Czynniki wpływające na wynik finansowy przedsiębiorstwa.

Podstawową kategorią występującą w rachunku zysków i strat jest wynik

finansowy, który stanowi różnicę między osiągniętymi przychodami i kosztami poniesionymi w celu osiągnięcia tych przychodów. Ogólną formułę wyniku finansowego przedstawia poniższy wzór:

WYNIK FINANSOWY = PRZYCHODY – KOSZTY

Wynik finansowy może występować jako zysk lub strata. Zysk jest

dodatnim wynikiem finansowym, który się pojawia wówczas, gdy uzyskane

przychody są wyższe od poniesionych kosztów. Strata natomiast oznacza ujemny wynik finansowy i występuje wtedy, kiedy osiągnięte przychody są mniejsze od poniesionych kosztów (Nowak 2005). Każdą jednostkę prowadzącą działalność gospodarczą interesuje dodatni wynik finansowy, czyli zysk. Celem rachunku zysków i strat jest przedstawienie podstawowych grup przychodów, kosztów, zysków i strat wpływających na wielkość wyniku finansowego.

Części składowe wyniku finansowego

Sprawozdanie z rachunku zysków i strat jest jednym z podstawowych sprawozdań finansowych, pozwalający na przedstawienie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Jego zadaniem jest wykazanie poziomu osiąganych przychodów oraz ponoszonych kosztów. Na potrzeby zarządzania, zgodnie z Ustawą o Rachunkowości, obliczane są w przedsiębiorstwie cząstkowe wyniki finansowe. Schemat 1 przedstawia proces obliczania wyniku finansowego przedsiębiorstwa.

Ustawa o Rachunkowości określa, że obliczane są wyniki cząstkowe na działalności operacyjnej, finansowej i nadzwyczajnej.

Obliczony wynik na działalności operacyjnej ma za zadanie wykazanie efektywności wykorzystania mocy produkcyjnych i usługowych przedsiębiorstwa. Dla kształtowania się tego wyniku nie jest istotne, jaka jest struktura własności kapitałów. Czy majątek przedsiębiorstwa jest w całości własnością przedsiębiorcy, czy też jest on finansowany kapitałami obcymi. Istotna jest relacja kapitałów własnych do obcych. Wynik na działalności operacyjnej jest sumą wyników uzyskanych ze sprzedaży produktów lub usług oraz wyniku uzyskanego z pozostałej działalności operacyjnej.

Celem obliczania wyniku na działalności finansowej jest uchwycenie przychodów i kosztów finansowych przedsiębiorstwa. Teoretycznie wynik ten może być dwojaki. Możliwe jest uzyskanie zysku na działalności finansowej, gdy przedsiębiorstwo ma nadwyżkę środków finansowych i inwestuje tę nadwyżkę w papiery wartościowe, udziały w innych przedsiębiorstwach itp. Z wynikiem finansowym ujemnym będziemy mieli do czynienia wówczas, kiedy przedsiębiorstwo korzysta z obcych zasobów finansowych i z tego tytułu ponosi koszty finansowe.

Teoretycznie możliwe jest również uzyskanie zerowego wyniku na działalności finansowej. Ma to miejsce wówczas, gdy przychody uzyskane z zaangażowania własnych środków finansowych na giełdzie lub na finansowanie innych podmiotów gospodarczych będą równe kosztom poniesionym w związku z korzystaniem z obcych środków finansowych.

Schemat 1. Wyniki cząstkowe i wynik całkowity przedsiębiorstwa

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Ustawy o rachunkowości.

Suma wyników na działalności operacyjnej i finansowej jest nazywana wynikiem na działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Zasadnicze znaczenie dla wyniku finansowego przedsiębiorstwa mają przychody i koszty działalności gospodarczej. Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości 8 "...działalność gospodarcza to wszelkie prowadzone przez jednostkę gospodarczą działania stanowiące przedmiot jej działalności jak również czynności towarzyszące, służące realizacji tych działań, związane z nimi i z nich wynikające". Wynik na działalności gospodarczej jest powiększany lub pomniejszany o wyniki na działalności losowej. Wynik na działalności nadzwyczajnej może być zyskiem lub stratą nadzwyczajną. Uzyskany wynik na działalności gospodarczej powiększony o zysk nadzwyczajny lub pomniejszony o stratę nadzwyczajną daje wynik finansowy brutto przedsiębiorstwa. Wynik finansowy brutto podlega opodatkowaniu. Wynik finansowy brutto pomniejszony o podatek dochodowy daje wynik finansowy netto. Uzyskiwany w przedsiębiorstwach wynik finansowy netto może zgodnie z decyzją właścicieli i obowiązującymi przepisami zostać przeznaczony w części na akumulację, a w części wypłacony w postaci dywidendy. W spółkach z o.o. część zysku netto pobierana jest przez właścicieli. W księgowości zapis ten figuruje jako "pobrał lub pobrali właściciele".

