PRAWO-PODSTAWOWE POJECIA, Stosunki międzynarodowe


PRAWO-PODSTAWOWE POJĘCIA

Prof. Małgorzata Król

16.10.2008r.

Zajęcia organizacyjne - nie było mnie, domyślam się, że była podana jakaś bibliografia

23.10.2008r.

Myśl grecka, rzymska, chrześcijańska - fundament europejskiej myśli prawnej (współczesnej). Kapłani i prorocy posiadali wiedzę (np. w Mezopotamii)

Starożytna Grecja - każdy obywatel zdobywał wiedzę. Na kulturę grecką składa się kultura poszczególnych polis.

Themis - nakaz, polecenie boga/króla

Dike - prawo ludzkie (odzwierciedlało themis)

Nomos - powstało później, zwyczaj

VIII / VII w.p.n.e. - czas panowania prawodawców: Drakona i Solona

Prawo drakońskie - prawo surowe

Demostenes - lud dorycki (Lokrowie)

Stałość prawa była ważną wartością.

Platon - źródło „Idei umowy społecznej”

Arystoteles - „Człowiek to istota społeczna” (zoom politicum??)

Sofista (człowiek mądry) - obecnie ktoś, kto kombinuje

nomos - prawa ludzi, dla ludzi, względne, niedoskonałe, przestrzegane jedynie przy świadkach

phisis - prawa naturalne (przyrody), nie mamy na nie wpływu, trzeba przestrzegać ich zawsze

Sofiści uważali, że prawo to spisek słabych przeciwko silnym (biednych przeciwko bogatym)

Sokrates sprzeciwił się sofistom i trafił do więzienia. Mógł z niego uciec, ale nie zrobił tego bo przestrzegał nomos.

„etyka nikomachejska” (Arystoteles) - występują 2 sprawiedliwości:

  1. rozdzielcza (dystrybutywna) - przypisana prawodawcy, inaczej sprawiedliwa

  2. wyrównująca/wyrównawcza (komunikatywna/komutatywna (?) ) - przypisana sędziemu, który stara się wyrównać krzywdę

ad. 1

sprawiedliwość - cecha proporcjonalności, proporcja sprawiedliwości do niesprawiedliwości

ad. 2

wyrównanie krzywd, strat

Grecy nie wytworzyli pojęcia filozofii prawa; rak refleksji aksjologicznej.

aksjologia - nauka o wartościach

III w.p.n.e. - upadek myśli politycznej w Grecji, kontynuacja polityki w Rzymie

Etruskowie - ustrój monarchiczny

508 r. - wygnanie ostatniego króla

Wojny punckie - wygrana Rzymu

Scypion Młodszy Afrykański - zachwyt Grecją i stoicyzmem

Stoicyzm -

Rzymianie korzystają z mety dialektycznej do budowy podstaw prawnych. Pojawia się zawód prawnika. Prawo rozwijało się dzięki pretorom. Pretorzy wprowadzili zasadę AEQUITAS (zasada słuszności). Prawnicy wprowadzili zasadę Verba voluntas (wolność słowa)

Ulpian - rzymski prawnik, wprowadził zasadę Ius est ars boni et aequi - Prawo jest sztuką tego co dobre i słuszne.

ŚREDNIOWIECZE

Filozofia kościoła łacińskiego - uniwersalizm

Wspólny język

Ścisły związek z kulturą antyczną (kontynuacja + duchowość)

Neoplatonizm

Wierzenia chrześcijańskie

Teologia

Rozwój doktryn prawniczych

Recepcja prawa rzymskiego (XIw. - koniec recepcji)

Doktryny prawa

Dwa systemy prawa:

  1. naturalne (wieczność, stałość, sprawiedliwość)

  2. pozytywne (ludzkie) - naśladowanie prawa naturalnego

koncepcje prawno-naturalne

koncepcja teistyczna - źródłem prawa jest bóg

koncepcja ateistyczna (Arystoteles, Sofiści itp.)

30.10.2008r.

Co to jest prawo?

Prawo - system norm pochodzących od państwa zabezpieczonych możliwością stosowania legalnego przymusu.

