PSYCHOLOGIA KLINICZNA I PSYCHOTERAPIA ĆWICZENIA 08.10.2011

REHABILITACJA INSTYTUCJONALNA

• Zły stan zdrowia niepełnosprawnych bezpośrednio po nabyciu kalectwa

• Brak zmniejszenia się dysfunkcji pomimo podejmowanych działań

• Szpital- sanatorium- dom opieki społecznej

• Przepisy regulujące funkcjonowanie

• Zmiana trybu życiai dopasowanie się do reguł

Stres osób niepełnosprawnych

• Źródło w sferze somatycznej

• Źródło w konieczności dopasowania się

BÓL JAKO PROBLEM PSYCHOLOGICZNY

Schorzenia reumatoidalne, uszkodzenie rdzenia, hemiplegia, po amputacji

Problem społeczny- doświadczymy go przy uszkodzeniu fizycznym, gdy ktoś skieruje na nas niesympatyczne określanie, przy stracie bliskiej osoby

Czy zależy od wielkości uszkodzonej tkanki????

BRAMKOWA TEORIA BÓLU

• R. Melzack, P.D. Wall

• Aspekt sensoryczny, emocjonalny, kognitywny, behawioralny, zachodzą między nimi oddziaływania

• Angażuje najsilniej ja jednostki- jest zagrożeniem integralności w sensie psychofizycznym

BRAMKOWA TEORIA BÓLU

W rogach grzbietowych rdzenia kręgowego znajdują się komórki A szybko przewodzące doznanie bólowe, ale po jednym pobudzeniu ich aktywność jest hamowana; komórki C pozwalają na dalsze przesyłanie impulsów włóknami składającymi się z komórek A, stanowiąc „bramę” dla odczuć bólowych.

EMOCJNALNY SKŁADNIK BÓLU

• Nieprzyjemny, przykry, wywołujący stan napięcia

• Odruchy wegetatywne (nudności, pocenie, wymioty)

• Duża zdolność mobilizowania do rozpoznania stanu zagrożenia

• Emocje mają wartość heurystyczną (podpowiedź, droga na skróty)

POZNAWCZY SKŁADNIK BÓLU

• Przypisywanie różnych znaczeń

• Koncentracja uwagi na własnym ciele

• Spostrzeżenia skonfrontowane z zasobami pamięci

• Decyzje o środkach zaradczych

BEHAWIROANLNY SKŁDANIK BÓLU

• Uwarunkowany wzorcami kulturowymi- od dziecka uczymy się tych sposobów

• Korzyści wtórne (wszyscy są mili podczas bólu,

• Poszukiwanie ulgi- strategie aktywne i pasywne

• Strategie asocjacyjne (łączenie) dysocjacyjne ( odcinanie się od sytuacji)

RODZAJE BÓLU A NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

• Ból protopatyczny (wg Heada) rozlany, promieniujący, niezbyt intensywny

• Ból epikrytyczny- ostry, wyraźny, zlokalizowany, intensywny

• Ból fizjologiczny, patologiczny, wynikający z leczenia

• Ból konkretnych stanów chorobowych

• Ból przejściowy- pojawia się w wyniku uszkodzenia tkanki, który jest na tyle niewielkie, że samoistnie zachodzi rekonstrukcja

• Jest świadomość tymczasowości

• Powoduje większą wrażliwość na bodźce wywołujące ból, które zazwyczaj by tego bólu nie wywołały- hiperalgezja

• Ból ostry- bezpośredni, precyzyjny, silna reakcja emocjonalna i wegetatywna, panika silne pobudzenie ruchowe lub bezruch

• Ponadnaturalne uwrażliwienia na dotyk, cała uwaga skoncentrowana na doznaniu bólowym

• Osoby niepełnosprawne doznają go jeszcze przed rehabilitacją, nowotwory, stan pooperacyjny, poparzenia, odwyk

• Ból chroniczny- trwa powyżej 6 miesięcy, przerwy między epizodami bólowymi nie większe niż 3 miesiące, występujące po zakończeniu okresu leczenia, mniej intensywny niż ostry, trudności ze snem, zmniejszenie apetytu, obniżenie aktywności, najczęściej jest konsekwencją trwałego uszkodzenia tkanki

• Towarzyszenie bólu w niepełnospraności pogłębia trzykrotnie stopień ich niesprawności i może to powodować postawę katastroficzną (Utrata nadziei na poprawę zdrowia, utrata zaufania do siebie)

Różnice indywidualne

• Poziom lęku

• Różnice progu i tolerancji bólu (tolerancja moment na ile znosimy ból)

• U samic szczurów mniejsza wrażliwość na ból i większa na środki przeciwbólowe

• Ból przejściowy u niepełnosprawnych

Ból ostry niekiedy traktuje się w kategoriach wystąpienia PTSD( zespół stresu pourazowego)

• Powtórne przeżywanie w postaci natrętnych obrazów, reaktywność psychofizologiczna na bodźce związane z wydarzeniem zaabsorbowanie danym wydarzeniem.

