Ochrona środowiska
TEMAT: Projekt kopalni JANKOWICE w zakresie ochrony środowiska
Kopalnia Węgla Kamiennego „Jankowice”
Kopalnia węgla kamiennego „Jankowice” funkcjonuje jako zakład górniczy w ramach struktury Rybnickiej Spółki Węglowej. Obszar górniczy „Jankowice” położony jest w obrębie miasta Rybnika (dzielnice: Boguszowice, Gotartowice, Popielów) oraz gminy Świerklany (miejscowości: Jankowice, Świerklany Górne i Dolne) i gminy Marklowice (miejscowość Marklowice).
Północno-zachodnia i północno-wschodnia część obszaru górniczego położona jest w granicach administracyjnych miasta Rybnik, część południowo-zachodnia na terenie gminy Marklowice, a część centralna w obrębie gminy Świerklany.
Średnie zatrudnienie kształtuje się na poziomie 4832 osoby w tym:
-pracownicy dołowi-3871
-pracownicy powierzchniowi 961
Powierzchnia obszaru górniczego :
-OG Jankowice –15,8 km2
-OG Radlin- 15,5 km2 ( w granicach eksploatacyjnych KWK Jankowice)
Powierzchnia terenu górniczego- 16,5 km2
Powierzchnia obszaru górniczego , na którym występują zasoby przemysłowe- 11km2
Zasoby kopalni:
-zasoby bilansowe 289,7 mln ton
-zasoby przemysłowe 230,0 mln ton
-zasoby operatywne 149,9 mln ton
-zasoby operatywne w filarach 6,0 mln ton
Maksymalne wydobycie roczne 4500/4125 tyś ton
Charakterystyczne parametry poszczególnych sortymentów w 1999 roku przedstawiają się następująco:
|
Wyszczególnienie |
Parametry jakościowe |
Produkcja |
|||||||||
|
|
Q(kJ/kg) |
A(%) |
S(%) |
tys.ton |
% |
|
|||||
|
Kostka |
27 000 |
7 |
0,6 |
110,1 |
3 |
|
|||||
|
Orzech |
27 000 |
7 |
0,6 |
183,4 |
5 |
||||||
|
Groszek |
27 000 |
9 |
0,6 |
550,2 |
15 |
||||||
|
Miał |
19000-26000 |
10-30 |
0,8 |
2 824,6 |
77 |
||||||
W roku 1999 kopalnia sprzedała do odbiorców krajowych 2 471,7 tys.ton, co stanowiło 68% natomiast wyeksportowała 1 163,6 tys. ton tj. 32% swojej produkcji.
Planuje się, że roku 2001 udział eksportu wzrośnie do 35,6%.
1.Kopalnią zarządza i reprezentuje ją wobec Rybnickiej Spółki Węglowej S.A. oraz Okręgowego Urzędu Górniczego- Dyrektor Kopalni.
2.W strukturze organizacyjnej kopalni wyodrębnia się następujące komórki organizacyjne:
-piony
-działy
-samodzielne stanowiska
-grupy stanowisk pracy
-oddziały ruchu
3.Wśród pionów funkcjonują:
-pion dyrektora kopalni obejmujący komórki funkcjonalne bezpośrednio podległe dyrektorowi
-pion techniczny- kierowany przez naczelnego inżyniera- zastępcę dyrektora
-pion ekonomiczno-finansowy- kierowany przez zastępcę dyrektora ds. ekonomiczno- finansowych – głównego księgowego
-pion pracy- kierowany przez zastępcę dyrektora d/s pracy.
Zastępcy dyrektora kierują bezpośrednio działalnością podporządkowanych im pionów.
W czasie nieobecności zastępców dyrektora działalnością pionów
kierują wyznaczeni przez nich kierownicy komórek organizacyjnych.
4.Podstawowymi komórkami organizacyjnymi w pionach są działy.