Obowiązująca Ustawa o Rachunkowości umożliwia podmiotom gospodarczym, innym niż banki i ubezpieczyciele, wariantowe obliczanie zysków lub strat. Możliwe są w zasadzie dwa warianty ustalania wyniku finansowego, tzw. wariant porównawczy i wariant kalkulacyjny. Możliwość wyboru rachunku porównawczego albo kalkulacyjnego jest zależna od przyjętego wariantu rachunku kosztów w przedsiębiorstwie. W wariancie porównawczym koszty ewidencjonowane są według układu rodzajowego (zespół 4 planu kont). Układ kalkulacyjny wymaga ewidencji kosztów według typów działalności (zespół 5 planu kont).

Przykład 1

Rachunek zysków i strat przedsiębiorstwa Gamma w latach 2007-2009 przedstawia się następująco:

Rozliczenie zysku z działalności gospodarczej na poszczególne rodzaje działalności

Z zaprezentowanych wyliczeń wynika, że przedsiębiorstwo Gamma osiągało zyski tylko z podstawowej działalności operacyjnej. Pozostała działalność operacyjna i operacje finansowe przynosiły w badanym okresie wyłącznie straty, które pomniejszały zyski osiągnięte z działalności operacyjnej. Najmniejsze zyski z działalności gospodarczej wystąpiły w 2008 r. i były spowodowane niższą efektywnością sprzedaży operacyjnej, najwyższą stratą na operacjach finansowych oraz wysoką stratą na pozostałej działalności operacyjnej.

Najmniejszy zysk z działalności operacyjnej osiągnięty w 2008 r. był związany z wysokimi kosztami ogólnego zarządu. Głównym źródłem zysku jest sprzedaż produktów. Wzrastający systematycznie zysk ze sprzedaży produktów świadczy o stałym wzroście efektywności na tej działalności i rokuje poprawę przyszłych wyników finansowych firmy.

Dalsza pogłębiona analiza może polegać na ustaleniu czynników kształtujących wynik finansowy na sprzedaży produktów, na sprzedaży towarów i materiałów, a także czynników określających wynik na pozostałej działalności operacyjnej i operacjach finansowych. Na potrzeby tej analizy niezbędne są informacje spoza rachunku zysków i strat.

Należy określić następujące czynniki:

• zmiana wielkości sprzedanych produktów,

• zmiana ceny sprzedawanych produktów,

• zmiana kosztu zmiennego na jednostkę,

• zmiana kosztu stałego.

Ustalenie wpływu przedstawionych czynników na wynik finansowy firmy dla produkcji jednoasortymentowej może nastąpić z wykorzystaniem następujących wzorów (przykład 2):

Przykład 2

Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na osiągnięty zysk ze sprzedaży produktów na przykładzie przedsiębiorstwa Beta przedstawia się następująco:

Rozliczenie wpływu poszczególnych czynników

Dalsza analiza może dotyczyć kosztów zmiennych oraz kosztów stałych. Składają się one z wielu pozycji kosztowych. Koszty zmienne to przede wszystkim koszty materiałów bezpośrednich i koszty robocizny bezpośredniej.

Ustalenie wpływu zmian tych kosztów na zysk firmy w przypadku produkcji jednoasortymentowej może nastąpić według wzorów (przykład 3):

Wpływ zmiany kosztów robocizny bezpośredniej na zmianę zysku:

DZ (krb) = Dkrb × q₁ = (15 zł - 16 zł) × 1200 szt. = -1200 zł

Wpływ zmiany kosztów materiałów bezpośrednich na zmianę zysku:

DZ (kmb) = Dkmb × q₁ = (20 zł - 22 zł) × 1200 szt. = -2400 zł

Łączny wpływ zmiany kosztów robocizny bezpośredniej i kosztów materiałów bezpośrednich na zmianę zysku: -1200 zł - 2400 zł = -3600 zł

Ustalenie wpływu zmiany poszczególnych pozycji należących do kosztów stałych na zmianę zysku następuje poprzez wyznaczenie dodatniej lub ujemnej zmiany danej pozycji kosztów z punktu widzenia zysku. Prześledzimy to na przykładzie kosztów wydziałowych (przykład 4).

