Autor: Anna Pachurka

Temat referatu: Prawo Celne

Plan referatu:

1.Definicja prawa celnego.

2.Pojęcia towarzyszące prawu celnemu.

3. Wyjasnienie prawa celnego.

4.Zmiany,jakim uległo prawo celne wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.

5.Taryfa celna.

6. Rodzaje stawek wystepujące w Polskiej taryfie celnej.

7. Przepisy prawa celnego.

1.Definicja prawa celnego:

Prawo celne - jest to dziedzina prawa, która reguluje zasady i tryb przywozu towarów na dany obszar celny i wywozu towarów z obszaru celnego oraz związane z tym prawa i obowiązki osób jak i również uprawnienia i obowiązki organów celnych.

2. Pojęcia towarzyszące prawu celnemu.

Prawu celnemu towarzyszą takie pojęcia jak: dozór celny, dług celny, dłużnik, elementy kalkulacyjne,kontrola celna, kontyngent taryfowy, plafon taryfowy, tranzyt. Dlatego też zanim przejdę do dalszej części referatu wyjaśnie te niezbędne pojęcia:

a) dozór celny - działania prowadzone przez organy celne w celu zapewnienia przestrzegania przepisów prawa celnego oraz innych przepisów mających zastosowanie do towarów znajdujących się pod dozorem celnym,

b) dług celny - powstałe z mocy prawa zobowiązanie do uiszczenia należności celnych przywozowych (dług celny w przywozie) lub należności celnych wywozowych (dług celny w wywozie) odnoszące się do towarów,

c) dłużnik - każdą osobę zobowiązaną do zapłacenia kwoty wynikającej z długu celnego,

d) kontrola celna - wykonywanie czynności w ramach dozoru celnego, w szczególności takich jak: rewizja celna towarów, nakładanie i sprawdzanie zamknięć celnych, przeszukiwanie osób i pomieszczeń, konwój celny, strzeżenie towarów, kontrola wymaganych dokumentów i ich autentyczności, kontrola innych dokumentów i kontrola księgowości osób, zatrzymywanie i kontrola środków transportu, kontrola bagaży i innych towarów przewożonych przez osoby oraz innych podobnych czynności,

e) kontyngent taryfowy - określa ilość lub wartość towarów w przywozie na polski obszar celny, dla których ustanowiono obniżone stawki celne,

(np. kontyngenty taryfowe ustanowione na przywóz niektórych towarów pochodzących z Norwegii: margaryna, z wyłączeniem margaryny płynnej, zawierająca w masie nie więcej niż 10 % tłuszczów z mleka, objęta kodem CN,otwiera się roczny kontyngent taryfowy o numerze porządkowym 090765, w wysokości 2 470 ton; tytoń do palenia, nawet zawierający namiastki tytoniu w każdej proporcji, objęty kodem CN 2403 10 otwiera się roczny kontyngent taryfowy o numerze porządkowym 090774, w wysokości 370 ton).

f) plafon taryfowy- to elastyczna forma kontyngentu taryfowego. Jego elastyczność polega na tym, że przekroczenie wielkości na jaką ten środek preferencyjny jest ustanawiany nie oznacza automatycznego zamknięcia możliwości importu po stawkach celnych preferencyjnych jakie tym plafonem taryfowym zostały ustanowione (tak jak ma to miejsce w przypadku kontyngentu taryfowego - jeżeli kontyngent taryfowy zostanie wyczerpany nie ma możliwości importu po obniżonych stawkach celnych w ramach tego środka). W przypadku plafonu taryfowego taka możliwość nadal istnieje, aż do czasu przywrócenia stosowania stawek celnych wynikających z Taryfy celnej, co następuje w drodze stosownego rozporządzenia UE. Istnieje również możliwość określenia podwyższenia poziomu stawek celnych w ramach ustanowionego plafonu taryfowego, w sytuacji w której napływające dane wskazują na nadmiernie wzmożony import w ramach otwartego plafonu taryfowego. W sytuacji zmniejszenia się strumienia importu, zamknięcie plafonu (czyli przywrócenie stawek celnych z taryfy celnej) może nie okazać się konieczne. Podwyższenie poziomu stawek celnych w ramach otwartego plafonu taryfowego może nastąpić, o ile zostanie przekroczona ilość lub wartość towaru określona w rozporządzeniu o jego ustanowieniu, a jednocześnie istnieje potrzeba ograniczenia wielkości przywozu danego towaru dokonywanego przy zastosowaniu dotychczasowych stawek celnych (określonych w rozporządzeniu o plafonie taryfowym), ale nie ma jednocześnie konieczności przywrócenia stosowania stawek celnych określonych w taryfie celnej UE (a zatem wyższych).

