System polityczny Republiki Czeskiej

Rozpad Czechosłowacji

Przebudowa ustroju politycznego Republiki Czeskiej rozpoczęła się wraz ze zmianami politycznymi, będącymi skutkiem „aksamitnej rewolucji” przeprowadzonej w Czechosłowacji w listopadzie 1989 roku. Na czele przemian stanęło założone 19 listopada tego roku w Pradze Forum Obywatelskie (OF). Działalność organizacji doprowadziła do zmian w składzie Zgromadzenia Federalnego i rządu federalnego oraz parlamentu i wprowadzenia rządów republikańskich.

29 grudnia 1989 roku prezydentem Czechosłowacji wybrano czołowego dysydenta Vaclava Havla. W marcu 1990 roku zmieniono nazwę państwa na Czesko-Słowacką Republikę Federacyjną, a od kwietnia tego roku oficjalna nazwa państwa brzmiała Czeska i Słowacka Republika Federacyjna.

W czerwcu odbyły się w pełni demokratyczne wybory parlamentarne, w wyniku których sukces odniosła OF ( zwyciężyła w wyborach do Zgromadzenia Federalnego oraz Czeskiej Rady Narodowej ). Nowe władze za swój główny cel uznały przebudowę ustroju państwa zgodnie

z zasadami demokracji.

W następnych miesiącach znacznie nasiliły się tendencje zmierzające do podziału Czecho-Słowacji. Odzyskanie zewnętrznej suwerenności zaktywizowało głównie środowiska słowackie, które zaczęły się domagać równouprawnienia w ramach federacji – coraz częściej postulowano

o utworzenie dwóch samodzielnych podmiotów prawa międzynarodowego.

Przełomowymi momentami w drodze Słowaków do niepodległości okazały się: ogólnosłowacka manifestacja w Martinie w 1991 roku (po raz pierwszy zażądano niepodległości Słowacji) oraz wybory parlamentarne , które odbyły się w 1992 roku. Zwycięzcą wyborów w Czechach została Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS) Vaclava Klausa, na Słowacji natomiast wygrał Ruch na Rzecz Demokratycznej Słowacji V. Meciara. Zwycięzców różnił stosunek do wspólnego państwa – Klaus opowiadał się za silną federacją, podczas gdy ugrupowania słowackie skupione wokół Meciara dążyły do wzmocnienia autonomii republiki czy wręcz do wystąpienia ze związku (m.in. hasło „ Słowacja dla Słowaków”).

Wyłonione w obu republikach dominujące ugrupowania polityczne o zdecydowanie różnych poglądach na kształt wspólnego państwa spowodowały niemożność porozumienia się w podstawowych kwestiach między czeską i słowacką izbą w Zgromadzeniu Narodowym. Każda ze stron była w stanie zablokować inicjatywę strony przeciwnej.

Ostatecznie do rozpadu Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej doszło 25 listopada 1992 roku, kiedy to Zgromadzenie Federalne podjęło decyzję o powołaniu od 1 stycznia 1993 roku dwóch niezależnych państw. Pod koniec 1992 roku rozwiązano wszystkie instytucje federalne państwa i uregulowano w odrębnych umowach przyszłe zasady wzajemnych stosunków obu krajów.

Konstytucyjne zasady systemu politycznego Republiki Czeskiej

W wyniku rozpadu Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej Czeska Rada Narodowa przyspieszyła prace nad opracowaniem ustawy zasadniczej, którą ostatecznie uchwalono 16 grudnia 1992 roku. Konstytucja weszła w życie 1 stycznia 1993 roku równocześnie ze stworzeniem samoistnego, suwerennego państwa czeskiego.

Zamieszczony w I rozdziale konstytucji katalog głównych zasad ustrojowych stwierdza, że:

„ Republika Czeska jest suwerennym, jednolitym i demokratycznym państwem prawa, opartym na poszanowaniu praw i wolności człowieka”.

