Funkcje budżetu.

Budżet państwa – jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

1. organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa

2. Sądów i trybunałów

Jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego

Funkcje budżetu:

1. redystrybucyjna – umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego, takich jak np. zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów oraz niwelowanie nadmiernego zużycia dochodów różnych grup społecznych.

2. Fiskalne – jej istota polega na przejmowaniu na rzecz państwa dochodów, jest zewnętrznym wyrazem działalności państwa, polegającym na gromadzeniu i dzieleniu środków pieniężnych

3. Stymulacyjna – polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych można np. wpływać na poziom dochodu narodowego.

4. Kontrolna – polega na wykorzystaniu, gromadzeniu i wydatkowaniu środków budżetowych do kontroli celowości, efektywności i legalności gospodarki budżetowej.

5. Kredytowa – jej istota sprowadza się do ustalenia czy państwo ma zdolność kredytową

Formy organizacyjno-prawne sektora finansów publicznych Formy organizacji gospodarki budżetowej – podział na jednostki, zakłady budżetowe, fundusze celowe, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej; państwowe osoby prawne i forma organizacyjna brutto netto.(tego nie ma opracowanego- jak ktoś może niech dopisze)

W zależności od systemów powiązań z budżetem rozróżnia się następujące formy organizacyjne strefy budżetowej:
· Jednostki budżetowe
· Zakłady budżetowe
· Środki specjalne
· Fundusze celowe

Jednostki budżetowe są podstawową formą organizacyjną sfery budżetowej, której przychody i wydatki w pełnej wysokości objęte są budżetem. W formie jednostek budżetowych prowadzone są jednostki administracji państwowej, obrony narodowej, wymiaru sprawiedliwości. Jednostki budżetowe mogą prowadzić działalność usługową w celu zaspokojenia potrzeb socjalno – kulturalnych, użyteczności publicznej (np. biblioteki publiczne). 

Jednostki budżetowe są dysponentami środków budżetowych, tzn. że otrzymują środki z budżetu na pokrycie wydatków.
Rozróżnia się:
- państwowe jednostki budżetowe, które są dysponentami środków budżetu państwa,
- gminne jednostki budżetowe, które są dysponentami środków budżetów gminnych.

W Polsce obowiązuje trzystopniowa struktura organizacyjna dysponentów środków budżetu państwa. Głównym dysponentem, zwanym dysponentem pierwszego stopnia, są państwowe jednostki budżetowe. Dysponują one środkami budżetowym i przeznaczonymi na wydatki budżetowe ustalone w danej części budżetu państwa. Dysponentem drugiego stopnia państwowe jednostki budżetowe podległe bezpośrednio dysponentom głównym, którym podlegają dysponenci trzeciego stopnia. Dysponenci trzeciego stopnia to państwowe jednostki budżetowe podlegające bezpośrednio dysponentom drugiego stopnia albo dysponentom głównym, które otrzymane środki budżetowe wykorzystują na swoje potrzeby nie mające prawa dalszego ich przekazywania np. szkoły. 

Druga forma organizacyjna strefy budżetowej SA zakłady budżetowe, które w Polsce utworzono po raz pierwszy w 1958 r. Zakłady budżetowe tworzone SA najczęściej w sferze usług kulturalno – socjalnych bytowych np. przedszkola, żłobki, domu kultury. Celem tworzenia zakładów budżetowych jest uruchomienie bodźców ekonomicznych do zwiększenia własnych przychodów oraz oszczędniejszego dokonywania wydatków. Zakłady budżetowe powiązane są z budżetem systemem netto, ich wydatki zależne są od przychodów. Mogą one zaciągnąć kredyty bankowe, a środki finansowe nie wykorzystane w danym roku pozostają w większości na rok następny. Zakłady budżetowe nie maja osobowości prawnej, ale maja samodzielność organizacyjną i ograniczona samodzielność ekonomiczną. Podstawą ich działalności są plany finansowe zatwierdzone przez kierownika zakładu budżetowego.

Środki specjalne to wyodrębniona organizacyjnie działalność uboczna lub część działalności podstawowej jednostki budżetowej finansowana z przychodów tej działalności. Celem ich tworzenia, podobnie jak gospodarstw pomocniczych, jest stworzenie bodźców ekonomicznych do zwiększenia przychodów oszczędniejszego nimi gospodarowania. Służą one także bardziej elastycznemu finansowaniu działalności ubocznej jednostek budżetowych.
Środki specjalne mogą być tworzone z następujących źródeł przychodów:
- z odpłatnością za sprzedane wyroby i usługi,
- z wpłat jednostek uczestniczących we wspólnej działalności gospodarczej,
- z wpłat części zysku gospodarstw pomocniczych,
- pomocniczych dobrowolnych wpłat i darów,
- z dodatkowych należności budżetowych uzyskanych przez izby i urzędy skarbowe,
- z niektórych nie wykorzystanych wydatków budżetowych.