Reasumując - plafon taryfowy określa ilość lub wartość towarów w przywozie na polski obszar celny, dla których ustanowiono obniżone stawki celne,

g) tranzyt - pozwala na przemieszczanie z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na polskim obszarze celnym towarów krajowych i zagranicznych. Procedura tranzytu zostaje zakończona, gdy towary i odpowiednie dokumenty zostaną przedstawione w urzędzie celnym przeznaczenia.

h) elementy kalkulacyjne - elementy służące do naliczania należności celnych przywozowych i należności celnych wywozowych odnoszących się do towaru, innymi słowy są to okoliczności faktyczne (np. kraj pochodzenia towaru) oraz prawne (wysokość stawki celnej na dany towar), które mają wpływ na wysokość należnego cła, a nieraz także innych opłat związanych z obrotem towarem. W polskim prawie celnym elementami kalkulacyjnymi są:

-taryfa celna, która składa się z :

*nomenklatury towarowej,

*jednostek miary towarów,

*stawek celnych,

*opłat rolnych i innych należności przywozowych ustanowionych w ramach polityki rolnej lub na podstawie odrębnych przepisów mających zastosowanie do niektórych towarów uzyskiwanych w drodze przetwórstwa produktów rolnych,

- tzw. inne środki taryfowe, m.in:

*zawieszenie w całości lub w części poboru ceł,

*kontyngent taryfowy,

*plafon taryfowy,

-pochodzenie towarów - ustalenie kraju pochodzenia towaru ma ogromne znaczenie, gdyż zależy od niego zastosowanie odpowiedniej stawki celnej. W Kodeksie Celnym wyróżnia się dwa główne zespoły reguł ustalania pochodzenia towarów: reguła niepreferencyjnego pochodzenia towarów i reguła preferencyjnego pochodzenia towarów.

-wartość celna towaru - kodeks celny podobnie jak przepisy celne większości krajów, przewiduje kilka metod ustalania wartości celnej towaru. Metody te muszą być stosowane w pewnej kolejności. Oznacza to, że organ celny nie ma uprawnienia do swobodnego wyboru jednej z nich, ale musi zastosować metodę uznaną przez przepisy za podstawową, a dopiero gdy w oparciu o nią nie da się ustalić wartości celnej towaru może sięgnąć po następne metody, które także należy stosować według kolejności w Kodeksie Celnym. Podstawową metodą ustalania wartości celnej towarów jest przyjęcie za nią wartości transakcyjnej towaru, czyli ceny zapłaconej faktycznie lub należnej za ten towar, sprzedany w celu przywozu na polski obszar celny, z pewnymi modyfikacjami przewidzianymi przez przepisy prawa. Gdyby ta metoda zawiodła, wartość celną należy ustalić na podstawie wartości transakcyjnej identycznych towarów sprzedanych i wprowadzonych na polski obszar celny w tym samym lub zbliżonym czasie co towary, dla których ustalana jest wartość celna. Gdy ta metoda zawiedzie, należy wziąć pod uwagę wartość transakcyjną towarów podobnych, następnie cenę jednostkową identycznych lub podobnych towarów sprzedawanych na polskim obszarze celnym w największych ilościach, potem ewentualnie wartość kalkulowaną towarów, by na koniec sięgnąć do próby jej ustalenia na podstawie wszelkich danych dostępnych na polskim obszarze celnym.

3. Wyjaśnienie prawa celnego:

Każda osoba zamierzająca dokonać przywozu lub wywozu może uzyskać od organu celnego informację o stosowaniu przepisów prawa celnego. Towary wprowadzone na polski obszar celny podlegają, od chwili ich wprowadzenia, dozorowi celnemu, czyli muszą podlegać kontroli celnej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Towary mogą być wprowadzone lub wyprowadzone z polskiego obszaru celnego przez otwarte przejścia graniczne, a przez inne przejścia - tylko po wydaniu pozwolenia przez organ celny. Jeżeli umowy międzynarodowe lub przepisy odrębne zakazują posiadania, rozpowszechniania lub obrotu towarami, organ celny cofa natychmiast towar za granicę lub na polski obszar celny, chyba że umowy międzynarodowe lub przepisy odrębne przewidują jego przepadek na rzecz Skarbu Państwa, albo inny sposób postępowania. Chodzi tutaj np. o niektóre rośliny, zwierzęta, lub też innego rodzaju rzeczy, których prawo nie dopuszcza do wprowadzenia w polski obszar celny.

