01.03.2010 wykład II (kontynuacja I wykładu)

Stres jako patogen

W psychopatologii wykorzystuje się skalę nasilenia stresu psychospołecznego o zakresie od 1 do 6. Cyfra 1 oznacza - brak stresu, 6 - stres skrajny, traumatyczny, 5 - b. ciężki, 4 - ciężki, 3 - umiarkowany, 2 - nieznaczny. Patogenne znaczenie ma stres nasilony.

Przykładem zaburzeń powstałych w związku ze stresem są zaburzenia lękowe, na czele z zespołem stresu pourazowego (PTSD).

Stres jest niszczący gdy jest długotrwały. Czynimy go odpowiedzialnym za powstawanie zaburzeń (nerwicowych) - jednostka warunkowana stresem specyficznie określa się PTSD.

Stres traumatyczny - nasze życie lub zdrowie jest zagrożone lub innych z którymi żyjemy.

Inne uwarunkowania zaburzeń

Rola czynników sytuacyjnych:

- wiele zaburzeń rozwija się stopniowo, w myśl zasady „od rzemyczka do koniczka”. Mechanizmem wyjaśniającym pojawieniem się zaburzenia jest teoria uczenia się.

- uzależnienie od hazardu, od substancji psychoaktywnych, bulimia, jadłowstręt psychiczny, zaburzenia zachowania - to przykład zaburzeń, które narastają powoli, przechodzący przez typowe fazy.

CZYNNIK SPUSTOWY

-czynnik spustowy może być zupełnie przypadkowy, sytuacyjny.

Ten czynnik Współwystępuje z czynnikami etiologicznymi podanymi wyżej. Szczególnie wyraźny ….

Fazy rozwijania się zaburzenia

I faza zetknięcia się z bodźcem - musi on dawać jakąś przyjemność np.. narkotyk, pisemko porno.

II zasada przyjemności generuje jakąś akt6ywności ukierunkowaną na powtarzanie sytuacji kojarzącej się z nagroda czyli zainteresowanie materiałami porono motywuje jednostkę do ściągania plików z neta, stosowanie innych sposobów pozyskiwania przyjemności

III efekt eskalacji - ważny, rozwijania się uzależnienia, wyraża się w coraz mocniejszym poszukiwaniu materiałów i bodźców („hard porno”)

IV stopniowe tracenie wrażliwości. Człowiek „obrasta” w mechanizmy obronne fałszujące ocenę źródła gratyfikacji. Materiały wcześniej uważane za szokujące i nieprzyzwoite staja się akceptowane „zwyczajnie”, chętnie oglądane i poszukiwane. Materiały filmowe przedstawiają głównie sceny gwałtu, ekshibicjonizmu, wykorzystywania sex dzieci - przestają wzbudzać negatywne emocje i oceny. Zachowanie człowieka staje się coraz mocnej podporządkowane zasadzie przyjemności.

V dalsza progresja nawyku lub uzależnienia. W odniesieniu do uzależnienia od pornografii pojawia się stopniowo nasilająca potrzeba z kim można „wypróbować’” zachowań dewiacyjnych, wcielanie ich w życie czyli realizowania „wydrukowanych” do świadomości i podświadomości obrazów.

VI Tak dochodzi do przestępstw seksualnych.

PATOLOGIA jako efekt zaprogramowanego uczenia się

Przykład: internalizacja norm ideologii nazistowskiej u młodzieży niemieckiej była skutkiem szkolenia realizowanego w organizacjach paramilitarnych.

(Artykuł - Andrzeja Jakubika - sprawdzić w necie)

01.03.2010 wykład II Zaburzenia nerwicowe

PLAN WYKŁADU - na egzamin

1. Definicja nerwicy

2. Lęk - pojecie objawy koncepcje

3. Inne symptomy nerwicy

4. Konflikty intrapsychiczne jako źródło nerwic

5. Konflikty wczesnodziecięce - trauma relacyjna (koncepcja k.Horney (lęk podstawowy), teoria przywiązania J.Bowlby i M. Ainsworth)

6. Mechanizmy obronne

7. Rodzaje nerwic

W klasyfikacji DSM i ICD zaburzenia nerwicowe opisywane SA w kilku grupach zaburzeń psychicznych (zespoły lękowe, zaburzenia dysocjacyjne, zaburzenia występujące pod postacią somatyczną zaburzenia kompulsywno - obsesyjne, zaburzenia adaptacyjne).

NERWICA jest subiektywnie odczuwanym i klinicznie manifestowanym zaburzeniem funkcji psychicznych fizjologicznych i zachowania, które jest pośrednim i obronnym wyrazem zakłóceń w życiu emocjonalnym człowieka.

