24 XI Ekonomia
Pasywna polityka fiskalna – posługiwanie się automatycznymi stabilizatorami koniunktury(gospodarki) w celu zmniejszenia amplitudy wahań cyklu koniunkturalnego.
Automatyczne stabilizatory koniunktury (ASK) – instrumenty fiskalne stabilizujące koniunkturę, reagujące na zmiany aktywności gospodarczej bez potrzeby każdorazego podejmowania decyzji o ich użyciu.
Przykładowe ASK :
- nie zmieniane progresywne stawki podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT)
- nie zmieniane progresywne płatności transferowe na rzecz gospodarstw domowych
Zalety i wady pasywnej polityki fiskalnej (ASK)
Zalety ASK :
- działają natychmiast prawnie bez opóźnień
Wady ASK :
- słabo oddziałuję na wielkość popytu globalnego (słabo zmniejszają amplitudę wahań cyklu koniunkturalnego)
Aktywna(dyskrecjonalna) polityka fiskalna
Aktywna polityka fiskalna – posługiwanie się nieautomatycznymi stabilizatorami koniunktury (gospodarki) w celu zmniejszenia amplitudy wahań cyklu koniunkturalnego.
Nieautomatyczne stabilizatory koniunktury(NASK) – instrumenty fiskalne stabilizujące koniunkturę których wykorzystanie każdorazowo wymaga decyzji rządu.
Przykładowe NASK :
- publiczne zakupy produktów i usług (G) – wykorzystywane w celach stabilizacyjnych
- zmiany stawek podatkowych (TA)
- zmiany zasad przyznawania płatności transferowych (TR)
Zalety i wady aktywnej polityki fiskalnej (NASK)
Zalety :
- silnie oddziaływają na wielkość popytu globalnego (silnie zmniejszają amplitudę wahań cyklu koniunkturalnego)
Wady NASK :
Opóźnienia :
Opóźnienia diagnostyczne – strata czasu na zebranie potrzebnych informacji przez odpowiednie instytucje państwowe
Opóźnienia decyzyjne – strata czasu na ocenę informacji i wybór odpowiednich metod działania przez władze gospodarcze.
Opóźnienia reakcji – czas pomiędzy wprowadzeniem instrumentów fiskalnych a uzyskaniem pożądanych reakcji podmiotów gospodarczych
Mała elastyczność aktywnej polityki fiskalnej
Ustawę budżetową uchwala się raz w roku
Niesymetryczność polityki fiskalnej
Rządy za często prowadzą ekspansywną politykę fiskalną.
Ograniczone możliwości sterowania dochodami podatkowymi budżetu ze względu na krzywą Laffera
Krzywa Laffera – funkcja ilustrująca zależność między stopami podatkowymi a dochodami podatkowymi budżetu państwa.
Wypychanie sektora prywatnego przez sektor publiczny ( crowding out)
Rząd finansuje wyższe podatki budżetowe sprzedając bony skarbowe i obligacje oszczędnościowe gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom. Ogranicza w ten sposób popyt sektora prywatnego.
Stagflacja
Połączenie recesji z inflacją jest wyzwaniem dla polityki fiskalnej. Skuteczne stymulowanie koniunktury w okresie recesji utrudnia walkę z inflacją.
Deficyt budżetowy
Ekspansywna polityka w okresie recesji najczęściej prowadzi do deficytu budżetowego i problemów z jego finansowaniem.
Sposoby (źródła) finansowania deficytu budżetowego
- pożyczki krajowe i zagraniczne
- dodatkowe emisja pieniądza