Działem kieruje główny inżynier lub kierownik działu.
W skład działu mogą wchodzić sekcje(zespoły) , którymi kieruje pracownik wyznaczony przez kierownika działu.
5.Podstawowymi komórkami organizacyjnymi w pionach i działach grupujących pracowników na stanowiskach robotniczych są oddziały.
Oddziałem kieruje sztygar oddziałowy(kierownik oddziału).
Dział ochrony środowiska jest odrębnym działem i podlega bezpośrednio pod dyrektora kopalni.
Systemy eksploatacji
Kopalnia „Jankowice” prowadzi eksploatację pokładów grupy rudzkiej i siodłowej na poz. 250, 400 i 565m. Warunki górniczo-geologiczne złoża narzucają stosowanie powszechnie systemu ścianowego na zawał i od granic. Jedynie w pokładach warstw siodłowych przy grubościach powyżej 2,5 m i nachyleniu 35o-50o stosowany był system filarowy z podsadzką płynną tzw. jankowicki, który w roku 1997 został całkowicie zaniechany z uwagi duże niebezpieczeństwo i niską wydajność. Nie powiodły się próby zmechanizowania wspomnianego systemu poprzez zastosowanie specjalnie zaprojektowanej obudowy zmechanizowanej oraz maszyny urabiającej.
Urobek w całości transportowany jest systemem taśmowej odstawy głównej na poz. 400m do szybu skipowego (szyb nr 7), a stąd na zakład przeróbczy .
Charakterystyka stosowanych urządzeń.
Stosowane ścianowe obudowy zmechanizowane - dla systemów ścianowych z zawałem stropu:
Glinik 08/22 do wysokości pokładu 2,1 m,
Pioma-RZN 10/25 do wysokości 2,4 m,
Fazos 12/34 do wysokości 3,3 m,
Jankowice 19/32.8 do wysokości 3,2 m,
Stosowane kombajny ścianowe :
Anderson Electra 1000/3300 V 1 szt.
Eickhoff - EDW-230 2L-2W 1 szt.
Eickhoff - EDW-SL-300 1 szt.
KGS 245 1 szt.
Systemy przerobu i ekspedycji węgla
Całość wydobywanego węgla w KWK „ Jankowice” kierowana jest na zakład przeróbczy. Urobek powyżej 12mm wzbogacany jest w czterech wzbogacalnikach cieczy ciężkiej typu Dissa. Po wzbogaceniu w Dissach węgiel charakteryzuje się wysokimi parametrami jakościowymi i stanowi 23% produkcji. Część miału o uziarnieniu 4-12mm (ok. 24% produkcji netto) wzbogacana jest w osadzarce miałowej. Najdrobniejsze ziarna, poniżej 0,5 mm, są wzbogacane metodą flotacyjną.
Kopalnia, w zależności od wymagań odbiorców, przygotowuje mieszanki energetyczne z wykorzystaniem miału surowego, miału płukanego i flotokoncentratu. Sprzedaż odbywa się wagonowo i samochodowo.
Zakład przeróbczy pracuje w zamkniętym obiegu wodno-mułowym. Odpady z procesów wzbogacania są lokowane na zwałach odpadów.
Przy obecnym poziomie wydobycia około 8500 ton miału nie poddawane jest wzbogacaniu ze względu na brak urządzeń o wymaganej wydajności.
Zakład przeróbczy posiada wydajność brutto 1600 t/h, co przy pracy 16 h/dobę i częściowym wzbogacaniu miału pozwala uzyskać 18000 t/dobę netto.
Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska z dn.31.01.1980r z późniejszymi zmianami oraz Ustawa z 4.02.1994r Prawo geologiczne i górnicze nakładają na kopalnię obowiązek ochrony środowiska, złóż i odpadów polegający na racjonalnym gospodarowaniu zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, a także ochronę wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin. Prawo geologiczne i górnicze w art.142 zobowiązuje kopalnię do sporządzenia oceny wpływu eksploatacji górniczej na środowisko.