Celem prawa jest uporządkowanie stosunków społecznych, gospodarczych i politycznych. Wchodzi w relacje z pojedynczymi jednostkami.

Następnym celem prawa jest wyznaczanie struktur oraz kompetencji organów władzy publicznej. Prawo określa także normy działania podmiotów na gruncie społeczno-gospodarczo-politycznym. Prawo gwarantuje pewność i bezpieczeństwo stosunków społecznych. Prawo jest zjawiskiem kultury.

Co to jest interpretacja?

Sposób poznawania zjawisk kultury. Prawo poznaje się przez interpretację, jest przekazywane za pomocą języka.

06.11.2008r. (zastępstwo)

Prawo to system. Możemy na niego patrzeć w różny sposób, np. system jako państwo (prawo polskie, prawo niemieckie itp.)

COMMON LAW

CIVIL LAW

Prawo anglosaskie

Prawo kontynentalne

Brak recepcji prawa rzymskiego

Brak ścisłego oddzielenia tworzenia prawa i jego stosowania

Podobne cechy co COMMON LAW (ten sam rdzeń)

  1. prymat ustawy (ustawa=źródło prawa)

  2. podział władzy

  3. ścisłe oddzielenie tworzenia prawa i jego stosowania

Źródłem prawa jest precedens

  1. podstawa dla rozstrzygnięcia innych ocen

  2. pierwsze rozstrzygnięcie

Stanowienie to źródło prawa

Orzecznictwo, tworzenie prawa przez sądy

Kodeksy prawne

Obecnie systemy COMMON LAW i CIVIL LAW przenikają się.

SYSTEM PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

Podstawową formą powstawania prawa jest umowa („państwa umacniają się i tak powstaje państwo”)

Umowa przedstawia prawa i zobowiązania (bi- lub multilateralne).

Źródłem prawa jest:

  1. umowa

  2. zwyczaj

Najważniejszym podmiotem jest państwo.

Organizacja międzynarodowa - drugi podmiot.

Typy organizacji międzynarodowych:

  1. rządowe (np. ONZ) - utworzenie w celu współpracy państw, uprawnienie do tworzenia norm prawnych dla jej członków

  2. ponadpaństwowe (np. Wspólnoty Europejskie) - tworzy państwo także dla osób fizycznych

  3. pozarządowe (np. Amnesty International, Komitet Helsiński) - tworzone przez związki, instytucje (są mniej sformalizowane)

RÓŻŃICE między prawem międzynarodowym a innymi systemami prawnymi

  1. źródło prawa

  2. podmiot

  3. typy organizacji

EUROPA

Organizacja: Wspólnoty Europejskie

Instytucje: Europejska Wspólnota Gospodarcza, Euratom, Europejska Wspólnota Węgla i Stali (każda ze wspólnot miała inny cel)

1992r. - traktat o utworzeniu Unii Europejskiej (Maastricht), powstaje czwarta instytucja- UE, CEL: doprowadzenie do unii politycznej (wspólny ustrój społeczno-gospodarczy, unia ekonomiczno-monetarna)

200. r. - przystąpienie Polski do UE

Relacje prawa do innych systemów:

  1. prawo religijne

  2. prawo obyczajowe

  3. prawo moralne (coś jest dobre lub złe)

Prawo różni się od innych systemów normatywnych stopniem sformalizowania i zinstytucjonalizowania. Nie zajmuje się także wewnętrzną sferą podmiotu (liczy się tylko postępowanie). Podmiotem prawa są nie tylko ludzie, ale także instytucje (inne systemy - tylko ludzie). Jednak prawo interesuje się innymi systemami normatywnymi (jednak nie wszystkimi, np. NIE ZABIJAJ z prawa religijnego TAK, a NIE CUDZOŁUŻ już NIE)

INNE SYSTEMY MAJĄ WPŁYW NA PRAWO.

13.11.2008r.

Prawo zwyczajowe - wywodzi się ze zwyczaju.

Zwyczaj - niepisana reguła zachowania, obowiązująca dłuższy czas, większą grupę ludzi

Sankcje rozproszone - (?)

