Odwołując się do konkretnych utworów , scharakteryzuj problematykę nowelistyki pozytywistycznej

Pozytywiści w swoich nowelach poruszali szereg tematów nurtujących czesne społeczeństwo. Najczęstszym tematem były problemy pouwłaszczeniowej wsi, katastrofalne warunki życia dzieci zarówno w mieście, jak i Wsi oraz sprawy narodowe. Poza tym pojawiała się kwestia emancypacji kobiet i asymilacji Żydów. Pisarze wprowadzając bohatera dziecięcego c zasygnalizować, że dziecko to też człowiek, którym należy się zająć interesować. Dzieci te najczęściej są przedstawicielami grup chłopskich C,Antek Janko Muzykant”) oraz zubożałej szlachty (“Anielka “ dziewczynka w,, rynce”). Dzieci ze wsi nie mają szans na rozwój swoich zdolności i zainteresowań — Antek chciałby się uczyć, aby w przyszłości budować, ale nie na to środków, natomiast Janko Muzykant, mając zdolności muzyczne, mógł kształcić się w tym kierunku i doskonalić swych umiejętności, g stać go było nawet na instrument. Zwrócona jest tu uwaga na oboje bogatych ludzi i na to, że nikt nie potrafił zainteresować się dziećmi, należeli do nich także najbliżsi, którzy odsunęli się od Janka. Natomiast w “Katarynce” B. Prusa sytuacja przedstawia się inaczej. Nowela jest wyjątkowo optymistyczna w swojej wymowie, ma budzić to sytuacja ulegnie zmianie na lepsze. W innych nowelach zakończenie jest z reguły tragiczne dla głównych bohaterów, po to, aby czytelnik zastanowił się i przeanalizował sytuację. Przedstawione są przyczyny w jakiej znalazły się dzieci, spowodowane to zostało przez czynniki gospodarcze i polityczne. Innym problemem był obraz wsi pouwłaszczeniowej, szczególnie uwidoczniony w “Szkicach węglem” Sienkiewicza. on zacofanie wsi i ciemnotę chłopów. Chłopi, tęsknią za dawnymi czasami, kiedy to mogli zwrócić się o pomoc. W sądach panuje korupcja (wszechwładza Zołzikiewicza). Ludzie stawieni wykorzystują swoją pozycję (Zołzikiewicz, wójt, ławnicy). Hasła pracy u podstaw nie mają sensu przy takiej sytuacji polskiej wsi, chłop jest pozosta­wiony właściwie sam sobie, nikt się o niego nie troszczy. Dwór już nie wstawia się za nim, bo nie przynosi mu to żadnych korzyści. Natomiast przedstawi­ciele inteligencji wyznają zasadę nieingerencji, chyba że liczą na osobiste korzyści. Chłopi najczęściej zwracają się we wszystkich sprawach do księ­dza, który jest dla nich autorytetem — Kościół jednak liczy się też z polityką caratu. W pewnym sensie służy jej, gdyż nigdy przeciwko niej nie występu­je, nawet kiedy trzeba. Koniec noweli jest pesymistyczny i tragiczny, nie po­zostawia żadnej nadziei na poprawę doli chłopa. Oprócz społeczności wiej­skiej w nowelach występowali także mieszkańcy miasta. Ukazani są oni w sposób przekrojowy, przedstawione są wszystkie grupy społeczne, choć naj­większym zainteresowaniem obdarzane są te najbiedniejsze. Autorzy zwra­cają uwagę na krzywdę, biedę oraz bezbronność wobec wyzysku. Jednak mimo niedostatku potrafią żyć w miłości (starsze małżeństwo z ~“Kamize!­ki” B. Prusa). W “Miłosierdziu gminy” Konopnickiej zaakcentowany jest pro­blem ludzi starych, którymi nie chcą się opiekować ich rodziny, natomiast obcy ludzie pod pozorem miłosierdzia chcą ich wykorzystać. Ideały pozyty­wistyczne doprowadzone zostały tu do absurdu. Silną grupą w społeczeń­stwie polskim byli Żydzi. Pozytywiści opowiadali się za ich asymilacją. Pro­blem ten ukazuje Konopnicka w “Mendlu Gdańskim”. Bohaterem tej nowe­li jest stary Żyd mający własną pracownię introligatorską. Nie rozumie on dlaczego ludzie chcieli go pobić, jeżeli uczciwie zarabia na swój chleb, pracuje dla Polaków i mieszka w Gdańsku od dawna. Mendel czuje się bardzo związany z Polską, czuje się Polakiem, ale nie wypiera się swojego pocho­dzenia i religii. Jest dumny z tego, że pochodzi z rodziny żydowskiej. W wielu nowelach poruszana jest tematyka narodowowyzwoleńcza. Początkowo utwory pozytywistyczne o tej tematyce były pisane tendencyjnie — nie negowano cał­kowicie walki zbrojnej, ale uważano, że najpierw należy pomyśleć o odbu­dowie kraju i o oświeceniu warstw najbiedniejszych. Na to właśnie wska­zuje nowela Orzeszkowej - “A...B...C... ". Nie ma w niej mowy o wybuchu powstania, o akcie zbrojnym i pozornie nie ma nic wspólnego z tą tematy­ką. Jednak Joasia ucząc języka polskiego, budzi poczucie odrębności naro­dowej. Wypełnia postulaty pozytywistów pracy u podstaw, ale nie jest świa­doma powodu, dla którego stanęła przed sądem. Dopiero w trakcie proces­u zdaje sobie sprawę z tego, jak ważną pracę prowadziła. Pod koniec okresu pozytywizmu poglądy na walkę o wolność zrewidowano, zaczęto mówić możliwości zainicjowania powstania bez względu na jego wynik. W “ Gb­~a Viclis” Orzeszkowej powstanie jest gloryfikowane, występuje heroizacja ohaterów. Na tle oddziału, który ponosi klęskę, pokazane są losy trójki mło­ych ludzi. Orzeszkowa wskazuje na to, że bezsensowne jest czekanie na oprawę sytuacji całego społeczeństwa, co może nigdy nie nastąpić. Mówi, e należy walczyć, bo nawet klęska może przynieść jakiś zysk. W nowe­lach przedstawione jest społeczeństwo polskie pełne problemów, kontra­stów i konfliktów. Ukazane są wszystkie problemy je nurtujące. Dlatego nowele są ważną pozycją w literaturze doby pozytywizmu.