Źródłem wszelkiej władzy państwowej jest lud, sprawujący władzę za pośrednictwem organów władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Zgodnie z konstytucją system został oparty na swobodzie i dobrowolności zakładania oraz wolnej konkurencji partii politycznych działających na zasadach demokratycznych. Istotne znaczenie dla porządku władzy demokratycznej ma stwierdzenie mówiące, że podejmowanie decyzji politycznych opiera się na mocy woli większości wyrażonej w wolnym głosowaniu, większość jednak chroni i respektuje mniejszość.

System rządów w Republice Czeskiej określa się mianem klasycznego systemu parlamentarno-gabinetowego. Zgodnie z konstytucją system naczelnych organów państwowych tworzą:

2- izbowy parlament, prezydent, rząd, Sąd Konstytucyjny, sądy, Najwyższy Urząd Kontroli oraz Czeski Bank Narodowy.

Parlament:

• sprawuje pełnię władzy ustawodawczej;

• składa się z dwóch izb: Izby Poselskiej oraz Senatu;

• Izba Poselska liczy 200 posłów wybieranych na 4-letnią kadencję;

• Senat liczy 81 senatorów wybieranych na 6 lat, przy czym co 2 lata dokonuje się wyboru 1/3 senatorów;

• wybory do Izby Poselskiej odbywają się w głosowaniu tajnym, na podstawie powszechnego, równego i bezpośredniego prawa wyborczego według zasady proporcjonalności;

• wybory do Senatu są również tajne, powszechne, równe i bezpośrednie, ale odbywają się według zasady większościowej;

• kompetencje parlamentu są rozległe:

- tworzy ustawodawstwo konstytucyjne i zwykłe

- stanowi prawo wyborczego

- dokonuje wyboru głowy państwa

- podejmuje decyzje o majątku i budżecie państwa

- ratyfikuje ważniejsze umowy międzynarodowego

Zakres uprawnień Izby Poselskiej i Senatu jest dość wyraźnie rozgraniczony. Izba Poselska przede wszystkim rozpatruje projekty ustaw. Rząd za swoją działalność odpowiada przed Izbą Poselską, która może mu udzielić dymisji. Jednocześnie Izba Poselska może w określonych wypadkach zostać rozwiązana przez prezydenta, Senat jest natomiast nierozwiązywalny. W razie rozwiązania Izby Poselskiej Senat zapewnia kontynuację prac ustawodawczych, a na wniosek rządu ma prawo wydawania dekretów z mocą ustawy w sprawach pilnych. Nie uczestniczy on w wykonywaniu kontroli wobec administracji, ale ma prawo do wprowadzenia zmian lub odrzucenia projektu ustawy uchwalonej przez Izbę Poselską.

Prezydent:

• wspólnie z rządem sprawuje władzę wykonawczą;

• jest głową państwa i naczelnym dowódcą sił zbrojnych;

• wybierany przez parlament na wspólnym posiedzeniu obu izb, głosujących jednak oddzielnie;

• kadencja trwa 5 lat, ta sama osoba może pełnić urząd przez dwie kadencje następujące po sobie;

• prezydentem w I turze wyborów zostaje kandydat, który uzyskał bezwzględną większość głosów wszystkich posłów i bezwzględną większość głosów wszystkich senatorów;

• kompetencje prezydenta:

- mianowanie i odwoływanie przewodniczącego i pozostałych członków rządu

- zwoływanie sesji Izby Poselskiej i rozwiązywanie Izby Poselskiej

- zarządzanie wyborów do Izby Poselskiej i do Senatu

- reprezentowanie państwa na zewnątrz

- zawieranie i ratyfikowanie umów międzynarodowych

- przyjmowanie szefów misji dyplomatycznych

• nie posiada inicjatywy ustawodawczej;

• posiada prawo veta zawieszającego wobec ustaw parlamentu;

• niektóre określone konstytucyjnie decyzje prezydenta wymagają kontrasygnaty przewodniczącego rządu lub upoważnionego przez niego innego ministra – prezydent nie ponosi więc odpowiedzialności politycznej;

Rząd:

• naczelny organ władzy wykonawczej;

• skład: przewodniczący rządu, wiceprzewodniczący, ministrowie

• przewodniczącego mianuje prezydent, a na jego wniosek mianuje również pozostałych ministrów;