Kopalnia prowadzi działalność górniczą uwzględniającą warunki ochrony środowiska w oparciu o następujące dokumenty:
Koncesję nr 215/95 z dnia 26.01.1994 r. na wydobywanie węgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzyszącej wydaną przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Ważność koncesji do dn.31.01.2019 r.
Projekt Zagospodarowania Złoża na lata 1994-2000, zatwierdzony decyzją Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn.7.09.1993.
Opracowanie pt:„Ocena oddziaływania Kopalni Węgla Kamiennego "Jankowice" na środowisko”
Program skoordynowanej eksploatacji w Polu Marklowice
Na
powierzchni terenu w granicach nadania przeważają pola orne i łąki
(37 %) i lasy (22 %). Zabudowa terenu jest bardzo zróżnicowana i
nierównomierna. Na przeważającej części zabudowa ma charakter
rozproszony, a większe skupiska budynków typu wiejskiego zgrupowane
są wzdłuż ulic i dróg komunikacyjnych.
W
części północno-wschodniej zabudowa jest bardziej zagęszczona i
zwarta typu miejskiego (osiedle Boguszowice).
Kopalnia postrzegana jest jako zakład , który ma duży wpływ na środowisko. W wyniku eksploatacji dokonują się np. przeobrażenia powierzchni czego wynikiem było uszkodzenie Szkoły Podstawowej w Jankowicach. Gmina przy dużej pomocy kopalni planuje budowe nowej szkoły podstawowej z gimnazjum ; w 1999 r. ukończono prace projektowe. Pomimo negatywnych skutków oddziaływania na środowisko stara się te skutki niwelować. Postrzegana jest jako zakład dający zatrudnienie mieszkańcom okolicznych miejscowości oraz jako kopalnia z wielką tradycją i równie wielkimi perspektywami.
Kopalnia „ Jankowice” prowadzi eksploatację górniczą od roku 1916. Największe skutki eksploatacji na powierzchni ujawniły się na obszarze miejscowości Jankowice i Marklowice. Maksymalne obniżenie wyniosły ok. 2 1 m.
Skutkiem eksploatacji górniczej było również powstanie licznych zalewisk bezodpływowych oraz utrudnienie grawitacyjnego spływu wód w ciekach powierzchniowych. Zalewiska są systematycznie likwidowane , a cieki powierzchniowe sa regulowane.
Projektowana eksploatacja górnicza spowoduje dalsze obniżanie terenu (do ok. 20m) oraz powstanie nowych zalewisk bezodpływowych ,które będą likwidowane.
Dla zapewnienia rytmiczności napraw szkód górniczych kopalnia corocznie zapewnia stosowne środki finansowe . Plany napraw szkód górniczych na kolejne lata są uzgadniane z samorządami lokalnymi. Średni udział kosztu szkód górniczych w ogólnym koszcie wydobycia węgla wyniósł w roku 1999 ok.2% i w następnych latach będzie się kształtował na podobnym poziomie.
2.Ochrona i zagospodarowanie wód.
Efektem eksploatacji są ścieki bytowo- gospodarcze .
Ścieki bytowo-gospodarcze z rejonu szybu 6 kierowane są do własnej oczyszczalni mechaniczno - biologicznej, która posiada dwa niezależne ciągi oczyszczania. Oczyszczone ścieki wraz z wodami potoku Radziejowskiego i zalewiska przetłaczane są na powierzchnię szybu 6 poprzez filtr pośpieszny żwirowy do zbiornika (V=1000m3) z przeznaczeniem na potrzeby przemysłowe.