Zwyczaj staje się prawem zwyczajowym, gdy mamy na myśli kryterium subiektywne lub obiektywne.

Prawo precedensowe czerpie ze zwyczajów.

Prawo morskie

prawo kupieckie

prawo wyznaniowe, np. prawo muzułmańskie (dwa źródła prawa: Koran[źródło prawa, ustawodawstwa] i Sunna[tradycja])

  1. ośrodek władczy jest bardzo często ośrodkiem władzy świeckiej

  2. bardzo trudno odróżnić normy prawne od innych (moralnych, obyczajowych…)

np. Ameryka Łacińska, Indie, Chiny, Japonia (kodeks cywilny z Niemiec, kradną prawo)

  1. DEMOKRATYCZNY SYSTEM PRAWA

Stosunki władzy ze społeczeństwem:

        1. prawo jest wynikiem consensusu społecznego

          • tworzy społeczeństwo obywatelskie

          • społeczeństwo ma prawo i możliwość kontrolowania władzy

          • państwo jest państwem prawnym (system prawa jest tworzony wg odpowiednich zasad)

Prawo:

  1. AUTOKRATYCZNY SYSTEM PRAWA

System oparty na ideologii, ideologia rządzi we wszystkich dziedzinach życia - instrumentalizacja prawa (prawo jest środkiem do osiągnięcia bliskich celów politycznych rządzących)

System totalitarny - upaństwowienie społeczeństwa (władza kontroluje społeczeństwo)

Język prawny i prawniczy

Język prawny - fragmenty tekstu prawnego, słowa ustawodawcy, 3 rodzaje języka prawnego:

Języki prawnicze - języki o języku prawnym

TRZY PODSTAWOWE DZIAŁY W NAUKACH O JĘZYKU:

  1. syntaksa (gramatyka) - w jaki sposób łączyć wyrażenia proste, język prawny nie różni się od naturalnego

  2. semantyka (znaczenia słów, wyrażeń) - np. powód, język prawny różni się od języka naturalnego

  3. pragmatyka (funkcjonowanie wyrażeń językowych w praktyce społecznej)

Prawo nie opisuje rzeczywistości- formułuje nakazy i zakazy.

RODZAJE JĘZYKÓW PRAWNICZYCH

  1. praktyki stosowania prawa - posługują się nim prawnicy, sędziowie, radcy prawni itp.

  2. nauki prawa

  3. potoczny - posługują się nim laicy

20.11.2008

NORMY PRAWNE

Czym są?

Czym się różnią od przepisów?

Czy normy są tym samym, co normy społeczne? - brak jednoznacznej odpowiedzi

Dwie koncepcje:

  1. normy prawne - rodzaj norm społecznych

  2. normy prawne - nie są normami społecznymi

normy społeczne:

  1. wszystkie normy wywodzące się ze społeczeństwa

  2. środki kontroli społecznej

  3. normy, które pochodzą od innych organów niż organy państwowe

Ad. 1

powstają żywiołowo w społeczeństwie, nie są ustanawiane przez organy państwowe

norma prawna pochodzi od organu państwowego

Ad. 2

Kontrola -

środki kontroli społecznej - polegają ma wykorzystywaniu wpływu/oddziaływania na społeczeństwo (na ludzkie zachowania)

Co wpływa na normy?

normy obywatelskie

normy religijne

normy moralne

normy organizacyjne

reguły gry

reguły savoir vivre (+reguły etykiety)

reguły mody

reguły prawne

reguły społeczne

w/w stanowią środek oddziaływania społecznego

Ad. 3

Reguły społeczne to nie normy prawne. W sposób żywiołowy powstają od organów państwowych.

