PSYCHOLOGIA INDYWIDUALNA ALFREDA ADLERA

(1870 - 1937)

• Popęd agresji.

• Męski protest.

• Dążenie do przezwyciężenia.

ODEJŚCIE OD KLASYCZNEJ PSYCHOANALIZY

• Najważniejsza jest świadomość.

• Autonomiczne, suwerenne Ego.

• Człowiek to niepodzielna całość, wtopiona w rzeczywistość, której jest częścią.

• Człowiek sam w sobie odnajduje moc.

• Człowiek jest niepowtarzalny, wyjątkowy.

• Poznać człowieka można tylko wtedy, gdy się go zrozumie.

• Możliwość poznania jest ograniczona. Można jedynie „odgadywać”.

Najważniejsze założenia koncepcji Adlera

• Dziecko przychodzi na świat jako istota słaba, bezradna, całkowicie zależna.

• Na tym tle u każdego dziecka powstaje poczucie niepełnowartościowości.

• Reakcją na to jest dążenie do zwiększenia własnej mocy, do kompensacji.

• Dążenie do kompensacji to dążenie czynne, tzn. takie, w którym człowiek chce świat i siebie samego stale przemieniać, ulepszać.

Cel życia. Dokąd ? Po co?

To pytania o kierunek przezwyciężenia, cel poszukiwanej doskonałości.

Cele mogą wypływać:

• z „poczucia wspólnoty” - kompensacja na drodze współdziałania z innymi;

• z „ prywatnej inteligencji”- kompensacja na drodze zdobywania osobistej przewagi nad innymi.

Dążenie do kompensacji może przybrać postać:

• Gromadzenia sił – dążenia do samodzielności, do uznania;

• Wykorzystania słabości – dążenia do tego, by słabością zmusić otoczenie do uległości.

Są 3 drogi:

• Droga rozwijania własnych zalet i przezwyciężania braków;

• Droga poniżania innych;

• Droga mechanizmów obronnych, np. fantazjowania, racjonalizacji itp.

Do wyboru celu życia dochodzi ostatecznie około 5 roku życia. Cel przesądza o stylu życia

STYL ŻYCIA

To plan, według którego przebiega linia ludzkiego życia, to spójna i zwarta organizacja całości życia.

POZYCJA WŚRÓD RODZEŃSTWA

/w oparciu: Richardson, Richardson „Najstarsze, średnie, najmłodsze. Gdańsk: GWP/

NAJSTARSZE

• Niczym niezmącona rodzicielska miłość i uwaga.

• Wielki eksperyment wychowawczy.

• Detronizacja

• Poczucie opuszczenia i zazdrość.

• Przezwyciężanie: regresja lub dążenie do doskonałości.

JAKO DOROŚLI SĄ:

• ODPOWIEDZIALNI, PERFEKCYJNI. Chcą być pierwsi.

• STRAŻNICY NIEZMIENNOŚCI W RODZINIE

• WYSOKI WSPÓŁCZYNNIK SUKCESU.

• AMBITNI, NIEODPORNI NA PORAŻKI, KRYTYKĘ, LEKCEWAŻENIE.

• ZAZDROŚNI, DESPOTYCZNI.

• PRACOHOLICY.

• PRZYWÓDCY.

• DOBRZE SOBIE RADZĄ W ZWIĄZKACH Z MŁODSZYMI I ŚREDNIMI. Dobrzy rodzice

JEDYNAK

Ma jednocześnie najlepszą i najgorszą sytuację: jest najstarszym i najmłodszym.

Bywa rozpieszczany. Jego zdrowie bywa przedmiotem nieuzasadnionych obaw.

Pomaga mu się we wszystkim, wyręcza, zabija samodzielność.

Ma pewną pozycję w rodzinie. Ma lepszą samoocenę niż najstarszy.

Mały dorosły.

Stymulowany intelektualnie.

Strącenie z piedestału w momencie pójścia do szkoły.

JAKO DOROŚLI SĄ:

PEWNI SIEBIE, Z WYSOKĄ SAMOOCENĄ.

SKONCENTROWANI NA SOBIE.

PRZERZUCAJĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA BARKI INNYCH.

SZEROKIE ZAINTERESOWANIA.

MAJĄ TRUDNOŚCI Z ROZSTANIEM SIĘ Z DOMEM RODZINNYM.

W MAŁŻEŃSTWACH TRUDNI PARTNERZY.

LUBIĄ SAMOTNOŚĆ.

NAJMŁODSI

Wzmożona troskliwość rodzeństwa i rodziców.

Pobłażanie.

Bez presji na sukcesy.

Wyręczanie.

Jako dorośli: mniej zdyscyplinowani, manipulacyjni, stroniący od wysiłku.

Uroczy.

ŚREDNIE

• Mają problemy z poczuciem tożsamości.

• Często ogarnia je poczucie, że życie jest niesprawiedliwe.

• Są dobrymi negocjatorami.

• Mniej zdolne do podejmowania inicjatywy i niezależnego myślenia.

• Wybierają takie sytuacje, w których inni także sobie nie radzą.

• Mogą wybrać zachowania destrukcyjne.

• Niezauważane w domu mogą szukać uwagi wśród rówieśników. I tam na zewnątrz radzą sobie bardzo dobrze.

E. Markinówna: Psychologia indywidualna Adlera. Warszawa 1948
Nie mów nigdy:

• Jesteś za mały na swój wiek.

• Jesteś tak nerwowy jak tata.

• Do tego nie masz zdolności.

• Dzieci tego nie rozumieją.

• Bierz przykład ze swojej siostry.

• Musisz słuchać starszego brata.

• To, co mówię jest święte.

• Nic dobrego z ciebie nie wyrośnie.

• W twoim wieku już….

• Jeżeli nie będziesz się uczył to….

• Lepiej wcale nie zaczynaj.

• Rób lepiej swoje lekcje.

• To nie jest takie proste, jak ci się zdaje.

• Takimi głupstwami się zajmujesz?

PSYCHOLOGIA INDYWIDUALNA MÓWI:

• Czułość jest niezbędna.

• Ważna jest współpraca.

• Trzeba usunąć motyw współzawodnictwa.

• Nie stawiać innych dzieci za wzór.

• Zakazy i nakazy trzeba uzasadniać. Naczelne hasło: dodawać odwagi. Szukać dobrych stron i wzmacniać je.

WPŁYW KOLEJNOŚCI NARODZIN:
NIE TUTAJ, NIE TERAZ

• Judith Rich Harris, 1998/ po 1981 r. na 50 prac: 7 wspierających, 6 sprzecznych, 5 mieszanych, 20 neutralnych, 12 niejasnych)