U podłoża zaburzenia tkwi konflikt intrapsychiczny.( nie koniecznie musi być uświadomiony)

O nerwicach mówimy głównie gdy człowiek ma nieuporządkowanie w swoich emocjach, ewentualnie gdy człowiek nie może sobie z czymś poradzić (przeciążenie).

(Człowiek może czuć się dobrze w nerwicy - nie - zawsze mu przeszkadzają. Zawsze są odczuwane.)

Nie wszystkie objawy muszą wystąpić ale przjawiają się one w 3 sferach

Zaburzenia nerwicowe mają bogatą symptomatykę

Zaburzenie nerwicowe to grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej soma tyce, określana też jako zespoły dysfunkcji narządów oraz psychogenne zaburzenia emocjonalne. Chory dotkliwie odczuwa objawy nerwicy przy czym często zdaje sobie sprawę z absurdalności,………………….

Funkcję objawów nerwicowych:

1. sygnalizacyjna

2. Odreagowanie nagromadzonego napięcia

3. Ochrona przed pogorszeniem się stanu psychicznego (np. niemożność odreagowania napięcia w związku z działaniem silnych leków powoduje „zamrożenie” stanu lekowego.

Główny objaw nerwic - lęk

Przykry stan napięcia odczuwany jako zagrożenie.

Lęk patologiczny (nerwicowy lub psychotyczny) jest reakcją na zagrożenie wewnętrzne.

Lęk niepatologiczny - u licznych autorów aby odróżnić to przeżycie od leku w znaczeniu kliniczny używa się określenia strach w rozumieniu reakcji na zagrożenie zewnętrzne.

Lęk - najbardziej powszechny przejaw zaburzeń psychopatologii. Jego manifestacje są zrożnicozwane i m.in. Obejmują:

(postaci lęku) manifestację lęku:

- fobie - lęk przed pewnym przedmiotami (np.. ostrymi narzędziami) zwierzętami (np. pajaków, myszu), sytuacjami (lęk przed otwarta przestrzenia - agorafobia, zamknieta -klaustrofobia - tlumem, lek przed ekspozycją społeczną)

- lęk wolnopłynący - nieokreślony, niepokój, ogarniający czlwoeika - specyficzny lęk dla psychoz

- nagłe napady lęku

- stan podwyższonego napięcia

- objawy konwersyjne

- objawy dysocjacyjne

- zaburzenia psychosomatyczne

- labilność emocjonalna - wesołość/smutek.

Obraz kliniczny leku

Charakteryzuje go triada objawów:

1. Objawy psychiczne - dotyczące serety przeżywania i sfery poznawczej (niepokój, stan paniki, zaburzenia koncentracji uwagi, sprawności, pamięci, myślenia.)

2. Objawy wegetatywne, somatyczne i metaboliczne (zblednięcia, rozszerzenie źrenic, zmiany akcji serca, koszmary senne, biegunka, drżenie ciała itp.. ) = fizjologia lęku

3. Objawy behawioralne - ucieczka, podniecenie ruchowe (agitacja), gestykulacja, zahamowanie ruchowe (łącznie z osłupieniem) itp.

Komponent biologiczny leku

lek jest przeżyciem , które z punku widzenia teorii stresu stanowi bodziec stresowy czyli stresorów. Zatem uruchamia fizjologiczna reakcja na stres. Z punkt widzenia neurofizjologicznego jest następstwem obecności szczególnego stanu pobudzenia struktur wchodzących w skład tzw. Mózgu emocjonalnego.

Lęk uświadomiony i nieuświadomiony

Przykładem leku uświadamiane są stany lękowe: ataki paniki, fobie, niepokój itp.

W związku z obecności mechanizmów obronnych człowiek może swój lek może zostać przetworzony w takie objawy jak: zaburzenia somatyczne, konwersje, zaburzenia dysocjacyjne, natręctwa. Możemy się nie połapać w tym, że przeżywamy przeżycie lękowe. (popraw)

Inne klasyfikacje leku

Kryterium podziału może być no. Źródło zagrożenia

Używane przez praktyko przy takim kryterium nazywamy to np..:

Lek społeczny

Lek przed niepowodzeniem

(Książka pt; Lęk, A. Kępiński)

Wybrane teorie wyjaśniające źródła lęku

1. W ujęciu psychoanalitycznym - lek wywodzi się z 2 głównych przyczyn:

-stanowi wynik represji dążeń seksualnych (libidalnych)

- zagrożenie ego - sytuacje zagrażające poczucie własnej wartości, tożsamości

- Poskramianie swojej psychiki - obawa przed przedostaniem się do świadomości nieświadomych treści.

