megaron-w starożytnej grec. prostokątny

budynek z otwartym przedsionkiem

na krótszym boku; prototyp świątyni greckiej

tympanon-w architekturze starożytnej wewnętrzne

pole frontonu obramowania gzymsem, czyli trójkątne

pole nad krótszym bokiem świątyni,często pokryte

dekoracją rzeźbiarską

kolumna-ozdobna,mocna podpora,składająca

się z bazy,trzonu i głowicy,proporcje i

wygląd kolumny w architekturze starożytnej były

elementami składającymi się na system

konstrukcyjny budowli czyli tzw. porządek

architektoniczny

kolumnada-rząd kolumn potrzymujących belkowanie

stosowane w sztuce starożytnej,nowożytnej,

odrodzenia,baroku i klasycyzmu

naos-w starożytnej grec. główne wnętrze

świątyni mieszczące posągi bóstwa

belkowanie-w architekturze klasycznej najwyższa,

pozioma częśc konstrukcji ściany spoczywajacej

na kolumnach, skł. sie z fryzu,gzymsu,architrawu

architraw-najniżej polożona częśc belkowania w

postaci poziomej belki spoczywającej bezpośrednio

na kolumnach

fryz-częś belkowania w formie poziomego,

ozdobnego pasa obiegającego świątynie,często

umieszczano w nim dekoracje rzeźbiarską, w

odrodzeniu pas z malowideł,obiegający pod sufitem

ściany sal pałacowych

fronton-trójkątny szczyt budowli,utworzony przez

gzyms poziomy i nachylonych postaci dachu

tryglif-psortokątna płytka podzielona pionowymi

żłobkami na trzy pola,umieszczone we fryzie

metopa-płytka z dekoracją rzeźbiarską

baza-podstawa kolumny lub filaru w formie

filowanej płyty i wypukłych lub wklęsłych pierścieni

żłobkowanie-pionowe,równloległe rowki biegnące

przez całą wyskośc lub przez częśc trzonu kolumny

kapitel-najwyższa ozdobna częśc kolumny lub filaru

woluta-motyw orlamentu w kształcie spirali lub

zwoju

akant-motyw dekoracyjny i orlamentalny o formie

naiązujacej do kształtu liści, kwiatów i pedów roślin

śródziemnomorskich

karaiatyda-w starożytnej grec. posąg stojącej

kobiety połniący rolę kolumny i wspierający

belkowanie

kanon-przyjętny sposób komponowania,wzorzec,

kanon proporcji ciała ludzkiego np.

Poliklet "diadumenos"

kontrapost-w rzeźbie przedstawiającej człowkieka

oparcie jego cieżaru na jednej stopie i lekkie

wychylenie ciała w strone przeciwną przeciwwagi

np.Myron "dyskobol"

chryzelefantyna-technika rzeźbiarska polegająca

na okładaniu drewnianego trzonu rzeźby płytkami

z kości słoniowej,złotą blachą i szlachetnym

gatuknkiem drewna

ceramika-wyroby dekoracyjne i użytkowe

uformowane z gliny i wypalone w piecu np.