4.Zmiany,jakim uległo prawo celne wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej:

Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej (1.maj.2004r.), polskie prawo celne uległo bardzo znaczącym zmianom. Związane jest to z przystąpieniem Polski do Unii Celnej tworzonej przez państwa członkowskie UE. Kodeks celny oraz wszystkie rozporządzenia wykonawcze wydane na jego podstawie obowiązujące do tej pory zostały zastąpione prawem wspólnotowym(nowym prawem celnym), regulującym zagadnienia celne. Podstawowymi aktami prawnymi z zakresu prawa celnego są Wspólnotowy Kodeks Celny oraz Przepisy Wykonawcze do Wspólnotowego Kodeksu Celnego. Oba akty mają rangę rozporządzeń wspólnotowych. Na poziomie krajowym przepisy wspólnotowe uzupełniane są przez regulacje zawarte w ustawie z 19 marca 2004 - Prawo celne. Polska jako członek Unii Europejskiej objęta jest unią celną z innymi krajami Europy - towary przywożone do Polski i wywożone z niej w obrębie Wspólnoty nie są objęte cłem. Obywatele Unii mający minimum 18 lat, podróżując w obrębie krajów Unii Europejskiej, mogą przewozić przez granicę 800 sztuk papierosów, 10 litrów spirytusu, 20 litrów wina o podwyższonej zawartości alkoholu, 90 litrów zwykłego wina i 110 litrów piwa. Ostrzejsze przepisy dotyczące limitu wwozu papierosów z Estonii, Węgier, Litwy, Łotwy, Polski i Słowacji stosują Austria, Belgia, Niemcy, Wielka Brytania, Dania, Szwecja, Finlandia, Francja i Irlandia. Przyjeżdżając do Polski spoza Unii, można wwieźć w celach niehandlowych 200 papierosów, 1 litr spirytusu lub 2 litry wina. Obowiązują także ograniczenia co do przewozu przez granicę antyków i dzieł sztuki oraz zwierząt. Istnieje też limit przewozu gotówki - przekraczając granicę Unii należy zgłosić gotówkę powyżej 10.000 EUR.

5. Taryfa celna.

Mówiąc o prawie celnym należy również wspomnieć o taryfie celnej (podstawowe techniczne narzędzie, służące państwu do ustalania wysokości opłat celnych). Wyróżniamy następujące rodzaje taryf:

· jednokolumnowa - ma miejsce wtedy, gdy kraj traktuje przywożone towary jednakowo. Taryfa celna zapisana jest w jednej kolumnie.

· wielokolumnowa - występuje wtedy, gdy kraj wprowadza preferencje celne, tzn. stosuje wobec towarów pochodzących z niektórych krajów stawki niższe niż wobec towarów z pozostałych państw. Wtedy każda z kolumn zawiera stawki celne odnoszące się do towarów pochodzących z określonej grupy krajów.

6. Rodzaje stawek występujące w polskiej taryfie celnej:

· a) Stawki celne autonomiczne - stosowane są w odniesieniu do następujących towarów:

1. towarów pochodzących z krajów i regionów, które nie mają przyznanej klauzuli najwyższego uprzywilejowania i nie należą do Światowej Organizacji Handlu

2. niektórych towarów pochodzących z krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych. W przypadku tych towarów w taryfie celnej przewidziana jest jedynie stawka autonomiczna, a stawka preferencyjna w ogóle nie została określona

3. niektórych towarów pochodzących z państw i regionów nie zaliczonych do krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych

4. w Polsce stawka celna autonomiczna jest swobodnie kształtowana i nie respektuje zobowiązań podjętych przez nasz kraj na forum Światowej Organizacji Handlu

5. stawka ta jest z reguły co najmniej dwukrotnie wyższa w odniesieniu do tych towarów w stosunku, do których określono stawkę celną konwencyjną.

6. w przypadku towarów, w których kraju lub regionu nie można określić stosuje się stawkę autonomiczną podwyższoną o 100%.

· b) Stawki celne konwencyjne - stosowane są w odniesieniu do towarów pochodzących z krajów i regionów, którym Polska przyznała klauzulę najwyższego uprzywilejowania i należących do Światowej Organizacji Handlu. Stawki te respektują zobowiązania Polski przyjęte na forum Światowej Organizacji Handlu.

