Kolejna po romantyzmie epoka to pozytywizm. W Europie połowa lat 50 tych XIX w. W Polsce po upadku powst styczniowego (1864) do lat 90 tych. Termin Pozytywizm pochodzi od tytułu dzieła Augusta
Pozytywizm w Polsce : a) Sytuacja w trzech zaborach: 1864 Upadek powst styczniowego , uwłaszczenie chłopów w zaborze rosyjskim , rozwój kapitalizmóu i przemysłu ; # Rosja – rusyfikacja i rozwój przemysłu Warszawa Kraków #Prusy : - germanizacja # Austria – największe swobody
Sytuacja pokolenia popowstańczego – niechęć młodych do walk narodowo-wyzwoleńczych , propagownie nowych ideałow społecznych .
Spór młodych ze starymi , program „My i Wy” – Aleksander Świętochowski
Chasła programowe Polskiego pozytywizmu : „ Praca organiczna „ Praca u podstaw” :” Emancypacja Kobiet” „Asymilacja żydów , scientyzm, utylitaryzm
Corste’a. Główni filozofowie i myśliciele epoki : August Conte, John Stewart Mill , Hipolit Teine – Ich poglądy wypłyneły na rozpowszechnienie filozofi pozytywistycznej w Polsce, Zasada ogólna : odrzucenie irracjonalizmu romantycznego na rzecz racjonalnego , naukowego interpretownia świata. Chasła programowe : SCIENTYZM – Pogląd wyrażający zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu , bo tylko one są źródłem poznania AGNOSCYTYZM – pogląd który zakłada że nie można poznać świata i ogarnąć go rozumem UTYLITARYZM – Pogląd zakładający uzyteczność wszystkich dzieł człowieka w tym literatury. Wg, niego wszystko co czyni człowiek powinno przynieść pożytek społeczeństwu ENDUCJONIZM – Nurt filozoficzny u którego podstaw leżała teoria Darwina, przekonanie że również społeczeństwo podlega przemianą ku kierunku rozwoju i postępu RELATYWIZM (względność) – Wszystko na tym świecie jest względne
# REALIZM : a) nazwa epoki literackiej (pozytywizmu) b) Kierunek w sztuce – literaturze malarstwie , polegający na wiernym, realnym ukazywaniu świata ; Realiści pragneli odzwierciedlić prawdę o człowieku, odkryć prawa rządzące rzeczywistością – ukazywać świat z perspektywy normalnego odbiorcy, ulubionym gatunkiem literackim stała się powieś Pisarze realizmu Europejskiego a) Francja : Honore Balzak : Jeden z najbardziej cenionych powieściopisarzy XIX w., autor wielkiego cyklu „Komedia Ludzka ( 97 tytułów) oraz powieść Ojciec Goriot . Gustave Floubert – Powieści „Szkoła uczuć” , „Pan Bovary”, był naturalistą Stendhal autor powieści ‘Czerwone i Czarne„ „Pustellnia Parameńska” „Lucjan Lewan”
b) Anglia Charles Dickens : Jego dzieła to „Klub Pickwicka” , „David Coperfild”, „Oliver Twist” oraz opowiadanie “ Opowieść Wigilijna” W jego powieściach można znaleśc życzliwość oraz humor, Wprowadził bohatera dziecięcego c) Rosja Iwan Torgieniev W jego twórczości wysuwa się problematyka społeczna . powieści „ Szlacheckie Gniazdo” , „ Ojcowie i Dzieci” Antoni Czechow: przedstawia obraz ludzkiej egzystencji który staje się wnikliwym sadium psychologicznym łączocym w sobie liryzm, tragizm , konizm Lew Tołostoj : Autor Wojny i Pokoju , czterotomowej powieści Hisorycznej z czasów wojen Napoleońskich „Anny Kareiny” d) Polska Poezja pozytywizmu: MARIA KONOPNICKA Poetka w swej poezji nawiązywała do tradycji romantycznej, powraca do stylistyki i obrazowania na wzór romantyzmu, stylizowała utwory na proste piosenki ludowe, głosiła: Contra spem spero- wierze wbrew nadziei. Poetkę interesował problem wsi polskiej, ubóstwem ludu, w tym problem dziecka. Motywy tematyczne: - problematyka społeczna - życie warstw ubogich: obrazki (krótkie scenki poetyckie , ilustrujące życie biedoty np. “Wolny najmita”; liryki ludowe - wiersze - pieśni śpiewane przez bohatera chłopskiego; poezja dziecięca - “Z szopką” (różnica warstw społecznych).PUBLICYSTYKA : To dział zajmujący się sprawami aktualnymi, przedstawia poglądy, opinie posługuje się wieloma stylami : Eseje , reportaże felietowny , artykuły krytyczno literackie, o tematyce politycznej , społecznej, szkice, korespondencje ; Styl tych publikacji jest zróźnicowny w zależności od formy jaką dany autor uprawia, mają za zadanie przekonać czytelnika.