Rozliczenie wpływu poszczególnych czynników

W wyniku dokonanych obliczeń można stwierdzić, że największy wpływ na zmianę zysku miały pozostałe koszty wydziałowe, które spowodowały zmniejszenie zysku o 238 000 zł. Najmniejszy wpływ na zmianę zysku miały koszty płac - tylko 6000 zł. Zmiany w zakresie amortyzacji i kosztów materiałów spowodowały wzrost zysku. Pozostałe pozycje kosztów wydziałowych miały niekorzystny wpływ na wielkość osiągniętego zysku.

Całościowe przedstawienie wpływu czynników na zmianę zysku ze sprzedaży produktów w przedsiębiorstwie Gamma prześledzimy na przykładzie 5.

 Rozliczenie wpływu poszczególnych czynników

Przeprowadzona analiza wskazuje, że przyczyną niskiej efektywności sprzedaży produktów w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego (wzrost o 251 zł) był wysoki wzrost kosztów bezpośrednich (o 2086 zł), w tym zwłaszcza kosztów materiałów bezpośrednich (wzrost o 1467 zł), oraz wzrost kosztów wydziałowych (o 1733 zł). Wzrost kosztów został pokryty wysokimi przychodami wynikającymi ze wzrostu cen sprzedawanych wyrobów (o 3906 zł). Na uwagę zasługuje mały przyrost zysków wynikający ze wzrostu wielkości sprzedawanych wyrobów (zmiana o 164 zł).

Wariant porównawczy obliczania wyniku finansowego przedsiębiorstwa

Ustawa o rachunkowości dopuszcza możliwość ustalania wyniku finansowego w wariancie porównawczym. W wariancie porównawczym obliczania wyniku finansowego koszty grupowane są zgodnie z ich rodzajem. Mówimy wówczas o ewidencjonowaniu kosztów w układzie rodzajowym. W układzie rodzajowym koszty ewidencjonowane są w następujących grupach: amortyzacja posiadanych aktywów trwałych, zużycie materiałów i energii, usługi obcych, podatki i opłaty, wynagrodzenia pracowników, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia oraz pozostałe koszty rodzajowe. Koszty w obrębie tych grup możemy nazywać kosztami prostymi, rodzajowo jednorodnymi, ponoszonymi w tym samym okresie sprawozdawczym.

Wynik finansowy jest głównie potrzebny ze względu na konieczność dostarczania sprawozdania finansowego z wyniku działalności przedsiębiorstwa odbiorcom zewnętrznym. Odbiorcami zewnętrznymi mogą być przede wszystkim: urzędy skarbowe, banki i inne przedsiębiorstwa i organizacje, z którymi przedsiębiorstwo współpracuje. Porównawczy wynik działalności przedsiębiorstwa można nazwać wynikiem syntetycznym. Na jego podstawie można dokonywać jedynie oceny funkcjonowania całego przedsiębiorstwa w zakresie uzyskiwanej za okres sprawozdawczy produkcji i jej struktury. Dostarcza on również informacji o wielkości i strukturze ponoszonych kosztów całkowitych oraz uzyskanego wyniku finansowego, zysku lub straty. Formuła obliczania wyniku finansowego w tym wariancie jest następująca:

WFB = P - K ± RR

gdzie:

W_FB - wynik finansowy brutto (zysk lub strata brutto);
P - przychody z działalności produkcyjnej, usługowej i handlowej;
K - koszty całkowite przedsiębiorstwa;
R_R - różnica remanentów (remanent na końcu roku obrachunkowego minus remanent na początku roku) uwzględniana musi być w przedsiębiorstwach, ewidencjonujących obrót magazynowy jedynie ilościowo.

Jest to wynik całościowy, syntetyczny, nie pozwala on jednak na dokonywanie analizy wytwarzanych w przedsiębiorstwie produktów i usług.