• Unikanie sytuacji związanych z wydarzeniem, brak więzi emocjonalnych, brak możliwości przezywania emocji

• Objaw nadmiernego wzbudzenia

Ból chroniczny:

• Problemowa psychogenna natura

• Pobyt w instytucji może nasilać te doznania

• Personel opiekujący się pacjentami bólowymi ma wyższy poziom napięcia i mniejsze zrównoważenie emocjonalne

• Jest silnie zindywidualizowany

• Towarzyszy pacjentowi długo, więc zostały prawdopodobnie wypracowane pewne strategie

ROLA PSYCHOLOGA

• Współtowarzyszy działaniom lekarzy

• Dostarczanie alternatywnych doznań zmysłowych

• Techniki psychoterapeutyczne

Struktura i funkcje ja cielesnego:

• Neuronalna reprezentacja ciała, skłonność do samookaleczenia się, poczusie utraty ciała, czucie fantomowe, schilder (1935) wizerunek ciała- wiedza o ciele z której korzystamy posługując się nim

Cwiczenia 22-10-2011

Kryzys choroby przewlekłej

• Szok, stres

• Kryzys (konfrontacja z sytuacją na tyle nową lub nabytą na tyle poważną, że zwykle metody radzenia się nie wystarczające)

• Stan zaburzenia równowagi ( stan dezorganizacji typowych reakcji fizycznych, psychicznych i społecznych )

• Kryzys ma charakter stanu przejściowego

• Rozwiązanie kryzysu doprowadza do umocnienia niepowodzenia w opracowaniu skutecznych metod radzenia sobie z kryzysem doprowadza do nieadaptacyjnej równowagi, która prowadzi do wyczerpania jednostki.

GŁÓWNE ZADANIA ADAPTATCYJNE W REAKCJI A CHOROBĘ PRZEWLEKŁĄ

Zadania związane z chorobą:

• Radzenie sobie z bólem , niewydolnością i innymi objawami.

• Radzenie sobie ze środowiskiem szpitala i określonymi procedurami terapii

• Rozwiniecie i utrzymanie odpowiednich reakcji z personelem medycznym

Zadania ogólne

• Zachowanie odpowiedniej równowagi emocjonalnej

• Zachowanie relacji z rodziną i znajomymi

• Przygotowanie się na niepewne jutro

Radzenie sobie z zadaniami związanymi z chorobą

• Skupianie się na emocjach wywołanych chorobą

• Skupianie się na praktycznych aspektach choroby

• Czynniki determinujące skuteczność : płeć, status socjoekonomiczny, inteligencja dojrzałość emocjonalna, siła osobowości, otoczenie społeczne.

Dostosowanie emocjonalne

• Zaprzeczanie, strach, szok, napięcie

• Depresja- najczęściej u młodych

• Zniekształcenie lub sygmat społeczny

• Adaptacja, wstyd, apatia.

Dostosowanie poznawcze

• Przekonania o chorobie, ich adekwatność

• Tworzenie przekonań o przyczynach przepadłości

• Poczucie kontroli na sytuacją

• Przypisanie pozytywnego znaczenia chorobie

• Zmiana wizerunku samego siebie

Aspekty społeczne

• Zab. w kontaktach

• Wycofanie społeczne

• Lęk przed oceną, ograniczenia aktywności

• Zab. codzienności życia całej rodziny

• Konieczność opieki (problemy finansowe i praktyczne)

• Problemy małżeńskie i wychowawcze

• Rodzina jako największe źródło wsparcia dla chorego

Pomoc choremu

• Edukacja w kwestii choroby, terapii i potencjalnych konsekwencji

• Przy zbyt dużym obciążeniu psychoterapia

• Grupy samopomocowe

• Interwencje behawioralne

Śmierć jako tabu

• Lęk

• Postawa lękowo-unikowa- zaprzeczanie, racjonalizacja, projektcja

• Personel medyczny kształcony do ratowania życia – utrata motywacji

• Umieranie- obszar wstydliwy społecznie

Czy ukrywać przed chorym że umiera???

• Utrata zaufania

• 75% pacjentów wiedziało, że umiera pomimo że nikt z nimi nie rozmawiał

• Pacjent ma prawo wiedzieć a lekarz powiedzieć

• W Polsce informuje się raczej rodzinę a przed chorym zachowuje pozory

• Chorzy ze względu na uczucia bliskich nie poruszają trudnego tematu i udają że nie wiedzą

• Przy dobrej komunikacji w rodzinie przełamuje się ten impas

• Zatajenie prawdy i brak dobrych relacji z bliskimi ma konsekwencje nie tylko w momencie umierania ale i także w trakcie żałoby

Skład zespołu opieki paliatywnej

• Lekarz, pielęgniarki, psycholog , rehabilitanci, pracownik socjalny, personel pomocniczy, wolontariusze, kapelan

• Angażowana jest również rodzina chorego

Okresy przebiegu choroby o złym rokowaniu:

• Wstępny

• Trwa od momentu zauważenia objawów do postawienia diagnozy

• Przerażenie, poczucie zagrożenia

• Zawężenie świadomości tylko do jednego problemu

• Stres, pobudzenie

• Optymalną postawą jest najszybsze udanie się do lekarza

• Okres przewlekły

• Od momentu postawienia diagnozy

• Świadomość długiego czasu trwania choroby i nieodwracalność zmian i jej progresji

• Lęk spowodowany agresywną terapią

• Cykliczne zmiany stanu psychicznego

• Przystosowanie się do zmienionego tryby życia

• Przewartościowanie systemu wartości

• Lęk o bliskich i przygnębienie o różnej intensywności

• Ma wpływ sposób poinformowania pacjenta o chorobie

• Poczucie winy, agresja, zachowania pozorowane

• Okres terminalny

• Gdy rozwoju choroby nie da się zatrzymać

• Większość pacjentów jest świadoma zbliżającej się śmierci

• Zawężenie zainteresowań i koncentracja na zdrowiu

• Odwoływanie się i idealizacja przeszłości

• Szpital nie jest odpowiednim miejscem

Hospicja

• C. Saunders- założyła pierwsze hospicjum i animatorka rozwoju ruchu hospicyjnego

• Personel jest w swej pracy nastawiony na łagodzenie cierpień fizycznych , psychicznych i społecznych, duchowych pacjenta i jego rodziny

• Rola słuchania i umiejętność przekazywania złych wieści

Stadium umierania wg Kilber Ross

• Zaprzeczanie i izolacja

• Gniew złość

• Targowanie się , odwlekanie

• Depresja, zatracenie

• Akceptacja nieuchronności śmierci u pacjenta i rodziny

• Podobne stadia u rodziny, istotne jest dopasowanie podejmowanych kontaktów terapeutycznych do danej fazy

Ćwiczenia 19.11.2011

Psychologia kliniczna wieku dziecięcego

Rozwój psychiczny, fizyczny , emocjonalny, intelektualny

J.P.Piaget skonstruował 4 etapy rozwoju intelektualnego :

1. myślenia sensoryczno motorycznego- dotyczy okresu do 2 roku życia.( dziecko myśli poprzez działanie)

2. myślenie przedoperacyjne- dotyczy wieku przedszkolnego do 6-7 rok życia (odwracalność,

3. myślenie konkretne od 6 do 12 roku życia

4. operacje formalne – etap abstrakcyjnego myślenia do 18 roku życia ( zdolność do posługiwania się abstrakcją)

określenie zaburzenia powinno się używać tylko wtedy gdy mamy do czynienie ze znacznym nasileniem oraz uporczywym trwaniem odchylenia od normy oraz gdy łączy się tym psychiczne cierpienie dziecka lub gdy dziecko jest sprawcą czyjegoś cierpienia

zaburzenia zachowania gdy dziecko nie może zaspokoić potrzeb lub nie spełnia oczekiwań dorosłych

zaburzenie rozwoju- maja bardziej trwały charakter rozumiemy je jako niespełnianie zadań rozwojowych przypisanych poszczególnym okresom rozwoju dziecka.

Rozumienie dziecka jako osoby:

1. dziecko jest istotą aktywną i poszukującą

2. dziecko ma sobie właściwe tempo i rytm rozwoju

3. dziecko włączone jest w system więzi rodzinnych

4. dziecko jest związane ze środowiskiem rówieśniczym

5. dziecko jest uwikłane w problemy współczesnego świata

6. dziecko ma niemal od początku swojego rozwoju poczucia własnej godności.

Sytuacje emocjonalne dla dziecka, dotyczy środowiska rodzinnego

1. nasilona dysharmonia małżeńska

2. niski społeczny status ciasnota mieszkaniowa lub bardzo liczna rodzina

3. przestępczość jednego z rodziców

4. objawy psychopatologiczne u matki

5. przekazanie dziecka pod opiekę służb społecznych

podział zaburzeń u dzieci

1. emocjonalne

2. rozwojowe (autyzm, ADH

3. zaburzenia odżywiania i nawyków (anoreksja, tiki, jąkanie)

4. zachowania

problemy charakterystyczne w poszczególnych okresach

wczesne dzieciństwo

• deprywacja matczyna

• zarwanie więzi matka dziecko (Fazy protestu, rozpaczy, wyparcia)

• zaburzenie rozwoju o charakterze chronicznym (autyzm)

średnie dzieciństwo (2-6 rż)

• główne zaburzenia to lęk

• zaburzenia odżywiania

• wydalania, snu ,

• komunikowania się

późne dzieciństwo (6-11)

• nadpobudliwość ruchowa

• ADHD

• Trudności w uczeniu się

• Fobie szkolne

• Zaburzenia zachowania typu destrukcyjnego

Adolescencja 11-18

• Lęki

• Zaburzenia odżywiania

• Uzależnienia

• Zachowania autodestrukcyjne

• Zachowania destrukcyjne