· c) Stawki celne preferencyjne - stosowane są w odniesieniu do niektórych towarów pochodzących z krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych.

· d) Stawki obniżone - w odniesieniu do niektórych towarów pochodzących z krajów i regionów, z którymi Polska podpisała umowę o utworzeniu strefy wolnego handlu.

· e) ryczałtowe - dla upominków

Polska taryfa celna najbardziej preferuje import towarów z UE i niektórych państw należących do CEFTA.

7. Przepisy prawa celnego:

Prawo celne z dnia 19 marca 2004 r. (Dz. U. z dnia 20 kwietnia 2004 r) składa się z 9 rozdziałów i 103 artykułów:

1. Przepisy ogólne

Art. 1. Ustawa reguluje w zakresie uzupełniającym przepisy prawa wspólnotowego:

1) zasady przywozu towarów na obszar celny Wspólnoty Europejskiej, zwanej dalej "Wspólnotą", i wywozu towarów z tego obszaru,

2) zasady postępowania z towarami objętymi Wspólną Polityką Rolną,

3) sposób przekazywania informacji do celów ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty

- oraz związane z tym prawa i obowiązki osób, a także uprawnienia i obowiązki organów celnych.

Art. 6. Uprawnienia organów celnych do wykonywania czynności w ramach dozoru celnego (kontrola celna) oraz zakres tych czynności określa ustawa z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 72, poz. 802, z późn. zm.²⁾).

Art. 10. Świadectwa pochodzenia towarów wywożonych z terytorium kraju są wystawiane przez organy celne na pisemny wniosek eksportera lub nadawcy towaru, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Art. 13. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, procedury przyjmowania i przekazywania wniosków o zaliczenie towarów na poczet kontyngentu taryfowego, tryb przekazywania informacji w zakresie rejestrowania i sprawowania kontroli importu specyficznych towarów objętych procedurą nadzoru importu, mając na uwadze sprawną realizację przepisów prawa celnego oraz uproszczenie w dokonywaniu formalności przed organami celnymi.

2. Wprowadzanie towarów na obszar celny Wspólnoty i nadawanie im przeznaczenia celnego

Art. 14. Towary mogą być wprowadzane na obszar celny Wspólnoty lub wyprowadzane z tego obszaru przez otwarte dla danego ruchu przejścia graniczne.

Art. 17. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, urzędy celne, w których są dokonywane czynności przewidziane przepisami prawa celnego w zależności od rodzaju towarów lub procedur celnych, którymi mogą być obejmowane towary. Rozporządzenie powinno uwzględniać możliwość sprawowania dozoru celnego i kontroli celnej.

Art. 34. Nieodpłatne przekazanie towarów, o którym mowa w przepisach wskazanych w art. 33 ust. 1, jest możliwe pod warunkiem, że podmiot, na rzecz którego to przekazanie jest realizowane, wystąpi o nadanie towarowi przeznaczenia celnego określonego przez organ celny w terminie wyznaczonym przez ten organ. Przepis art. 33 ust. 6 stosuje się odpowiednio.

Art. 35. 1. W depozycie urzędu celnego przechowuje się czasowo:

1) towary niewspólnotowe przed uzyskaniem przez nie przeznaczenia celnego bądź towary wspólnotowe niedopuszczone do wywozu, jeżeli cofnięcie towarów odpowiednio poza obszar celny Wspólnoty lub na ten obszar albo ich złożenie w magazynie czasowego składowania jest niemożliwe lub utrudnione;

2) towary zajęte w celu zabezpieczenia należności przywozowych lub należności wywozowych;

3) inne towary, w przypadkach przewidzianych w przepisach odrębnych.

2. Towary przyjęte do przechowania w depozycie mogą być przekazane przez organ celny innej osobie do przechowania pod dozorem celnym.

3. Przechowaniu w depozycie nie podlegają towary niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub środowiska naturalnego oraz łatwo psujące się.

4. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia:

1) warunki przyjmowania towarów do depozytu i wydawania towarów z depozytu,

2) przypadki, w których organ celny odmówi przyjęcia towarów do depozytu,

3) terminy przechowywania towarów w depozycie

- mając na uwadze, w szczególności, rodzaj towarów oraz uproszczenie formalności w przyjmowaniu towarów do depozytu.

3. Zwolnienia celne

Art. 36. Zwolnienie od należności przywozowych lub należności wywozowych stosuje się na wniosek zgłaszającego.

