FIZJOTERAPIA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE
Fizjoterapia przed i po zabiegach operacyjnych.
Typy operacji w ginekologii:
przez powłoki brzuszne - wykonuje się cięciem pionowym od pępka do spojenia łonowego lub poprzecznym w dolnej linii podbrzusznej. Są to laparotomia. Te operacje wykonujemy w następujących przypadkach: - w guzach jajników i macicy
- niepłodności pochodzenia jajowodowego
- mięśniaków macicy
- wadach rozwojowych narządów płciowych
- guzów zapalnych przydatków
- endometriozy miednicy mniejszej
- krwotoku z narządów płciowych
- ciąży pozamacicznej
W zależności od rozpoznania zaawansowania choroby lub urazów stosuje się odpowiednie techniki operacyjne np. wycięcie macicy drogą brzuszną, wyłuszczenie torbieli jajnika, usunięcie mięśniaków macicy, resekcja jajowodów.
przez pochwę (waginalne) - są prowadzone w przypadkach: - nowotwory sromu i szyjki macicy
- zaburzeń statyki narządów płciowych
- wysiłkowego nieotrzymania moczu
- stanów zapalnych szyjki macicy
- wad rozwojowych narządów płciowych
W tych przypadkach stosuje się :
- wycięcie sromu
- amputacje szyjki macicy
- plastykę przedniej i tylnej ściany pochwy
- wycięcie macicy
- operacje korygujące wady rozwojowe pochwy
Do największych powikłań pooperacyjnych należą:
krwawienia pooperacyjne
rozejście się rany
ropienie rany
zakrzepowe zapalenie żył głębokich
Usprawnianie po leczeniu operacyjnym drogą brzuszną
Zabiegi operacyjne są wykonywane u ok.20 % kobiet leczonych z powodu schorzeń narządu rodnego, kiedy leczenie zachowawcze nie daje rezultatów.
Rehabilitację dzielimy na:
rehabilitację wewnątrzszpitalną:
- przed zabiegiem operacyjnym
- po zabiegu operacyjnym
rehabilitację ambulatoryjną:
- poszpitalna
- sanatoryjna
Usprawnianie przed zabiegiem operacyjnym ma na celu:
zmniejszenie powikłań ze strony układu krążenia
zmniejszenie powikłań związanych z układem oddechowym (niedodma np.. zapalenie płuc)
zapobieganie skutkom długotrwałego ograniczenia aktywności (zaburzenia ortostatyczne, zanik mięśniowy, spadek ciśnienia itp.)
Wyuczamy pacjenta przed zabiegiem:
ćwiczeń przeciwzakrzepowych
prawidłowego oddychania torem piersiowym
prawidłowego o efektywnego kaszlu z wydalaniem wydzieliny
właściwego sposobu wstawania z łóżka w zależności od rodzaju planowanego zabiegu
Rutynowym postępowaniem przedoperacyjnym jest bandażowanie kończyn dolnych z żylakami podudzi lub zakładanie pończoch przeciwżylakowych.
Usprawnianie po zabiegu operacyjnym.
Po wszystkich zabiegach operacyjnych celem jest:
szybsze usunięcie narkozy z organizmu
zapobieganie powikłaniom pooperacyjny ( układu krążenia i układu oddechowego)
utrzymanie prawidłowej perystaltyki jelit
zapobieganie zrostom pooperacyjnym
utrzymanie sprawności układu ruchowego
Usprawnianie rozpoczynamy już kilka godzin po zabiegu z zależności od:
wieku pacjentki
rozległości i rodzaju zabiegu operacyjnego
od chorób współistniejących
ewentualnych powikłań pooperacyjnych
Usprawnianie po laparotomii:
w 1 dobie - ćwiczenia w pozycji leżenia tyłem, czas ćwiczeń 20 - 30 minut.
- ćwiczenia poprawiające krążenie krwi
- ćwiczenia oddechowe torem piersiowym przy ugiętych kończynach dolnych
W 1-2 DOBIE NIE WYKONUJEMY ODDYCHANIA TOREM BRZUSZNYM!!!