Fundusze celowe stanowią pomocniczy instrument redystrybucji przychodów polegających na gromadzeniu specjalnych środków celowych, zwanych także funduszami publicznymi, pozabudżetowymi lub parabudżetowymi. Powiązane są z budżetem państwa lub budżetami gmin systemem netto tzn. mogą otrzymać dotacje. Tworzy się je na podstawie specjalnych ustaw. Fundusze celowe mogą być wykorzystane jedynie na cele, dla których zostały uruchomione. Fundusze te mogą być tworzone z dobrowolnych obowiązkowych wpłat ludności i innych podmiotów oraz środków budżetowych.
Obecnie istnieją m.in. następujące państwowe fundusze celowe:
- Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
- Fundusz Emerytalno – Rentowy Rolników,
- Fundusz Pracy,
- Fundusz Alimentacyjny,
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

Zasady budżetowe:

a) równowagi – oznacza taki stan budżetu, w którym wydatki znajdują pokrycie w dochodach.

b) zupełności(powszechności) – wymaga ujęcia w budżecie wszystkich dochodów i wydatków państwa.

c) jedności – głosi iż wszystkie dochody powinny być objęte jednym planem budżetowym.

d) szczegółowości9specjalizacji) – ma charakter złożony, gdyż wedle niej;

- dochody i wydatki powinny być ujmowane w sumach ogólnych lecz z dokładnym określeniem źródeł dochodów oraz przeznaczeniem wydatków.

- środki potrzebowe powinny być wydatkowane tylko do wysokości ustalonej w budżecie

- środki budżetowe powinny być wydatkowane w określonym czasie

e) jawności – głosi konieczność prezentowania dochodów i wydatków społeczeństwu, a praktycznie organom przedstawicielskim i organizacjom społecznym

f) przejrzystości – stwierdza, że układ budżetu powinien być tak przejrzysty, co pozwala na rozpoznanie procesów zachodzących w obszarze budżetu państwa.

g) realności – postuluje maksymalna precyzję w planowaniu wydatków i dochodów budżetowych.

h) gospodarności – wymaga racjonalnego a więc oszczędnego wydatkowania środków budżetowych

i) operatywności budżetu – wymaga opracowania go w układzie podmiotowym czyli wskazanie zadań w zakresie gromadzenia dochodów oraz realizacji wydatków dla konkretnych podmiotów

j) jednorodności – głosi, że budżet powinien być zrealizowany w ciągu 1 roku budżetowego

Procedura budżetowa,  preliminarz wydatków, dyscyplina budżetowa i odpowiedzialność za jej naruszenie 

Procedura budżetowa – proces prawnie określonych zasad postępowania z budżetem. Pierwszym elementem procedury jest przygotowanie projektu budżetu na następny rok. W przypadku niedotrzymania terminu rząd zmuszony jest do uchwalenia prowizorium budżetowego. Gdy ustawa budżetowa nie zostanie uchwalona w okresie czterech miesięcy od przedłożenia Sejmowi projektu, prezydent może skrócić jego kadencję. Następnymi etapami procedury budżetowej są: uchwalenie, a później wykonanie budżetu, a na końcu ocena stopnia wykonania i kontroli.

1.Założenia projektu minister finansów przedstawia rządowi

2.Materialy do projektu ustawy budzetowej opracowuja ministrowie finansow

3.Projekt budzetu wraz z uzasadnieniem minister finansow przedstawia rzadowi

4.Negocjacje ministra finansow z ministrami i rzadem

-Pierwsze cztanie

-Praca w Komisji Finansow Publicznych

-Wnioski mniejszosci

-Drugie czytanie

-ponowne skierowanie ustawy budzetowej do Komisji Finnsow Publicznych

-trzecie czytanie

-uchwalona ustawa trafia do senatu.

-przeglosowanie poprawek senatu przez sejm konczy procedure budzetowa

-Prezydent w ciagu 7 dni podpisuje ustawe budzetowa-nie ma prawa veta

dyscyplina budżetowa -zbiór zasad dotyczących prawidłowego prowadzenia gospodarki budżetowej, obowiązujących przy wykonywaniu budżetu.

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych to odpowiedzialność osób winnych popełnienia czynów (naruszeń) wymienionych w art. 138 ustawy o finansach publicznych. Osoby te pełnią różne funkcje w sferze wykonywania budżetu i dysponowania środkami publicznymi.

Wymienić i scharakteryzować wydatki budżetu państwa.

Wydatkami budżetu państwa są środki pieniężne pochodzące z budżetu przeznaczone na finansowanie zadań państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz związków publicznoprawnych. Stanowią kluczową pozycję budżetu, gdyż są podstawą określania środków niezbędnych do sfinansowania.

Wydatki:

-biezace funkcjonowanie administracji publicznej

-dotacje i subwencje

-inne rozliczenia budzetu