08.04.11
Oświecenie – XVIII wiek – walka z tyranią, „dzicy” stają się „modni”, dzieli się ich na : szczęśliwych i nieszczęśliwych.
-Hope’s – dzicy służą do pokazania stanu anarchii, gdy człowiek człowiekowi był wilkiem;
-Rousseau, Wolter – dziki jako bohater szczęśliwy, wolny, żyjący w zgodzie z naturą.
Ostatecznie zwyciężyła koncepcja dzikiego nieszczęśliwego, ponieważ trzeba było jakoś wyjaśnić imperializm; dziki jako niedojrzały, pozbawiony umiejętności panowania.
Darwin „O pochodzeniu gatunków” 1859 roku – przełom, od tej pory mówi się o teorii ewolucji, której założenia wnikają do wszelkich nauk.
Antropologia fizyczna (cielesność, cechy gatunkowe, rozwój)
*Linneusz XVIII w. Systematyk, człowiek odrębnym gatunkiem
*Buffon – relacja człowieka ze światem przyrody
*Cuvier – rasa biała, czarna i żółta
*Badania kształtu czaszek
Antropologia historyczna – kultura czasów przeszłych
Antropologia lingwistyczna – język, racje między językiem a kulturą
Antropologia kulturowa – druga połowa XIX wieku (ewolucja, rozwój kultur, współczesne i niedawno istniejące kultury)
-Anglia, Francja, USA – uczeni koncentrują się wokół ludów egzotycznych (tzw. Dzikich)
-Polska, Rosja, Niemcy – nacisk na warstwy najniższe; „chłopomania” (bliscy dzicy), tradycja.
Na antropologię kulturową miały wpływ: Imperializm, kolonializm europejski, rodzący się nacjonalizm i formułowanie się pojęcia narodu.
Zaczęły powstawać pierwsze muzea, których tematem przewodnim było życie wiejskie.
Antropologia kulturowa zwana jest również etnografią lub etnologią (poch. USA)
Dziś antropologia kulturowa zajmuje się właściwie wszystkim, z tego powodu jest dosyć nieprecyzyjna; często wchodzi w kompetencje wielu dziedzin.
Jej główną metodą są badania terenowe (wynalazł je Bronisław Malinowski, który zrobił karierę zagraniczną w latach międzywojennych; napisał wiele książek i stworzył kierunek funkcjonalistyczny),
które polegają na wnikliwym badaniu jakiegoś środowiska, jakiejś społeczności od środka, z bliska.
Istotnym elementem jest teoriotwórcza rola terenu – najpierw badania terenu, następnie powstanie teorii.
Antropologia strukturalna, kontekstowa – w latach 60’ we Francji wokół Froda L. zaczyna się kształtować nowa antropologia empiryczna, która kładzie nacisk na szukanie różnych, wspólnych modeli kulturowych łączących wszystkich ludzi > wyobrażenia, zachowania zaliczone do jakichś schematów, niezależnie od kultury. Antropologia ta jest bliska filozofii.
Sam strukturalizm jednak szybko się znudził. Zapoczątkowana została antropologia symboliczna, która bazuje na symbolach, języku (fenomenologia, hermeneutyka).
Antropologia ekonomiczna – do działania człowieka nakłania możliwość zysku (mit funkcjonalistów); Malinowski miał na ten temat nieco inne zdanie, mianowicie: nie tylko pieniądz jest ważny.
*Gospodarka tradycyjna – duży związek z naturą, działanie nastawione na zaspokojenie potrzeb (żywienie, a nie zysk pieniężny), tyle pracy ile trzeba (czas na odpoczynek i na zabawę), podział obowiązków ze względu na płeć; wzajemna wymiana dóbr i usług (bezinteresowna pomoc, rewanż, chęć zaznaczenia lub polepszenia swojej pozycji w społeczeństwie); inne podejście do czasu (pory roku, święta, ważne wydarzenia), praca ma cel.
Materializm kulturowy – kierunek nawiązujący do ewolucji, kładący nacisk na ideę postępu, który uwarunkowany jest środowiskiem naturalnym, technologią.
Ekonomizm – technokracja świata, globalizacja, neoliberalizm, materializm – eksponowanie czynnika ekonomicznego w funkcjonowaniu świata, prymat zachodu jako centrum świata ekonomicznego i gospodarczego (-kryzys obnażył jego mankamenty; nie jest doskonały, nie jest dla wszystkich)
Relatywizm kulturowy – nie ma idealnego modelu, tyle mamy modeli ile jest kultur.
Konsumpcja – jeszcze do niedawna ograniczano ją do zaspokajania podstawowych potrzeb (>jedzenie); dziś rozumie się ją znacznie szerzej, to praktyka codziennego życia (kultura konsumeryzmu, cywilizacja konsumpcji), styl życia. Społeczeństwo dzieli się według kryteriów konsumpcji. Konsumpcja tworzy grupy społeczne.
-Klasa średnia konsumpcji – zakup sprzętów wszelkiego rodzaju (samochody, telewizory itp.). Tym manifestują swoją pozycję społeczną
-Arystokracja konsumpcji - awangarda, kolekcjonowanie tego co modne i rzadkie.
Wielu ludzi funkcjonuje w oparciu o przekonanie, iż są konsumentami konkretnego szczebla.
We wszystkich kulturach w których istniała jakaś hierarchia, był obecny temat konsumpcji > elementy stroju tj. buty, portfel, nakrycie głowy służyły pokazaniu tego kim się jest (np. gdy samuraj wybierał się do dzielnicy rozpusty, przebierał się za chłopa; Japończycy uważają iż dana czynność, dany zawód wymaga określonego stroju).
Wiele społeczeństw uczyniło ze stroju, z diety element swojej tożsamości (Żydzi ortodoksyjni, Muzułmanie, Mnisi…). Pozwala to na konkretną manifestację poglądów, etapów życiowych czy sytuacji, w których człowiek się znajduje.
To co jemy nie jest związane tylko z naturą, jest silnie uwarunkowane kulturowo, często rezygnujemy z czegoś, co jest ważnym elementem dla utrzymania naszego organizmu w homeostazie (np. nie jedzenie mięsa, węglowodanów itp.).
Globalizacja – Maklahan spopularyzował to pojęcie; polega ona na mnożeniu się kontaktów między krajami i kontynentami, oraz na dyfuzji globalnych treści kulturowych. Ten proces często definiuje się jako ujednolicanie się kultury, czy upodabnianie się kultury do kultury (jedna monokultura > „Mcświat”, „Cocacolonizacja”). Globalizacja wszędzie się ulokalnia, kreolizuje; nigdzie nie jest taka sama, łączy się z tym co miejscowe.
*glokalizowanie – ulokalnianie tego co globalne (coca cola)
Globalizacja wywołuje również negatywne zjawiska; przyczynia się do zubożenia kultury, niszczy tradycję (patrz> zakupy w święta). Kultura zmienia się pod wpływem innej kultury (w podobny sposób powstał terroryzm muzułmański).
Jednocześnie może ubogacać kulturę > walentynki, hallowen, różne kuchnie (chińska, tajska, śląska itp.).