prądu lub pól

Zużyty sprzęt elektroniczny – sprzęt, który jest odpadem w rozumieniu dyrektywy

Cykl życia produktu elektrycznego i elektronicznego:

Recykling I stopnia – ponowne wykorzystanie, modernizacja, sprzęt sprawny. Urządzenia (komputery, monitory)

Recykling II stopnia – demontaż na elementy składowe, przekazywany do firmy recyklingowej; segregacja, selekcja. Podzespoły (elementy)

Recykling III stopnia – wysoki koszt demontażu, przetwarzamy w celu odzyskania danego materiału, elementy uszkodzone. Przetwarzanie:

• Materiały jednorodne (przetwarzanie materiałowe) metale, tworzywa sztuczne

• Materiały niejednorodne:

  • (przetwarzanie surowcowe) sole, metale, olej opałowy

  • (przetwarzanie materiałowe) metale, tworzywa sztuczne

  • (odzysk energii) energia 35MJ/kg

Surowce wykorzystywane w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym:

• Napełniacze – podnoszą cechy wytrzymałościowe, zwiększają objętość:

  • Kreda

  • Talk

  • Krzemionka

  • Wodorotlenek glinu

• Związki pomocnicze – odporne na wodę, temperaturę, promienie UV,kwasy

  • Stabilizatory

  • Antyoksydanty

  • Antystatyki

• Metale – Ołów, Rtęć, Żelazo, Cynk, Chrom

• Związki uniepalniające – bromowe, chlorowe, fosforowe

Zagrożenia ze strony sprzętu elektronicznego i elektrycznego nieobjętego recyklingiem:

• Rakotwórcze

• Zanik mięśni

• Odwapnienie kości

• Nowotworowe

• Choroby serca

Metody demontażu:

• Ręczny:

  • + podstawowe narzędzia

  • + niskie nakłady

  • – czasochłonny

  • – ograniczona waga przedmiotów

• Mechaniczny

• Automatyczny:

  • + wydajność

  • + redukcja kosztów recyklingu

  • – wysoki koszt infrastruktury

Inne metody odzysku:

• Tworzywa sztuczne – spektroskopia

• Metale – piroliza

Usprawnienie procesu odzysku:

• Oznakowanie produktów

• Ocena cyklu życia produktu

• Projektowanie proekologiczne