TEMAT: ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
1) KAPITAŁ WŁASNY
Kapitały własne są najbardziej stabilną formą finansowania aktywów jednostki, ponieważ są wnoszone na czas nieokreślony.
Kapitały własne są gwarancją spłaty zaciągniętych zobowiązań.
Na zwrot wniesionych kapitałów własnych właściciele mogą liczyć dopiero po likwidacji przedsiębiorstwa.
KAPITAŁY WŁASNE:
Kapitał powierzony
Kapitał podstawowy przekazany jednostce przez właścicieli na czas nieokreślony, np. wkłady wniesione przez wspólników.
Kapitał samofinansowania:
Kapitał zapasowy- powstały z gromadzenia zysków zatrzymanych w jednostce
Kapitał rezerwowy- z innych źródeł, np. dopłat właścicieli lub aktualizacji wyceny aktywów trwałych.
Kapitał dopływa to przedsiębiorstw m.in.:
- w postaci wkładów
- udziałów
- z tytułu sprzedaży akcji z pierwszej i kolejnej emisji
- dotacji
- wpłaty wpisowego
Uzyskany kapitał pieniężny lub rzeczowy pozostaje do dyspozycji przedsiębiorstwa przeważnie na czas nieokreślony. Konsekwencją bezterminowego angażowania kapitału jest powstanie stosunków własnościowych, z których wynika prawo do udziału w podziale zysku lub czasem obowiązek uczestnictwa w pokrywaniu strat przedsiębiorstwa.
Z punktu widzenia przedsiębiorstwa podstawowe zalety kapitału własnego polegają w szczególności na tym, że:
• Jest on stabilnym źródłem finansowania działalności przedsiębiorstwa,
• Wpływa na zwiększenie płynności finansowej przedsiębiorstwa,
• Stanowi bazę gwarancyjną dla wierzycieli,
• Angażowany na czas nieokreślony stanowi podstawę do powstania stosunków własnościowych,
• Ze stosunków własnościowych z kolei wynika prawo do udziału w podziale zysku.
Wady kapitału własnego:
1) Zwiększenie liczy współwłaścicieli uczestniczących w podziale zysku, majątku i współzarządzających spółką;
2) Rezygnacja z możliwości skorzystania z efektu dźwigni finansowej
3) Nie zawsze przynosi on oczekiwane korzyści, zwłaszcza w sytuacji występowania w przedsiębiorstwie strat
2) KAPITAŁ OBCY
Kapitał obcy cechuje się tym, że jest oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas określony, po terminie umowy musi być zwrócony. Korzystanie z niego związane jest z określonym kosztem - w postaci odsetek. Dawcy kapitału obcego z reguły mają wpływ na jego wykorzystanie, natomiast nie mają prawa podejmowania decyzji dotyczących całokształtu funkcjonowania przedsiębiorstwa. Do czasu zwrotu stanowią zobowiązania.
Wszystkie kapitały obce dzielą się na:
zobowiązania długoterminowe, do których wliczamy: długoterminowe pożyczki i obligacje, długoterminowe kredyty bankowe i inne zobowiązania długoterminowe o terminie spłaty powyżej 1 roku licząc od dnia bilansowego,
zobowiązania krótkoterminowe, do których wliczamy: pożyczki, obligacje, kredyty bankowe i różne zobowiązania z tytułu dostaw, podatków i wynagrodzeń o terminie spłaty do 1 roku licząc od dnia bilansowego.
Przedsiębiorstwo, niezależnie od fazy swoj go rozwoju, potrzebuje kapitału, aby mogło realizować plany inwestycyjne. Są one odzwierciedleniem jej strategii rozwoju. Dobór stosownych instrumentów jest to problem, z którym zarządzający musza zmagać się na bieżąco. Budowa rzeczywistego bogactwa akcjonariuszy wymaga, by stopy zwrotu z inwestycji były wyższe niż koszt kapitału zaangażowanego w jej realizację.
