ATMOSFERA ziemska-powłoka gazowa otaczająca Ziemię, składająca się z mieszaniny gazów zwanych powietrzem. Składnikiem atmosfery ziemskiej, którego zawartość ulega zmianie, jest para wodna. Do domieszek atmosfery ziemskiej należą m.in.: pyły pochodzenia organicznego i nieorganiczne oraz jony. Składniki stałe-azot 70;tlen 21;gazy szlachetne(argon,ksenon). Składniki zmienne-dwutlenek węgla;para wodna; tlenek azotu;metan. Warstwy atmosfery:*troposfera(zróżnicowana miąszość:18km.nad równikiem;16km w strefie umiarkowanej)powstają chmury i wiatry;jest tu cała para wodna.*stratosfera:rozciąga się od 15-55km;jest tu wzrost temperatury.*mezosfera:spadek temperatur na wysokości 85km spada do -800C.*termosfera:na wysokości powyżej 1000 km jest 15000C.*egzosfera:-2730C. Inwersja-odwrócenie normaln. stanu. Inwersja termiczna-na wyższych wysokościach temperatura jest wyższa. KLIMAT-ogół zjawisk pogodowych na danym obszarze w okresie wieloletnim. POGODA-zmienne warunki meteorologiczne na danym obszarze kuli ziemskiej. Elementy klimatu-ciśnienie(hPa 1013 hPa/izobary/wyże i niże);temperatura(0C,izotermy);wiatr(z wyżu do niżu);zachmurzenie(częściowe,całkowite)opady(mm);usłonecznienie; wilgotność. Czynniki klimatotwórcze-ruch obiegowy ziemi;pory roku;zmiana kąta padania promieni słonecznych;strefa oświetlenia ziemi; strefa gorąca i dwie umiarkowane. Co wpływa na klimat:sąsiedztwo lądów i wody;prądy morskie;roślinność(wilgotność);masy powietrza; działaln.gospodarcza ludzi. Masa powietrza-wycinek troposfery,wyróżniający się temperaturą,wilgotnością od powietrza otaczającego. Masy powietrza:*ze względu na temperaturę(zimne i ciepłe):*ze względu na masy powietrza(morskie i kontynentalne):*ze względu na szerokość geograficzną(równikowe, zwrotnikowe, polarne, arktyczne,antarktyczne). Cyrkulacja atmosfery-ruch powietrza spowodowany różnicą ciśnień powstałych w wyniku zróżnicowania ilości energii słonecznej otrzymywanej przez określone obszary ziemi. Front atmosferyczny-cienka (kilkaset metrów) warstwa przejściowa powietrza troposferycznego rozdzielająca dwie masy powietrza różniące się parametrami fizycznymi, głównie temperaturą(ciepły i chłodny). Ruchy powietrza:*konwekcja:pionowy*turbulencje:chaotyczny ruch*adwekcja:poziomy ruch powietrza. Opady atmosferyczne:*frontalne(tworzą się w miejscu zetknięcia się różnych mas powietrza):*orograficzne(powstają gdy powietrze wznosi się na dowietrznych stokach wzniesień):*konwekcyjne(tworzą się w wyniku pionowego ruchu wody,unoszenie się silnie nagrzanego powietrza). Duża suma opadów-przy terenach o dużej ilości wody np.morza,oceany;rzeźba terenu np.Sudety,Karpaty,Himalaje, Andy,Alpy. Deficyt opadów-lądolody;na zwrotnik.(pustynie);centralna część kontynentu(wnętrze Azji,moreny czołowe). WIATRY (wieja z wyżu do niżu):antycyklonalne o składowej pionowej^(fen);cyklonalne(na skutek gwałtownych spadków ciśnień). Bryza-powstaje na granicy morza i lądu.*dzienna:(letni monsun)z morza na ląd.*nocna(zimowy monsun)z lądu na morze. Wiatry dolinne-mistral;bora(dolina alpejska). Wiatry cyklonalne(cyklony):wynik gwałtownego spadku ciśnienia;w niskich szer.geograficznych;na oceanach. Kondensacja-przejście ze stanu gazow.w ciekły. CHMURA-zbiór drobnych kropelek wody lub kryształków lodu zawierzonych swobodnie w atmosferze, powstałych w wyniku kondensacji pary wodnej. Kondensacja termiczna-wynikiem istnienia sił wyporu(prawo Archimedesa) które pojawiają się w skutek różnicy gęstości powietrza. Kondensacja dynamiczna-wymuszona. Rodzaje chmur:*burzowe:(Cumulonimbus,Cumulus)skutek prądów konwekcyjnych.*kłębiaste:wynik wypierania do góry ciepłego powietrza przez cięższe chłodne.*warstwowe:gdy powietrze wślizg. się do góry wzdłuż powierzchni frontu ciepłego.-(najwyżej)Cirrus,Cirrostratus,Altostratus,Nimbostratus;-chmury warstwowe:Stratus. Rodzaje opadów:*deszcz:krople wody o średnicy równej 0,5mm i większej.*mżawka:drobne krople wody o średnicy mniejszej niż 0,5mm padające gęsto.*śnieg:kryształki lodu o delikatnej,rozgałęzionej przeważnie sześcioramiennej strukturze,w formie gwiazdek tworzących większe (płatki).*krupa śnieżna:kuliste lub jajowate,białe,nieprzezroczyste ziarna lodu o średnicy 2-5mm.Ziarna są kruche i rozpryskują się po upadku.*grad:kulki lub bryłki lodu nieforemnego kształtu o średnicy zwykle 0,5cm,a czasem większej,opady mają charakter przelotny. Koagulacja-proces polegający na zderzeniu kropel budujących chmurę,w wyniku czego dochodzi do wzrostu rozmiarów chmury i powstania opadów. Czynniki wpływające na rozmieszczenie opadów:ukształtowanie terenu;zbiorniki wodne(dużo opadów);rozmieszczenie lądów (deficyt wody np. stepy tundry). Osady atmosferyczne:*rosa:(przy dodatnich temperaturach)w wyniku różnicy temperatur.*szadź,szron, gołoledź(przy ujemnych temperaturach,poniżej 00C. Mgła-zawiesina mikroskopijnych kropelek wody w powietrzu atmosferycznym, ograniczająca widzialność poniżej 1km. Smog-dym,mgła.To skutek mieszania się mgły z produktami spalania surowców energetycznych. Front ciepły-obniżenie ciśnienia,opady,ocieplenie. Front chłodny-wzrost ciśnienia,opady,ochłodzenie.