naczynia, ozdobne rzeźby

wazy-w grec. ceramiczne naczynia o wielu

różnych przeznaczeniach i ksztłtach

mozaika-kompocyzja z barwnych kamieni

wtapianych w zaprawe murarską

forum-w rzymie rynek,na którym stała świątynia

i główne urzędy

bazylika-w rzymie wielki gmach urzędowy, o trzech

lub pięciu nawach i podium dla trybunatu na

krótszym boku

amfiteatr-w rzymie odkryta budowla przeznaczona

do igrzysk i widowisk na planie koła lub owalu z

miejscami dla widzów

termy-rzymskie łaźnie służące higienie, miesiciły

sie w nich również urządzenia sportowe sklepy i

biblioteki

rotunda- świątynia lub inna budowla na planie

koła

kopuła-koncentryczne sklepienie w kształcie

czaszy wzniesione nad pomieszczeniem o

planie centralnym

portyk-ozdobna częśc budynku przed wejściem

głównym, wsparta na rzędzie kolumn

akwedukt-w rzymie wodociąg

poprowadzony na wysoki

arkadach

arkada-łuk na dwóch

podporach

akryl-szybkoschnąca farba syntetyczna

enkaustyka- antyczna technika malowania

farbami,których spoiwem jest wosk pszczeli

nawa-częśc wnętrza pomiędzy prezbiterium

a wejściem,najczęściej podłużna, wydzielona

ścianami,kolumnami lub filarami

prezbiterium-przdłużenie nawy głównej w

strone ołtarza,często zakonczone absydą

apsyda-półkoliste pomieszczenie albo wnęka

w murze kościoła na końcu prezbiterium

transept-poprzeczna nawa kościola,krzyżująca

się z nawą główną tuż przed prezbiterium

sklepienie-konstrukcja budowlana o przekroju

krzywoliniowym slużąca do przykrycia jakiejś

przestrzeni budynku

sklepienie kolebkowe-półokrągłe w kształcie

odwróconej kołyski

sklepienie krzyżowe-sklepienie ukształtowane

z dwóch przecinających sie pod kątem prostym

sklepień kolebkowych,tworzących krzyż

gurt- łuk konstrukcyjny z kamienia lub cegły

podtrzymującej sklepienie

empora-kryta galeria wewnątrz kościoła,

najczęściej nad nawą boczną

lizena-płaski,pionowy pas wystający lekko z

lica muru

fryz arkadowy-dekoracyjny ciąg małych,

plaskorzeźbionycharkadek zdobiących

zewnętrzne ściany budowli

portal-ozdobne obramienie drzwi wejsciowych

w kościołach,pałacach,ratuszach,kamienicach

archiwolta-przednia częśc łuku arkady w

płaszczyźnie muru zbudowana z powtarzających

sie biegnących w głąb uskoków

tympanon-najważniejsza częśc portalu:

półokrągłe

fresk-malowidło wykonane na wilgotnym jeszcze

tynku

boriura-ozdobny pas stanowiący dekoracyjne

obramienie wytworu rzemiosła artystycznego

kodeks-księga pisana i zdobiona ręcznie o

kartach pergaminowych połączonych grzbietem

malarstwo tablicowe-malarstwo na podobraziu

drewnianym

system filarowo żebrowy-system żeber

wyprowadzonych z filarów i krzyżujących sie

u góry

żebra- łuki z kamienia lub cegły

sklepienie krzyżowo żebrowe- sklepienie

krzyżowe wzmocnione żebrami

łuk odporowy-łuk wspierający od zewnątrz

nawe główna i przenosząca jej cieżar na skarpy

skarpa-zewnętrzne podparcie muru w kształcie

zwężającego się ku górze filaru

maswerk-kamienna lub ceglana koronka złożona

z trójliści lub wieloliści

rozeta-stylizowana,ażurowa róża wykonana z

maswerku

wimperg-ozdobny szczyt w formie wysmukłego

ażurowego trójkąta

pinakle- elementy dekoracyjne w ksztalcie

wysmukłcyh sterczyn

baszta-w fortyfikacjach średniowiecznych

wieża obronna wysuniętaprzed lico muru

krużganek- ciąg komunikacyjny biegnący wzdłuż

ściany budowli

tryptyk-gotycki ołtarz skladający się z wgłębionej

częśc środkowej i dwóch ruchomych skrzydeł

z rzeźbionymi lub malowanymi kawaterami

pentaptyk-gotycki ołtarz pięcioskrzydłowy z

częścią centralną w sksztalcie płytkiej szafy

poliptyk-ołtarz wieloskrzydłowy,zwykle

pentaptyk

tempera-farba,której spoiwem jest często

białko kurzego jaja

gruntowanie-pokrywanie płótna mieszaniną

kredy,gipsu i klej,aby je zabezpieczyc przed

wsiąkaniem paołożonej na nim farby

laserunek-pokrycie powierzchni obrazu

warstwą przezrocztystej farby dla uzyskania

efektu barwy

werniks-przyejrzysta substancja z dużą

ilością żywicy,zabezpieczającą obraz przed

kurzem i wilgocią

strop-płaska konstrukcja budowli pomiędzy

kondygnacjami budynku

kaseton-jedna z części drewnianego stropu

wzmocnionego przez krzyżujące sie szeregi

belek sttropowych

attyka-dekoracyjna ścianka,blustrada lub

rząd sterczyn i szczycikówo różnych

formach

pilaster-płaski filar przyścienny złożony

z trzonu,głowicy i bazy

sfumato-sposób malowania z użyciem

delikatnym laserunków,dający efekt oglądania

malowidła przez mgłe lub dym

drzeworyt-najstarsza technika graficzna tzw.

druku wypukłego,w której rysunek zostaje wycięty

w drewnianym klocku

manieryzm-tendencja w sztuce europejskiej

XVI w.cechująca sie wytwornością wyrafinowaniem

i świadomą sztucznością formy

iluzjonizm-wywołanie złudzenia prawdziwej

przestrzeni przez mistrzowskie zastosowanie

perspektyw i światlo cieni

ryzalit-wysunięta częśc środkowa,stawiająca z

nim całośc

stiuk-mieszanina wapna,sproszkowanego marmuru,

gipsu i kleju,slużąca do tworzenia wypukłych ozdób

rzeźbiarskich

plafon-malowidło na sufitach pałaców lub

sklepieniach kolebkowych

szpaler-aleja parkowa ujeta z obu stron zielonymi

ścianami

gabinet-częśc większa lub mniejsza,wyodrębniona

strzyżonymi szpalerami

parter- kompozycja zwykle geometryczna,z

niskich strzyżonych roślin

latarnia-mała centralana nadbodówka umieszczona

na szczycie kopuły