2. Lek - następstwo wytworzenia świadomości nieprawdziwego obrazu samego siebie- c. Rogers (1951)

3. Lek to wyuczona reakcja na powtarzającą się sytuację zagrożenia i bólu - D. Miller (1951), O.Mowrer (1948).

4. Lęk - reakcja katastroficzna na przejaw dezintegracji osobowości - A. Kępiński (lata 60 - te). Podstawą - obserwacje chorych na schizofrenię przezywających lęk dezintegracyjnych.

5. Lęk - następstwo wadliwego przetwarzania percepcji bodźców zewnętrznych - teoria wyuczonej bezradności M.E.P Seligmann (lata 670 - te)

(Książka: Kępiński - Schizofrenia; Worton - „spóźnieni kochankowie”)

Inne objawy osiowe nerwicy oprócz lęku

Zaburzenia wegetatywne - dolegliwości bólowe, zaburzenia sni, zaburzenia łaknienia, zaburzenia seksualne.

Egocentryzm - nadmierna koncentracja na sobie i wyolbrzymienie własnych dolegliwości psychofizycznych; nieuzasadnione oczekiwania wobec otoczenia, poczucie skrzywdzenia, poczucie wyjątkowej własnej sytuacji.

Objaw błędnego koła - polega na dodatnim sprzężeniu zwrotnym pomiędzy objawami, np.. lęk przed zaczerwienieniem się wzmacnia objawy wegetatywne, które z kolei nasilają lęk, który dodatkowo wzmaga objawy wegetatywne.

Objawy somatyczne towarzyszące nerwicy:

- porażenie narządów ruchu lub pewnych ich części,

-brak uczucia(atestacja, analgezja) pewnych obszarów skory, zaburzenie wzroku, słuchu lub nadmierna wrażliwość na bodźce

- napięciowe bóle Glowy , bóle żołądka, kręgosłupa, zawroty Glowy, drżenie kończyn, kołatanie serca,

- zespoły objawów charakterystyczne dla niektórych chorób czy stanów fizjologicznych (np. urojona ciąża, zaburzenia równowagi, napady drgawkowe, przypominające padaczkę itp..)

- zaburzenia funkcjonowania organów wewnętrznych

- zaburzenia seksualne (zaburzenia erekcji, anorgazmia- brak możliwości przyjemność sex, wytrysk przedwczesny).

Objawy psychiczne towarzyszące nerwicą:

0. natrętne myśli

1. Trudności w koncentracji uwagi

2. Nagłe demonstracyjne zmiany osobowości (dysocjacja, fugi dysocjacyjne, depersonalizacja)

3. Subiektywne odczuwanie zmiany w percepcji rzeczywistości

4. Stany smutku, przygnębienia, apatii

Konflikty wewnętrzne

Głównym źródłem są nierozwiązane, neiuświadomione lub nie w pełni uświadomione np.

1. Konflikt pomiędzy dążeniem jednostki a jej możliwościami (konflikt neurotyczny), co generuje poczucie winy, obniżenie poczucia własnej wartości i inne.

2. Konflikt miedzy spontanicznymi uczuciami i pragnieniami a obowiązkami i akceptowanymi normami społecznymi co skutkuje utrwaleniem się postaw rygoryzmu, perfekcjonizmu, podejmowaniem decyzji sprzecznych z własnymi potrzebami.

3. Konflikty między wymaganiami stawianymi sobie, a wymaganiami wobec innych. Charakteryzuje so obu z dominacja sfery popędowej (silne ”chcenie”) nad strukturą „ja”, niedojrzałością struktur poznawczych, a zwłaszcza ze słabym krytycyzmem.

4. Źródłem nerwicy może być poczucie mniejszej wartości wynikającej z dysfunkcji psychicznych, defektów somatycznych lub odrzucenia społecznego (kompleks rżnący, poczucie inności).

5, przyczyną nerwic może być także deficyt opieki rodzicielskiej (doświadczenie traumy relacyjnej) w dzieciństwie lub nieodreagowany uraz psychiczny.

SYTUACJA ZEWNĘTRZNA STAJE SIĘ CZYNNIKIEM SPUUSTOWYM

Objawy nerwicowe pojawiają się lub nasilają wtedy, kiry wrażliwa i nieodporna na stresy osobowość oddawana jest presji sytuacji aktywizującej konflikt np. konieczność podjęcia rywalizacji, zerwanie związku przejęcie odpowiedzialności w jakiejś dziedzinie.