Powstające na szybach głównych ścieki kierowane są kolektorem do oczyszczalni „Best-Eko” Żory. Ścieki bytowo-gospodarcze z zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla po oczyszczeniu w osadnikach gnilnych oraz ścieki deszczowe odprowadzane są poprzez piaskowniki do osadników ziemnych 2x 1800m3 . Oczyszczone ścieki kierowane są do uzupełnienia obiegu wodno-mułowego Zakładu Przeróbczego.
Wody dołowe z poz.165 i 250m wypompowywane są szybem 2 do stacji uzdatniania wody, gdzie po zmieszaniu z wodami ze studni głębinowych uzdatniane są do celów pitnych kopalni i przykopalnianego osiedla mieszkaniowego.
Wody dołowe z poz.400m i 565m wypompowywane są do osadnika wód dołowych (V=160000m3). Do osadnika doprowadzane są również wody z KWK „Chwałowice” posiadające dużą zawartość siarczanów. Po oczyszczeniu z zawiesiny i wytrąceniu siarczanów wody te są przepompowywane systemem „Olza” do rzeki Leśnica. Kopalnia posiada pozwolenie wodno-prawne na ich odprowadzanie.
W roku 1999 kopalnia uruchomiła instalację dogęszczania odpadów poflotacyjnych. Zagęszczone odpady poflotacyjne rozcieńczane są silnie zasolonymi wodami z poz.565m i kierowane do instalacji podsadzki samozestalającej na szybie nr 3.
Oddziaływanie wód kopalnianych na środowisko.
Tabela 11.2
|
|
|
Rok |
||||||
|
Wyszczególnienie |
Jedn. |
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
2005 |
|
Wody dołowe: |
||||||||
|
Dopływ naturalny ogółem |
|
3,97 |
3,97 |
3,97 |
3,97 |
3,97 |
3,97 |
3,97 |
|
w tym: grupa I/II grupa III grupa IV |
m3/min |
0,87 1,83 1,27 |
0,87 1,83 1,27 |
0,87 1,83 1,27 |
0,87 1,83 1,27 |
0,87 1,83 1,27 |
0,87 1,83 1,27 |
0,87 1,83 1,27 |
|
Stężenie jonów: chlorkowych Cl siarczanowych SO42- |
mg/l |
18400 94 |
18400 94 |
18400 94 |
18400 94 |
18400 94 |
18400 94 |
18400 94 |
|
Zagospodarowanie wód |
m3/min |
3549 |
3549 |
3549 |
3549 |
3549 |
3549 |
3549 |
|
Odprowadzenie wód do cieków powierzchniowych |
m3/min |
4230 |
4230 |
4230 |
4230 |
4230 |
4230 |
4230 |
|
Zrzut soli |
t/dobę |
66,4 |
66,4 |
66,4 |
66,4 |
66,4 |
66,4 |
66,4 |
|
Stężenie radionuklidów |
kBq/m3 |
<1 |
<1 |
<1 |
<1 |
<1 |
<1 |
<1 |
|
Ścieki bytowo - gospodarcze |
||||||||
|
Zrzut ogółem |
m3/min |
0,1 |
0,1 |
0,1 |
0,1 |
0,1 |
0,1 |
0,1 |
|
Stężenie jonów: chlorkowych Cl siarczanowych SO42- |
mg/l |
38 89 |
38 89 |
38 89 |
38 89 |
38 89 |
38 89 |
38 89 |
|
Zawiesina mineralna |
g/l |
17,0 |
17,0 |
17,0 |
17,0 |
17,0 |
17,0 |
17,0 |
3. Odpady, sposób ich wykorzystania i wpływ na środowisko.
Na KWK „Jankowice” średniorocznie powstaje 1600000 ton odpadów własnych. Odpady w całości zagospodarowywane są na dole i na powierzchni kopalni. Skała płonna z robót przygotowawczych oraz z Zakładu Mechanicznej Przeróbki Węgla w całości używana jest do rekultywowania terenów zdegradowanych, a w szczególności do likwidacji niecek obniżeniowych oraz zalewisk bezodpływowych powstałych na skutek eksploatacji górniczej. Odpady poflotacyjne stosowane są na dole kopalni w podsadzce hydraulicznej oraz na powierzchni do niwelowania terenu.