- ćwiczenia mięśni szyi i karku
- ćwiczenia czynne kończyn górnych np. zginanie i prostowanie w stawach łokciowych, ruchy rotacyjne w stawach barkowych, wznosy rąk do linii barków, odwiedzenie rąk horyzontalnie, krążenia barków
- ćwiczenia czynne kończyn dolnych (bez angażowania mięśni brzucha) np. przeciwzakrzepowe stóp, zginania i prostowania , supinacja i pronacja w stawach skokowych, krążenia stóp, ćwiczenia mięśnia czworogłowego przez grzbietowe zginanie stóp, ruchy rotacyjne w stawach biodrowych przy wyprostowanych stawach kolanowych, zginanie i prostowanie kończyn dolnych ruchem posuwistym po prześcieradle ( dwuzgięcie)
- odkasływanie przy rozluźnionych mięśniach brzucha i stabilizacji radny pooperacyjnej
- prawidłowego odwracania się na boku przy zgiętych kończynach dolnych i całym tułowiem
- prawidłowego siadania przez obrót na bok i zsunięciu nóg odpychając się na łokciu
- pionizacja z asekuracją
2 i 3 doba - powtarzamy ćwiczenia z 1 doby (20-30 minut) i ćwiczenia kształtujące (indywidualnie) pamiętając o przeciwwskazaniach. W 3 dobie można pacjentkę ułożyć na brzuchu (20-30 minut)płasko z poduszką na ranę pooperacyjną. Ma to na celu:
- zapobieganie tworzeniu się zrostów
- poprawę perystaltyki jelit
- poprawę pracy trzewi
- poprawę samopoczucia
od 4 do 9 doby - powtarzamy ćwiczenia z poprzednich dób + ćwiczenia na brzuchu i ćwiczenia kształtujące w pozycji stojącej
Usprawnianie po operacji waginalnej.
1-2 doba - czas ćwiczeń 20-30 minut i prowadzimy:
- ćwiczenia mięśni szyi i karku
- ćwiczenia oddechowe
- ćwiczenia czynne kończyn górnych
- ćwiczenia czynne kończyn dolnych (w niezupełnym zakresie ruch odwodzenia),
- ćwiczenia mięśni brzucha
- ćwiczenia mięśni grzbietu i pośladków
- nauka efektywnego odkasływania
3 doba - tak jak powyżej.
Sposoby wstawania z łóżka po operacjach droga pochwową:
- na łóżku chora wykonuje klęk podparty i kolejno stawiając jedną nogę i drugą nogę schodzi z lóżka
- z leżenia na boku opierając się na łokciach i dłoniach zsuwa się na zewnętrznych powierzchniach uda przechodząc do stania
ZASADY PROWADZENIA ĆWICZEŃ PO ZABIEGACH OPERACYJNYCH
1. Ćwiczenia prowadzimy na zlecenie lekarza
2. Przed rozpoczęciem ćwiczeń zbadać ciśnienie tętnicze i tętno, sprawdzić kartkę gorączkową, przygotować nerkę, ligninę do odkruszania
3. Czas trwania zabiegu ok.. 20-30 minut.
4. Ćwiczenia rozpoczynamy od ćwiczeń poprawiających krążenie krwi i stosujemy ćwiczenia oddechowe (nagłe głębokie oddychanie przy nieprzygotowanym układem krążenia jest niewskazany, obstające ssanie krwi żylnej jamy brzusznej może powodować odrywanie zakrzepu).
5. Po laparotomiach przy zmianie pozycji ciała, kaszlu, śmiechu polecamy pacjentce podtrzymywanie powłok brzusznych przez położenie dłoni po obu stronach rany.
6. Przy zaleganiu w układzie oddechowym dużej ilości śluzu wykonujemy oklepywanie klatki piersiowej.
7. Drenaż ułożeniowy stosuje się przy dużych naleganiach wyłącznie na zlecenie lekarskie po uzgodnieniu zastosowania odpowiedniej pozycji drenażowej.
8. Skargi pacjentki na złe samopoczucie, zblednięcie twarzy, osłabienie należy zgłaszać lekarzowi, taki stan może świadczyć o sączeniu się krwi do jamy brzusznej.
Zaburzenia statyki narządu rodnego kobiety.
Utrzymanie prawidłowego położenia narządu rodnego kobiety zapewnia:
- aparat zawieszający
- aparat podporowy
Aparat zawieszający to aparat łącznotkankowy w formie więzadeł, powrózków i przymacicza. Aparat podporowy to mięśnie na miednicy małej. Prawidłowe położenie macicy to lekkie przodopochylenie i przodozgięcie.
Do najczęściej występujących nieprawidłowości położeń macicy zaliczamy:
nadmierne przodozgięcie
nadmierne tyłozgięcie macicy
obniżanie i wypadanie macicy
Kobiety z nieprawidłową statyką narządu rodnego mogą cierpieć na szereg dolegliwości takich jak:
bóle krzyża
zaburzenia perystaltyki jelit
skłonności do porażeń i wysiłkowego nieotrzymania moczu
Obniżanie i wypadanie narządu rodnego.
Obniżanie macicy polega na zejściu szyjki macicy poniżej guzów kulszowych. Wypadanie może być niezupełne - trzon macicy znajduje się powyżej szpary sromowej. Zupełne - trzon macicy wysuwa się przed szpary sromowe.
Przyczyny obniżania macicy:
poród dużego płodu
poród kleszczowy
po samoistnym pęknięciu krocza
wada fizyczna wymagająca nadmiernego napinania tłoczni brzusznej.