Każde przedsiębiorstwo ma możliwość ewidencjonowania zapasów magazynowych w mierniku wartościowym lub w miernikach wartościowym i ilościowym jednocześnie. Przedsiębiorstwa, które ewidencjonują zapasy magazynowe jedynie w mierniku ilościowym, muszą na koniec roku korygować wynik finansowy o różnicę remanentów. Różnica remanentów dotyczy ich wartości na początku i końcu roku obrachunkowego. Jeżeli na koniec roku obrachunkowego stwierdzimy przyrost wartości remanentów w porównaniu z początkiem roku, świadczy to, że nie wszystkie zakupione w ciągu roku środki produkcji zostały zużyte w procesie produkcji. O tę nadwyżkę musimy obniżyć koszty roku obrachunkowego. Wynik finansowy brutto, podlega obciążeniu podatkiem dochodowym. Wynik finansowy netto obliczamy następująco:

WFN = WFB - PD

gdzie:

W_FB - wynik finansowy brutto;
W_FN - wynik finansowy netto;
P_D - podatek dochodowy.

Wynik finansowy netto, jak stwierdzono wcześniej, zgodnie z obowiązującymi przepisami, na podstawie decyzji przedsiębiorców podlega podziałowi na część przeznaczoną na akumulację, tzn. powiększenie majątku przedsiębiorstwa i na część pobraną przez właścicieli w formie dywidendy wypłacanej właścicielom. Prezentuje to poniższa formuła.

WFN = Akumulacja + Dywidenda (pobrał właściciel)

Wydzielona na rozwój akumulacja oraz pozyskane kredyty przeznaczone mogą być na powiększenie lub modernizację aktywów przedsiębiorstwa.

Reasumując należy jeszcze raz podkreślić, że obliczony w tym wariancie wynik finansowy w ograniczonym stopniu może być podstawą podejmowania decyzji operacyjnych w przedsiębiorstwie.

Wariant kalkulacyjny obliczania wyniku finansowego

Obowiązująca w Polsce Ustawa o Rachunkowości dopuszcza dodatkowe obliczanie wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym. W wariancie tym koszty grupowane są zgodnie z ich funkcją, jako elementy ponoszonych kosztów. Możemy mieć następujące grupy kosztów: koszty wytworzonych i sprzedanych produktów, wartość sprzedanych materiałów i towarów, koszty sprzedaży, koszty ogólnego zarządu. Należy jednoznacznie podkreślić, że przedsiębiorstwo musi ewidencjonować koszty w układzie rodzajowym, a może zdecydować o dodatkowej ewidencji kosztów w układzie kalkulacyjnym. W zasadzie układ kalkulacyjny kosztów może być podstawą prowadzenia księgowości zarządczej. W wariancie kalkulacyjnym obliczania wyniku finansowego można bardziej lub mniej szczegółowo prowadzić ewidencję księgową kosztów.

W księgowości zarządczej istnieje jednak potrzeba podziału kosztów całkowitych przedsiębiorstwa na koszty stałe i koszty zmienne. Podział kosztów całkowitych przedstawiamy na Schemacie 2:

Schemat 2. Koszty całkowite i ich podział

Podział kosztów całkowitych na stałe i zmienne na potrzeby rachunkowości zarządczej wiąże się z interpretacją tych dwóch grup kosztów. Koszty stałe są to koszty dotyczące utrzymania majątku przedsiębiorstwa z zachowaniem niepogarszającej się wartości aktywów przedsiębiorstwa. Inaczej możemy stwierdzić, że koszty stałe są ponoszone na utrzymanie podmiotu gospodarczego w pełnej gotowości do prowadzenia działalności produkcyjnej, usługowej lub handlowej. Porównując przedsiębiorstwo z lokomotywą można stwierdzić, że są to koszty pozwalające utrzymywać lokomotywę "pod parą". Umożliwia to w każdej chwili uruchomienie "lokomotywy". Uruchomienie produkcji, usług lub handlu możliwe musi być w każdej chwili. Koszty stałe lub względnie stałe są kosztami całego przedsiębiorstwa. Można to zinterpretować w sposób następujący. Jeżeli potencjał produkcyjny jest intensywnie wykorzystywany i ilość wytwarzanych produktów lub świadczonych usług jest wyższa to wówczas wartość ponoszonych kosztów stałych przypadających na pojedynczy produkt będzie niższa.