• odpowiada za swą działalność przed Izbą Poselską – Izba może wyrazić mu votum nieufności, bądź nie udzielić votum zaufania, wówczas rząd podaje się do dymisji;

• konstytucja nie wyszczególnia kompetencji rządu – działa on na podstawie konstytucji i innych ustaw;

Sąd Konstytucyjny:

• sądowy organ ochrony konstytucyjności;

• skład: 15 sędziów mianowanych przez prezydenta za zgodą Senatu na 10 lat;

• orzeka w takich sprawach, jak:

• uchylenie ustaw, jeśli są niezgodne z konstytucją lub umową międzynarodową

• skargi organów samorządu terytorialnego na niezgodną z ustawą ingerencję państwa

• skargi na prawomocne rozstrzygnięcie lub naruszenie przez organy władzy publicznej konstytucyjnie zagwarantowanych podstawowych praw i wolności

• wnioski prezydenta o uchylenie uchwały Izby Poselskiej i Senatu

• zgodność z ustawami konstytucyjnymi decyzji o rozwiązaniu partii politycznych

System partyjny Republiki Czeskiej

Do czasu zmian politycznych w listopadzie 1989 roku w Czechosłowacji działały legalnie trzy partie:

• Komunistyczna Partia Czechosłowacji – sprawowała rolę kierowniczą

• Czechosłowacka Partia Socjalistyczna – ugrupowanie satelickie

• Czechosłowacka Partia Ludowa – ugrupowanie satelickie

Pozostałe ugrupowania, kluby, stowarzyszenia i komitety formułujące programy opozycyjne wobec istniejącego systemu działały nielegalnie od momentu brutalnego stłumienia „praskiej wiosny” w 1968 roku. Powstawały głownie w Pradze.

Przełomowym momentem dla zmian politycznych w Czechosłowacji okazało sie utworzenie 19 listopada 1989 roku ruchu pod nazwą Forum Obywatelskie, na którego czele stanął czołowy przywódca opozycji, Vaclav Havel. Ruch przewodził przemianom „aksamitnej rewolucji”. W jego skład weszły liczne organizacje opozycyjne, m.in.: Karta 77, Czechosłowacki Komitet Helsiński, Ruch Swobód Obywatelskich, Komitet Niesprawiedliwie Prześladowanych i inne. Pomimo różnorodności poglądów działaczy OF łączył program zmierzający do głębokich reform państwa, szczególnie zaś do odbudowy pluralizmu politycznego.

23 stycznia 1990 roku Zgromadzenie Federalne uchwaliło ustawę o partiach politycznych, w której uregulowano formalne wymogi tworzenia partii i ruchów politycznych oraz nadano im osobowość prawną. Wraz z uregulowaniami prawnymi rozpoczął się gwałtowny proces tworzenia nowych partii i ruchów politycznych deklarujących różne orientacje ideowe – do czerwca 1990 roku powstało prawie 100 partii. Tendencja tworzenia tak wielu partii politycznych była charakterystyczna dla wszystkich krajów postkomunistycznych i stała się odpowiedzią na ograniczenie życia politycznego w poprzednim systemie. Wzrost liczby partii spowodował jednak poważne zagrożenie, ponieważ mogło dojść do politycznej fragmentaryzacji parlamentu. Aby temu zapobiec w 1992 roku określono nowe zasady systemu wyborczego zawarte w ordynacji wyborczej. Zgodnie z nową ordynacją każde ugrupowanie, które chciało zarejestrować listę kandydatów musiało liczyć co najmniej 100.000 członków, ponad to wprowadzono również progi wyborcze:

• dla partii – 5 % poparcia w skali kraju;

• dla koalicji dwóch ugrupowań – 7% poparcia w skali kraju (zgodnie z ordynacją z 2002 r. próg ten zwiększono do 10%);

• dla koalicji trzech ugrupowań – 9% poparcia w skali kraju (dziś jest to 15%);

• dla większych koalicji – 11% (dziś jest to 20%);

Ciekawe w czeskim systemie partyjnym początku transformacji było to, że nie doszło tam do rozwiązania Komunistycznej Partii Czechosłowacji (w przeciwieństwie do innych krajów bloku wschodniego). W marcu 1990 roku na podstawie KSCS powstała Komunistyczna Partia Czech i Moraw. Pozostałe partie dawnego układu, Czechosłowacka Partia Socjalistyczna oraz Czechosłowacka Partia Ludowa, nie zmieniając swych nazw, wybrały nowe władze i przyjęły nowe programy, przy czym ludowcy zadeklarowali się jako partia prawicowa. Przeciwwagą dla partii lewicowych wywodzących się ze starego systemu stała się Czeska Socjaldemokracja, która od 1993 r. funkcjonuje pod obecną nazwą: Czeska Partia Socjaldemokratyczna.

