Prawo- to zespół norm ustanowionych lub usankcjonowanych przez kompetentne organy władzy publicznej i zazwyczaj zagwarantowanych przymusem państwowym. Polski system prawa to system prawa stanowionego. Kierunek prawno- naturalne: prawo pozytywne nie jest wyłącznym ani najwyższym wzorem zachowań; ludzie są związani także prawem naturalnym czyli nie będącym wyczynem ludzkim. Kierunek pozytywistyczny: akcent bezpieczeństwo prawne(stabilność, jasność, zupełność, pewność); normy dotyczą tylko zew zachowaniem się ludzi; normy te są ustalane przez autorytet zewnętrzny wobec adresatów; przestrzeganie tych norm zagwarantowane jest przymusem którym może posługiwać się władza publiczna. Kierunek realistyczny: prawo to zjawisko społeczne: funkcjonalizm- kierunek prawniczy, pragmatyczne podejście do prawa, prawo to instytucja obsługi); psychologizm- Leon Petrażycki, prawo jest rodzajem przeżycia intuicyjnego, doznania. Moralność- to zespól norm na podstawie, których oceniamy jakieś zachowanie za dobre lub złe. Z punktu widzenia moralności norma prawna może być: *moralnie pozytywna, *moralnie negatywna, *moralnie obojętna, *moralnie ambiwalentna. Norma postępowania- jest to wypowiedź kierowana do określonych adresatów, która nakazuje lub zakazuje zachować się w pewien sposób. Norma prawna ma budowę dwuczłonową. Składa się z hipotezy i dyspozycji. Hipoteza- to część normy, która informuje, w jakich okolicznościach, czyli gdzie i kiedy ów nakaz lub zakaz się aktualizuje. Dyspozycja- to część normy, która wskazuje jak należy się zachować. Podmiot, który ustanawia normę prawna nazywany jest prawodawcą. Sankcja –to jakaś dolegliwość, która może spotkać adresata normy prawnej, jeśli naruszy tę normę. Sankcja jest wskazana w dyspozycji tzw. normy sankcjonującej. Funkcje sankcji: odpłatna; resocjalizacyjna; odstraszania- prewencja indywidualna, generalna; eliminacji; izolacyjna. Norma sankcjonująca- to norma, która nakazuje wymierzyć sankcję za nieprzestrzeganie normy sankcjonowanej. Norma sankcjonująca, norma sankcjonowana. Zazwyczaj jest tak, że jednej normie prawnej towarzyszy jakaś inna norma zwana normą sankcjonującą. Klasyfikacja prawa. Podział prawa na gałęzie. Powszechnie wyróżnia się następujące gałęzie prawa: prawo cywilne, p. karne, p. administracyjne, p. konstytucyjne, p. finansowe, p. pracy. Wyróżniamy także podział na prawo materialne i formalne. Prawo materialne- reguluje stosunki miedzy podmiotami przyznając tym podmiotom określone prawa i obowiązki. Prawo formalne pełni służebną rolę wobec prawa materialnego tzn. bez prawa materialnego prawo formalne nie ma sensu. Prawo formalne reguluje ustrój organów ochrony prawnej, a także normuje sposoby dochodzenia uprawnień, jakie przyznaje prawo materialne. Rodzaje prawa: a). prawo zwyczajowe – powstało w wyniku uznania przez organy państwa za obowiązujące, pełnej długotrwałej praktyki postępowania w określony sposób oraz przekonania że taki postępowanie jest zgodne z wiążącymi normami. Kształtowało się spontanicznie. b). prawo stanowione- podstawową formą tworzenia prawa jest akt stanowienia ustaw i innych aktów prawnych. c). prawo publiczne (prawo konstytucyjne, administracyjne, cywilne, karne, międzynarodowe) d). prawo prywatne (prawo gospodarcze, opiekuńcze i rodzinne, międzynarodowe) e). prawo mieszane (prawo pracy, morskie, rolne, ochrony środowiska). Rodzaje Norm Prawnych:

a). Normy bezwzględne obowiązujące – nie dopuszczają do odmiennego uregulowania w oparciu o wolę strony. Są to normy prawa karnego.