    1. norma prawna to przepis (mniej popularna koncepcja)

    2. norma prawna to nie przepis (więcej zwolenników na punkcie prawoznawstwa) - BĘDZIE NA EGZAMINIE

  1. przepis prawny - najmniejsza jednostka systematyzacyjna aktu prawnego

  2. norma prawna - reguła zachowania skonstruowana z elementów zawartych w przepisach prawnych wg określonego wzoru, PRZYKŁADY JEDNOSTEK SYSTEMATYZUJĄCYCH: artykuły, paragrafy, punkty, litery, ustępy, zdania

artykułparagrafpunkty, litery

Ad. 2

Postępowanie - zachowanie + pobudki tego zachowania

Zachowanie - widoczne na zewnątrz

Prawo reguluje ludzkie zachowania.

Ustawodawca (prawodawca) - może kształtować nasze zachowania, ale nie może kształtować naszego postępowania

Prawo reguluje ludzkie zachowania. BĘDZIE NA EGZAMINIE

Elementy zawarte w przepisach prawnych:

  1. hipoteza - określa adresata normy prawnej

  2. dyspozycja - wskazuje na wzór odpowiedniego zachowania się

  3. sankcja - stanowi dolegliwość przewidzianą przez prawo w związku z zachowaniem niezgodnym z zachowaniem dyspozycji

ad. 2

nakaz - np. należy płacić podatki

zakaz - np. nie wolno zabijać

dozwolenie (uprawnienie) - np. wierzyciel może żądać zwrotu długu

ad. 3

  1. karna (represyjna) - jest archetypem sankcji, stanowi dopłatę za zło, WSPÓŁCZEŚNIE: osoba, która popełniła przestępstwo wymaga resocjalizacji

  • egzekucyjna - ma przymusić do zachowania zgodnego z przepisami prawnymi, np. grzywna, doprowadzenie a rozprawę sądową

  • nieważności - stanowiąca królową wszystkich sankcji, przywrócenie do stanu poprzedniego. (niektórzy sądzą, ze jest to wyrażenie abstrakcyjne)

    1. normy jednoelementowe (tylko dyspozycja)

    2. normy dwuelementowe (hipoteza + dyspozycja lub dyspozycja + sankcja)

    3. normy trójelementowe (hipoteza + dyspozycja + sankcja)

    4. normy sprzężone (rozwinięcie normy trójelementowej)

    PRACA DOMOWA: weź do ręki kodeks karny, wypisz 2-3 normy, 3elementowe i 1elementowe

    27.11.2008

    1. Podział ze względu na adresata i zachowanie:

    Kryterium: adresat

    Kryterium: zachowanie

    normy ogólne + normy abstrakcyjne = normy generalne

    normy jednostkowe + normy konkretne = normy indywidualne

    Ten podział wyznacza ramy prawa. Podział nie jest rozłączny.

    1. Podział na lex generalis i lex specialis.

    Kryterium: stopień ogólności

    Wyjątek ma pierwszeństwo przed ogólną regułą

    1. Podział przepisów na ius cogens i ius dispositivum

    1. Podział na normy zupełne i niezupełne

    04.12.2008r.

    NIE BYŁO MNIE!!!

    11.12.2008r.

    Akt prawny - oświadczenie woli właściwego organu państwa w zakresie jego kompetencji przedmiotowej i terytorialnej zmierzającej do wywołania skutków prawnych (?) formalnie wyodrębnionych(?):

        1. akty normatywne

        2. akty stosowania prawa

    ad. 1

    w… oświadczenie woli właściwego organu państwa z zachowaniem przypisanego trybu i skierowane do adresatów określonych generalnie:

    AKTY PRAWNE

    I. podział

    1. samoistne - dla ważności wymagają utworzenia i promulgacji (ogłoszenia)

    2. wykonawcze - dla ważności wymagają zgodności z aktami samoistnymi, na podstawie których zostały ustalone

    II. podział

    1. powszechnie obowiązujące - to źródła prawa

    2. terenowe - obowiązują określonych adresatów na danym terytorium

    AKTY INDYWIDUALNE

    Akt administracyjny - akt o charakterze władczym regulujący konkretną sytuację konkretnego adresata prawa

    1. akty administracyjne konstytutywne - kształtujące (kształtują na nowo czyjąś sytuację prawną)

    2. akty administracyjne deklaratoryjne - potwierdzające (potwierdzają czyjąś sytuację prawną)