Odpady powęglowe KWK „Jankowice” nie są odpadami promieniotwórczymi. Z punktu widzenia ochrony radiologicznej odpady te nie stanowią zagrożenia dla przebywających w ich sąsiedztwie ludzi i środowiska. Bez żadnych ograniczeń mogą być deponowane w środowisku lub wykorzystywane gospodarczo do robót inżynieryjnych pod ziemią lub na powierzchni. Odpady powęglowe cechują się dość stabilną porowatością , w przedziale 0,43 do 0,56 , a po zagęszczeniu 0,37.
Skład chemiczny omawianych odpadów nie stanowi zagrożenia dla środowiska. Ze względu na swoje właściwości , odpady KWK „Jankowice” przy zachowaniu właściwych technologii mogą być wykorzystywane dla potrzeb rekultywacji, budowy nasypów i obwałowań (wg „Oceny odpadów KWK „Jankowice” pod względem stopnia potencjalnego zagrożenia dla środowiska - IPiS PAN , Zabrze 1996r.)
4. Aktualne i przewidywane obciążenia środowiska emisją pyłów i gazów oraz przenikaniem hałasu do atmosfery.
Źródła i charakterystyka emisji zanieczyszczeń powietrza.
Głównym źródłem powstawania i emisji zanieczyszczeń na terenie kopalni „Jankowice” jest Zakład Mechanicznej Przeróbki Węgla. Powstający tam pył węglowy ma znaczący wpływ na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Powstaje on zarówno w procesach sortowania, kruszenia, płukania jak i w czasie transportu i załadunku węgla. We wszystkich obiektach zakładu przeróbczego zamontowane są instalacje odpylające wyposażone w płuczki, z których oczyszczone powietrze odprowadzane jest przez wyrzutnie do powietrza atmosferycznego.
Kolejnym źródłem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie kopalni są paleniska zamontowane w kuźniach. Kuźnie nie posiadają urządzeń odpylających i emitują do atmosfery pyły, dwutlenek siarki, tlenek węgla, dwutlenek azotu, węglowodany, benzo-a-piren i sadzę.
Stan formalno-prawny w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego.
Obowiązkiem zakładu emitującego zanieczyszczenia do powietrza atmosferycznego jest posiadanie decyzji o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń. Decyzja ta określa rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających powietrze dopuszczalnych do wprowadzenia w ciągu 1 godziny.
Kopalnia „Jankowice” uzyskała decyzję określającą dopuszczalną emisję zanieczyszczeń.
Została ona wydana przez Wydział Ekologii Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach w dn.2.12.1997r. (Oś-IV/8645/A/222/97) i posiada ważność do 31.12.2000r.
W związku z tym zachodzi konieczność opracowania aktualnego „Studium Ochrony Powietrza Atmosferycznego” i uzyskania nowej decyzji.
W tabelach 12.3 i 12.4 przedstawiono wielkości rocznej emisji dopuszczalnej wg Decyzji UW.
W tabelach 12.5 i 12.6 przedstawiono zbiorcze zestawienie emisji maksymalnej i średniej obiektów kopalnianych.
Przewidywane obciążenie emisją gazów i pyłów w najbliższych latach będzie się utrzymywało na poziomie roku 1999.
Emisja dopuszczalna pyłu węglowego
w Zakładzie Mechanicznej Przeróbki Węgla.
