Układ pokarmowy spełnia bardzo ważne zadanie, przekształca spożywany przez człowieka pokarm, dostarczając organizmowi energii i składników odżywczych, których potrzebuje on do spełnienia różnorodnych funkcji życiowych.

Jama ustna

Przekrój podłużny trzonowca Przełyk

Przełyk jest narządem w kształcie rury o długości ok. 25cm, jest zaopatrzony w ścianki mięśniowe, których rola polega na transportowaniu pożywienia z gardła do żołądka. Ciągnie się on od gardła, przemierza jamę piersiową, przechodzi przez przeponę i w jamie brzusznej uchodzi do jamy żołądkowej.

Przełykanie

Proces przełykania jest złożonym mechanizmem. Pierwsza jego faza jest świadoma i dobrowolna: podczas przeżuwania pożywienia język popycha kęs pokarmu do podniebienia i dalej w kierunku gardła (1). Następnie zachodzą po sobie różne automatyczne czynności: ścianki gardła zwężają się i popychają pokarm do przełyku, podczas gdy podniebienie miękkie unosi się, blokując dojście do jamy nosowej (2), nagłośnia - chrząstka działająca jak zatyczka zamyka dojście do krtani, zapobiegając przypadkowemu przedostaniu się pożywienia do dróg oddechowych (3). W przełyku fale skurczów ścianek sprawiają, że pokarm przedostaje się w dół (4 i 5), aż w końcu trafia do żołądka (6).

-> Nawet wówczas, gdy nie spożywamy pokarmu, proces połykania powtarza się nieprzerwanie - połykamy ślinę średnio 70 razy na godzinę w stanie aktywności i ok. 10 razy na godzinę podczas snu.

Żołądek

Żołądek jest mięsistym narządem, przypominającym worek, posiadającym dwa ujścia: górne, zwane częścią wpustową, uniemożliwiające cofanie się zawartości żołądka do przełyku, i dolne, zwane częścią odźwiernikową, działającą jak zatyczka, zatrzymując pokarm, który jest tu przygotowywany do dalszego trawienia. Stąd kęs pokarmowy jest przepuszczany do dwunastnicy - pierwszego odcinka jelita cienkiego.

Jelito cienkie

Jelito cienkie jest miejscem dalszych etapów procesu trawienia, w jego wnętrzu składniki są poddawane działaniu enzymów pochodzących z wątroby, z trzustki i własnej śluzówki jelita, które rozkładają je na elementy podstawowe. W zespole o długości od 4 do 5m rozróżniamy trzy odcinki:
+ dwunastnicę, odcinek umieszczony u wyjścia żołądka, długości ok. 25-30cm, która wydziela sok trzustkowy i żółć wyprodukowaną przez wątrobę;
+ jelito czcze, długość ok. 3m, umieszczone w górnej części jamy brzusznej;
+ jelito kręte, długość od 3 do 4m, umieszczone w dolnej części jamy brzusznej, uchodzi do jelito grubego.

Dwunastnica Ruchy jelit

Ścianki jelita cienkiego ściskają się automatycznie. Rytmiczne ruchy odcinków jelita służą do ugniatania i kruszenia pokarmu, przeciwstawne skurcze jelita służą dobremu zmieszaniu pokarmu a ruchy perystaltyczne, następujące falowo, przesuwają pokarm w kierunku jelita grubego (3).

Dwunastnica i trzustka

Trzustaka - gruczoł przyłączony do układu trawiennego, produkuje bogaty w enzymy sok, który rozkłada składniki pokarmowe. Stanowi również część układu hormonalnego, produkuje bardzo ważny hormon - insulinę i glikogen. Trzustka jest wydłużonym, stożkowatym narządem umieszczonym poziomo w górnej części jamy brzusznej. Jej największa część nosi nazwę głowy i otoczona jest dwunasticą.

Wątroba

Wątroba jest gruczołem wchodzącym w skład układu pokarmowego, ponieważ obok innych ważnych funkcji niezbędnych dla metabolizmu, produkuje żółć, wydzielinę potrzebną do trawienia tłuszczy. Gromadzi się ona w woreczku żółciowym, następnie, po każdym posiłku, przelewa się do wnętrza jelita cienkiego poprzez drogi żółciowe.

Wątroba i pęcherzyk żółciowy

Jelito grube

Jelito grube stanowi końcową część układu pokarmowego, tu gromadzą się tymczasowo nie wchłonięte składniki pokarmowe, przygotowywane do wydalenia. Jelito grube o długości 1,5 - 1,8m dzieli się na trzy odcinki:
+ jelito ślepe, umieszczone w dolnej, prawej części jamy brzusznej, do którego uchodzi jelito cienkie;
+ okrężnicę, najszerszy odcinek, umieszczony również wewnątrz jamy brzusznej, dzielący się na cztery mniejsze odcinki: okrężnicę wstępującą, poprzeczną, zstępującą i esowatą;
+odbytnicę, która uchodzi do odbytu.