b). Normy względne obowiązujące – są to normy dyspozycyjne pozwalają na odstąpienie od nakazywanego przez nie obowiązku, jeżeli strony stosunku prawnego chcą postąpić inaczej.

Przepis Prawny – Jednostka techniczna aktu prawnego zbudowanego z punktów, liter, paragrafów, art. które z kolei grupowane są w większe całości (rozdziały, tytuły, części).

Rozróżniamy przepisy prawne : nakazujące, zakazujące, upoważniające. Stosunek prawny-to stosunek społeczny, który jest regulowany przepisami prawa. O stosunku społecznym mówimy wtedy, gdy jedna osoba oddziaływuje na drugą osobę w określony sposób. W każdym stosunku prawnym wyróżniamy 3 elementy: strony stosunku(podmioty), treść tego stosunku, czyli prawa i obowiązki stron, przedmiot tego stosunku. Zasadniczo wyróżniamy dwa modele stosunków prawnych: stosunki cywilno-prawne, stosunki podległości kompetencyjnej. Stosunki cywilno-prawne charakteryzują się tym, że jego strony są względem siebie równorzędne. Stosunki podległości kompetencyjnej są przeciwieństwem stosunków cywilno- prawnych, gdyż jedna ze stron może tutaj nakazać coś drugiej stronie. Treść stosunków cywilno-prawnych. Prawo podmiotowe- jest to pojęcie zbiorcze obejmujące ogół uprawnień przysługujących danej osobie jako stronie stosunku prawnego. Uprawnienie- to możność domagania się by inna osoba zachowała się wobec nas w określony sposób. Stronami stosunków cywilno-prawnych mogą być osoby fizyczne(ludzie) oraz rożne jednostki organizacyjne w tym przede wszystkim osoby prawne. Powstanie, zmiana i ustanie stosunków prawnych. Stosunki prawne zachodzą w wyniku wystąpienia tzw. zdarzeń prawnych. Zdarzenia prawne to takie fakty, które powodują powstanie, zmianę lub ustanie stosunków prawnych. Innymi słowy zdarzenia prawne wywołują skutki prawne. Dzielimy na: działania(czyny- dozwolone, niedozwolone; akty prawne- czynności prawne, orzeczenia sądowe i akty administracyjne) i sensu stricte (zdarzenia prawne w sensie ścisłym to takie fakty, które nie są działaniami ludzi i nie są zależne od człowieka np. klęska żywiołowa). Czynności prawne występują przede wszystkim na gruncie prawa cywilnego. Wszystkie akty prawne tym się charakteryzują, że zostały dokonane właśnie po to by powstał, uległ zmianie lub ustał stosunek prawny. Akt prawny składa się z oświadczenia woli wywołania stosunków prawnych. Przykładem czynności prawnej jest umowa; orzeczenia sądowego będącego aktem prawnym- wyrok rozwodowy. Doskonalenie prawa. Wyróżniamy 3 etapy w procesie doskonalenia prawa: unifikacja, inkorporacja, kodyfikacja. Unifikacja- polega na ujednoliceniu prawa na jakimś terytorium(głównie państwa). Inkorporacja- jest to zebranie w jeden zbiór rozproszonych przepisów prawnych dotyczących pewnej dziedziny życia społecznego. Może występować inkorporacja prywatna lub publiczna. Kodyfikacja- jest najbardziej zaawansowanym etapem doskonalenia prawa. K. Polega na tym, że wydawany jest jeden akt prawny rangi ustawy, który z założenia powinien regulować kompleksowo jakąś wybraną dziedzinę życia społecznego. Zakłada się, ze ta ustawa zwana kodeksem nie zawiera żadnych wewnętrznych sprzeczności. Z momentem jej wejścia w życie trącą moc wszystkie dotychczas obowiązujące rozproszone przepisy dotyczące tej dziedziny. Hierarchia źródeł prawa. Źródłami prawa- w znaczeniu formalnym są akty zawierające normy prawne. W myśl obecnie obowiązującej konstytucji wyróżniamy źródła prawa powszechnie obowiązującego oraz prawa wewnętrznego. Konstytucja zawiera wyczerpujący katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Są to: konstytucja, umowy