Wśród partii, które powstały w pierwszym okresie kształtowania się systemu politycznego w Czechach, należy wyróżnić: Partię Liberalno-Demokratyczną, Obywatelski Sojusz Demokratycznych, Stowarzyszenie na Rzecz Republiki – Republikańska Partia Czechosłowacji.

Partie te mogły liczyć na trwałe poparcie społeczeństwa, choć oprócz nich tworzono jeszcze ugrupowania egzotyczne, szerzej nie zaakceptowane przez wyborców, jak np.: Partia Przyjaciół Piwa, Niezależna Inicjatywa Erotyczna, Ruch na Rzecz Wolności Obywatelskich (skupiał różne grupy społeczne: feministki, pacyfistów, homoseksualistów).

Ewolucja czeskiego systemu partyjnego:

Czeski system partyjny w różnych okresach należy klasyfikować jako:

• 1990 – system umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą (OF);

• 1992 – system umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą (ODS);

• 1996 – system umiarkowanie wielopartyjny z dwiema głównymi partiami (ODS i CSSD);

• 1998 – 2002 – system umiarkowanie wielopartyjny z dwiema głównym partiami (ODS i CSSD);

• 2002 – system umiarkowanie wielopartyjny z dwiema głównymi partiami (ODS i CSSD);

Od 1996 r. istnieje tendencja rywalizacji dwubiegunowej między konserwatywnym ODS a Czeską Partią Socjaldemokratyczną. W rezultacie wyborów 1996, 1998, 2002 i 2006 powstał system umiarkowanie wielopartyjny z dwiema partiami dominującymi ( w wyborach w 2002 roku ODS uzyskała 55% głosów, a CSSD – 64 %). Rywalizacja ta może przekształcić się jednak w wielobiegunową o czym świadczy chociażby coraz większe poparcie dla Komunistycznej Partii Czech i Moraw. Próbuje się stworzyć przeciwwagę dla ODS I CSSD – nowe formacje, np. Koalicja Czterech – przymierze 4 ugrupowań centroprawicowych, które w uzupełniających wyborach do Senatu w 2000 r. zdobyły wspólnie 17 mandatów z 27.

Cechy systemu partyjnego:

Cechy systemu partyjnego wyróżniające go na tle krajów postkomunistycznych:

• duże poparcie dla dwóch najsilniejszych partii – możliwość tworzenia stabilnego rządu;
  nawet gdy największe partie nie były w stanie stworzyć rządu większościowego (jednopartyjnego), ale powstawały mimo to trwałe gabinety mniejszościowe;

• niski poziom chwiejności wyborczej – przepływy elektoratu w ramach poszczególnych ugrupowań są niewielkie;

• „zamknięcie” od 1996r. systemu partyjnego na poziomie parlamentarnym dla partii nowych;

• stabilizacja na poziomie wyborczym mierzona poziomem kratyczności – w krajach postkomunistycznych wybory miały charakter kratyczny, tzn. prowadziły do zmiany układu rządzącego; w Czechach do 1998r. rządziła ODS, a od 1998r. - CSSD;

• zmniejszająca się polaryzacja partii politycznych w systemie partyjnym, np. Komunistyczna Partia Czech i Moraw zaczęła współpracować z innymi partiami;

• zjawisko zmienności organizacyjnej – czeskie partie często zmieniały formułę organizacyjną, ulegając rozłamom lub łącząc się w nowe struktury polityczne; procesy dezintegracji nie spowodowały jednak redukcji potencjału politycznego tych partii; czynnikami determinującymi integrację są zbieżność programowa oraz charakter systemu wyborczego preferujący silne ugrupowania ( metoda d'Honta )

Wybory 2006

Ostatnie wybory do niższej izby Parlamentu Republiki Czeskiej (Poslanecká sněmovna) odbyły się w w dniach 2-3 czerwca 2006 roku. Kandydowało 26 ugrupowań (partii i ruchów). Frekwencja była wysoka i wyniosła 64,47%.