    Elementy wyodrębnienia aktu prawnego:

    1. nazwa aktu [np. USTAWA]

    2. data jego wydania [05-06-1989]

    3. przedmiot regulacji [Kodeks Cywilny]

    4. nazwa publikatora [Dziennik Ustaw-nr, pozycja, rok]

    5. treść [Ustawy]

    6. przepisy końcowe (data wejścia w życie oraz jakie przepisy zastępuje ten akt prawny), przejściowe (inaczej przechodnie -regulują zmianę starych przepisów na nowe), podpis

    PREAMBUŁA - wstęp, arręga

    P.D. akt prawny z preambułą

    Zakres obowiązywania aktów prawnych:

    1. zakres terytorialny

    2. zakres personalny

    3. zakres czasowy

    Ad. 1

    wyjątki rozszerzające: terytorium państwa+ statki wodne, powietrzne + placówki dyplomatyczne (ambasady)

    wyjątki zwężające: obce placówki dyplomatyczne + eksterytorialność

    Ad.2

    „prawo idzie za obywatelem”

    Zbieg dwóch zakresów obowiązywania aktów prawnych (terytorialnego i personalnego)

    Ad.3

    „lex retro non agit” - prawo nie działa wstecz

    *są wyjątki, np.: ludobójstwo

    ŹRÓDŁA PRAWA:

    1. źródła poznawania prawa (zajmują się nimi historycy prawa)

    2. źródła powstawania prawa (prawo „tu i teraz”)

    źródła prawa w ujęciu:

    Źródło prawa jako źródło w sensie walidacyjnym (validacio - obowiązywanie)

    Źródło prawa to podstawa prawna, w oparciu o którą decyzja normatywna bądź stosowania prawa została wydana

    Źródło prawa w sensie informacyjnym:

    To publikatory, które zawierają informacje o prawie obowiązującym/

    FAKTY PRAWNE - wszelkie okoliczności, które powodują powstanie, zmianę, wygaśnięcie stosunku prawnego

      1. zdarzenia - okoliczności, które wywołują skutki prawne niezależnie od organu prawnego, np.:

      1. zachowania (NA GRUNCIE PRAWA KARNEGO)

    1. działania - doprowadzamy do skutków prawnych (kradzież, zabójstwo)

    2. zaniechanie - brak działania rodzi skutki prawne, wina podmiotu prawa (nieudzielanie pomocy lekarskiej)

    II zachowania (NA GRUNCIE PRAWA CYWILNEGO)

    1. czyny - wywołują stosunki prawne niezależnie od woli

    1. czynności prawne - wywołują stosunki prawne, świadome, celowe, „SERCE PRAWA CYWILNEGO”

    A.

    B.

    STOSUNKI PRAWNE

    Relacje między podmiotami prawa, które mają wywołać określony skutek prawny

    Elementy stosunku prawnego:

    1. podmiot stosunku prawnego

    2. przedmiot stosunku prawnego

    3. treść

    4. obowiązek i uprawnienie

    ad. 1

    każdy, kto jest podmiotem stosunku prawnego jest podmiotem prawa

    13- 18 lat oraz ubezwłasnowolnienie - ograniczona zdolność do czynności prawnych

    18.12.2008r.

    Preambuła - wskazuje cele i powody oraz wartości, dla których dany akt prawny jest tworzony

    1. Preambuła to wstęp do tekstu prawnego

    2. Preambuła to cześć aktu normatywnego

    Ubezwłasnowolnienie - instytucja prawa cywilnego, która polega na odjęciu całości lub części prawa do czynności prawnych w określonych przypadkach:

    KRYTERIA UBEZWŁASNOWOLNIENIA:

    jeżeli przesłanki powodują, że osoba nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

    W zależności od stopnia choroby, decyduje się o stopniu ubezwłasnowolnieniu częściowym lub całkowitym.