Leczenie obniżania i wypadania:
zachowawcze: farmakologiczne, hormonalne, kinezyterapia
operacyjne: plastyka mięsni lub usunięcie macicy z plastyką mięśni.
Wysiłkowe nieotrzymanie moczu.
Obniżanie i wypadanie macicy towarzyszy obniżaniu pochwy a w związku z tym obniżanie pęcherza moczowego, który odprowadza do nietrzymania moczu.
Rodzaje nieotrzymania moczu:
wysiłkowe
naglące
odruchowe
z powodu przepełnienia
mieszane
Stopnie określające wysiłkowe nieotrzymanie moczu wg Porębo:
I stopień - niewielkie wydzielanie się moczu przy kaszlu
II stopień - niewielkie wydzielanie się moczu przy wysiłku
III stopień - strumień moczu przy wysiłku
IV stopień - wydzielanie się moczu strumieniem już przy ułożeniu na fotelu ginekologicznym
Nietrzymanie moczu występuje u 50 % kobiet po 45 roku zycia oraz po porodach z powikłaniami.
Przyczyną może być:
uszkodzenie więzadeł podwieszających cewkę moczową i zmiany topografii dna pęcherza moczowego
uszkodzenie zwieraczy pęcherza i cewki moczowej
uszkodzenie lub osłabienie mięśni dna macicy
Leczenie:
zachowawcze: farmakologia, hormonalne, kinezyterapia
operacyjne: plastyka mięśni lub usunięcie macicy
Usprawnianie:
1. Ćwiczenia izometryczne zwieracza zewnętrznego cewki moczowej i współpracującego z nim zwieracza zewnętrznego odbytu i dźwigacza odbytu
Ćwiczenia wykonujemy w 7 pozycjach:
leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach biodrowych i kolanowych
leżenie tyłem, kończyny dolne wyprostowane
leżenie na prawym bądź lewym boku
klęk podparty na przedramionach
leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte, miednica uniesiona w górze
klęk prosty
pozycja stojąca
W powyższych pozycjach należy wciągnąć cewkę moczową wraz z jednoczesnym napinaniem odbytu, mięśni pośladkowych i brzucha.
Od 1-10 sekund napięcie, rozluźnienie 2xdłużej. Na początku po 5 razy ćwiczenie w danej pozycji.
2. Wzmacnianie mięśni posturalnych czyli mięśni brzucha, pośladkowych, grzbietu + dna miednicy.
3. Ćwiczenia oddechowe
Przeciwwskazania:
dźwiganie ciężarów
skoki, podskoki ( w tym aerobik po 40 roku życia)
Profilaktyka:
- właściwy tryb życia
- odpowiednie postępowanie kinezyterapeutyczne
- zastosowanie chwytu Poręby po 3 okresie porodu siłami natury. Chwyt polega na pociągnięciu macicy ku górze wykonanym przez lekarza lub położną, która przez ułożenie rąk na podbrzuszu pociąga macicę ku górze tym samym uwalniając mięśni dna miednicy oraz krocza od ucisku
- izometryczna stymulacja mięśni krocza i dna miednicy
- stosowanie kinezyterapii przed zabiegiem operacyjnym i po zabiegu
- wykonywanie specjalnych ćwiczeń ruchowych w okresie klimakterium
Leczenie ambulatoryjne:
- ćwiczenia prowadzone w następujących pozycjach: leżenia tyłem, leżenia na bokach, siadzie prostym, na taborecie, w pozycji stojącej.
W tym okresie prowadzimy:
- ćwiczenia izometryczne mięśni krocza, brzucha, przywodzicieli ud, pośladków, oddechowe, czynne, siłowe, masaż klasyczny, powłok brzusznych, elektroterapia, prądy o niskiej częstotliwości, TENS, interferencyjne
- psychoterapia: indywidualna lub w grupie terapeutycznej.
Metody oparte na biofeedbacku - metoda digitalna, palpacyjna ocena zaciskania ścian pochwy.
Zastosowanie perineometru dopochwowo - pozwala dokonać oceny ścian pochwy.
Leczenie sanatoryjne - kąpiele lecznicze, kąpiele ziołowe pełne i półkąpiele (2x w tygodniu 10-15 minut), nasiadówki, zabiegi cieplne i gorące (10-20 minut).
Pernoidoterapia w postaci okładów, zawijań codziennie 15 minut.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego.
Jest to zespół dolegliwości miejscowych i ogólnych występujących w 2 połowie cyklu miesiączkowego u około 40-60% kobiet pomiędzy 20 a 40 rokiem życia.