Sondaże przedwyborcze wskazywały - jako zwycięzcę - opozycyjną prawicową partię ODS z lekką przewagą nad rządzącą partią lewicową ČSSD. Na trzecim miejscu uplasowała się partia komunistyczna KSČM. Próg wyborczy (5%) powinni byli przekroczyć jeszcze chrześcijańscy demokraci KDU-ČSL oraz Strana zelených (Partia Zielonych).

Przewidywania sondażowe potwierdziły się.

Wyniki wyborów do parlamentu Republiki Czeskiej 2006 były następujące:

1. Obywatelska Partia Demokratyczna: 35,4% głosów (1,892,475 ), 81 mandatów

2. Czeska Partia Socjaldemokratyczna: 32,3% głosów (1,728,827), 74 mandaty

3. Komunistyczna Partia Czech i Moraw: 12,8% (685,328), 26 mandatów

4. Unia Chrześcijańskich Demokratów – Czechosłowacka Partia Ludowa: 7,2% (386,706), 13 mandatów

5. Czeska Partia Zielonych: 6,3% (336,487), 6 mandatów

(źródło: Czeski Urząd Statystyczny)

Najważniejsze Partie Polityczne

(wg wyników wyborów parlamentarnych z 2006 roku)

 

Občanská demokratická strana (ODS) - Obywatelska Partia Demokratyczna

Przewodniczący: Mirek Topolánek

Ilość mandatów:

• w Izbie Poselskiej: 81

• w Senacie: 26

Elektorat:

Na Obywatelską Partię Demokratyczną głosują wyborcy z wyższym wykształceniem, przedsiębiorcy, mieszkańcy miast - przede wszystkim Pragi

Historia:

W kwietniu 1991 roku w wyniku rozpadu Forum Obywatelskiego powstał lewicowy Ruch Obywatelski oraz większościowa partia ODS. Założycielem i liderem partii w tym czasie był Vaclav Klaus.

W wyniku wygranych przez ODS wyborów w 1992 roku, partia rządziła w Czechach w latach 1993-1997. Wygrała również wybory w 1996 roku. Dwa lata później musiała uznać zwycięstwo socjalistów, choć otrzymała 27,8% głosów i uplasowała się na drugiej pozycji.

W 2002 roku rolę lidera przestał odgrywac Vaclav Klaus. W tym samym roku w wyborach do parlamentu ODS ponownie uzyskała drugi wynik, otrzymując 24,5% głosów.

Wybory z 2006 roku ODS wygrała, jednak uzyskała tylko 81 mandatów. W czerwcu podpisała umowę koalicyjną z Unią Chrześcijańskich Demokratów – Czechosłowacką Partią Ludową oraz Czeską Partią Zielonych. Mandaty wszystkich koalicjantów to jednak zaledwie połowa wszystkich miejsc w Izbie Poselskiej.

Charakterystyka:

Obywatelska Partia Demokratyczna jest konserwatywną partią prawicową, najsilniejszą w Republice Czeskiej. W kwestiach ekonomicznych promuje rozwiązania wolnorynkowe i liberalne (np. Podatek liniowy) i możliwie mały zakres ingerencji państwa w gospodarkę. ODS odpowiada za drastyczną reformę gospodarczą przeprowadzoną w Czechosłowacji, a potem w Republice Czeskiej.

Partia promuje ideę rozwoju i umocnienia lokalnych i regionalnych struktur samorządowych, szanuje rolę rodziny w społeczeństwa i dąży do nakłonienia obywateli do brania odpowiedzialności za siebie.

W kwestii polityki zagranicznej ODS dąży do bliskich związków z Europą Zachodnią. Chętnie wspierała dążenie Czech do wstąpienia do NATO, natomiast ze względu na rozbudowaną politykę socjalną UE była bardziej sceptyczna w kwestii przystąpienia Republiki Czeskiej do integracji w ramach UE.