    NIE MYLIĆ Z POZBAWIENIEM PRAW PUBLICZNYCH (jest to kara za zbrodnię)

    UBEZWŁASNOWOLNIENIE - działanie na wniosek członków rodziny, o jego przyznaniu decyduje sąd szczebla okręgowego (a nie rejonowego)

    osoba fizyczna = osobowość prawna [zawsze]

    osoba fizyczna = zdolność do czynności prawnych [nie zawsze]

    zależy od:

    OSOBY PRAWNE

    Osobami prawnymi są podmioty prawa, które nie są osobami fizycznymi i nie są ułomnymi osobami prawnymi.

    Np. SKARB PAŃSTWA, JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

    Osoba prawna - konstrukt prawny wymyślony przez Rzymian dla ułatwienia obrotu prawnego

    Dwie kategorie osób prawnych:

    1. stowarzyszenia (korporacje)

    2. zakłady (fundacje), [zakłady to NIE miejsca pracy]

    Ad. 1

    Składają się z członków, którzy decydują o zakresie działania, istnieniu i nieistnieniu danej osoby prawnej.

    Ad. 2

    To wyodrębniony majątek, który ma służyć destynariuszom (tym, którzy korzystają z dobrodziejstw fundacji)

    Fundator/zy - majątek służy destynariuszom

    TRYBY POWSTAWANIA OSÓB PRAWNYCH:

        1. ustawowy (normatywny)

        2. koncesyjny

        3. rejestrowy

    Ad. 1

    ustawodawca powołuje jednostkę organizacyjną i nadaje jej osobowość prawną, np. uniwersytet, Państwowa Akademia Nauk

    Ad. 2

    wymagana jest koncesja jakiegoś organu. Obecnie tryb prawie niewykorzystywany.

    Ad. 3

    Do powstania osoby prawnej wymagany jest wpis do rejestru, np. sp. z o.o., spółka akcyjna, fundacje, stowarzyszenia, przedsiębiorstwa państwowe, partie polityczne, związki zawodowe, kościoły

    Osoba prawna kończy się, gdy:

    1. decyduje o tym organ założycielski (poprzez odpowiedni akt prawny)

    2. wygasa/ zostaje odebrana koncesja

    3. zostaje wykreślona z rejestru

    osoba fizyczna - nazwisko, zamieszkanie, godność osobista

    osoba prawna - nazwa, siedziba, ochrona nazwy, logo i dobrego imienia

    firma - nazwa, a NIE działalność gospodarcza

    osoba fizyczna - pełna zdolność do działań prawnych

    osoba prawna - pełna zdolność do działań prawnych za pomocą odpowiednich organów (przedstawicieli ustawowych osoby prawnej, najczęściej zarząd /przedstawicielstwo/ nie mylić z pełnomocnictwem (przedstawicielem szczegółowym)

    zakres czegoś tam:

    OSOBA PRAWNA:

    1. posiada z mocy prawa zdolność prawną

    2. posiada pełną zdolność do czynności prawnych w zakresie, w jakim został przewidziany do jej działania (statut, akt założycielski(?) )

    Trzeci rodzaj podmiotów prawa:

    Jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, są to tzw. UŁOMNE OSOBY PRAWNE

    (?) pozywać i być pozywanym - na własną odpowiedzialność i rachunek, np. spółka jawna, spółka akcyjna,

    „ni pies, nie wydra, coś na wzór świdra :D” (?)

    PRZEDMIOT STOSUNKU PRAWNEGO:

    Jest to podział ze względu na:

    1. rzeczy (ruchome i nieruchome)

    2. prawa (majątkowe i niemajątkowe)

    3. dobra (osobiste, inne)

    nieruchomość:

    1. gruntowa (SUPERFICIES SOLO CEDIT - wszystko to, co na gruncie, należy do właściciela gruntu.)

    2. lokalowa (księgi wieczyste?)

    3. budynkowa - bardzo rzadko występujący typ nieruchomości, wyjątek od rzymskiej zasady

    treściami stosunku prawnego są: zachowanie (np. umowa o pracę)

    Obowiązki i uprawnienia stosunku prawnego:

    Obowiązki - ustawodawca w sposób jednoznaczny wskazuje sposób określonego zachowania

    Uprawnienia - określone zachowanie wskazane jest alternatywnie

    PRAWA PODMIOTOWE (?)