Inne przyczyny nerwic działające „tu i teraz”

0. Sytuacje traumatyczne - czynnik etiologiczny PTSD

Przeciążenie zadaniami trudnymi, wyczerpanie fizyczne i psychiczne, długotrwałe deficyty snu i odpoczynku, przeciążenie bodźcami stresowymi (konflikty interpersonalne w środowisku pracy i w rodzinie, stłoczeni, braki finansowe, hałas, życie pod presja czasu, itp.).

Te przyczyny są zazwyczaj uświadomione. Objawy, które wywołują opisywane są jako zaburzenia adaptacyjne, które też włączone są do zaburzeń nerwicowych.

Zaburzenia adaptacyjne

Przykladem zespołu objawow powstałych w wyniku długotrwałego stesru jako zespół wypalenia sił (burnonit syndrome) lub zespól wypalenia zawodowego.

Zespół wypalenia zawodowego

Wyczerpanie dizucznei i psychiczne (drażliwość,, zniecz……..

Konflikt wczesnodziecięcy

Yaywzcyaj jest „uśpiony”. jego patogenne zalanie zostaje wygenerowane aktualna sytuacja konfliktotwórczą.

Aktyualnie bardzo mocno eksponuje się patogenne znaczenie wykorzystania seksualnego dziecka. Doświadcznie wykorzystanie seksualneho stanowi specyficzną traumę, która będzieiamwiana odzienie. Najczęstszym rodzajem konfliktu wczesnodziecięcego jest zaburzeni relacj przywiązania,

Destrukcyjna rolę konfliktu w zakresie traumy wyjaśniają obserwacje k. hornehy, j. bowlby, m. ainsworth:

K. Horney - koncepcja leku podstawowego

Psychiatra i psychoanalityk krytykowała Freuda. Neurotyczna osobowość jest wynikiem deformacji spowodowanej lękiem podstawowym. Lęk podstawowy to skutek „rzucenia” dziecka do nieprzyjaznego, wrogiego świata ludzi (może ale nie musi!). Naturalna reakcją dziecka na okazywana mu wrogość jest protest. Ale reakcja protestu pogłębia wrogość otocznia współczesnego wobec dziecka, pogarszając jego sytuację. Dlatego dziecko represjonuje swoją złość (wrogość) i zablokowanie ekspresji emocjonalnej stanów ujemnych stanowi źródło lęku podstawowego, a w konsekwencji zaburzonego rozwoju osobowości w aspekcie relacji społecznych.

Trauma relacyjna

John Bowlby (1950) wskazał na najwcześniejsze źródła krzywdy dziecka i z perspektywy lekarza - psychiatry opisywał patogenne skutki tej krzywdy, czyli następstwa oddzielenia dziecka od osób z którymi nawiązało wieź. Wykazał, że nawet krótki okres deprywacji powoduje długotrwały efekt w postaci objawów emocjonalnych i wegetatywnych. Więź to kontakt fizyczny, przytulenie dziecka.

Eksperyment M. Ainsworth (1978) tzw. „obcej sytuacji” jako podstawa obserwacji relacji dziecko - matka. Wskaźniki relacji

U dziecka: zachowania eksploracyjne w otoczeniu, próby podtrzymania kontaktu, zachowania buntownicze

U matki: macierzyńska dostępność do interakcji z dzieckiem

Macierzyńska wrażliwość na sygnały i zachowania dziecka (zdolność do dekodowania sygnałów, które nadają dziecko i reagowania na te sygnały).

Istota przywiązania bezpiecznego

Przywiązanie bezpieczne charakteryzuje matki, które są czułe i opiekuńcze wobec swoich dzieci. Są przy dziecku gdy są mu potrzebne, a co szczególnie istotne, rozumieją sygnały nadawane przez dziecko, adekwatnie reagują na sygnalizowanie przez dziecko potrzeby, stanowiące dla dziecka „bezpieczna przystań”

Typ unikający przywiązania pozabezpieczanego

W tym wzorcu opieki macierzyńskiej matka spędza mniej czasu z dzieckiem, zachowuje się powściągliwie wobec niego, okazuje mu zbyt mało czułości i zainteresowania, jest Malo wrażliwa na potrzeby dziecka, ma tendencje do wycofania się z kontaktu, gdy domaga się ono troski. Jeśli opisana postawa matki jest stabilna przez kolejne miesiące i lata życia dziecka, a przy tym nie jest korygowana przez inne osoby znaczące, to dziecko może być zadbane fizycznie, mieć ładne zabawki, żyć w dobrobycie materialnym doznaje krzywdy uderzającej w sam rdzeń rozwoju emocjonalnego. W różnych sytuacjach trudnych zdanej jest na siebie, nie ma bezpiecznej bazy, do której mogłoby się schronić, osoby, z którą mogłoby dzielić radość i smutki. Zachowania te dziecko przenosi na swoje późniejsze życie i relacje z innymi.