Česká strana sociálně demokratická (ČSSD) - Czeska Partia Socjaldemokratyczna

Przewodniczący: Jiří Paroubek

Ilość mandatów:

• w Izbie Poselskiej: 74

• w Senacie: 10

Elektorat:

Wyborcy Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej to pracownicy fizyczni, osoby z wykształceniem podstawowym, mieszkańcy regionów uprzemysłowionych w północnych Czechach i północnych Morawach.

Historia:

Historia Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej sięga końca XIX wieku. Partię utworzono w 1878 roku jako Czechosłowacką Socjaldemokrację. Choc niektórzy upatrują jej korzeni już w 1874 roku w powstaniu Partii Socjaldemokratycznej Austrii. W 1948 r. Partia została rozwiązana przez komunistów i siłą włączono ją do KSC. Częśc członków partii kontynuowała działalnośc na emigracji. Oficjalnie partia odrodziła się dopiero w 1990 roku. Przewodniczącym został Jiri Horak.

W pierwszych demokratycznych wyborach partia nie przekroczyła progu wyborczego (5%). Jednak partia pozyskała kilku posłów przez połączenie się z Obrodą- ugrupowaniem wyłączonym z OF przez Vaclava Klausa, którego posłowie kandydowali z list OF, a przeszli do CSSD.

Po wyborach w 1992 roku (6,5% głosów) partia przeszła gruntowne przemiany. Między innymi zmieniono nazwę partii na Czeską Partię Socjaldemokratyczną. Nowym przewodniczącym został Milos Zeman. CSSD rozszerzyła ofertę programową i zaczęła kierowac się do szerszej grupy wyborców. Przyniosło to niespodziewane efekty w wyborach w 1996 roku. Od tego czasu CSSD należy do czołowych partii czeskiej sceny politycznej. W wyborach w 1996 roku zajęła drugie miejsce z wynikiem 26,4% głosów, co przełozyło się na 61 mandatów. Następne wybory Czeska Partia Socjaldemokratyczna wygrała z poparciem 32,1%, które dało jej 74 mandaty. Wtedy ta partia po raz pierwszy utworzyła rząd (na podstawie tzw. „umowy opozycyjnej” z ODS powstał gabinet mniejszościowy). Premierem rządu utworzonego w 1998 roku był Milos Zeman.

Czeska Partia Socjaldemokratyczna wygrała również kolejne wybory, które odbyły się w 2002 roku. Zdobyła wtedy zaledwie 4 mandaty mniej niż w 1998 r. Po tych wyborach partia utworzyła rząd koalicyjny z KDU-CSL i US-DEU. Premierem został nowy przewodniczący partii V. Spidla.

W ostatnich wyborach w czerwcu ubiegłego roku CSSD uzyskała 32,3% głosów, co dało jej 74 mandaty.

Charakterystyka:

Jest to partia centro-lewicowa. W sprawach gospodarczych CSSD proponuje gospodarkę regulowaną, uwzględniającą potrzeby socjalne społeczeństwa i spełniającą wymogi ochrony środowiska. Partia negatywnie ocenia ideę i przebieg reform gospodarczych w Czechach. Podkreśla istotną rolę polityki socjalnej i opiekuńczej roli państwa. Opowiedziała się za przystąpieniem Czech do UE i ustanowiła ten cel priorytetem polityki swojego rządu.

 

Komunistická strana Čech a Moravy (KSČM) - Partia Komunistyczna Czech i Moraw

Przewodniczący: Vojtěch Filip

Ilość mandatów:

• w Izbie Poselskiej: 26

• w Senacie: 3

Elektorat:

Partię komunistyczną najczęściej wybierają emeryci, komuniści, pracownicy fizyczni, zwolennicy opiekuńczej roli państwa

Historia:

Komunistyczna Partia Czech i Moraw powstała jako organizacja terytorialna Czechosłowackiej Partii Komunistycznej w marcu 1990 roku. Jej przewodniczącym był wtedy Jiři Svoboda.

