Zag. nr 39 Filozofia i estetyka romantyzmu:
Wstęp: W połowie 18 wieku we Francji i Anglii termin ,,poezja romantyczna" .Geneza Romantyzmu jako ogólnoeuropejskiego ruchu kulturowego związana była z przeobrażeniami , które dokonywały się w wyniku historycznych wydarzeń o znaczeniu różnie przełomowym. Wszelkie bowiem kultury klasyczne , którym Romantyzm generalnie się przeciwstawiał były elitarne i w znacznym stopniu kosmopolityczne.
Na zachodzie:
- rosła znacznie burżuazja i drobne mieszczaństwo
- emancypowało się kulturalnie drobnomieszczaństwo
Niemcy po spontanicznych literackich manifestacjach buntu pokolenia okresu ,,szturm und drang" ( burzy i naporu) , w czasach gdy prawdziwa burza rewolucji francuskiej powaliła stary świat , pogrążył się on w spekulacjach filozoficznych.
Niemieckie systemy filozoficzne - radykalny sprzeciw wobec materialistycznego poglądu świta - ucieczka w sferę metafizyki .Rozwój idealistycznej filozofii , zapoczątkowanie nowoczesnej opartej o założenia estetyki.
Fichte - ojciec idealizmu niemieckiego , usankcjonowanie nowej wizji , poglądu świata.
Jaźń- podstawowe pojęcie myśli metafizycznej jako czynnik:
-najwyższy
-pierwotny
-kształtujący rzeczywistość
-wynoszenie wolności ponad narzuconą konieczność
-przeciwstawienie podmiotu przedmiotowi- stanowiły filozoficzny fundament estetyki
IDEALIZM NIEMIECKI:
Nurt występujący w filozofii na przełomie 18 i 19 wieku. Czołowymi przedstawicielami tego nurtu byli :
- FICHTE
- HEGEL
- SHELLING
FICHTE: ( 1762 - 1814):
Na czoło wysunęły się u niego żądania metafizyczne ( oparte na zagadnieniu JAŻNI ) i etyczne .Zajął się kwestią wolności , którą uznał za ostateczną kwalifikację czynu. Czyn dobry to czyn wolny .Dzieje ludzkości to stopniowa realizacja i dążenie do wolności .. W filozofii państwa stworzył pierwszą państwa zamkniętego , w którym życie obywateli ma być określone w najdrobniejszych szczegółach. Widać tu nawiązanie do koncepcji Platona . W jego poglądach zawarty jest pewien paradoks : postuluje on wolność jako kryterium czynu oraz tworzy państwa autarkicznego.
SCHELLING: ( 1775-1854):
zaakcentował uczucie i intuicję w filozofii. zajął się filoz. przyrody i nadał jej wymiar religijny i estetyczny.
Główne zagadnienia jego filozofii to :
1. przejście od czysto moralnej postawy wobec świata do postawy estetycznej i stwierdzenie ,że sztuka jest najważniejszym wytworem ludzkim ( nawiązanie do Schopenhauera).
2. prawdziwa natura rzeczy objawia się w procesach organicznych , zatem wszystko jest traktowane jak żywy organizm ( panorganizm) . Świat nie jest organizmem - odwrót od koncepcji Kartezjusza
3. zbliżenie do religii - filozofia i wiara religijna to ten sam przedmiot .Wypowiadając się o absolucie twierdził ze jest on pierwotna postacią bytu , a pochodną tego bytu są przyroda i jaźń , które się z absolutu wydzieliły ( Prawdopodobnie wątek zaczerpnięty z fil. Platona)
Lukis- prowadził rozmyślania nad istota sztuki , nazwał je ,,samookreśleniem estetycznym"
Schiller , a jego rozmyślania nad aktem twórczym . Rozprawa ,,O poezji naiwnej i sentymentalnej " .Wydziela tu 2 typy poetów:
1. naiwni- uczuciowy stosunek do natury , tworzą w zespoleniu z naturą
2.sentymentalni- przeniknięci są refleksją , wrażeniami jakich dostarcza im poszukiwania natury- tworzą w stanie dyskusji z naturą.