międzynarodowe, ustawy (zwykłe), akty prawa miejscowego. Natomiast katalog prawa wewnętrznego jest otwarty. Konstytucja przykładowo wymienia uchwały rady ministrów. Konstytucja- jest najwyższym źródłem prawa w Polsce. Nadrzędność konstytucji przejawia się w jej szczególnej mocy oraz szczególnie trudnym trybie jej zmiany. Szczególna moc konstytucji polega na tym, że wszystkie inne źródła prawa muszą być z nią zgodne, a gdy nie są zgodne to nie obowiązują. O zgodności ustaw oraz umów międzynarodowych z konstytucją orzeka Trybunał Konstytucyjny, natomiast o zgodności aktów niższego rzędu może orzec każdy sąd. Umowy międzynarodowe- obowiązują, jeżeli zostały ratyfikowane przez prezydenta i następnie należycie ogłoszone. Niektóre umowy międzynarodowe mogą być ratyfikowane przez prezydenta, gdy sejm wyrazi na to zgodę w formie ustawy. Chodzi tutaj o najważniejsze umowy międzynarodowe np. dotyczące sojuszy wojskowych. Te ostatnie umowy mają wyższą moc od ustaw zwykłych. Rozporządzenia- są aktami wykonawczymi do ustaw. Są one wydawane przez Radę Ministrów, poszczególnych jej członków, a niekiedy przez szefów tzw. urzędów centralnych. Najniżej w hierarchii źródeł prawa powszechnie obowiązującego znajdują się tzw. akty prawa miejscowego. Wydawane są one przez terenowe organy administracji rządowej jak i organy administracji samorządowej. Akty prawa miejscowego dzielą się na: akty porządkowe oraz akty wykonawcze do ustaw. Upoważnienie do wykonania aktów wykonawczych wynika wprost z danej ustawy, natomiast akty porządkowe wydawane są na podstawie ogólnej kompetencji ustawowej. Promulgacja aktów prawnych (opublikowanie). Konstytucja stanowi, że każdy akt normatywny może obowiązywać najwcześniej w momencie należytego jego opublikowania. Źródła prawa powszechnie obowiązującego publikowane są w dzienniku ustaw za wyjątkiem aktów prawa miejscowego. Akty prawa miejscowego publikowane są w dzienniku urzędowym danego województwa oraz w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Samorządowe akty prawa miejscowego są dostępne do powszechnego wglądu także w urzędzie odpowiedniej gminy, powiatu, województwa samorządowego. Vacatio legis- jest to okres między momentem opublikowania aktu normatywnego a momentem jego wejścia w życie. Ogólną zasadą polskiego prawa jest, że od momentu opublikowania aktu normatywnego do momentu jego wejścia w życie powinno upłynąć, co najmniej 14 dni. Czasami jednak ustawy skracają Vacatio legis, gdyż życie wymusza szybsze stosowanie prawa. Zasadą jest, że prawo nie może działać wstecz. Czyli nie można stosować przepisów prawnych do zdarzeń, które wystąpiły przed opublikowaniem tych przepisów. Zakaz działania prawa wstecz nie obowiązuje jednak, jeżeli zadziałanie prawa wstecz w konkretnym przypadku jest korzystne dla obywateli np. prawo karne. Przepis prawa-jest to najmniejsza jednostka redakcyjna tekstu prawnego występującą w postaci zdania twierdzącego w sensie gramatycznym np. artykuły, paragrafy, ustępy, punkty, podpunkty. Z tych przepisów należy odkodować normy prawne, gdyż normy prawne są zakodowane w przepisach. Wykładnia prawa. To inaczej interpretacja prawa lub interpretacja przepisów prawnych. Jest to zespól czynności zmierzających do odszukania właściwej treści norm prawnych zakodowanych w przepisach. Wyróżniamy wykładnię: autentyczną, legalną, praktyczną, doktrynalną. Wykładnia autentyczna-to taka, której dokonuje organ, który ustanowił przepisy. Jest to wykładnia obowiązująca wszystkie inne podmioty. Wykładnia legalna-też ma charakter obowiązujący. Dokonuje jej