W 1992 roku podjęto próbę przekształcenia KSCM w nowoczesną partię socjaldemokratyczną, jednak członkowie partii w wewnętrznym referendum większością 75% głosów zadecydowali o pozostawieniu w nazwie słowa „komunistyczna”. Niedługo później od partii odłączyło się kilka mniejszych ugrupowań. W 1993 roku nowym przewodniczącym partii został Miroslav Grebeníček.

Partia od początku działalności w demokratycznych Czechach była pomijana przy tworzeniu koalicji rządowych jako kontynuatorka partii komunistycznej rządzącej w latach 1948-1989.

1 października 2005 nowym liderem partii został Vojtěch Filip.

Charakterystyka:

Partia Komunistyczna Czech i Moraw opowiada się za gospodarką regulowaną przez państwo i wyższymi progami podatkowymi dla zamożnych obywateli. Postuluje bezpłatną edukację i służbę zdrowia. Ponadto proponuje krótsze godziny pracy (35 tygodniowo). Partia zwraca uwagę i chce walczyc z amerykanizacją czeskiej kultury. W kontekście historycznym KSCM odcina się od partii rządzącej w latach 1948-1989. Partia dąży do wstrzymania i rewizji dotychczasowego przebiegu procesu prywatyzacji oraz sprzeciwia się deregulacji kosztów utrzymania (w tym czynszów). Ostro krytykowała dążenie Czech do przystąpienia do NATO.

Partia liczy ponad 100.000 członków. Najwyższym organem jest Zjazd, zwoływany co 4 lata. Między Zjazdami najwyższą władzą stanowi Rada Centralna, licząca 94 członków. W terenie działa 14 Rad Krajowych.

KSCM to ostatnia partia postkomunistyczna w Środkowej Europie, która nie przekształciła się w ugrupowanie socjaldemokratyczne i w swej nazwie pozostawiło słowo “komunistyczny”.

Křesťansko-demokratická unie - Československá strana lidová (KDU-ČSL)
Chrześcijańsko-demokratyczna Unia - Czechosłowacka Partia Ludowa

Przewodniczący: Jiří Čunek

Ilość mandatów:

• w Izbie Poselskiej: 13

• w Senacie: 16

Elektorat:

KDU-CSL wybierają katolicy, emeryci, mieszkańcy południowych Moraw

Historia:

Chrześcijańsko- Demokratyczna Unia - Czechosłowacka Partia Ludowa nawiązuje do powstałej w 1894 roku Chrześcijańsko- Socjalistycznej Partii. Czechosłowacka Partia Ludowa została założona w 1919 roku jako nowe ugrupowanie, łączące dotychczasowe partie katolickie. Prezesem tej partii był późniejszy premier rządu na uchodźstwie Jan Sranek.

W czasach komunizmu, partia ta funkcjonowała jako organizacja prosystemowa obok partii komunistycznej.

W czasach współczesnych KDU- CSL weszła do rządu w 2002 roku tworząc koalicję z CSSD. Jednak obecnie partia wyklucza możliwośc sprzymierzania się z komunistami.

W ostatnich wyborach parlamentarnych partia uplasowała się na czwartym miejscu z poparciem 7,2%. Obecnie posiada 13 mandatów w niższej izbie parlamentu i należy do kolacji rządzącej razem z ODS i Partią Zielonych.

Charakterystyka:

Po przemianach ustrojowych KDU-CSL przekształciła się w ugrupowanie o charakterze konserwatywnym. Samą siebie określa jako partię chrześcijańsko- socjalną.

Postuluje rozszerzenie zakresu i powiększenie wydatków na politykę socjalną. Opowiada się za przeprowadzeniem prywatyzacji do końca. Chce by budżet państwa był utrzymywany na stałym, zrównoważonym poziomie. Preferuje stosowanie podatków pośrednich i obniżenie bezpośrednich.

 

Partia Zielonych

Przewodniczący: Martin Bursík

Ilość mandatów:

• w Izbie Poselskiej: 6

• w Senacie: 0

Elektorat:

Na Partię Zielonych głosują najczęściej wyborcy z wyższym wykształceniem, mieszkańcy miast

Historia:

Partia należy do Europejskiej Partii Zielonych, powstałej w 2004 roku.