    08.01.2009r.

    1. SYSTEM PRAWA (znaczenie abstrakcyjne) - zbiór norm prawnych, uporządkowany hierarchicznie, niesprzecznie, zupełny.

    Zbiór + kryterium obowiązywania = SYSTEM PRAWA

    Normy prawne tworzą zbiór

    Uporządkowany zbiór to system

    Modele hierarchii:

    1. statyczny

    2. dynamiczny

    ad. 1 treściowy / merytoryczny

    w ogóle nie ma związku z normami formalnymi

    norma niższa norma wyższa

    (zdanie podrzędne zdanie główne)

    Norma niższa jest bardziej szczegółowa (talia kart)

    ad. 2 delegacja kompetencji

    organ najwyższy deleguje kompetencję* organowi niższemu itd. (rozwijanie dywanu)

    zbiór norm tylko formalnych

    *kompetencja do wydania normy prawnej

    Organ na najniższym poziomie wydaje jedyną normę

    MODEL - uproszczenie rzeczywistości

    PRACA DOMOWA: Jak jest zbudowana konstytucja?

    - system mieszany

    Im wyżej norma stoi w hierarchii norm, tym hierarchicznie wyższy organ ją wydał.

    Norma hierarchicznie wyższa ma prawo uchylić normę hierarchicznie niższą. Natomiast niższa nie może uchylić wyższej. Norma hierarchicznie wyższa reguluje sprawy społecznie ważniejsze. Hierarchiczność oznacza w SYSTEMIE PRAWA szczebel/poziom ważności organu/spraw społecznych.

      1. normy o charakterze zasadniczym

    odróżniamy od postulatami SYSTEMU PRAWA (?)

    zawsze obowiązujące normy prawne

    postulaty - idee, do których prawo ma dążyć, są zgłaszane pod adresem prawa obowiązującego

    postulat DE LEGE FERENDA - pod adresem prawa przyszłości, postulaty pod adresem prawodawcy

    postulat DE LEGE LATA - pod adresem prawa obowiązującego

    charakter zasadniczy- miejsce w hierarchii norm prawnych (im wyżej, tym bardziej zasadnicza…?), norma istotna dla konstrukcji instytucji prawnej - zasada p.

    instytucja prawna - całokształt przepisów, które w sposób praktycznie wyczerpujący regulują pewien zakres stosunków społecznych

    czy z danej normy prawnej wynikają inne normy prawne?

    - jeśli tak, to norma jest zasadnicza

    Ocena o normie stanowi czy jest zasadnicza

    ASPEKT H. UPORZĄD SYSTEMU PRAWA (?)

      1. normy zwyczajne

    niesprzeczności SYSTEMU PRAWA

    konkretny system prawa jest zazwyczaj sprzeczny (wiele norm prawnych)

    sprzeczności z punktu widzenia:

    1. GENEZY POWSTAWANIA

    1. techniczne - są usuwalne i niezamierzone; interpretacje itp., sprzeczności sformułowań prawa

    2. polityczne - są celowe, świadome, nieusuwalne w procesie stosowania prawa; sprzeczności prawa

    KOLIZJE SYSTEMU PRAWA - rozwiązywane przez prawo międzynarodowe prywatne (osoby prywatne)

    WYKŁADNIE (INTERPRETACJE) PRAWA:

    REGUŁY KOLIZYJNE:

    1. czasowa - (łacińska nazwa)

    2. merytoryczna - lex specialis derogat lex generalis

    3. hierarchiczna - lex superior derogat ….???

    [BĘDZIE NA EGZAMINIE]

    Zupełność - szczegółowe kwestie (nie dla Polityki Społecznej)

    1. SYSTEM PRAWA (znaczenie konkretne) - system zrelatywizowany do czasu i terytorium

    2. SYSTEM TYP - aspekt historyczny, ekonomiczny, polityczny, ustrojowy; cechy charakterystyczne

    3. SYSTEM jako źródło powstawania prawa (stanowiona, nie stanowiona: gałąź prawa, prawo precedensowe)

    4. Gałąź prawa