Przyczyny:
- nadmierny poziom estrogenów w organizmie
- niewydolność ciałka żółtego
- schorzenia wątroby
Objawy:
- napięcie psychiczne
- zmienność emocjonalna
- drażliwość
- uczucie leku
- bezsenność
- bolesność gruczołów sutkowych
- dolegliwości brzuszne
- wzdęcia
- bóle głowy
- nudności
Postępowanie rehabilitacyjne:
- kinezyterapia: ćwiczenia rozluźniające, ćwiczenia wstrząsania miednicy ( w leżeniu tyłem ujmujemy kolejno stopy i wykonując ruch podciągania kończyn dolnych ku górze skręcamy je na boki ruchem wstrząsającym), ćwiczenia wibracji ( wykonujemy w siadzie na krześle, ręka terapeuty ułożona na brzuchu wykonuje wibracje w momencie wdechu torem brzusznym).
- masaż - wykonujemy w pozycji leżenia bokiem, ruchem tzw. cięcia prowadzonym od krętarzy tylnych tylnych kości biodrowej do kości krzyżowej.
Zaburzenia statyki narządu rodnego kobiety.
Utrzymanie prawidłowego położenia narządu rodnego kobiety zapewnia:
- aparat zawieszający
- aparat podporowy
Aparat zawieszający to aparat łącznotkankowy w formie więzadeł, powrózków i przymacicza. Aparat podporowy to mięśnie na miednicy małej. Prawidłowe położenie macicy to lekkie przodopochylenie i przodozgięcie.
Do najczęściej występujących nieprawidłowości położeń macicy zaliczamy:
nadmierne przodozgięcie
nadmierne tyłozgięcie macicy
obniżanie i wypadanie macicy
Kobiety z nieprawidłową statyką narządu rodnego mogą cierpieć na szereg dolegliwości takich jak:
bóle krzyża
zaburzenia perystaltyki jelit
skłonności do porażeń i wysiłkowego nieotrzymania moczu
Obniżanie i wypadanie narządu rodnego.
Obniżanie macicy polega na zejściu szyjki macicy poniżej guzów kulszowych. Wypadanie może być niezupełne - trzon macicy znajduje się powyżej szpary sromowej. Zupełne - trzon macicy wysuwa się przed szpary sromowe.
Przyczyny obniżania macicy:
poród dużego płodu
poród kleszczowy
po samoistnym pęknięciu krocza
wada fizyczna wymagająca nadmiernego napinania tłoczni brzusznej.
Leczenie obniżania i wypadania:
zachowawcze: farmakologiczne, hormonalne, kinezyterapia
operacyjne: plastyka mięsni lub usunięcie macicy z plastyką mięśni.
Wysiłkowe nieotrzymanie moczu.
Obniżanie i wypadanie macicy towarzyszy obniżaniu pochwy a w związku z tym obniżanie pęcherza moczowego, który odprowadza do nietrzymania moczu.
Rodzaje nieotrzymania moczu:
wysiłkowe
naglące
odruchowe
z powodu przepełnienia
mieszane
Stopnie określające wysiłkowe nieotrzymanie moczu wg Porębo:
I stopień - niewielkie wydzielanie się moczu przy kaszlu
II stopień - niewielkie wydzielanie się moczu przy wysiłku
III stopień - strumień moczu przy wysiłku
IV stopień - wydzielanie się moczu strumieniem już przy ułożeniu na fotelu ginekologicznym
Nietrzymanie moczu występuje u 50 % kobiet po 45 roku zycia oraz po porodach z powikłaniami.
Przyczyną może być:
uszkodzenie więzadeł podwieszających cewkę moczową i zmiany topografii dna pęcherza moczowego
uszkodzenie zwieraczy pęcherza i cewki moczowej
uszkodzenie lub osłabienie mięśni dna macicy
Leczenie:
zachowawcze: farmakologia, hormonalne, kinezyterapia
operacyjne: plastyka mięśni lub usunięcie macicy
Usprawnianie:
1. Ćwiczenia izometryczne zwieracza zewnętrznego cewki moczowej i współpracującego z nim zwieracza zewnętrznego odbytu i dźwigacza odbytu
Ćwiczenia wykonujemy w 7 pozycjach:
leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach biodrowych i kolanowych
leżenie tyłem, kończyny dolne wyprostowane
leżenie na prawym bądź lewym boku
klęk podparty na przedramionach
leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte, miednica uniesiona w górze
klęk prosty
pozycja stojąca
W powyższych pozycjach należy wciągnąć cewkę moczową wraz z jednoczesnym napinaniem odbytu, mięśni pośladkowych i brzucha.
Od 1-10 sekund napięcie, rozluźnienie 2xdłużej. Na początku po 5 razy ćwiczenie w danej pozycji.