Koszty zmienne są związane z wytwarzanymi produktami, usługami itp. Poziom ponoszonych kosztów zmiennych świadczy o intensywności prowadzonej działalności produkcyjnej, usługowej lub handlowej. Koszty zmienne przedsiębiorstwa są kosztami stałymi w przeliczeniu na jednostkę wytwarzanych w przedsiębiorstwie produktów lub usług. Niezależnie od tego, czy produkujemy jeden samochód czy sto samochodów, ilość i wartość materiałów, jak i robocizny potrzebnych do wytworzenia jednego samochodu będzie zbliżona. Podział kosztów całkowitych przedsiębiorstwa na stałe i zmienne jest podstawą wariantu kalkulacyjnego ustalania wyniku finansowego.

Podział kosztów całkowitych na stałe i zmienne nie zawsze uwzględnia w pełni teoretycznych podstaw ich podziału. Prezentowany podział kosztów całkowitych dokonywany jest z punktu widzenia rachunkowości. A nie zawsze koszt stały jest z punktu widzenia teorii rachunkowości kosztem stałym. Na potrzeby rachunkowości dany koszt może być zaliczany do kosztów stałych, albo do zmiennych. Na przykład koszty ogrzewania pomieszczeń biurowych z punktu widzenia teorii kosztów należałoby zaliczyć do kosztów stałych, natomiast uwzględniając podział kosztów na potrzeby rachunkowości, powinno się do kosztów stałych zaliczyć koszt ogrzewania pomieszczeń do temperatury 3-5° C. Byłyby to koszty utrzymania biura w stanie używalności. Nie ulegałyby bowiem niszczeniu urządzenia biurowe. Natomiast koszty utrzymania temperatury powyżej 5° C, np. na poziomie 18-20° C zależą od sposobu użytkowania danego budynku. Koszty poniesione na dodatkowe ogrzewanie powinny być zaliczone do kosztów zmiennych. Zaliczanie kosztów ogrzewania pomieszczeń biurowych w części do kosztów stałych i w części do kosztów zmiennych mogłoby powodować większe koszty związane z naliczaniem i podziałem kosztów. W związku z tym przyjmuje się, że koszty ogrzewania, relatywnie wysokie, zaliczane są do kosztów stałych. Obowiązuje tu podstawowa zasada, że ewentualny podział kosztów i efekty jego prowadzenia nie mogą pociągać za sobą zwiększenia ponoszonych kosztów. Dlatego też na schemacie 2 zaznaczono linią przerywaną granicę dzielącą koszty na stałe i zmienne. Oznacza to, że granica ta może być przesunięta bardziej w jedną lub w drugą stronę. Zależy to od decyzji menedżera przedsiębiorstwa.

W ramach księgowości zarządczej możliwa jest następująca formuła obliczenia wyniku finansowego brutto:

WFB = Σ MB - KS

gdzie:

W_FB - wynik finansowy brutto;
MB - marża brutto;
K_S - koszty stałe.

Marżę brutto stosuje się w rachunkowości zarządczej, jako wartość wytwarzanej produkcji towarowej lub usług pomniejszoną o koszty zmienne. Marże brutto obliczane są dla wszystkich produktów lub usług. Suma marż brutto pozwala na ocenę efektywności produkcji w przedsiębiorstwie. W ten sposób menedżer może przekonać się, który z wytwarzanych produktów lub usług daje wyższe dochody. Na tej podstawie menedżer może podjąć decyzję, które produkty należy rozwijać. Przez odjęcie od sumy marży brutto wszystkich wytwarzanych produktów i usług kosztów stałych przedsiębiorstwa uzyskujemy wynik finansowy jego działalności.

Omówiony wariant liczenia wyniku finansowego jest stosowany w rachunkowości zarządczej stosując kalkulacyjny układ kosztów. Można ograniczyć się do obliczenia marży brutto dla całego przedsiębiorstwa lub jedynie dla określonych zakładów, działów i innych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa. Jeżeli suma marży brutto równa się kosztom stałym przedsiębiorstwa, to mówimy o progu rentowności. Każda dodatkowa wartość przychodu po odjęciu kosztów stałych stanowi zysk przedsiębiorstwa.

Reasumując należy stwierdzić, że rachunkowość zarządcza stwarza duże możliwości dla menedżerów przedsiębiorstwa. Jej stosowanie w Polsce w obecnej chwili nie jest jednak wystarczające. Konieczne staje się zainteresowanie menedżerów tego rodzaju kalkulacjami.

