Ja - podstawowa struktura osobowości

Podstawowe doświadczenia leżące u podłoża Ja

Plan wykładu

0. Definicja Ja

1. Obraz siebie, poczucie własnej wartości i tożsamość

2. Natura Ja - trzy podstawowe zjawiska leżące u podłoża Ja:

3. Świadomość refleksyjna

4. Ja w relacjach interpersonalnych

5. Funkcja wykonawcza Ja

6. Problem trafności samopoznania

7. Proces samopoznania

8. cztery metafory jako podsumowanie badań nad samopoznaniem

Definicja Ja

0. W. James: Ja empiryczne i Ja podmiotowe - czyste Ja (I-me)

1. D. Dennett: Ja - (abstractum) centralna postać naszej autobiografii.

2. Ja psychologiczne - całość trzech typów aktywności i doświadczeń (świadomość refleksyjna, role interpersonalne i funkcja wykonawcza, R. Baumeister).

Definicja Ja

0. Ja - uprzywilejowany dostęp do własnych myśli, emocji i odczuć.

1. Struktury złożone i abstrakcyjne - „odkryć swoje Ja”, „poznać siebie”

2. Obraz siebie (self-concept) - całość przekonań, twierdzeń, które osoba ma o sobie samej.

3. Obejmuje zarówno cechy osobowości, jak również zrozumienie własnych ról społecznych i związków z innymi.

4. Tożsamość - określenia Ja związane z trzema aspektami: interpersonalnym, potencjalnym i aksjologicznym

5. Samoocena - wymiar obrazu siebie związany z oceną.

Świadomość refleksyjna

0. Świadome doświadczenie ma podstawowe znaczenie dla Ja, wszystkie reprezentacje poznawcze Ja zakładają świadomość refleksyjną.

1. Samowiedza a nie samoobserwacja

2. Szczególny status informacji o sobie samym

3. Samoświadomość - stan raczej nieprzyjemny

4. Obraz siebie - motywy tworzenia wiedzy o sobie, ludzie pragną:

5. trafnej wiedzy o sobie

6. potwierdzenia tego, w co wierzą

7. pozytywnej informacji zwrotnej

Świadomość refleksyjna

0. Procesy samooszukiwania się.

1. Dążenie do utrzymania spójnej wiedzy o sobie.

2. Samoocena

3. Dlaczego troszczymy się o samoocenę?

4. Lęk przed śmiercią

5. Pozytywna opinia o sobie pomaga w radzeniu sobie

6. Samoocena jako „socjometr” - miara powodzenia w grupie

7. Niska samoocena

8. Floccinaucinihilipilification – ogólna postawa deprecjonowania wszystkiego

Ja interpersonalne

0. Ja jako narzędzie w relacjach interpersonalnych.

1. Jak inni wpływają na nasz obraz siebie?

2. Interakcjonizm symboliczny (G. H. Mead)

3. Internalizacja

4. Autoprezentacja

5. motywy autoprezentacji

6. instrumentalny

7. ekspresyjny

Ja interpersonalne

0. Konsekwencje interpersonalne obrazu siebie

1. Obraz siebie zmienia percepcję innych osób

2. Wpływ samooceny na relacje z innymi (Tesser, 1988)

3. Monitorowanie siebie (Snyder, 1987)

4. Emocjonalność Ja interpersonalnego

5. Wstyd i poczucie winy

6. Zakłopotanie

7. Lęk społeczny

Funkcja wykonawcza Ja

0. Ja podejmuje decyzje, inicjuje działania, kontroluje siebie i środowisko.

1. Kontrola (Rothbaum, Weisz i Snyder, 1982)

2. pierwotna - usiłowanie zmiany środowiska w celu dopasowania do Ja

3. wtórna - zmiana Ja, w celu dopasowania do środowiska

4. Poczucie własnej skuteczności (Bandura, 1977)

Funkcja wykonawcza Ja

0. Samoukierunkowanie - trzy wewnętrzne motywy (Deci i Ryan):

1. Potrzeba kompetencji

2. Potrzeba autonomii

3. Potrzeba relacji z innymi

4. Samokontrola - zdolność Ja do zmiany siebie

5. Odroczenie gratyfikacji (Mischel, 1974, 1996)

6. Pętla sprzężenia zwrotnego (Carver i Scheier, 1981)

Samopoznanie i trafność

0. Poszukiwanie wiedzy o sobie musi uwzględnić problem trafności

1. Problem kryterium

2. zgoda, odpowiedniość i użyteczność (Kruglanski, 1989)

3. w oparciu o sąd obserwatorów (Kenny, 1994)

4. trafność psychometryczna - zgoda z sądami innych i moc predykcyjna (Funder, 1987)

Samopoznanie i trafność

0. Kryteria trafności (Robins i John, 1997)

1. operacyjne

2. zgody społecznej

3. funkcjonalne

4. normatywne

5. procesów informacyjnych

6. wewnętrznej spójności

Proces samopoznania - cztery modele

0. Cztery metafory jako podsumowanie istniejących badań procesu samopoznania:

1. Naukowiec

2. Poszukiwacz spójności

3. Polityk

4. Egoista

Naukowiec

0. Motyw: precyzyjność

1. Styl procesów informacyjnych: oparty na danych - obiektywna ocena informacji o Ja

2. Afekt: nie odgrywa dużej roli, chłodne poszukiwanie prawdy o sobie

3. Różnice indywidualne: prywatna samoświadomość, potrzeba poznawcza, styl atrybucyjny

Poszukiwacz spójności

0. Motyw: spójność

1. Styl procesów informacyjnych: oparty na teorii, tendencyjność wynikająca z dążenia do potwierdzenia wewnętrznej reprezentacji Ja

2. Afekt: stany emocjonalne zależne od tego, czy samopoznanie jest spójne czy nie z uprzednią samowiedzą

3. Różnice indywidualne: stabilność Ja, przejrzystość samowiedzy

Polityk

0. Motyw: popularność

1. Styl procesów informacyjnych: oparty na publiczności, tendencyjność wywołana dążeniem do zrobienia wrażenia na innych

2. Afekt: stany emocjonalne zależne od tego, czy wrażenia publiczności są pozytywne czy negatywne

3. Różnice indywidualne: potrzeba aprobaty, monitorowanie Ja i Machiawelizm

Egoista

0. Motyw: podniesienie własnej wartości

1. Styl procesów informacyjnych: oparty na Ja, tendencyjność wywołana dążeniem do ochrony i podniesienia własnej wartości poprzez pozytywnie zniekształconą ocenę siebie

2. Afekt: stany emocjonalne zależne od tego, czy spostrzeganie siebie jest pozytywne czy negatywne

3. Różnice indywidualne: narcyzm, poczucie własnej wartości

Zastosowanie modelu Egoisty do badań nad nierealistycznymi spostrzeżeniami siebie

Implikacje kliniczne badań nad nierealistycznymi spostrzeżeniami siebie

0. Narcyzm tradycyjnie traktowano jako diagnostyczny dla problemów psychologicznych

1. Freud, Jahoda, i inni - wgląd w siebie istotnym elementem zdrowia psychicznego

2. Taylor i Brown (1994) - „pozytywne iluzje”o sobie promują zdrowie psychiczne.

3. Robins i John (1994) - przetestowali tezę Taylor i Brown

Wyniki badań Robinsa i Johna (1994)