Podział na formacje roślinne świata

TAJGA

Znajduje się ona na sześćdziesiątym stopniu szerokości geograficznej. Przeważają tutaj borealne lasy szpilkowe rozciągające się od Kanady poprzez północne rejony Europę (Norwegie, Finlandie, Szwecje) do Azji w obrębie klimatu umiarkowanego. Tajgę w większości porastają lasy szpilkowe, rzadziej liściaste. Od północnej strony łącza się z tzw. lasotundra bądź tundrą. Od południa z lasami liściastymi albo z ze strefą stepową

W większej części strefy lasów iglastych występuje wieczna zmarzlina. Gleba jest tam głęboko zamarznięta i tylko na okres lata rozmraża się do jednego metra pod ziemią. Klimat tajgi cechuje krótkie, ciepłe i suche lato i bardzo długa, mroźna zima. Lato przychodzi na 4 miesiące w roku, wtedy temperatura przekracza w tajdze +10 C. Łączna suma opadów nie jest wysoka, zwykle od 400 do 600 mm W tych warunkach wegetacja zachodzi bardzo wolno. Lasy tajgi to głównie drzewa iglaste, rosnące wolno, lecz smukłe i niesamowicie wysokie. Są to: świerki, jodły, sosny modrzewie, i limby oraz drzewa liściaste - topole, osiki, brzozy, olszyny i wierzby. Budowa korony drzew jest tak zwięzła, że uniemożliwia innym niższym gatunkom krzewów wzrost i rozwój. Runo leśne stanowi gruba warstwa opadającego igliwia i liści a także mchy i porosty. Wieczna zmarzlina uniemożliwia odpływanie wód opadowych, co sprzyja tworzeniu się rozległych obszarów bagiennych. Występują tutaj liczne jeziora polodowcowe. Latem nad nimi pojawiają się liczne chmary komarów. Atakując zwierzęta a także ludzi tam zamieszkujących.

Roślinność tajgi jest bardzo jednorodna są ta gatunki należące do runa leśnego takie jak: borówki, grzyby, mchy których przedstawicielem jest mech torfowiec zajmujący około 1/5 powierzchni runa leśnego.

Tajga jest doskonałą kryjówką dla wielu gatunków zwierząt. Zwłaszcza dotyczy to okresu lata gdzie obfitość pokarmu i spójność lasu stanowi kryjówkę dla wielu zwierząt,. Wykorzystywana jest również jako miejsce do rozmnażania się wielu gatunków zwierząt. zwierzęta jako miejsca lęgowe często wybierają ściółkę leśna, butwiejące gałęzie, czy też spróchniale konary drzew.

Dodatkową ochronę przed obfitymi opadami czy wiatrem stanowią spójne korony drzew. Występują tutaj liczne gryzonie takie jak: łasice, gronostaje, borsuki, rosomaki, które w czasie zimy chowają się pod znaczną powierzchnią śniegu. Inne większe gatunki takie jak: niedźwiedź, zapadają w sen zimowy trwający nawet 8 miesięcy. W zimie zwierzęta roślinożerne jelenie, łosie, zające korzystają z igliwia i kory jako pokarmu. Liczne z nich takie jak wiewiórki w zimie wykorzystują zapasy pokarmu zebrane latem.. Zwierzęta zamieszkujące tajgę maja w lecie pokarmu pod dostatkiem, podczas gdy zima są one w trudnych warunkach. Tajga jest terenem bardzo słabo zaludnionym, z powodu trudnych warunków, jakie tam panują. Rolnictwo jest bardzo słabo rozwinięte jedynym przemysłem obecnym na tych terenach jest przemyśl papierniczy, dzięki dużej ilości drewna rosnącego w tajdze. Jest to również obszar bardzo wrażliwy na zanieczyszczenie, dlatego człowiek ingerując w jego strukturę musi być świadomy zmian, jakie to za sobą niesie.

.

TUNDRA

Strefa roślinności znajdująca się między 70 szerokości geograficznej a strefą wiecznego lodu. Jest to obszar, w którym brak jest lasów. Występuje tam bardzo zimny klimat subpolarny, o długiej, mroźnej zimie i krótkim, chłodnym lecie. Większość ziemi stanowią mało żyzne gleby tundrowe. Średnia wartość temperatur w zimie w tundrze euroazjatyckiej to -20 C, zaś w lipcu dochodzą nawet do +15 C. W tych warunkach pokrywa śnieżna utrzymuje się nawet do 9 miesięcy. Uniemożliwia to wzrost jakichkolwiek drzew czy krzewów. Jedynym przedstawicielem jest roślinność runa: mchy, porosty, trawy.

Większość zwierząt zamieszkujących tundrę to roślinożercy: lemingi, renifery, zające bielaki. Występują tutaj ptaki drapieżne: sowa śnieżna, myszołów, sokół.