Finansowanie inwestycji wyłącznie środkami zakumulowanymi w spółce często okazuje się być niewystarczające. Dodatkowo zapomina się często, że zyski zatrzymane, jako źródło finansowania, również mają swój koszt. Są to przecież środki należące do akcjonariuszy, którzy postanowili pozostawić je w przedsiębiorstwie, licząc na satysfakcjonująca stopę zwrotu w przyszłości.
Brakujące środki spółka musi pozyskać z zewnątrz. Oczywiście może to uczynić emitując dodatkowe akcje ale będzie się to wiązało z koniecznością zainwestowania dodatkowych funduszy przez dotychczasowych akcjonariuszy, realizując emisję w ramach prawa poboru (PP) lub pogodzenie się z dopuszczeniem do spółki nowych właścicieli – emisja z wyłączeniem PP, co nieuchronnie prowadzi do zmian w strukturze własnościowej.
Barierą przy realizacji tego rozwiązania często jest również brak możliwości uplasowania na rynku emisji akcji po zadowalającej cenie, gwarantującej spółce niezbędny kapitał.Dlatego spółki sięgając po zewnętrze źródła finansowania wydatków inwestycyjnych, decydują się na wprowadzenie do bilansu kapitałów obcych. Zwykle odbywa się to poprzez zaciągnięcie kredytu bankowego lub emisję papierów dłużnych. Chociaż mogą to być różnego rodzaju pożyczki, dotacje czy leasing.
Kapitał obcy jako źródło finansowania posiada szereg zalet :
Pozwala na wykorzystanie efektu dźwigni finansowej. Dodatkowe zyski wypracowane przez przedsiębiorstwo, dzięki kapitałowi obcemu po jego opłaceniu, zwiększają rentowność inwestycji osiąganą przez właścicieli spółki. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku strat, zostają one dodatkowo pogłębione przez odsetki od kapitału obcego.
jest to tańsze źródło finansowania niż kapitał własny. Wynika to miedzy innymi z faktu, że wierzyciele są zaspokajani, w przypadku upadłości spółki, w pierwszej kolejności przed jej właścicielami. Dodatkowo obecnie mamy do czynienia z obniżaniem się poziomu stóp procentowych, który jest główna determinantą kosztu kapitału obcego.
Istnieje możliwość skorzystania z efektu tarczy podatkowej tzn. obniżenia efektywnego kosztu kapitału obcego dzięki możliwości zaliczenia odsetek od niego zapłaconych do kosztu uzyskania przychodu.
Za główne wady kapitału obcego można uznać:
Wzrost kosztów finansowych, które muszą być zapłacone niezależnie czy firma wypracuje zysk czy stratę,
Uzyskanie kapitał obcego jest związane z zapewnieniem gwarancji i zabezpieczeń dla wierzycieli.
Na kapitał obcy składają się wszelkiego rodzaju krótkoterminowe i długoterminowe zobowiązania przedsiębiorstwa wobec banków, kontrahentów, dostawców i innych wierzycieli. Kapitały obce właściwie wykorzystane mogą służyć wspomaganiu działalności przedsiębiorstwa, dynamizować jego sprzedaż, umożliwiać powiększanie jego zysku. Jednak kapitał obcy kosztuje, gdyż podmioty dostarczające kapitału obcego oczekują wynagrodzenia w postaci oprocentowania. Chociaż jest relatywnie tańszy w stosunku do kapitału własnego, to jednak szczególną uwagę powinniśmy zwracać na ryzyko prowadzonej działalności oraz na efektywność wykorzystania kapitału obcego . Bowiem kapitał obcy pozyskiwany jest na czas ograniczony i podlega terminowej spłacie (obligatoryjność spłat odsetek). Gdy udział kapitału obcego w kapitałach ogółem przedsiębiorstwa jest zbyt duży, może to doprowadzić utraty płynności finansowej.
3) ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDIĘBIORSTW NA PRZYKŁADZIE PRZEDSIĘBIORSWT KRAJOWYCH
Przeobrażenia zachodzące w ostatnich kilkunastu latach w gospodarce Polskie zaowocowały dynamicznym rozwojem małych i średnich przedsiębiorstw. Wartości tego sektora dla gospodarki nie sposób przecenić. W Polsce zrejestrowanych jest około 3,5 miliona przedsiębiorstw, z czego połowa aktywnie prowadzi działalność. 99,88 % ogólnej liczby podmiotów gospodarczych stanowi sektor małych i średnich przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa te cechują się dużą elastycznością, sprawniej dostosowują się do zachodzących zmian na ryzku. Bardzo często małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce napotykają na liczne bariery utrudniające utrzymanie tejże kondycji ekonomicznej na odpowiednim poziomie. Niewątpliwie najistotniejszą z nich jest bariera finansowa. Ze względu na swą wielkość, czy podatność na zmiany, znacząca część sektora MSP nie jest w stanie samodzielnie wygospodarować środków niezbędnych do właściwego funkcjonowania i rozwoju Sposobem na pokonanie problemu niedostatecznego poziomu środków pieniężnych jest poszukiwanie przez przedsiębiorstwa różnych źródeł finansowania.
Dostępność do źródeł finansowania, sposób finansowania działalności bieżącej i inwestycyjnej, a także prawidłowe relacje z instrumentami zapewniającymi finansowanie zewnętrzne, ma wpływ na podejmowanie przez przedsiębiorstwa decyzje, warunkuje jego plany i zamierzenia strategiczne.
Źródła finanasowania działalności bieżącej i inwestycyjnej sektora MSP w Polsce
Prowadząc działalność gospodarczą przedsiębiorstwa wykorzystują kapitał pochodzący z różnych źródeł. Przeprowadzone liczne badania wskazują, iż większość małych i średnich przedsiębiorstw finansuje swoją działalność głownie ze środków własnych. Zarówno w przypadku działalności bieżącej , jak i inwestycyjnej najbardziej popularnym źródłem finansowania są środki własne. W dużo mniejszym stopniu przedsiębiorcy korzystają z kredytu obrotowego oraz kredytów złotowych komercyjnych 7% i preferencyjnych. Lesaing, jako źródło finansowania działalności inwestycyjnej przez około 5 % firm. W niewielkim zakresie przedsiębiorcy korzystają natomiast z pozabankowych źródeł pozyskiwania kapitału (pożyczki z instytucji innych niż banki , innych przedsiębiorstw, subwencje). Podmioty znajdujące się w bardzo dobrej kondycji finansowej ogólnie rzadziej korzystają z tej formy finansowania działalności podmiotów gospodarczych nie jest efektem nadmiaru kapitału własnego lecz jest przede wszystkim wynikiem znaczących ograniczeń w dostępie do kapitałów obcych w szczególności do kredytów. Z roku na rok w Polsce spada odsetek podmiotów gospodarczych mających problem z utrzymaniem płynności finansowej. Jednakże jak pokazują doświadczenia, im mniejsze przedsiębiorstwo, tym większe prawdopodobieństwo wstąpienia tychże problemów. Niedostateczna dostępność kredytów jest problemem, którego przyczyny leżą zarówno po stronie samych banków, jak i przedsiębiorców. Kolejnym źródłem finansowania działalności sektora MSP stanowi wspomniany wcześniej leasing. Pomimo tego, że jego koszt jest z reguły wyższy niż koszt uzyskania kredytu, ten sposób finansowania stopniowo zdobywa coraz więcej zwolenników. Wynika to przede wszystkim z jego relatywnie większej dostępności w porównaniu do tradycyjnego kredytu bankowego, czyli między innymi z mniej skomplikowanych procedur przygotowawczych i zabezpieczających. Coraz popularniejsza formą finansowania działalności przez małe i średnie przedsiębiorstwa w Polsce staje się factoring. Jest to rozwiązanie bardzo korzystne dla podmiotów gospodarczych sprzedających z odroczoną płatnością, gdyż dzięki niemu eliminowane jest ryzyko utraty płynności i jednocześnie zwiększa się wiarygodność u kontrahentów. Innym nieco trudniejszym i mniej znanym źródłem finansowania małych i średnich przedsiębiorstw są aniołowie biznesu. Aniołowie to prywatne osoby, najczęściej byli przedsiębiorcy, wspierający swą wiedzą i inwestujący w projekty wysokiego ryzyka w nowozakładanych lub rozwijających się przedsiębiorstwach. W Polsce aniołowie skupieni są w dwóch organizacjach: polskiej Sieci Aniołów Biznesu oraz Lewiatan Business Angels. Organizacje te mają na celu skontaktowania ze sobą inwestora i twórców innowacyjnych pomysłów. Prowadzenie działalności bieżącej i rozwoju sektora przedsiębiorstw uzależniony jest od wielu czynników, przede wszystkim od dostępu do kapitału. Zdecydowana większość firm w prowadzonej działalności bieżącej i inwestycyjnej wykorzystuje samofinansowanie.