Konfliktowe przeżycia dziecka

Ponieważ dziecko swoje potrzeby pragnienia i odczucia doświadcza jako coś nieważnego, w strukturze ego kształtuje się skrypt deprecjacji samego siebie, nieważności własnych potrzeb i odczuć a tym samym tworzy się predyspozycja do braku naturalnej reakcji sprzeciwu na zły dotyk, przemoc fizyczną i psychiczną.

Skutki - typ unikający

Opisany wzorzec opieki macierzyńskiej sprzyja rozwojowi sylwetki psychicznej introwertyka, samotnie borykającego się z sytuacjami trudnymi, ukrywającego przed opiekunem swoje niepokoje i kłopoty, Czy przez to dziecko staje się łatwiejszym celem dla pedofila i gwałciciela?

Typ lękowo - ambiwalentnym przywiązania pozabezpieczanego

Charakteryzuje matki, których zachowanie wobec dziecka jest warunkowane aktualnie odczuwanym nastrojem, a nie potrzebami dziecka. Matka może być chwilami czuła a nawet intruzywna, a za chwilę niedostępna odrzucająca dziecko. Dziecko nie ma pewności, że matka będzie przy nim gdy będzie jej potrzebowało. Niestabilne, niepodporządkowane własnym potrzebom zachowania matki generuje u dziecka konflikt miedzy pragnieniem bliskości a oporem - chęć odepchnięcia matki.

Zdezorganizowany typ przywiązania

Odnosi się on do chaotycznych, nie dających się zaklasyfikować do typów podawanych wyżej zachowań matek. Zauważa się go u kobiet doświadczonych przeżyciami traumatycznymi z wyraźnie nasilonymi zaburzeniami emocjonalnymi….

Następstwa zdezorganizowanego typu przywiązania:

Bardzo silny lęk u dziecka, taki model opieka zaburza w wielu obszarach rozwój osobowości dziecka, upośledza proces tworzenia się więzi. Stosunkowo często można spotkać u osób, które stały się ofiarami przemocy.

Wyniki badań longitudinalunych

Rezultaty badań longitudinalnych przeprowadzonych przez M. Troy i L.A. Sroufe na grupie dzieci i młodzieży badanej czterokrotnie w przeciągu kilkunastu lat w środowisku …………………….

Najwięcej zachowań zaczepno agresywnych wykazywały dzieci wychowywane w stylu unikania,

………

Typ przywiązania a nerwice

W znacznej mierze typ przywiązania odzwierciedla to jak człowiek będzie sobie radził w sytuacjach trudnych. Można go uznać za ważny prognostyk czynników ryzyka w zaburzeniach nerwicowych.

Mechanizmy obronne:

Termin wprowadzony przez A. Freud 1936 r, na miejsce określenia „obrona ego”

Definicja: są to nieuświadomione lub nie w pełni uświadomione procesy i zachowania, które redukują lęk i ułatwiają utrzymanie poczucia własnej wartości.

Świadomie podejmowane w sytuacji trudnej strategie radzenia sobie a również świadomie wykorzystywane mechanizmy autowaloryzacji nie są mechanizmami obronnymi w ścisłym tego słowa znaczeniu.

Wszystkie mechanizmy obronne w mniejszym lub większym stopniu zniekształcają obraz własnej osoby i obraz rzeczywistości zewnętrznej, tym samym stanowią przeszkodę w adekwatnej percepcji zdarzeń zewnętrznych i własnego w nich sprstwa,

Mechanizmy obronne nie powodują rozwiązania sytuacji konfliktowej, a jedynie „tu i teraz” poprawiają samopoczucie człowieka, obniżają poziom jego lęku.

Mechanizmy obronne funkcjonują słabiej struktury ego:

Dominacja mechanizmów obronnych jest przejawem słabości struktury ego, niedojrzałej osobowości, niskiej tolerancji na frustrację, „pogotowia’ do reakcji nerwicowych a nawet psychotycznych (dekompensacja psychotyczna).

W pewnych szczególnych warunkach np.. w sytuacji ekstremalnego stresu mechanizmy obronne mogą spełniać pozytywną rolę integrować życie psychiczne człowieka, zabezpieczyć go przed rozpaczą.

Mechanizmy obronne funkcją słabej struktury ego s. 43