SPOSÓB USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO I JEGO

ANALIZA

Przy ustalaniu wyniku finansowego należy uwzględnić następujące

nadrzędne zasady rachunkowości:

• Memoriału (określona w art. 6 ust. 1), zgodnie, z którą w księgach

rachunkowych, a tym samym ostatecznie w sprawozdaniu finansowym

jednostki, ujmuje się ogół osiągniętych w danym okresie

przychodów i związanych z nimi kosztów niezależnie od faktu otrzymania

lub wydatkowania środków pieniężnych. Zasadę memoriału stosuje się

z uwzględnieniem zasady współmierności przychodów i związanych

z nimi kosztów.

• Współmierności (określona w art. 6 ust. 2), którą stosuje się do kosztów

i przychodów działalności operacyjnej oraz kosztów i przychodów

finansowych. Zasada ta nie ma zastosowania do pozostałych przychodów

i kosztów operacyjnych oraz do strat i zysków nadzwyczajnych, których

sposób uwzględnienia w wyniku finansowym określa zasada ostrożnej

wyceny. Dla zachowania współmierności przychodów ze sprzedaży

produktów, towarów lub materiałów i związanych z nimi kosztów

ustawa obliguje (w art. 39) do stosowania czynnych i biernych rozliczeń

międzyokresowych kosztów oraz (w art. 41) do dokonywania rozliczeń

międzyokresowych przychodów.

• Ostrożnej wyceny, według której przy ustalaniu przychodów i kosztów

(a także majątku zobowiązań) należy się kierować przezornością, nie

zawyżać wartości przychodów (a także majątku) i nie zaniżać kosztów

(oraz zobowiązań) (Buk, 2005).

Zgodnie z przepisami ustawy na wynik finansowy danego okresu wpływają

koszty związane z przychodami dotyczącymi tego okresu. Realizacja kosztów

jest, więc określona przez moment czasowy realizacji przychodu. W ten sposób

koszt i przychód okresu stają się skuteczne wynikowo zawsze w tym samym

momencie czasowym i są porównywalne ze sobą.

Poza zdarzeniami wynikowymi związanymi z normalną działalnością

jednostki na jej wynik finansowy wpływają operacje nadzwyczajne,

które są określane mianem zysków i strat nadzwyczajnych. Obejmują one

straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza

działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej

prowadzenia. Ujmuje się je w rachunku zysków i strat według zasady ostrożności

(Ustawa o rachunkowości, 2002).

Oprócz zysków i strat oznaczających wyniki na poszczególnych

„szczeblach” wyniku finansowego oraz stosowanych do określenia zysków i strat

nadzwyczajnych występują także zyski i straty oznaczające różnice pomiędzy

niektórymi przychodami i kosztami. W pozostałej działalności operacyjnej są

to: zysk/strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych, a w działalności

finansowej: zysk/strata ze zbycia inwestycji.

Z ważnej roli, jaką spełnia wynik finansowy w zarządzaniu

przedsiębiorstwem wynikają podstawowe zadania w zakresie jego

analizy. Można do nich zaliczyć:

• ustalenie rzeczywistej pozycji dochodowej przedsiębiorstwa

• ustalenie struktury i tempa wzrostu wyniku finansowego, z uwzględnieniem

wpływu inflacji (analiza ex post),

• dokładne ustalenie czynników wpływających na wielkość wyniku

finansowego oraz wymierny pomiar tego wpływu,

• dokonanie oceny szans i zagrożeń w możliwej do przewidzenia przyszłości

(analiza ex ante),

• stworzenie podstaw do prognozowania wyniku finansowego, a zwłaszcza

wnioskowania o przyszłej pozycji dochodowej (Buk, 2005).

Na podstawie wielkości wypracowanego zysku wyznacza się więc cele

działalności przedsiębiorstwa i szacuje jego osiągnięcia. Do

przeprowadzenia analizy wyniku finansowego można przyjąć dedukcyjny lub

indukcyjny tok jego rozpatrywania. W ujęciu dedukcyjnym punktem wyjścia może być wynik finansowy netto (zysk lub strata netto), który będzie podlegał

różnokierunkowemu rozliczeniu dla określenia jego elementów składowych

i przyczyn. W odwrotnym ujęciu – indukcyjnym, punktem wyjścia są wielkości

źródłowe wyniku finansowego – przychody ze sprzedaży i koszty ich uzyskania,

zaś ostateczną syntezą zysk netto i jego podział.