Wilhelm Schelling - uznał w swoim ,,systemie filozofii przyrody " jaźń jako druga po naturze i sztuce , jest dziełem boga - twórcy i dzieła twórczego artysty- to przekonanie kapitalne dla romantyzmu .W ,,Systemie idealnego transcendentalizmu" uwydatniona została szczególna idea intuicji , zarówno w procesie poznania jak i w procesie twórczym , i w przeżyciu estetycznym w najwyższym zaś stopniu przejawiającą się w doznaniach misteryjnych .
U Schelinga przewija się pojęcie nieskończoności , które przejmie estetyka romantyzmu.
Czasopismo ,,Athenum" wydawane w 2 ostatnich latach wieku 18 , w nim pojawiają się wypowiedzi Ticcka , Novalissa , Schelinga , Fryderyka Schlegela (szkoła romantyczna).
Manifest Fichtego - postulował- sztuka została nazwana romantyczną. Posługiwano się różnego rodzaju gatunków literackich.
Wiedzę i teorię o sztuce wyprowadzał z badań nad jej twórcę , opanował pojęcie ironii. Uważał literaturę za wyraz ducha narodu ,,samej istoty intelektualnego życia narodu" .Schegel porzucał protestantyzm i zafascynował się katolicyzmem skłaniając się ku skrajnemu racjonalizmowi. Jego brat August dokonał podziału sztuki na klasyczna i romantyczną , odpowiadającego epoce starożytnej i nowożytnej .Jako prekursorów teatru uznał Szekspira oraz lope de Vegę.
W przeciwieństwie do swojego brata uwydatniający narodowe odrębności literatur , pojmował literaturę jako uniwersalistyczną:
-wizja nowej sztuki
-zrodził się nurt ,,magicznego idealizmu"
-poezja jako spontaniczna transkrypcja stanów podświadomości
-poezja strumieniem swobodnych skojarzeń
-poezja operująca symbolem
E. T .A HOFFMAN : w swojej twórczości lubował się w :
stanach psychologicznych
-konwencje diabelskie
-nadrealna deformacja świata
-majakach sennych
LUDWIK TROCKE- ekspansja rozszalałej wyobraźni - bajka ,,Kot w butach"
Szkoła romantyczna - to twórczość dzika , spontaniczna , samowolna twórczość wyobraźni zbiorowej , ożywająca od świata demonów i czarów, swoista erotyka , wątki przygodowe ,
WALTER SCOTT: znaczące miejsce w kulturze popularnej romantyzmu, dzięki romansowi pt...................
Źródłem jego sukcesu były:
-awanturnicza fabuła
-malowniczość , tzw. koloryt lokalny
-sugestywność postaci
LORD BYR on : dokonał identyfikacji postaci z autorem , co stało się cechą ludzi orientacji romantycznej .poezja jego doprowadziła do zbliżenia intymnego z czytelnikiem. Poruszał on zasadniczo wszystkie pytania moralne i filozoficzne. Dal niektórych stał się zwiastunem liryki romantycznej zw. z kultem poety.
,,Bunt" zafascynowanie wolnością epoki wniosło do romantyzmu ,,najeteryczniejszy duch"- Percy Busshe Shelley.
Szukał on w sztuce wyzwolenia od brutalnej presji życia gwałconego wolnością- ,,Prometeusz wyzwolony"1817r. Jest to romantyczna wizja mitu.
Francja najpóźniej dołączy do zwycięskiego pochodu sztuki nowoczesnej .Panowała rewolucja, terror gilotyna, Wystawiano melodramaty z ,,dreszczykiem" , pojawiały się przekłady awanturniczych i sensacyjnych powieści grozy. Rodzaj literatury zwanej frenetyczną> Romantyzm jest przeniesieniem spirytualizmu do literatury
Romantyzm wg . Sthendala - to literatura nowoczesna, odpowiadająca duchowi czasu , jest jednak niechętny wymaganiom szkoły niemieckiej. Zaś teatr nowoczesny miał sprawić , aby to co się ziało na scenie było widzowi bliskie , by przeżył to co persony dramatu, by ulegli iluzji doskonałej.
Wiktor Hugo_- został nazwany przywódcą ,,potężnej szkoły"- na rzecz romantyzmu i liberalizmu zbudował dramat romantyczny , dał mu teoretyczne podstawy. Dramat ,,Cromwell" pełen aluzji politycznych , problemów moralnych .Żądał psychologicznej i historycznej prawidłowości o pełni ludzkich sprzecznych nieraz cech. Odróżniał prawdę natury od fikcji prawdy w sztuce.