2. Wzmacnianie mięśni posturalnych czyli mięśni brzucha, pośladkowych, grzbietu + dna miednicy.
3. Ćwiczenia oddechowe
Przeciwwskazania:
dźwiganie ciężarów
skoki, podskoki ( w tym aerobik po 40 roku życia)
Profilaktyka:
- właściwy tryb życia
- odpowiednie postępowanie kinezyterapeutyczne
- zastosowanie chwytu Poręby po 3 okresie porodu siłami natury. Chwyt polega na pociągnięciu macicy ku górze wykonanym przez lekarza lub położną, która przez ułożenie rąk na podbrzuszu pociąga macicę ku górze tym samym uwalniając mięśni dna miednicy oraz krocza od ucisku
- izometryczna stymulacja mięśni krocza i dna miednicy
- stosowanie kinezyterapii przed zabiegiem operacyjnym i po zabiegu
- wykonywanie specjalnych ćwiczeń ruchowych w okresie klimakterium
Leczenie ambulatoryjne:
- ćwiczenia prowadzone w następujących pozycjach: leżenia tyłem, leżenia na bokach, siadzie prostym, na taborecie, w pozycji stojącej.
W tym okresie prowadzimy:
- ćwiczenia izometryczne mięśni krocza, brzucha, przywodzicieli ud, pośladków, oddechowe, czynne, siłowe, masaż klasyczny, powłok brzusznych, elektroterapia, prądy o niskiej częstotliwości, TENS, interferencyjne
- psychoterapia: indywidualna lub w grupie terapeutycznej.
Metody oparte na biofeedbacku - metoda digitalna, palpacyjna ocena zaciskania ścian pochwy.
Zastosowanie perineometru dopochwowo - pozwala dokonać oceny ścian pochwy.
Leczenie sanatoryjne - kąpiele lecznicze, kąpiele ziołowe pełne i półkąpiele (2x w tygodniu 10-15 minut), nasiadówki, zabiegi cieplne i gorące (10-20 minut).
Pernoidoterapia w postaci okładów, zawijań codziennie 15 minut.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego.
Jest to zespół dolegliwości miejscowych i ogólnych występujących w 2 połowie cyklu miesiączkowego u około 40-60% kobiet pomiędzy 20 a 40 rokiem życia.
Przyczyny:
- nadmierny poziom estrogenów w organizmie
- niewydolność ciałka żółtego
- schorzenia wątroby
Objawy:
- napięcie psychiczne
- zmienność emocjonalna
- drażliwość
- uczucie leku
- bezsenność
- bolesność gruczołów sutkowych
- dolegliwości brzuszne
- wzdęcia
- bóle głowy
- nudności
Postępowanie rehabilitacyjne:
- kinezyterapia: ćwiczenia rozluźniające, ćwiczenia wstrząsania miednicy ( w leżeniu tyłem ujmujemy kolejno stopy i wykonując ruch podciągania kończyn dolnych ku górze skręcamy je na boki ruchem wstrząsającym), ćwiczenia wibracji ( wykonujemy w siadzie na krześle, ręka terapeuty ułożona na brzuchu wykonuje wibracje w momencie wdechu torem brzusznym).
- masaż - wykonujemy w pozycji leżenia bokiem, ruchem tzw. cięcia prowadzonym od krętarzy tylnych tylnych kości biodrowej do kości krzyżowej.
Bolesne miesiączkowanie
Występuje u ok. 30% kobiet, rozpoczyna się przed lub na początku krwawienia.
Przyczyny:
czynnościowe
o zaburzenia hormonalne
o kobiety nerwowe manifestujące długotrwałe zaburzenia emocjonalne o postawie lękowej
organiczne
o niedorozwój narządu płciowego
o zbyt wąska szyjka macicy ( ból podbrzusza o charakterze falowym na początku i w trakcie miesiączki)
o nadmierne tyłozgięcie macicy ( ból okolicy L-S kręgosłupa związane z nadmiernym zastojem krwi w jamie macicy o charakterze rozpierania powodujący skurcze macicy)
Leczenie:
hormonalne
objawowe lub operacyjne
rehabilitacja
Ćwiczenia:
1) poprawiające przemianę materii
2) poprawiające krążenie krwi
3) rozluźnienie mięśni grzbietu, brzucha, pośladków i dna miednicy
4) ćwiczenia wstrząsania miednicy
5) masaż tkanki łącznej w celu zadziałania na układ autonomiczny
6) wibracja
Ćwiczenia wykonujemy 2-3 razy dziennie po 15 minut przed i w czasie miesiączki.
Skąpe miesiączkowanie.
Miesiączki w odstępach krótszych niż 20 dni lub bardzo skąpe ( ok. 3 dni) zaliczamy do nieprawidłowych.
Przyczyny:
zaburzenie hormonalne
zmiany zapalne narządu rodnego
po zabiegach operacyjnych
zaburzenia układu nerwowego
Objawy:
depresja
uczucie pełności
Senność
Nudności
zaburzenia krążenia kończyn dolnych
Celem ćwiczeń jest uzyskanie silnego przekrwienia narządów miednicy małej i wywołanie krwawienia miesiączkowego.