Wynik finansowy może być analizowany w wielkościach bezwzględnych

lub względnych (relatywnych). Analiza wyniku finansowego w wartościach

bezwzględnych obejmuje analizę kwoty wyniku, analizę porównawczą

i analizę przyczynową. Analiza porównawcza ma zazwyczaj charakter wstępny

i obejmuje przede wszystkim ocenę dynamiki i struktury podstawowych

składników rachunku zysku i strat. W analizie przyczynowej na uwagę zasługuje

rozpatrywanie wpływu odpowiednich czynników na poszczególne elementy

strumieni zysków lub strat, osiągniętych z całokształtu działalności gospodarczej

przedsiębiorstwa. Wynik finansowy w wielkościach względnych jest relacją jego

kwoty bezwzględnej do przychodów lub zaangażowanych zasobów. Na podstawie informacji dostarczanych przez sprawozdanie „Rachunek

zysków i strat” można badać następujące aspekty wyniku finansowego:

• bezwzględną kwotę wyniku i jego charakter (zysk, strata),

• dynamikę wyniku finansowego,

• strukturę wyniku finansowego (wynik z różnych działalności),

• wskaźniki rentowności i ich dynamikę (Sawicki,1998).

Bezwzględna kwota wyniku świadczy o efektywności gospodarowania. Zysk

(wynik dodatni) oznacza efektywność, a przedsiębiorstwo zalicza się do rentownych,

zaś strata (wynik ujemny) brak efektywności i deficytowy charakter działalności.

Bezwzględna kwota wyniku finansowego ma ograniczoną wymowę informacyjną,

dlatego jej ustalenie stanowi punkt wyjścia dalszych badań. Istotne znaczenie ma

określenie tendencji kształtowania się wyniku w dłuższym przedziale czasowym, a

kolejnym krokiem w analizie wyniku finansowego jest poznanie jego struktury.

Dla celów analizy przyjmuje się przekształconą formę rachunku zysków

i strat w postaci „analitycznego zestawienia wyniku finansowego” (zwaną

też analitycznym rachunkiem zysków i start). Istnieje możliwość i celowość

obliczenia i dalszego bezpośredniego wyodrębnienia kilku dodatkowych

(obok występujących w sprawozdaniu) wyników cząstkowych, co daje jeszcze

bardziej przejrzysty obraz czynników rzutujących na wynik finansowy przy

przeprowadzeniu wstępnej jego oceny (Buk, 2005).

W trakcie analiz dotyczących wyniku finansowego łączone są wyniki

poprzednich analiz dotyczących przychodów ze sprzedaży oraz kosztów. Analiza

wyniku finansowego może odbywać się jako:

• analiza wyniku finansowego netto,

• analiza czynników kształtujących wynik finansowy netto (Świderska,

Więcław, 2002).

Analiza wyniku finansowego netto jest przeprowadzana na najwyższym

stopniu agregacji danych finansowych przedsiębiorstwa. Zdaniem wielu autorów

pozwala na określenie poziomu rentowności przedsiębiorstwa, a zatem stopnia

realizacji jego długookresowego celu działania, jakim jest przynoszenie dochodu

właścicielom.

Analiza czynników kształtujących wynik finansowy przedsiębiorstwa

wiąże się ze zwróceniem uwagi na efekty działalności operacyjnej, finansowej

i wyników nadzwyczajnych, jak również na poziom obowiązkowych obciążeń

wyniku finansowego brutto. W ramach analizy rachunku zysków i strat wylicza się

wskaźniki dynamiki (analiza pozioma rachunku zysków i strat w poszczególnych

okresach) oraz struktury poszczególnych jego elementów (analiza pionowa)

(Świderska, Więcław, 2002).

Źródła:

* ”Jak analizować czynniki wpływające na zysk firmy”; Agnieszka Wieczorek; Biuletyn Rachunkowości

* „Jak podzielić wynik finansowy w spółkach kapitałowych”; Joanna Gawrońska
Biuletyn Rachunkowości

* „IDENTYFIKACJA I SPOSÓB OCENY PRZEDSIĘBIORSTWA TURYSTYCZNEGO

NA PODSTAWIE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO (CZ. II – IDENTYFIKACJA I ANALIZA WSTĘPNA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT)”; SYLWIA BIESIADA, STANISŁAW BRONOWICKI

*http://edu.pjwstk.edu.pl/wyklady/rpg/scb/main28.html