Uboga biocenoza tundry znacznie ogranicza ilość ogniw, stanowi to zagrożenie dla całej populacji. Naruszenie struktury jakiegokolwiek ogniwa może spowodować wyginięcie biocenozy. Zaobserwowano też liczne fluktuacje kilku gatunków (lemingów).

Z uwagi na duże różnice dotyczące występowania gatunków i wynikające z różnic klimatyczno- krajobrazowych, możemy wyróżnić tundrę: arktyczną, krzewinkową, lasotundrę, i mszysto-porostową.

Tundra jest terenem, który dotychczas nie podlegał ingerencji ze strony człowieka. Dlatego tez warunki życia tamtejszych organizmów nie zostały przez niego zniszczone. Lecz mimo to rosnąca w ostatnim czasie eksploatacja złóż ropy naftowej, stanowi zagrożenie dla tamtejszego środowiska i może spowodować poważne zaburzenia w ekosystemie biomu.

SAWANNA

Obejmuje strefę podzwrotnikową oraz międzyzwrotnikową obydwóch półkul, a dokładniej

Obszary równin i okolic zwrotnikowych, porośniętych licznymi trawami ( o liściach ostrych i twardych), nielicznie występującymi drzewami lub kępami drzew albo krzewów. Nierównomierne rozmieszczenie drzew i krzewów wynika z dużej konkurencji o wodę, która występuje na tych obszarach okresowo i w niewielkich ilościach. Znamienne dla tego obszaru są tylko dwie pory roku: krótka deszczowa ( dżdżysta) oraz długa sucha trwająca około 9 miesięcy. Podczas pory suchej czynnikiem regulującym formowanie się biomu są pożary. Roczna ilość opadów waha się od 100 - 300 mm. Temperatury wahają się od 0°C w nocy do 50°C podczas dnia charakteryzują się znacznymi amplitudami.

Największy biom tego typu znajduje się w Afryce, a także w Ameryce Południowej i w Australii.

Roślinność Afrykańska nie jest różnorodna, dominują kępki traw takich jak trawa słoniowa dochodząca do 5 metrów wysokości. Gdzieniegdzie występują też drzewa baobab, akacja czy palmy, które zrzucają liście w porze suchej. Większe skupiska roślinności znajdują się nad ciekami wodnymi, tworząc tak zwane lasy galeriowe. Większe liczba roślin występuje w oazach.

Obecność wielkich kopytnych roślinożerców związana jest z duża produkcja masy na sawannie. Faunie zwierząt kopytnych sawanny afrykańskiej nie dorównuje jakakolwiek inna na świecie zarówno, jeśli chodzi o liczebność, jak i różnorodność. Występują tu również liczne drapieżniki (gepardy, lamparty, lwy), lamparty). Ptaki sawanny to przede wszystkim: sępy, strusie, marabuty, sekretarze. Do najliczniejszych owadów należą: mrówki i termity.

STEP

Traworośla, strefy umiarkowanej pozbawione drzew i krzewów, występują na średnich szerokościach geograficznych. Są to bardzo żyzne gleby-czarnoziemy eksploatowane przez człowieka. Charakteryzują się niedoborem wody, który wynika z małych ilości opadów w ciągu roku (250-450 mm). Klimat ·kontynentalny cechuje gorące lato i mroźna i śnieżna zima. Dobowe zmiany temperatury powietrza i ziemi są duże. Step cechuje się brakiem drzew, a podstawowym reprezentantem flory jest roślinność trawiasta. Dominują tu ostnice, kostrzewy, wiechliny oraz rośliny cebulowe. Tworząc zbiorowiska trwa niskich średnich i wysokich. Pomimo iż step dostarcza zwierzętom dużo pokarmu, to nie zapewnia im

możliwości ukrycia się. dlatego też większość zwierząt potrafi szybko biegać i osiąga nieznaczne rozmiary. Występują tam: ssaki owadożerne, świstaki, chomiki, myszy, susły a także liczne kopytne.

Nory gryzoni stanowią schronienie dla węży, jaszczurek czy ptaków. Występują tutaj wilki, rysie, kojoty nie ma natomiast dużych drapieżnych z uwagi na małą liczbę dużych kopytnych.