organ, który został specjalnie upoważniony w konstytucji lub ustawach do dokonania wykładni przepisów. Wykładnia praktyczna- to wykładnia dokonywana przez organy stosujące prawo np. sądy. Nie ma ona charakteru obowiązującego. Nawet uchwały sadu najwyższego nie są wiążące dla innych sądów. Wykładnia doktrynalna-zwana jest inaczej naukową gdyż dokonują jej prawnicy zajmujący się naukową analizą prawa. Ona również nie ma charakteru wiążącego. Ze względu na zastosowaną metodę wykładni wyróżniamy wykładnie: słowną, systematyczną, celowościową, historyczną. Ta kolejność nie jest przypadkowa. Należy zawsze rozpocząć wykładnię od zastosowania metody słownej, tzn. od badania znaczenia poszczególnych słow. użytych w przepisie. Wykładnia systematyczna-polega na uwzględnieniu miejsca usytuowania interpretowanego przepisu w danym akcie normatywnym. Wykładnia celowościowa- polega na wyszukiwaniu norm zawartych w przepisach z uwzględnieniem celu, dla którego interpretowany przepis został ustanowiony. Wykładnia historyczna- polega na uwzględnianiu przy interpretacji przepisów całego kontekstu historycznego, w którym te przepisy powstały. Wyróżniamy jeszcze wykładnie: stwierdzającą, rozszerzającą i zwężającą. Punktem odniesienia jest tutaj zawsze wynik wykładni słownej. Stosowanie prawa- jest to posługiwanie się przepisami prawa jak instrumentami w celu podejmowania rozstrzygnięć. Pojecie to odnosi się tylko do działania organów władzy publicznej. Obywatele prawa przestrzegają bądź nie. Nigdy natomiast nie możemy powiedzieć, że obywatele stosują prawo. Rozstrzygnięcie zapadłe w procesie stosowania prawa może mieć charakter deklaratoryjny lub konstytutywny. Rozstrzygnięcie deklaratoryjne stwierdza jedynie istnienie lub nieistnienie jakiegoś stosunku prawnego. Rozstrzygnięcie konstytutywne tworzy nową sytuację prawną np. wyrok rozwodowy. Etapy stosowania prawa: *ustalenie stanu faktycznego, *wyszukanie normy prawnej, która ma zastosowanie do tego stanu faktycznego, *wnioskowanie prawnicze, czyli rozstrzygnięcie. Wyróżniamy stosowanie prawa sądowe i urzędnicze, w zależności, kto prawo stosuje. Usuwanie kolizji norm prawnych. O kolizji norm prawnych mówimy wtedy, gdy jedna norma nakazuje coś, co druga norma zakazuje. Kolizje mogą wystąpić w czasie i przestrzeni. Podstawowa zasadą mającą tu zastosowanie głosi, że prawo nie działa wstecz. Prawo może jednak działać wstecz, gdy jest korzystne dla adresata np. prawo karne, które nakazuje stosować ustawę względniejszą dla sprawy. Zasadą jest, że ustawa późniejszy uchyla ustawę wcześniejszą, ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczególnej. Ustawa szczególna ma, bowiem pierwszeństwo przed ustawą ogólną. Zazwyczaj w ustawie(w jej przepisach końcowych) wyraźnie wymienione są ustawy wcześniejsze, które tracą moc w wyniku wejścia w życie nowych przepisów. Kolizje norm prawnych w przestrzeni. Mogą one wystąpić w obrębie jednego państwa jak i między prawami różnych państw. Usuwaniu tych kolizji służą tzw. normy kolizyjne. Polskie normy kolizyjne znajdują się w ustawie o nazwie prawo prywatne międzynarodowe”. Luki w prawie i ich usuwanie. Luka w prawie- to taka sytuacja, gdy jakiś stosunek społeczny nie jest uregulowany prawnie natomiast powinien być uregulowany ze względów społecznych. Sąd czy inny organ stosujący prawo nie może odmówić rozstrzygnięcia powołując się na istnienie luki prawnej. Musi on usunąć tę lukę za pomocą rozumowania prawniczego. Luki w prawie usuwamy za pomocą rozumowania analogicznego(za pomocą analogii prawniczej). Wyróżniamy analogię ustawy i