Stosujemy:
ćwiczenia czynne dynamiczne mięśni brzucha i pośladków
ćwiczenia izometryczne mięśni krocza i dna miednicy
ćwiczenia wstrząsania i wibracji
masaż brzucha i okolic krzyżowej
Nowotwory narządu rodnego.
Podział:
łagodne
złośliwe
Rozpoznanie opiera się na :
badaniu ginekologicznym
USG
histeroskopii
ocenie cytologicznej i histopatologicznej pobranego materiału
Do nowotworów łagodnych zaliczamy:
włókniaki
tłuszczaki
torbiele
polipy szyjki macicy
mięśniaki
guzy
O ich złośliwości decyduje badanie histopatologiczne.
Do nowotworów złośliwych zaliczamy:
rak jajnika
mięśniak jajnika
potworniak złośliwy
rak szyjki macicy
Mięśniak macicy - niezłośliwy, występuje pomiędzy 35-50 rokiem życia. Częściej dotyczą kobiet nierodzących. Występują w trzonie macicy pojedyncze lub mnogie różnej wielkości.
Objawy mięśniaków:
obfite, przedłużające się miesiączki
krwawienia międzymiesiączkowe
przy dużych : bóle, objawy ucisku
U młodych kobiet:
niepłodność
poronienia
przedwczesne porody
nieprawidłowe położenie płodu
Leczenie:
wyłuszczanie pojedynczych mięśniaków
usunięcie macicy
leczenie hormonalne przy bardzo małych mięśniakach
Klimakterium, menopauza.
Stanowi okres przejściowy między okresem dojrzałości płciowej a okresem starości. Pojawiają się dolegliwości i zaburzenia typu neurohormonalnego, zanika miesiączka.
Średnia wieku dla kobiet to 49,7 lat.
Objawy zwiastujące po 40 roku życia.
Objawy:
Zaburzenia wegetatywne występują u ok. 50 % kobiet i są to:
o pobudzenia
o labilność uczuciowa
o drażliwość
o zaburzenia snu
o bóle głowy
o stany depresyjne
o napadowe pocenie się
o kołatanie serca
o wahania ciśnienia
o uderzenia gorąca
o szumy w uszach
Zaburzenia metaboliczne:
o stany hiperglikemii
o otyłość
o choroby stawów i kości ( osteoporoza)
o zwiększona podatność na stany nowotworowe i ogólnoustrojowe
Leczenia:
leki hormonalne,
uspokajające i witaminy
dieta
gimnastyka
Celem ćwiczeń jest:
poprawa krążenia obwodowego
poprawa przemiany materii
zapobieganie zmianom kostnym i stawowym
poprawa ogólnej kondycji fizycznej a tym samym psychicznej
Rehabilitacja:
ćwiczenia ogólno usprawniające
ćwiczenia rozluźniające
pływanie
masaż
Leczenie sanatoryjne:
turystyka
sporty zespołowe
terapia zajęciowa
psychoterapię
Fizykoterapia:
masaż podwodny
lampa SOLUX
Program Szkoły Rodzenia:
1. Ćw. ruchowe prowadzone przez specjalistę z rehabilitacji 2-3 razy w tygodniu.
2. Wykłady, dyskusje, pogadanki prowadzone przez lekarza położnika, psychologa, neonatologa, pediatrę i położną 1-2 razy w tygodniu.
3. Ćw. praktyczne z zakresu pielęgnacji noworodka prowadzone przez położną 1-2 razy w czasie kursu.
4. Wyświetlanie filmów, przedstawianie planszy.
Zasady prowadzenia ćwiczeń w czasie ciąży:
1. Ćwiczenia rozpoczynamy na zlecenie lekarza.
2. Do ukończenia 3-go m-ca ciąży nie stosujemy ćw. mm. brzucha i mm. dna miednicy z uwagi na możliwość poronienia.
3. Ćw. prowadzone przez całą ciążę 15-30 min.+ 15 min. trening autogenny Szultza.
4. Ćw. prowadzone na sali gimnastycznej- przestronnej, dobrze przewietrzonej, zaopatrzonej w materace, drabinki, wałki, poduszki, lejce do nauki parcia, taborety.
5. Najlepsze pozycje do ćw:
a) leżąca- daje rozluźnienie i odciążenie
b)siedząca- najlepsza ruchomość krg.
c)klęcząca i rzadko stojąca
6. Codzienne ćw. powinny oddziaływać na cały organizm, równomiernie angażując mm. ramion, tułowia, kkd.
7. Stopniować wysiłek fizyczny, przechodząc od ćw. łatwiejszych do trudniejszych.
8. Niewykonywać ćw. mm. brzucha kolejno po sobie, lecz przeplatać je ćw. innych części ciała.
9. Przestrzegać spokojnego rytmu oddechowego podczas wykonywania poszczególnych ćw.
10. Dostosować ćw. do możliwości ćwiczących, aktualnego stanu zdrowia i samopoczucia.
Podstawą podziału na okresy ciąży jest wzrost ciężarnej macicy:
I okres- do 12 tyg.