Art. 42. Zwolnione od należności przywozowych są towary przywożone w zakresie przewidzianym w Umowie między Państwami-Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotyczącej statusu ich sił zbrojnych, sporządzonej w Londynie dnia 19 czerwca 1951 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 21, poz. 257).

Art. 50. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, ministrem właściwym do spraw gospodarki oraz ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, warunki, jakie muszą spełniać instytucje i organizacje, o których mowa w art. 71 tiret drugie oraz w art. 72 ust. 1 tiret drugie Rozporządzenia ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych.

4. Dług celny

Art. 51. Organ celny, w drodze decyzji, określa kwotę należności wynikającą z długu celnego powstałego na podstawie art. 202-205, art. 210, art. 211 i art. 216 Wspólnotowego Kodeksu Celnego, a także niezaksięgowaną kwotę należności wynikającą z długu celnego, gdy istnieją podstawy do jej zaksięgowania retrospektywnego na podstawie art. 220 Wspólnotowego Kodeksu Celnego.

Art. 58. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wyrażoną w euro równowartość kwoty, powyżej której należności uiszcza się w formie bezgotówkowej. Rozporządzenie powinno uwzględniać zachowanie bezpieczeństwa w obrocie pieniężnym.

Art. 68. Kwota należności podlegających zwrotowi może zostać zaliczona na zaległe lub bieżące zobowiązania dłużnika wobec organu celnego.

6. Właściwość organów celnych

Art. 69. 1. W postępowaniu celnym organami właściwymi są:

1) naczelnik urzędu celnego - jako organ pierwszej instancji;

2) dyrektor izby celnej - jako:

a) organ odwoławczy od decyzji naczelnika urzędu celnego,

b) organ pierwszej instancji w sprawach określonych w przepisach prawa celnego oraz przepisach odrębnych,

c) organ odwoławczy od decyzji wydanych przez ten organ w pierwszej instancji, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;

3) minister właściwy do spraw finansów publicznych - jako:

a) organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia z urzędu nieważności decyzji ostatecznej dyrektora izby celnej,

b) organ odwoławczy od decyzji wydanych przez ten organ w pierwszej instancji oraz decyzji, o których mowa w art. 70 ust. 2 pkt 2.

2. Organami wyższego stopnia są organy odwoławcze.

Art. 72. W przypadku sporu o właściwość miejscową i rzeczową, przepisy art. 19 i 20 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa stosuje się odpowiednio.

7. Postępowanie w sprawach celnych

Art. 73. 1. Do postępowania w sprawach celnych stosuje się odpowiednio przepisy art. 12 oraz działu IV ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów prawa celnego.

2. Do wydawania zaświadczeń stosuje się odpowiednio przepisy działu VIIIa ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

Art. 85. Organ celny może wszcząć postępowanie z urzędu w sprawach dotyczących towaru przywożonego z terytorium państwa trzeciego lub do niego wywożonego w obrocie pocztowym.

Art. 95. Pozwolenia wydawane na podstawie przepisów prawa celnego nie podlegają opłacie skarbowej oraz innym opłatom o charakterze publicznoprawnym.

8. Zasady postępowania z towarami objętymi Wspólną Polityką Rolną

9. Ewidencja i statystyka dotycząca obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty

Art. 97. Użyte w niniejszym rozdziale określenia oznaczają:

1) zgłoszenie INTRASTAT - przekazanie organom celnym, w wymaganej formie i w określony sposób, informacji dla celów ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty;

2) osoba zobowiązana - osobę fizyczną lub osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, uczestniczącą w obrocie towarowym z państwami członkowskimi Wspólnoty i zobowiązaną do przekazywania informacji dla celów ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty, zgodnie z przepisami wspólnotowymi regulującymi statystykę dotyczącą obrotu towarowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty, przepisami o statystyce publicznej oraz przepisami niniejszej ustawy.

Art. 102. Do postępowania w sprawach ewidencji i statystyki dotyczącej obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty, w zakresie nieuregulowanym przepisami wspólnotowymi regulującymi statystykę dotyczącą obrotu towarowego z państwami członkowskimi Wspólnoty, przepisami o statystyce publicznej oraz przepisami niniejszej ustawy, stosuje się odpowiednio przepisy art. 12, rozdziału 14 działu III oraz działów IV i VIIIa ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

10. Przepis końcowy:

Art. 103. Ustawa wchodzi w życie w terminie i na zasadach określonych ustawą z dnia 19 marca 2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 623).