prawa. Analogia ustawy-polega na stosowaniu do stosunku społecznego nieuregulowanego przepisów regulujących sytuację społeczną podobną. Analogia prawa- jest przypadkiem bardziej złożonym i o wiele rzadziej występującym. Występuje wtedy, gdy jakiś stosunek społeczny nie jest uregulowany przepisami, nie ma także innego stosunku społecznego podobnego do niego, który byłby uregulowany. W takim przypadku organ stosujący prawo musi niejako stworzyć normę prawną, która ureguluje ten stosunek społeczny. Organ ten tworzy normę biorąc pod uwagę podstawowe zasady polskiego systemu prawnego. Analogii nie można stosować do każdego przypadku. Nie można jej zastosować wszędzie tam, gdzie w wyniku jej zastosowania nałożona została by na obywatela jakaś dolegliwość prawna, np. podatek, cło. Nie można, więc jej stosować w prawie karnym, podatkowym, celnym. Wymiar sprawiedliwości, (RP) to rozstrzyganie sporów prawnych zachodzących między podmiotami. Wymiar sprawiedliwości w RP sprawują niezawisłe sądy. Działalność sądów nie ogranicza się jednak tylko i wyłącznie do rozstrzygania sporów prawnych. Sądy cywilne prowadzą jeszcze tzw. postępowania nieprocesowe, w których nie musi wystąpić spór np. postępowanie w sprawie ubezwłasnowolnienia. Wyróżniamy sądy powszechne i szczególne. Do sądów powszechnych zaliczamy sądy: *rejonowe, *okręgowe, *apelacyjne. Do sądów szczególnych zaliczamy: *Trybunał Konstytucyjny, *Trybunał Stanu, *Naczelny Sąd Administracyjny, *sądy wojskowe. Szczególną funkcję pełni Sąd Najwyższy. Nie mieści się on w podziale na sądy powszechne i szczególne. Jest to naczelny organ wymiaru sprawiedliwości sprawujący nadzór judykacyjny(orzeczniczy, merytoryczny) nad orzecznictwem innych sądów za wyjątkiem Trybunału Konstytucyjnego. Główne zasady wymiaru sprawiedliwości. *Niezawisłości sędziowskiej- oznacza ona, że w zakresie działalności orzeczniczej sędziowie są wolni od wszelkich wpływów, czyli są niezależni. Służy temu nieodwołalność sędziów, ich stosunkowo wysokie uposażenie i inne przywileje socjalne coraz immunitet, czyli niemożność zatrzymania i aresztowania sędziego w zakresie działalności orzeczniczej. Sędziowie mianowani są przez prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Podlegają oni tylko konstytucji i ustawom. *Zasada trójinstancyjności. Głosi ona, że od orzeczenia zapadłego w pierwszej instancji przysługuje środek odwoławczy do sądu drugiej instancji zwany apelacją a od orzeczenia sądu drugiej instancji przysługuje,(choć nie zawsze) kasacja do Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy- jest to naczelny organ wymiaru sprawiedliwości. Sprawuje nadzór judykacyjny nad innymi sądami poprzez rozpatrywanie kasacji, odpowiedzi na pytania prawne, rewizji nadzwyczajnej od wyroków NSA. Składa się z trzech izb: *cywilnej; *karnej; *administracyjnej, pracy i ubezpieczeń społecznych; wojskowej. Na czele SN stoi prezes. Sędziowie SN powoływani są przez prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Sądy rejonowe rozpatrują sprawy cywilne, karne, pracy w pierwszej instancji. Sądy rejonowe ustanawiane są dla jednej lub kilku gmin. Sądy okręgowe są sądami drugiej instancji w stosunku do orzeczeń wydanych w sądach rejonowych. Niekiedy zaś w przypadku wskazanych przez prawo poważnych spraw są sądami pierwszej instancji np. sprawy o zbrodnie. Sądy apelacyjne nigdy nie rozpatrują sprawy w pierwszej instancji. Rozpatrują one apelacje od orzeczeń podjętych w pierwszej instancji przez sądy okręgowe. Skład sądu. W sprawach karnych w pierwszej instancji z reguły orzeka jeden sędzia zawodowy razem