04.11.2014r.

Ekspozycje kredytowe – należności banku z różnych tytułów, kredytów i pożyczek, skupione wierzytelności, czeki weksle, zrealizowane gwarancje, udzielone zobowiązania pozabilansowe o charakterze finansowym i gwarancyjnym, z wyłączeniem odsetek i prowizji oraz niektórych wierzytelności od podmiotów zależnych

Klasyfikacja ekspozycji kredytowych:

1. wg ryzyka bankowego – uzależnionego od dwóch czynników (tylko w przypadki należności od Skarbu Państwa oraz z tytułu pożyczek i kredytów konsumpcyjnych bierze się pod uwagę pierwszy czynnik):

1. terminowości spłaty kapitału i odsetek

2. Sytuacji ekonomiczno finansowej dłużnika –

   1. mierniki ilościowe : wskaźniki efektywności, płynności, rotacji majątku obrotowego i zobowiązań, struktury bilansu, wypłacalności itd. – jest to najważniejsze kryterium

   2. mierniki jakościowe: jakość zarządzania stopień zależności od rynku, od dotacji rządowych, zamówień rządowych, kilku dużych dostawców lub odbiorców, od innych podmiotów grupy; dostępne oceny uznanych agencji ratingowych dotyczące zarówno dłużnika jak i kraju jego pochodzenia.

Ekspozycje kredytowe wobec skarbu państwa mogą być:

• Normlane - opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek w stosunku do harmonogramu spłat nie przekracza
  1 roku

• wątpliwe - opóźnienie 1-2 lata oraz ekspozycje kredytowe o nieokreślonym terminie płatności, dla których okres od powstania zobowiązania do czasu kwalifikacji nie przekracza 1 roku

• stracone – opóźnienie powyżej 2 lat, ekspozycje kredytowe o nieokreślonym terminie płatności, dla których opóźnienie przekracza 1 rok oraz ekspozycje sporne

Ekspozycje kredytowe wynikające z pożyczek i kredytów detalicznych:

• Normlane – opóźnienie nie przekracza 6 m-cy

• stracone – opóźnienie przekracza 6 m-cy, a także kwestionowane przez dłużników w postępowaniu egzekucyjnym lub wobec dłużników których miejsce pobytu jest nieznane a majątek nie ujawniony

Ekspozycje kredytowe wobec osób fizycznych:

• Normlane – opóźnienie nie przekracza 1m-ca

• Pod obserwacją – opóźnienie od 1 do 3 m-cy

• Poniżej standardu - od 3 do 6 m-cy

• Wątpliwe - opóźnienie od 6 do 12 m-cy

• Stracone - opóźnienie przekracza 12 m-cy a także kwestionowane przez dłużników, w postępowaniu egzekucyjny lub wobec dłużników których miejsce pobytu jest nieznane, a majątek nie ujawniony

Pozostałe ekspozycje:

• Normlane - opóźnienie nie przekracza 1 m-ca, a sytuacja fin-ekon nie budzi obaw

• Pod obserwacja – opóźnienie 1 – 3 m-cy a sytuacji fin-ekon nie budzi obaw, lub wymaga szczególnej uwagi ze względu na ryzyko regionu, kraju, branży, grupy klientów, grupy produktów

• Poniżej standardu – opóźnienie 3 – 6 m-cy lub sytuacja fin-ekon może stanowić zagrożenie terminowej spłaty kredytu

• Wątpliwe – od 6 do 12 m-cy lub sytuacja fin-ekon ulega znacznemu pogorszeniu, a zwłaszcza, gdy ponoszone straty istotnie naruszają aktywa netto

• Stracone – opóźnienie przekracza 12 m-cy, lub sytuacja fin-ekon pogorszyła się w sposób nieodwracalnie uniemożliwiający spłatę długu, a także kwestionowane przez dłużników, ekspozycje w postępowaniu egzekucyjnym, ekspozycje wobec dłużników w upadłości lub likwidacji, lub wobec dłużników których miejsce pobytu jest nieznane a majtek nie ujawniony.