1) W poszczególnych krajach Unii Europejskiej występują znaczne różnice w finansowaniu działalności małych i średnich przedsiębiorstw.
Na przykład we Francji i Hiszpanii stosowane są liczne programy finansowego wsparcia MSP, natomiast w innych, przykładem może być Szwecja, preferowana jest polityka nieingerencji administracji w funkcjonowanie rynku.
Różnice dotyczą tez udziału pochodzenia kapitału inwestowanego w rozwój MSP. W Holandii działa rozbudowany system rządowych gwarancji kredytowych, w Niemczech mały biznes w większym stopniu jest finansowany z kredytów komercyjnych, natomiast w Belgii czy Portugalii istnieje tendencja do finansowania inwestycji własnym kapitałem.
2) W finansowaniu projektów wspomagających nowe przedsiębiorstwa istotną role odgrywa w Niemczech kapitał prywatny, zwłaszcza szybko rozwijające się fundusze typu venture capital (fundusze ryzyka kapitałowego). Pod względem finansowania przedsięwzięć gospodarczych przez takie fundusze Niemcy zajmują pierwsze miejsce w Europie.
3) Głównym instrumentem wsparcia finansowego małych przedsiębiorstw na szczeblu Wspólnoty są pożyczki udzielane przez Europejski Bank Inwestycyjny, który finansuje jedną trzecią udzielanych w Unii kredytów o wartości 8,3 mld. euro. Z pożyczek tych korzysta ponad 49 tys. przedsiębiorstw, w przytłaczającej większości zatrudniających mniej niż 50 pracowników.
4) Jak to się robi u naszych zachodnich sąsiadów?
Fragment rozmowy z dyrektor zarządzający BDL – Niemieckiego Związku Leasingowego Friedhelm Westebbe.:
Piotr Pająk, IPO.pl :Rynek leasingu w Niemczech należy do największych w Europie. Czy mógłby Pan opisać jego historię i trendy na nim panujące?
odpowiedź:
Leasing w Niemczech jest dzisiaj ugruntowaną dziedziną życia gospodarczego. (…) Leasing został dostrzeżony w Niemczech już na początku lat 60., kiedy to menedżerowie firm uznali tą formę finansowania za atrakcyjną alternatywę wobec tradycyjnego kredytu bankowego. Od tego czasu leasing cieszy się wielką popularnością i dzisiaj obejmuje więcej niż połowę całkowitej wartości zewnętrznego finansowania firm. Niemieccy przedsiębiorcy korzystają dzisiaj z leasingu częściej niż z kredytu bankowego. Leasing jest największym generatorem inwestycji, nawet w okresach spowolnienia gospodarczego. Jego rosnące znaczenie zobaczymy, gdy spojrzymy na statystyki z lat ubiegłych. (…) Jeszcze w 1975 roku w ten sposób finansowanych było 5,4 proc. inwestycji firm w wyposażenie, w połowie lat 80. było to już prawie 15 proc., natomiast dzisiaj leasing finansuje ok. 22,8 proc. inwestycji w wyposażenie. Wszystko wskazuje, że ten rosnący trend widoczny będzie również w przyszłości.
.