II okres- 12-24 tyg.
III okres- 24- do chwili porodu
Ćwiczenia i zmiany zachodzące w ustroju w I okresie:
*ZMIANY: Wzrasta przemiana materii, zwiększa się zapotrzebowanie na różne subst. jak: tlen, sole mineralne, wapń, magnez; występują także zmiany hormonalne; pojawiają się zaburzenia wegetatywne np. wymioty, nudności, omdlenia; ze względu na możliwość poronienia ćwiczenia wykonujemy bardzo ostrożnie, spokojnie, rytmicznie. Należy unikać ćw. związanych z silnymi wstrząsami ciała np. skoków, zbyt gwałtownych ruchów, niw wolno podnosić ciężkich przedmiotów z podłogi.
*ĆWICZENIA: kkg i obręczy barkowej, głowy; ćw. oddechowe- gł. torem przeponowym, napinania i rozluźniania różnych grup mięśniowych+ trening autogenny Szultza.
Ćwiczenia i zmiany zachodzące w ustroju w II okresie:
*ZMIANY: Stabilizuje się stan emocjonalny, zanikają zaburzenia wegetatywne, intensywnie funkcjonuje łożysko jako nowy gruczoł dokrewny, ciężąrna wyczuwa ruchy płodu, dno macicy sięga pępka.
*ĆWICZENIA: Oddechowe- gł. torem przeponowym, ćw. mm. brzucha, w kierunku max. rozciągliwości i elastyczności, rozciągające i wzmacniające mm. przykręgosłupowe, nauka napinania i rozluźniania mm. i ćw. czynne wolne.
Ćwiczenia i zmiany zachodzące w ustroju w III okresie:
III okres dzielimy na 3 podokresy:
1. 24-32 tydzień
*ZMIANY: Wzrost przemiany materii i zapotrzebowania na tlen, obniżenie pojemności życiowej płuc, wzrost objętości brzucha, zmiana położenia środka ciężkości ciała.
*ĆWICZENIA: Zmniejszenie intensywności i tempa ćw., ćw. wzmacniające mm. brzucha, dna miednicy i krocza, uelastyczniające mm. przykręgosłupowe, przeciwzakrzepowe w obrębe stóp i oddechowe.
2. 32-36 tydzień
* ZMIANY: wzrost wymiarów brzucha oraz wagi ciała, zwiększa się lordoza lędźwiowa, chód kołyszący; macica sięga do łuków żebrowych, co unosi przeponę ku górze- utrudnione oddychanie, utrudnione krążenie krwi przez ucisk macicy na duże naczynia żylne w jamie brzusznej.
*ĆWICZENIA: ograniczamy ćw. wymagające dużego wysiłku fizycznego, zwiększamy zakres ruchomości kręgosłupa i stawów biodrowych, poprawiające ukrwienie naczyń obwodowych, wzmacniające mm. dna miednicy, rozluźniające mm. krocza, nauka napinania i rozluźniania poszczególnych grup mięśniowych; ćw. oddechowe: nauka ziajania- do 60 oddechów/ minutę- nauka bezdechu dowolnego po głębokim wdechu ( 10-15 s- można wydłużyć do 25 s ).
3. 36-40 tydzień
*ZMIANY: dno macicy obniża się zawsze pod koniec ciąży, obniża się brzuch, głowa płodu schodzi do miednicy małej.
*ĆWICZENIA: oddechowe, rozluźniające mm. krocza i dna miednicy, napinające i rozluźniające mm. zapobiegające zastoinom w obrębie kkd, nauka ziajania, bezdechu i parcia.
PW do ćwiczeń w okresie ciąży:
1. Wysoka temp. ciała.
2. Przewlekłe stany podgorączkowe.
3. Procesy ropne.
4. Chroniczne zapalenie wyrostka robaczkowego.
5. Opuszczanie narządów rodnych.
6. Objawy zatrucia ciążowego.
7. Wszystkie przypadki krwawień w okresie ciąży.
8. Nawykowe poronienia.
9. Po wystąpieniu ostrych napadów bólowych.
10. Przy występowaniu zbyt częstych ruchów płodnych.
OKRES POŁOGOWY: okres 6 tygodni po porodzie, w którym następuje cofanie się zmian powstałych w następstwie ciąży, nazywa się połogiem- po porodzie dno macicy sięga wysokości pępka- narząd ten waży ok 1000 gr, ale w ciągu pierwszych 5 dni połogu zmniejsza się o połowę. W 9 dniu macica przestaje być wyczuwalna nad spojeniem łonowym. Pod koniec 3 tygodnia waży 250 gr, a przy końcu 6-go ciężar jej wraca do poziomu wyjściowego- 50-60gr.