ZASADY I TERMINY PRZENOSZENIA DO RÓŻNYCH KATEGORII RYZYKA

Przeglądanie i klasyfikowanie ekspozycji kredytowych:

1. co najmniej na koniec każdego kwartału

2. a w stosunku do należności normalnych gdy kwota ekspozycji nie przekracza 1mln euro oraz stanowi mniej niż 10% kapitałów własnych banku, można kryterium sytuacji ekon-fin stosować raz na rok

• Jeśli opóźnienie w spłacie (raty kapitałowej, lub odsetkowej) nie przekracza 200 zł nie dokonuje się przekwalifikowania do wyższej kategorii ryzyka.

• Jeżeli istnieje więcej niż jedna ekspozycja kredytowa wobec tego samego dłużnika to wszystkie ekspozycje kwalifikuje się do najwyższej kategorii ryzyka, (nie dotyczy sytuacji jednoczesnego występowania kredytu detalicznego i mieszkaniowego lub hipotecznego).

• Rozporządzenie MF w sprawie zasad tworzenia rezerw przewiduje rodzaje zabezpieczeń dzięki którym możliwa jest klasyfikacja ekspozycji kredytowej do kategorii „normlane” oraz pozwalających na pomniejszenie podstawy tworzenia rezerw celowych np.

• gwarancje i poręczeni SP, NBP, BFG

• wpłata określonej kwoty na rachunek bankowy

• zastaw rejestrowy;

• przeniesienie własności na państwowych lub NBP papierach wartościowych

• hipoteka, ubezpieczeni eksportowe itp.

Przeniesienie ekspozycji kredytowej do kategorii o niższym stopniu ryzyka możliwe jest:

• w przypadku skarbu państwa : po spłacie wszystkich zapadłych rat kapitałowych i odsetkowych

• w przypadku os. fizycznych – po upływie 3 m-cy od terminowej obsługi zadłużenia

• Pozostałe – po uzyskaniu przez dłużnika pełnej zdolności kredytowej i po upływie 3 m-cy terminowej obsługi zadłużenia

Wg MSR - tzw. odpis aktualizujący

Wg PZR- rezerwa celowa

Odpis aktualizacyjny z tyt. utraty wartości to nadwyżka bilansowa danego kredytu nad jego wartość odzyskaną (wg MSR 39 na każdy dzień bilansowy należy ustalić, czy istnieją dowody na to, że nastąpiła utrata wartości pojedynczego składnika aktywów lub grupy aktywów wycenianych wg zamortyzowanego kosztu nabycia):

W ewidencji i sprawozdawczości występują:

• należności oceniane indywidualnie (specyfic)

• Należności oceniane grupowo (collectiv)

• Należności oceniane grupowo (IBNR – Incurred But Not Reported)- nastąpiła utrata wartości ale nie została zaaportowana

Czynniki utraty wartości:

1. znaczące kłopoty finansowe dłużnika

2. naruszenie kontraktu w formie zaprzestania płatności

3. bank z powodów ekonomicznych bądź prawnych poczynił ustępstwa na rzecz kredytobiorcy (np. zmiana warunków umowy)

4. istnieje prawdopodobieństwo że dłużnik będzie postawiony w stan upadłości

5. nastąpiła utrata aktywnego rynku zbytu lub zerwanie umowy jednego odbiorcy

6. zawieszono obrót akcjami spółki z powodu znacznego spadku cen

7. brak aktywnego rynku na rzeczowe zabezpieczenie kredytu

Należy wziąć pod uwagę:

• ogólną sytuacje firmy

• wynik fin

• zdolność obsługi zadłużenia

• wartość aktywów netto oraz przyszłe perspektywy

• wielkość kap własnego

• pomoc gwarantów

• porównanie do reprezentantów w grupie

• ryzyko danego kraju

• jakość zabezpieczeń, poręczyciele

Pogorszenie się w kategorii ryzyka kredytowego nie musi być oznaką utarty wartości (warunki makro ekonomiczne, zewnętrzne). Pogorszenie się kategorii ryzyka jednostki może, ale nie musi być oznaką utraty wartości. Jeśli brak obiektywnych przesłanek dla indywidualnej ekspozycji, mogą po włączeniu jej do portfela zachodzić przesłanki wskazujące na utratę wartości dla portfela kredytów:

• warunki makro kraju np. szybko rosnące bezrobocie

• ryzyko polityczne i prawne

• zmiany w technologii wytwarzania

• stagnacja na rynkach zbytu

• spadek cen nieruchomości

• spadek szacowanych przyszłych przepływów z aktywów finansowych

KATEGORYZACJA A EWIDENCJA

W bankowym planie kont należności ujmowane są w zespołach 1, 2, 3 więc:

1. pierwsza cyfra symbolu konta oznacza podmiot

2. druga – kategorię należności (normlane, wątpliwe itd..)

3. trzecia - rodzaj należności ( lokaty własne banku, kredyty pożyczki, skupione wierzytelności, zrealizowane gwarancje, a także odsetki i rezerwy celowe)

W przypadku gdy przez co najmniej rok ekspozycja pozostaje w kwalifikacji należności straconych, a utworzona na nią rezerwa celowa jest równa kwocie należności pozostającej do spłaty, to:

• do czasu umorzenia, przedawnienia lub spłaty można ją odpisać w ciężar otworzonej na nią rezerwy celowej i przenieść do ewidencji pozabilansowej

• do ewidencji pozabilansowej przenosi się wraz z samą należności, utworzoną na nią rezerwę celową.

Nazwa	Kredyty	Skupione wierzytelności	Zrealizowane gwarancje	Rezerwa celowa	Odsetki
normalne	200	204	205	208/760	209
pod obserwacją	210	214	215	218	219
poniżej standardu	220	224	225	228	229
wątpliwe	230	234	235	238	239
stracone	240	244	245	248	249

Limity koncentracji wierzytelności:

Suma wierzytelności i zobowiązań pozabilansowych w stosunku do jednego podmiotu nie może przekroczyć:

• 20% kapitałów własnych – gry podmiot jest podmiotem dominującym lub zależnym, a gdy przekroczy 10% to zgłaszany do KNF

• 25% gdy brak powiązań

• 10% - gdy udzielono pożyczki, poręczenia, gwarancje członków organów banku lub osobom zajmującym kierownicze stanowiska ( 25 % w banku spółdzielczym ) a gdy jednokrotnie większa niż 30 tyś euro, to do KNF.

Suma zaangażowani (1 i 2) w stosunku do tych podmiotów przekraczająca 10% funduszy własnych banku nie może być wyższa niż 800% tych funduszy

Limity nie stosuje się gdy:

• Stroną zobowiązaną wobec banku jest

  • Skarb Państwa

  • NBP

  • Europejski BC

  • Rządy lub BC państw członkowskich UE, Organizacji i Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

• Kwoty zabezpieczone są poręczeniem lub gwarancją przez w/w podmioty

Współczynnik wypłacalności:

1. co najmniej 8%

2. bank rozpoczynający działalność – 15% przez pierwszy rok, a przez następny 12% -

$\frac{Kapitaly\ wlasne}{aktywa + zobowiazania\ pozabilansowe\ wazone\ ryzykiem}$

Ryzyko kredytowe można:

1. ograniczyć:

- poprzez stosowanie limitów tzw. koncentracji wierzytelności

- oraz poprzez stosowanie limitów czy nakazów dywersyfikacji portfela pod względem: geograficznym, branżowym, podmiotowym (wg formy osobowości prawnej, wg wielkości firmy)

- organizowanie konsorcjów kredytowych

- zbieranie tzw. Składki na ryzyko ukrytej w prowizji i służącej stworzeniu funduszu rekompensacyjnego.

2. zabezpieczyć się przed nim:

- stosując tzw. samoubezpieczenie w postaci rezerw ogólnych ?

- stosując umowne prawne formy zabezpieczeń

- odprowadzając rezerwy celowe na niespłacone należności

- stosując ubezpieczenie

- namówić klienta do skorzystania z usług Funduszy Poręczeń Kredytowych