a) Wybitni publicyści : Aleksander Świętochowski , Piotr Chmielowski, B. Prus, Eliza Orzeszkowa, Henryk Sienkiewicz b) Dynamiczny rozwój prasy : - codzienna („kurier Warszawski”, „Kurier Poranny” „Kurrier Codzienny” – czasopisma młodych „Przegląd Tygodniowy” –A. Świętochowski „Niwa” –Piotr Chmilowski -czasopisma konserwatywne („Tygodnik ilustrowany” , „Czas” Publicystyka w roli edukownia społeczeństwa : Publicystyka w pozytywizmie zajmowała się przedstawieniem spraw racjonalnych oraz aktualnych, zajmowała się szeroką gama tematów docierającą do dużej ilości odbiorców także do ludzi niedowartościowanych prze los , publicystyka była dla nich cennym źródłem informacji, mającym na celu edukowania ich poprzez realne patrzenie na życie Reportaż : Gatunek wypowiedzi publi występujący w prasie , radiu , filmie, tv. Wpozytywiźmie miał odrębne cechy jako gatunek opierał się na faktach bezpośrednio poznawanych, realnych, cechowała go aktualność , konkretność, wyrazistość przedstawiania zjawisk w danym miejscu i czasie. Budowa reportażu ściśle związana jest z adresatem, -jego potrzeb poznawczych, zainteresowań i przyzwyczajeń Felieton – Krótki utwór publicystyczno-dziennikarski , napisany w sposób lekki i efektowny, utrzymany w osobistym tonie. Ten Gatunek cieszył się niezwykłą popularnością w okresie pozytywizmu i był uprawiany przez wielu autorów. W połowie XIX w . felieton cechowała lekkość stylu, konizm, elementy parodystyczne, anegdotyczne i satyryczne. Rozwój powieści nowożytnej : Powstała w okresie oświecenia (Jan Stenczyna) . W Romantyzmie wibitnym twórcą był Józef Ignacy Kraszewski . Stwożył on powieść o charakterze dokumentarnym tz pisanie każdej powieści poprzedzałoa praca badawcza pisarza W tego typu koncepcji historycznej dokument i prawda historyczna zajmowały pierwsze miejsce . Autorem romansów historycznych w których na pierwszy plan wysuwały się intryga miłosna autora i szybka i dynamiczna akcja ; Stał się Wolter Scott (ang pisarz romantyuczny.) W Pozytywizmie powieśc historyczn a stała się w polsce b popularna za sprawą H. Sienkiewicza i B. Prusa H. Sienkiewicz Trylogia „Ogniem i Mieczem– „Potop” (Napad Szwedów na Polskę ) -„Pan Wołodyjewski” (Wojna z Turcją”)
Krzyrzcy (Walka Polaków z Krzyrzakami)
Faraon (Starożytny Egipt) Powieść Historyczna Sienkiewicza jest połączeniem szybkiej pełnej intrygi , zawierający wątki romansowej powieści wolterscottowskiej z dokumentalną powieścią Ignacecgo Kraszewskiego . Sienkiewicz konstruował powieść w taki sposób , aby związały się w niej uczieczki , pojednania, ucieczka miłosna , intryga. Dbał także o zgodność historyczną dlatego pisanie powieści poprzedzało żmudne badania dokumentów