z dwoma ławnikami. W drugiej instancji orzekają trzej sędziowie zawodowi. W sprawach cywilnych pierwszej instancji orzeka jeden sędzia zawodowy. Jedynie w sprawach rodzinnych oraz pracy i ubezpieczeń społecznych orzeka jeden sędzia z dwoma ławnikami. W drugiej instancji orzekają trzej sędziowie zawodowi. Ławników wybierają rady gmin na okres jej kadencji, czyli na 4 lata. Ławnicy jak to w poprzednim ustroju mówiono są ,,ludowymi gwarantami wymiaru sprawiedliwości”. Naczelny Sąd Administracyjny. Jest to sąd szczególny z siedzibą w Warszawie i siedmioma ośrodkami zamiejscowymi w Polsce. Jest on powołany do kontroli legalności aktów administracyjnych głównie decyzji administracyjnych. Od orzeczenia tego sądu zasadniczo nie ma już odwołania, przysługuje tylko rewizja nadzwyczajna do Sądu Najwyższego. Konstytucja nakazuje, by do października została wydana ustawa wprowadzająca cały system sądownictwa administracyjnego. Mają wtedy powstać sądy administracyjne pierwszej i drugiej instancji. Sądy wojskowe-są to sądy szczególne powołane do rozpatrywania tylko spraw karnych. Oskarżonymi przed tym sądem mogą być tylko żołnierze oraz osoby posądzone o zdradę lub szpiegostwo. Wyróżniamy: *sądy garnizonowe(sądy pierwszej instancji), *okręgowe(drugiej instancji) Trybunał Konstytucyjny. Jest to sąd szczególny powołany do badania zgodności z Konstytucją innych aktów prawnych. Sędziów Trybunału powołuje na 9 lat sejm. Trybunał wszczyna sprawę na skutek skierowanego pytania prawnego o zgodność aktu prawnego z Konstytucją. Z pytaniem może wystąpić: *każdy sąd, *każdy obywatel w ramach tzw. skargi konstytucyjnej, *jednostka samorządu terytorialnego, *rzecznik praw obywatelskich, *prezydent, *prokurator generalny. Orzeczenia Trybunału mają moc ostateczną i co do zasady zaczynają obowiązywać od momentu opublikowania ich w dziennikach ustaw. Od tego momentu przestaje obowiązywać akt prawny, którego sprzeczność z konstytucją Trybunał stwierdził. Trybunał Stanu. To sąd szczególny powołany do orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej osób piastujących najwyższe stanowiska w państwie np. prezydent, premier. Trybunał ten może również wymierzyć karę, jeżeli w czynach wskazanych osób dopatrzy się znamion przestępstwa. Jedynie połowa członków Trybunału Stanu musi posiadać wykształcenie prawnicze. Na czele tego Trybunału stoi pierwszy prezes Sądu Najwyższego. Wstępny wniosek o pociągnięcie danej osoby do odpowiedzialności konstytucyjnej może złożyć sejmowa komisja, grupa 50 posłów lub Trybunał Konstytucyjny. Wniosek ten rozpatrywany jest następnie przez sejmową Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która rozpatruje czy nadać temu wnioskowi dalszy bieg czy też nie. Prokuratura. Na czele prokuratury stoi prokurator generalny, który jest zarazem ministrem sprawiedliwości. Prokuratura jest powołana przede wszystkim do ścigania i oskarżania sprawców przestępstw. W wykonywaniu tych obowiązków korzysta z innych organów głównie policji. Prokuratura cechuje się zorganizowaniem na zasadzie hierarchiczności, co oznacza, że prokuratorzy niższego szczebla są podporządkowani prokuratorom szczebla wyższego. Notariat. Tworzą wszyscy notariusze Rzeczypospolitej Polskiej. Notariusze powoływani są do sporządzania aktów notarialnych, kontrolują legalność dokonywanych czynności prawnych i są także osobami zaufania publicznego, co przejawia się np. w potwierdzaniu zgodności z oryginałem różnych dokumentów. Notariat został sprywatyzowany. Polega to na tym, że nie ma już państwowych biur notarialnych a tylko prywatne prowadzone przez poszczególnych notariuszy. Notariusze tworzą samorząd zawodowy podobnie jak adwokaci i radcy prawni. Zasada trójpodziału władz. Zasada ta głosi, iż można i należy podzielić władzę publiczną na: *ustawodawczą, *wykonawczą, *sądowniczą. Dzięki temu podziałowi nie dojdzie do niebezpiecznej kumulacji władzy w jednym ręku, a ponadto te podzielone władze wzajemnie hamują swoje dążenia absolutystyczne. Za twórcę tej teorii uważa się francuskiego myśliciela z przełomu XVII-XVIIIw.