W ostatnich wyborach parlamentarnych uzyskała 6,3% głosów. , co dalo jej 6 mandatów. Zieloni tworzą koalicję rządzącą z ODS i KDU-CSL.

Charakterystyka:

Partia Zielonych dąży do zrealizowania wizji demokracji ekologicznej. Kładzie zatem nacisk przede wszystkim na tworzenie się społeczeństwa charakteryzującego się kulturalną dojrzałością, wrażliwością społeczną, polityczną otwartością i stabilnością gospodarczą. W sferze gospodarki popiera tworzenie liberalnego, przejrzystego środowiska dla przedsiębiorców, nieobciążonego zbędną biurokracją. W zakresie ekologii podkreśla znaczenie ochrony klimatu, co jest bezpośrednio związane ze staraniami o zmniejszenie uzależnienia od dotychczasowych źródeł energii. Poza ogólnymi tematami w zakresie ekologii Partia Zielonych jest zwolennikiem równouprawnienia kobiet i mężczyzn, jak również rejestrowanego partnerstwa osób tej samej płci.

Bibliografia:

„Partie i systemy partyjne państw Europy Środkowej i Wschodniej” pod red. Marka Migalskiego

oficjalna strona Czeskiego Urzędu Statystycznego http://www.volby.cz

oficjalna strona Ambasady Republiki Czeskiej w Polsce http://www.mzv.cz/

wikipedia http://pl.wikipedia.org/

strony internetowe partii politycznych, dostępne w języku angielskim:

• KSCM http://www.kscm.cz/index.asp?language=2

• ODS http://www.ods.cz/eng/

• KDU-CSL http://zahranicni.kdu.cz/

Spis załączników:

• lista premierów rządów po 1993 roku

• lista prezydentów po 1993 roku

• szczegółowe wyniki wyborów parlamentarnych z 2006 roku

• struktura Senatu według przynależności partyjnej senatorów

Spis treści

System polityczny Republiki Czeskiej 1

Rozpad Czechosłowacji 1

Konstytucyjne zasady systemu politycznego Republiki Czeskiej 1

Parlament: 2

Prezydent: 2

Rząd: 2

Sąd Konstytucyjny: 3

System partyjny Republiki Czeskiej 4

Ewolucja czeskiego systemu partyjnego: 4

Cechy systemu partyjnego: 5

Wybory 2006 6

Najważniejsze Partie Polityczne 7

Občanská demokratická strana (ODS) - Obywatelska Partia Demokratyczna 7

Česká strana sociálně demokratická (ČSSD) - Czeska Partia Socjaldemokratyczna 8

Komunistická strana Čech a Moravy (KSČM) - Partia Komunistyczna Czech i Moraw 9

Křesťansko-demokratická unie - Československá strana lidová (KDU-ČSL)
Chrześcijańsko-demokratyczna Unia - Czechosłowacka Partia Ludowa 10

Partia Zielonych 11

Bibliografia: 12

Spis załączników: 12

Premierzy rządów Republiki Czeskiej po 1993 roku:

1. Václav Klaus: 1 stycznia 1993 - 17 grudnia 1997

2. Josef Tošovský: 17 grudnia 1997 - 17 lipca 1998

3. Miloš Zeman: 17 lipca 1998 - 12 lipca 2002

4. Vladimír Špidla: 12 lipca 2002 - 19 lipca 2004

5. Stanislav Gross: 19 lipca 2004 - 25 kwietnia 2005

6. Jiři Paroubek: 25 kwietnia 2005 - 16 sierpnia 2006

7. Mirek Topolanek: od 16 sierpnia 2006

Prezydenci Czech:

1. urząd nieobsadzony: 1 stycznia 1993 - 2 lutego 1993 (pewne funkcje pełnione przez premiera Vaclava Klausa i Milana Uhdela)

2. Václav Havel: 2 lutego 1993 - 2 lutego 2003

3. urząd nieobsadzony: 2 lutego 2003 - 7 marca 2003 (pewne funkcje pełnione przez Vladimira Spidlę i Lubomira Zaoralka)

4. Václav Klaus: 7 marca 2003 -

4