Systematyczne powtarzanie ćw. przyspiesza:
a) odnowę tkanek
b) wzmacniają i regenerują napięcie ukł. mięśniowego, dają lepsze samopoczucie
c) poprawiają sen i wypoczynek
d) regulują czynności pęcherza moczowego i przewodu pokarmowego
e) przyspieszają zmniejszanie się macicy
f) przywracają kobiecie wygląd sprzed ciąży
g) zapobiegają zapaleniom żył i zakrzepom kkd
Po 12 godzinach po porodzie przystępujemy do ćw. fiz.
Wczesny okres połogowy- trwa 14 dni- dzielimy go na 3 okresy:
I okres: 1-2 doba po porodzie:
- ćw. obwodowych części ciała
- ćw. wciągania krocza jak gdyby wgłab tułowia
- ćw. czynne kkg, kkd
- ćw. oddechowe: torem przeponowym ze zwróceniem uwagi na wydech
- ćw. izometryczne i rozluźniające
II okres: 3-5 doba po porodzie:
- ćw. z I-go podokresu +
- ćw. mm. skośnych brzucha
- ćw. mm. dna miednicy
- rozpoczęcie ćw. mm. prostych brzucha przez unoszenie głowy
III okres: 6-14 doba po porodzie:
- ćw. z I-go i II-go podokresu+
- ćw. w pozycji leżącej i ułożeniach na boku- unikanie poz. siedzącej
- ćw. poprawiające postawę
Zasady prowadzenia ćw. w okresie połogowym:
1. Intensywne ćw. oddechowe prowadzimy po uprzednim przygotowaniu ukł. krążenia, ponieważ stosowane na początku zestawu mogą powodować ssanie w prądzie krwi żylnej, co powoduje urywanie się zakrzepów z miednicy małej.
2. Unikamy odwodzenia kkd- szyte krocze.
3. Ćw. mm. prostych brzucha prowadzimy po uprzednim wzmocnieniu mm. skośnych brzucha i dna miednicy.
4. Pionizacja (siadanie) odbywa się z poz. leżenia bokiem, omijając poz. siedzącą.
PW do ćwiczeń w okresie połogowym:
1. Źle gojące się krocze.
2. Zakarzenia połogu.
3. Zakrzepowe zapalenie żył.
4. Ostre stany zapalne.
CESARSKIE CIĘCIE: polega na chirurgicznym zakończeniu porodu. Najczęstszą przyczyną może być:
*ZE STRONY MATKI: niewłaściwa budowa miednicy, zaburzenie czynności skurczowej macicy, zmiany o charakterze czynnościowym lub anatomicznym szyjki macicy, stan ogólny rodzącej oraz choroby towarzyszące, zaawansowany wiek rodzącej, duży płód, obciążony wywiad (przebyty ciężki poród lub śmierć płodu)
*ZE STRONY PŁODU: położenie miedniczne lub odgięta główka, zaburzenia ukł. krążenia płodu, przedwczesne odklejanie się łożyska i opóźnione obniżanie się części przodującej w II okresie porodu.
Zabieg cięcia cesarskiego wykonywany jest w znieczuleniu częściowym lub ogólnym.
Ćwiczenia są wykonywane w pozycjach : leżenie na plecach, leżenie na bokach, siad oraz w staniu. Obejmują czas ok 30 min.
1 doba: Ćw. przeciwzakrzepowe poprawiające krążenie krwi obwodowej, nauka prawidłowego odkasływania przy stabilizacji rany pooperacyjnej, ćw. oddechowe torem piersiowym, ćw. czynne kkg, ćw. czynne kkd nieangażujące mm. brzucha, ćw. czynne mm. grzbietu, ćw. izometryczne mm. pośladkowych, mm. czworogłowych, ćw. mm. krocza, nauka prawidłowego odwracania się na boki przy rozluźnionych mm. brzucha.
2 doba: Powtarzamy ćw. z pierwszej doby + ćw. leżenia na brzuchu - zalecane 30 minut dziennie w celu zapobiegania zrostom pooperacyjnym, poprawy pracy układu pokarmowego, prawidłowego i szybszego obkurczania się macicy.
3-9 doby: Powtarzamy ćw. z pierwszej i drugiej doby oraz indywidualnie dobieramy ćw. kształtujące oraz ćw. wzmacniające mm., poprawiając tym samym sylwetkę ciała oraz kondycję, ćw. czynne wzmacniające mm. brzucha, zaczynamy indywidualnie wg wskazań lekarza, pamiętając o możliwości wystąpienia powikłań w postaci krwawień lub przpukliny brzusznej.