Tabela 11.3
|
Obiekt |
Ilość Mg/a |
|
Stacja przygotowania |
2 0,5 |
|
Płuczka zawiesinowa |
2 2,1 |
|
Załadownia drobnych sortymentów |
1,6 2 2,0 |
|
Przesyp i kruszenie węgla |
0,6 |
|
Transport oraz płukanie sortymentów |
5 1,4 |
Wielkość rocznej emisji dopuszczalnej dla kuźni
Tabela 11.4
|
Rodzaj emitowanego gazu lub pyłu |
Kuźnia szybu nr 7 |
Kuźnie oddziałów powierzchniowych |
|
Pył całkowity [kg/a] |
15,8 |
2 75,8 |
|
Pył zawieszony |
4,8 |
2 22,5 |
|
SO2 |
14,4 |
2 70,6 |
|
NO2 |
1,5 |
2 0,2 |
|
CO |
68,0 |
2 336,0 |
|
węgiel elementarny |
0,9 |
2 2,2 |
Zbiorcze zestawienie emisji pyłów z Zakładu Przeróbczego
Tabela 11.5
|
Źródło |
Emisja pyłów |
|
|
|
max. [g/s] |
średnia [kg/h] |
|
Stacja przygotowania E 8 2 wyrzutnie h= 22,3m i =1m (emitor zastępczy) |
0,278 |
0,65 |
|
Oddział płuczki zawiesinowej E 9 2 wyrzutnie h= 41,3m i =1m (emitor zastępczy) |
0,44 |
0,66 |
|
Załadownia drobnych sortymentów E 10 h= 22,9m i =0,63m E 11 2 wyrzutnie h= 42,7m i =0,63m (emitor zastępczy) E 16 wyrzutnia h= 28,7m i =0,5m |
0,370 0,74
0,10 |
0,55 1,10
0,20 |
|
Płuczka miałowa E 15 wyrzutnia h= 52m i =0,4m (emitor zastępczy dla 5 płuczek) |
0,556 |
0,82 |
5. Charakterystyka źródeł i parametrów hałasu.
Wszystkie urządzenia powierzchniowe kopalni „Jankowice” tworzą skomplikowany układ źródeł hałasu. Maja one stała i zmienna lokalizację oraz różny czas pracy w ciągu doby.
W grupie źródeł o stałej lokalizacji występują źródła typu kubaturowego - budynki produkcyjne oraz źródła typu punktowego i liniowego - przenośniki , wentylatory, przeciągarki wagonów
Do grupy źródeł o zmiennej lokalizacji zaliczyć należy: spycharki, samochody, zwałowarki miału i inne urządzenia czasowo pojawiające się na terenie kopalni.
Wysokość dopuszczalnego poziomu dźwięku poza terenem kopalni określona została decyzją Urzędu Wojewódzkiego z dn.31.12.1987r. , nr Os.IV/3-8617/23/87. W decyzji tej ustalono dopuszczalny równoważny poziom hałasu przenikającego do środowiska od strony zachodniej w porze dziennej 50dB/A, w porze nocnej 40 dB/A. Maksymalny chwilowy poziom hałasu może wynosić 75 dB/A.
Po stronie zachodniej kopalni, w bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się budynki mieszkalne przy ul.Topolowej w Jankowicach.
Przeprowadzone pomiary poziomu hałasu w podstawowych technologicznych obiektach kubaturowych wykazały, że bardzo duży wpływ na warunki propagacji hałasu ma sposób prowadzenia eksploatacji technicznej obiektu oraz natężenie ruchu samochodów ciężarowych w rejonie drobnej sprzedaży węgla. W celu zabezpieczenia przed hałasem obszarów z zabudową mieszkalną w roku 1998 zakończono budowę ekranu przeciwhałasowego. Ekran spowodował znaczne obniżenie hałasu w rozpatrywanym rejonie i zapewnił dotrzymanie warunków określonych w decyzji.
Należy zatem stwierdzić, że poziom emisji hałasu z powierzchni głównej KWK „Jankowice” nie przekracza wartości określonych w decyzji Urzędu Wojewódzkiego.
Surowiec( węgiel) węgiel handlowy
Maszyny odpady, ścieki, pyły
Ludzie szkody górnicze