Psychologia osobowości

Ujęcie systematyczne

Program wykładów

0. Osobowość: podstawowe problemy i kontrowersje (26.02)

1. Biologiczne podstawy osobowości (12.03)

2. Społeczne podstawy osobowości (26.03)

3. Struktura osobowości (2.04)

4. Ja i organizacja osobowości (16.04)

5. Procesy dynamiczne i nieświadome w funkcjonowaniu osobowości (21.05)

6. Stałość i zmiana osobowości. Zaburzenia osobowości. (28.05)

Lektury

0. Pervin, L. A. (2002). Psychologia osobowości. Gdańsk: GWP (rozdz. 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11).

1. Pervin, L. A., John, O. P. (2002). Osobowość. Teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo UJ (rozdz. 2, 9, 13, 14, 15).

Definicje osobowości

0. Dynamiczna organizacja systemów psychofizycznych w obrębie indywiduum, które determinują charakterystyczny dla niego sposób zachowania i myślenia. (Allport, 1961)

1. ... Niepowtarzalny wzorzec cech osoby (Guilford, 1959)

2. Osobowość zwykle odnosi się do dystynktywnych wzorców zachowania (również myślenia i emocji), które charakteryzują przystosowanie się każdej osoby do sytuacji jego/jej życia (Mischel, 1986)

Definicje osobowości

0. Osobowość, to te charakterystyki osoby, które wyjaśniają spójny wzorzec uczuć, myślenia i zachowania (Pervin, 2000)

1. Różnice indywidualne i organizacja części składowych, jednak niektórzy (np. Pervin) podkreślają tę ostatnią cechę, jako dystynktywną dla psychologii osobowości.

Typologia teorii osobowości

0. Ujęcie psychodynamiczne:

1. psychoanaliza - Z. Freud

2. rewizjoniści - C.G. Jung i A. Adler

3. neo-freudyzm ( E. Fromm, E. Erikson, H. Sullivan)

4. współczesne ujęcia psychoanalityczne

5. Ujęcie cechowe (trait approach)

6. klasycy: G. Allport, R. Cattell, H. Eysenck

7. Model Pięcioczynnikowy (m.in.. L. Goldberg, P. Costa, R. McCrae)

8. Ujęcie fenomenologiczne:

9. C. Rogers - teoria Ja

10. G. Kelly - Psychologia konstruktów osobistych

11. psychologia egzystencjalna (R. May, L. Binswanger)

Typologia teorii osobowości

0. Ujęcie behawioralne:

1. behawioryzm radykalny - B. F. Skinner

2. neobehawioryzm - Dollard i Miller

3. A. Bandura - teoria społecznego uczenia

4. W. Mischel - zmienne osobowe, poznawczo-społeczno-uczeniowe

5. Ujęcie poznawcze

6. T. Higgins - ukierunkowania Ja

7. H. Markus - teoria schematów Ja

Co wyróżnia psychologię osobowości jako dyscyplinę?

0. Badanie osoby jako całości

1. Ja – konstrukt podkreślający dążenie ludzi do odnajdywania jedności i spójności

2. Motywacja

3. Poznawcze ujęcia (Weiner, 1980)

4. Ewolucyjne ujęcia (Hogan, 1987)

5. Różnice między ludźmi

6. Model Pięcioczynikowy

Podstawowe problemy psychologii osobowości

0. Natura - wychowanie

1. Osoba - sytuacja

2. Świadomość - nieświadomość

3. Nomotetyczne - idiograficzne

4. Podstawowe wymiary osobowości (3, 5 a może 6)

Stan psychologii osobowości

0. W dużej mierze jest to badanie samowiedzy

1. Badane są przede wszystkim aspekty świadome

2. W niewielkim stopniu jest w niej tendencja do kumulowania wiedzy

3. Nacisk jest położony na proces a nie na treść

Pomiar osobowości, rzetelność

0. Natura konstruktów osobowościowych

1. Jaki jest oczekiwany stopień powiązania pomiędzy twierdzeniami, które stanowią pomiar konstruktu?

2. Jaka jest struktura konstruktu?

3. Jaka jest stałość konstruktu?

4. Jaki jest wzorzec związków interesującej nas miary konstruktu z innymi miarami tego samego konstruktu?

5. Rzetelność

6. wewnętrzna spójność (α Cronbacha)

7. Test-retest

Pomiar osobowości - trafność

0. Trafność - dane świadczące o trafności

1. treść

2. kryteria zewnętrzne

3. manipulacja eksperymentalna

4. Matryca Wiele-Cech-Wiele-Metod

Wiele-Cech Wiele-Metod
Campbell i Fiske (1959)

Wiele-Cech Wiele-Metod – silny efekt metody