„Państwo złem koniecznym?” – odnieś się do powyższego stwierdzenia, przedstawiając poglądy liberalne, konserwatywne, socjalistyczne oraz anarchistyczne na temat istoty i zasad funkcjonowania państwa. Podaj co najmniej trzy cechy każdego z poglądów na omawianą kwestię. Przedstaw i uzasadnij co najmniej dwoma argumentami swój pogląd na temat istoty funkcjonowanie państwa i zadań, jakie powinno ono spełniać. Wykorzystaj materiały źródłowe.

Państwo jest polityczną organizacją społeczeństwa, wyposażoną w suwerenną władzę oraz zajmującą ściśle określone terytorium. Przynależność do państwa ma charakter formalny i pierwotny. Istnieje podział państw na państwa unitarne, federacje i konfederacje, które różnią się strukturą i obszarem władzy. Ze względu na ustrój państwa możemy wyróżnić także republiki, monarchię i dyktatury, w których podstawowa różnica polega na odmiennej organizacji władz. W każdym wypadku państwo tworzą obywatele oraz rząd, powiązani między sobą zależnościami. Państwo, jak każda organizacja, ma określone funkcje, które powinno spełniać. Jednak nie zawsze się tak dzieje, co jest szkodliwe dla społeczeństwa obywatelskiego na terenie danego obszaru. Czy gdyby nie istniało państwo, zrzeszające określoną grupę ludzi i wyznaczające zasady, żyłoby się lepiej? Każda zbiorowość potrzebuje zwierzchnika, ustanawiającego reguły, panującego nad porządkiem i reprezentującego na zewnątrz. W innym przypadku mogłaby zapanować anarchia.

Podstawowymi funkcjami państwa jest utworzenie prawa, obowiązującego na danym terytorium, utrzymanie ładu i porządku publicznego, zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa oraz prowadzenie działalności dyplomatycznej z innymi państwami i zagranicznym organizacjami. Istnieją jednak różne zapatrywania na zasady funkcjonowania zarządu państwa. Jednym z nich jest liberalizm, którego prekursorem jest John Locke, definiowany jako brak ograniczeń w wolności słowa, działania, myślenia, wyznania. Zgodnie z tymi założeniami, rola państwa powinna się ograniczać się tylko do funkcji porządkowej. Priorytetowym zadaniem polityki państwa jest zachowanie indywidualnych praw jednostki, równych dla wszystkich mieszkańców kraju. Państwo nie powinno więc ingerować w gospodarkę, sprawy obywateli i ich politykę. Kolejnym spojrzeniem na normy polityczne państwa jest konserwatyzm, którego twórcą jest Edmund Burke. Przedstawia poglądy, całkiem odmienne do liberalnych. Według tej koncepcji wspólnota jest nadrzędna wobec jednostki, dlatego też obowiązuje hierarchia. Konserwatyści uważają za najlepsze to, co jest już znane, wypróbowane, a więc są oporni co do wprowadzania zmian, reform. Często odwołują się do takich wartości, jak tradycja, religia, naród, rodzina, hierarchia, autorytet, odpowiedzialność, poszanowanie prawa. Władza powinna być skupiona w rękach rządu, jednak nie powinien on narzucać żadnych rozwiązań zasadniczo zmieniających istniejące struktury i zasady współżycia. Gospodarka powinna opierać się na prywatnej własności i zasadzie konkurencji realizowanej przez rynek, czyli zasadach wolnego rynku. Są również przeciwni intensywnemu wspieraniu rozwoju nauki przez państwo, ponieważ może on podważyć tradycyjne role społeczne. Socjalizm popiera silną pozycję rządu w polityce państwa i oddziaływania na społeczeństwo. Głosi on bowiem program uspołecznienia własności, zniesienia własności prywatnej, sterowania dziedzinami życia społecznego oraz warunkowanie gospodarki. Jak widzimy, zasięg działalności państwa jest bardzo duży. Socjaliści popierali sprawiedliwy podział dóbr, czyli równość obywateli wobec prawa. Anarchizm ma poglądy przeciwne scentralizowaniu władzy, która jest poza kontrolą społeczeństwa. Zwolennicy surowo krytykowali działanie państwa i postulowali zastąpienie mniejszymi federacjami działającymi na zasadzie demokracji bezpośredniej. Pragnęli równości we wszystkich dziedzinach życia społecznego i politycznego oraz zniesienia granic i podziałów społecznych. Jest to skrajna odmiana liberalizmu, głosząca zniesienie granic i bezpośredni wpływ poprzez uczestnictwo w procesach ustawodawczych i wykonawczych. Tak więc anarchiści odrzucają potrzebę istnienia instytucji państwa oraz innych form władzy, wyzysku, przymusu i hierarchii. Opierają się zaś na chęci dobrowolnej współpracy, równości społecznej, solidarności międzyludzkiej i poszanowaniu wolności jednostki.

Moim zdaniem żadna z powyżej przedstawionych form nie będzie wystarczająco efektywna po wprowadzeniu jej w życie. Najważniejszymi funkcjami państwa jest ochrona jego obywateli, zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, ale także nadawanie praw, zasad funkcjonowania danej zbiorowości. Tak jak w rodzinie czy ugrupowaniu, wyznaczana jest osoba która kontroluje działania, wytycza cele, kierunku rozwoju, granice i reguły funkcjonowania danej grupy. W innym przypadku istnieje duże prawdopodobieństwo, iż zapanowałby chaos a poszczególni członkowie nie potrafiliby sobie poradzić z daną sytuacją. Jest to wiec czynnik niezbędny do prawidłowego funkcjonowania i uniknięcia samowoli, która niekoniecznie musi doprowadzić do pozytywnego efektu w dłuższym czasie. Oczywiście powinny być uwzględniane wolności obywateli – słowa, wyboru, poglądów, wyznania, gdyż są to główne przywileje każdej istoty ludzkiej. Państwo powinno wspierać obywateli, jak również ukierunkowywać ich co do właściwego postępowania. Taka jest rola państwa, która niestety często zostaje lekceważona przez członków rządu, kierujących się własnym interesem, a nie dobrem publicznym.