- Monteskiusza. Polska konstytucja w art.10 wyraża tę zasadę stanowiąc, że władzę ustawodawczą w RP sprawuje sejm i senat, władzę wykonawczą- prezydent i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą- niezawisłe sądy i trybunały. Aczkolwiek zasada ta stanowi inspirację nowoczesnych państw demokratycznych, to jednak w praktyce poszczególnych państw występują różne warianty tej zasady np. w USA i Rosji panuje model prezydencki, we Francji czy na Ukrainie- prezydencko- parlamentarny, w Niemczech, Polsce, Wielkiej Brytanii, we Włoszech- parlamentarno- gabinetowy. Sejm. Jest tzw. ,izbą niższą parlamentu”. Składa się z 460 posłów i wybierany jest na czteroletnią kadencję. Sejm obraduje na posiedzeniach. Uchwalenie ustawy wymaga z reguły zwykłej większości głosów. Zwykła większość głosów polega na tym, że głosów za jest więcej niż głosów przeciw. Głosy wstrzymujące się nie są brane pod uwagę. Bezwzględna większość głosów polega na tym, że głosów za jest więcej niż głosów przeciw i wstrzymujących się. Kwalifikowana większość głosów polega na tym, że prawo wymaga jeszcze więcej głosów za niż bezwzględna większość np. Stosunek Prawny – to stosunek społeczny, regulowany przez normy prawne, jego uczestnicy występują jako podmioty praw i obowiązków, których realizacja jest zagwarantowana przymusem prawnym. Elementy stosunku prawnego: - podmiot stosunku prawnego – osoba fizyczna, prawna, organy państwa. - przedmiot stosunku prawnego– konkretne zachowanie, do którego jest uprawniona jedna osoba a zobowiązana druga np. zlecenie prowadzenia sprawy w sądzie. - obowiązek wynikający ze stosunku prawnego – ma miejsce gdy norma prawna przewiduje w określonej sytuacji jednoznaczny sposób zachowania się a z zachowaniem odmiennym wiąże się powinność przymusu państwowego. - uprawnienie wynikające ze stosunku prawnego – jest wtedy gdy norma prawna przewiduje w danej sytuacji możliwość zachowania się nie będącego obowiązkiem. Polega na możliwości domagania się przez uprawniony przedmiot określonego zachowanie się od 2 strony np. naprawienie szkody czy zadośćuczynienia. Rodzaje Stosunków Prawnych: - stosunki cywilno-prawne – charakteryzują się równorzędowością stron, żadna ze stron nie może niczego narzucać. - stosunki administracyjno-prawne – charakteryzują się podporządkowaniem jednej strony – obywatela drugiej stronie – organowi administracji co wynika z władztwa państwowego. Stosowanie prawa:- ustalenie stanu faktycznego; - ustalenie, która norma łączy z danym zdarzeniem. Skutki prawne (i jakie); - wyciągnięcie wniosków i wydanie orzeczenia. Zdarzenie prawne to zdarzenie wywołujące skutki prawne w postaci powstania zmiany bądź wygaśnięcia stosunku prawnego. Akty prawne – to zdarzenia zmierzające do wykonania skutków prawnych np. zawarcie umowy najmu. Wymiar sprawiedliwości jest jednym z przedziałów działalności państwa. Wymiar sprawiedliwości cechują 2 szczególne elementy: -  Istnienie wyspecjalizowanych organów których zadaniem jest dokonywanie wymiaru sprawiedliwości.- szczególna forma w jakiej wymiar sprawiedliwości jest dokonywany