PUSZCZA TROPIKALNA

Tropikalne lasy deszczowe stanowią jedno z najstarszych i najbogatszych w gatunki środowisk naturalnych naszej planety. Las deszczowy występuje w trzech głównych obszarach: w dorzeczach Amazonki i Orinoko w Ameryce Południowej (największy obszar zwartego występowania) a także w Afryce w dorzeczach Kongo, Nigru i Zambezi w regionie Indii, Indochin (Indochiński Półwysep), Półwyspu Malajskiego, Wysp Sundajskich (Sundajski Archipelag) i Nowej Gwinei. Ich powierzchnia zajmuje 6 procent powierzchni Ziemi. Tworzą środowiska życia dla ponad polowy gatunków roślin i zwierząt. Podstawowym komponentem są głownie szerokolistne, wiecznie zielone drzewa rosnące cały rok. Dzieje się tak dzięki klimatowi, który jest niezwykle przychylny. Charakteryzuje się on wysoka temperatura przekraczającą 25°C i opadami deszczu wynoszącymi 2000 mm. Poza bogatym drzewostanem występują tutaj niezliczone gatunki roślin. Lasy tropikalne mają zaznaczoną warstwowość. Dotyczy ona wysokości drzew. Pierwsze najwyższe piętro stanowią drzewa wysokie, kolejno drzewa tworzące dach lasu czyli sięgające 24-30 m i warstwa drzew niskich pojawia się tam gdzie są prześwity słońca.

Czynnikiem selekcyjnym jest tutaj konkurencja o światło. Niższe piętro stanowią byliny takie jak bambusy czy palmy i rośliny runa, które nie wymagają dużych ilości światła takie jak paprotniki czy mchy. Fauna zwierząt jest licznie reprezentowana przez ssaki nadrzewne na przykład leniwce, małpiatki, wiewiórki czy nietoperze. Pospolicie występują tu też płazy (rzekotki, ropuchy), gady(legwan zielony) czy ptaki (tukan).

PUSTYNIA

Obszary występowania pustyń są specyficznie wyznaczane przez klimat, suchy zwrotnikowy, podzwrotnikowy czy też umiarkowany. Pustynie są suchymi obszarami, gdzie roczne sumy opadów są mniejsze niż 200 mm. Pustynie tworzą się tam, gdzie dochodzi gorące, tropikalne powietrze pochodzące z obszarów równikowych (zwrotnik Raka i Koziorożca). Pustynia charakteryzuje się dużą amplitudą temperatury powietrza w ciągu doby, wynoszącą nawet 50·C. Rośliny i zwierzęta pustynne są odpowiednio dostosowane do szybko zmieniających się warunków. Przystosowały się one poprzez wykształcenie struktur i zachowań, które łagodzą takie drastyczne zmiany warunków klimatycznych.

Pustynie leżące na płaskowyżach cechuje regularne występowanie nocnych przymrozków.

Wyróżnia się dwa rodzaje pustyń - gorące i zimne. Pustynie chłodne maja wysokie temperatury w ciągu dnia a niskie w nocy, natomiast pustynie gorące maja wysokie temperatury powietrza w ciągu dnia i nocy.

Największe przestrzenie pustyń występują w Afryce i Azji. Flora i fauna na pustyni jest uboga. Występują tam trzy specyficzne grupy roślin:

Efemeroidy - rozpowszechnione głównie w strefach suchych pustyń, byliny tracące w niekorzystnych warunkach (np. suszy) części naziemne, przeżywające w postaci podziemnych organów przetrwalnikowych (kłączy bulw czy cebul), z których w chwili poprawy warunków (np. po deszczach) w b. krótkim czasie wyrastają części naziemne.

Sklerofity, rośliny o silnie rozwiniętych systemach korzeniowych dzięki którym mogą w warunkach bez deszczu przeżyć parę miesięcy. Ich małe i grube liście są wykorzystywane do parowania natomiast nie magazynują wody.

Sukulenty -rośliny gruboszowate odznaczają się mocno rozwiniętą tkanką magazynującą wodę w śluzowatym soku komórkowym, redukcją liści, małą transpiracją, ciśnieniem osmotycznym (2-3 atmosfer) oraz wolną produkcją materii organicznej. Przystosowane są do bezpośredniego pobierania wody deszczowej.

Wyróżnia się pustynie: piaszczyste, kamieniste, gliniaste, solniskowe.

Fauna pustyni również jest bardzo uboga i przede wszystkim reprezentowana przez bezkręgowce i gryzonie, które w dzień śpią w swoich norkach a w nocy wychodzą na polowania. Do bezkręgowców zaliczamy; szarańczaki, chrząszcze, pajęczaki. Występują także jaszczurki, węże, ptaki.

Pustynie występują w strefie zwrotnikowej; w Afryce północnej, południowej na bliskim wschodzie Australii, Azji. Wyróżnia się także pustynie lodowe w strefie polarnej: Grenlandia, Arktyka.

W środowisku lądowo-powietrznym Josef Schmithüsen wyróżnił następujące klasy formacji roślinnych:

* lasy,

* formacje krzewiaste,

* sawanny i stepy,

* łąki i zarośla,

* formacje krzewinek i półkrzewów,

* formacje terofitów,

* pustynie