Wyższa Szkoła Administracji
i Zarządzania
w Przemyślu
Zamiejscowy Wydział
Administracyjno Prawny
w Rzeszowie

Rzeszów, 20 - 23 lutego 2006 roku

FINANSE PUBLICZNE
I PRAWO FINANSOWE

Pojęcie finansów publicznych

Finanse publiczne to zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne ich dotyczące.

System finansowy

To ogół zasad i instytucji finansowych stworzonych przez obowiązujące w danym państwie i danym czasie prawo finansowe.

Podstawowe zagadnienia finansów publicznych

0. Przedmiot finansów publicznych,

1. Zasady ogólne finansów publicznych,

2. Formy organizacyjne finansów publicznych,

3. Budżet,

4. Dług publiczny,

5. Deficyt budżetowy,

6. System budżetowy.

Przedmiot finansów publicznych

Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych i ich rozdysponowaniem, a w szczególności:

0. Pobieranie i gromadzenie dochodów,

1. Wydatkowanie środków publicznych,

2. Finansowanie deficytu,

3. Zarządzanie środkami publicznymi i długiem publicznym.

Definicja finansów publicznych

Finanse publiczne stanowią zespół zjawisk związanych z gromadzeniem i podziałem środków pieniężnych przez organy władzy publicznej w związku z wykonywaniem ich funkcji.

Funkcje finansów publicznych

Przez funkcje finansów publicznych należy rozumieć zespół stawianych przed nimi jednorodnych zadań.

Finanse publiczne pełnią dwie zasadnicze funkcje: polityczne i ekonomiczne.

Funkcje finansów publicznych

0. Funkcja fiskalna,

1. Funkcja redystrybucyjna (rozdzielcza i regulacyjna),

2. Funkcja stymulacyjna,

3. Funkcja ewidencyjno-kontrolna.

Zasady ogólne finansów publicznych

0. Jawność finansów,

1. Przejrzystość finansów,

2. Niefunduszowania,

3. Prognostycznego charakteru,

4. Pobierania dochodów i ponoszenia wydatków na podstawie ustaw,

5. Ponoszenia wydatków w sposób oszczędny, terminowy i celowy.

Pojęcie prawa finansowego

Prawo finansowe reguluje zjawiska posługiwania się pieniądzem przez państwo, jego gromadzenia i rozdziału w celu realizacji zadań państwa.

Formy organizacyjne publicznej gospodarki finansowej

0. Jednostka budżetowa,

1. Gospodarstwo pomocnicze,

2. Fundusz motywacyjny,

3. Zakład budżetowy,

4. Fundusz celowy.

Jednostka budżetowa

0. Pokrywa wydatki bezpośrednio z budżetu, zaś dochody odprowadza do tego budżetu,

1. Posiada odrębną organizację i zespół pracowniczy,

2. Gospodarka finansowa na podstawie planu finansowego.

Gospodarstwo pomocnicze

0. Tworzone przez jednostkę budżetową,

1. Odrębna organizacja, finansowanie i zespół pracowniczy,

2. Pokrywanie kosztów działalności z dochodów własnych,

3. Gospodarka finansowa na podstawie planu finansowego,

4. 50 % zysku podlega wpłacie do budżetu.

Fundusz motywacyjny

0. Tworzy jednostka budżetowa,

1. Brak wyodrębnienia organizacyjnego i pracowniczego,

2. Plan finansowy podstawą działania,

3. Środki finansowe gromadzone na wyodrębnionych rachunkach bankowych,

4. Wydatki na cele wskazane w decyzji o utworzeniu (wynagrodzenia, pochodne, inwestycje) art. 21.

Zakład budżetowy

Jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która:

0. Odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania,

1. Pokrywa koszty swej działalności z uzyskiwanych przychodów,

2. Może otrzymywać dotacje przedmiotowe lub podmiotowe,

3. Działa na podstawie planu finansowego,

4. Rozlicza się z budżetem nadwyżką środków obrotowych (normatyw) art. 19

Fundusz celowy

0. Powiązanie dochodów ze ściśle określonych źródeł z wydatkami na ściśle określone cele,

1. Jako osoba prawna lub wyodrębniony rachunek bankowy,

2. Gospodarka finansowa na podstawie planu finansowego,

3. Może zaciągać kredyty i pożyczki art. 22.

Dług publiczny

0. Łączne finansowe zobowiązania podmiotów sektora finansów publicznych z tytułu finansowania nadwyżki wydatków publicznych ponad dochody publiczne.

1. Niedobór środków finansowych wynikający z ograniczonych źródeł własnych dochodów oraz niemożności obniżenia wydatków publicznych - art. 9.

Deficyt budżetowy

0. Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu – nadwyżka lub deficyt budżetowy,

1. Deficyt sektora finansów publicznych – ujemna różnica między dochodami publicznymi, powiększonymi o bezzwrotne pożyczki zagraniczne a wydatkami publicznymi w danym okresie.

System budżetowy

Scentralizowane zasoby pieniężne państwa przeznaczone na pokrycie wydatków związanych z realizacją jego funkcji. Elementy:

0. Zasoby pieniężne państwa,

1. Sporządzane plany dochodów i wydatków,

2. Nadawanie tym planom określonej formuły prawnej.

Budżet państwa

Roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz administracji rządowej, uchwalany w formie ustawy na okres roku kalendarzowego, zwanego rokiem budżetowym.

Zasady budżetowe

0. Postulaty pod adresem ustawodawstwa i praktyki, dotyczące prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań, rozumiane jako pożądane cechy gospodarki budżetowej.

1. Należą do nich:

0. Zasada powszechności,

1. Zasada jedności,

2. Zasada niefunduszowania,

3. Zasada szczegółowości,

4. Zasada równowagi,

5. Zasada jawności,

6. Zasada przejrzystości.

Procedura uchwalania budżetu

0. Przedłożenie założeń projektu budżetu przez MF do rozpatrzenia przez RM,

1. Weryfikacja założeń,

2. Opracowanie projektu budżetu,

3. Przedłożenie kompletnego projektu budżetu RM,

4. Uchwalenie przez RM projektu.

Procedura budżetowa
– Sejm i Senat

0. Przedłożenie projektu budżetu wraz z uzasadnieniem,

1. Rozpatrywanie projektu w trzech czytaniach – termin 4 miesięcy od przedłożenia,

2. Skierowanie ustawy do Marszałka Senatu – uchwała w terminie 20 dni od otrzymania.

Układ wykonawczy budżetu

Instytucja prawna polegająca na ustawowym przekazaniu uprawnień do bardziej szczegółowego podziału dochodów i wydatków w budżecie już po jego uchwaleniu, według obowiązujących podziałek klasyfikacji budżetowej, nie uwzględnionych w ustawie budżetowej (w terminie 21 dni dysponenci części budżetu realizują).

Dysponenci środków budżetowych

0. Dysponenci główni – państwowe jednostki budżetowe posiadające odrębną część w budżecie (np. działy administracji rządowej),

1. Dysponenci drugiego stopnia – państwowe jednostki budżetowe bezpośrednio podległe dysponentom głównym,

2. Dysponenci trzeciego stopnia – państwowe jednostki budżetowe podległe bezpośrednio dysponentom drugiego stopnia.

Zmiany w budżecie

0. Str 186

Sprawozdawczość budżetowa

0. Str 192

Budżety samorządowe

0. Str 233

Nadzór RIO

0. Str 267

Dyscyplina finansów publicznych

0. Str 275