mistyka instant

droga człowieka przebiegłego?

• Istnieje substancja (i wraz z nią cała subkultura), która zogniskowała w sobie, pewien spór, konflikt czy też kontrowersję.

• Na ewolucji podejścia do tej substancji, na różnych rozumieniach tego co ona "powoduje" możemy prześledzić formowanie się pewnego alternatywnego sposobu życia oraz podwalin nowej duchowości.

• Chodzi: o stosunek w naszej kulturze do tego co religijne i duchowe.

• Dwa filary naszej kultury mówią coś wręcz przeciwnego.

• Tak jak kiedyś religia autorytatywnie zawłaszczała przypadki, które dzisiaj nazwalibyśmy psychopatologicznymi…

• …tak później, nauka z taką samą pewnością i gorliwością traktowała przypadki przeżyć religijnych jako pozostające wyłącznie w domenie psychiatrii.

pomiędzy obłąkaniem a ekstazą:
dementia praecox czy unio mystica?

• Mistycy
  i schizofrenicy są zanurzeni w tym samym oceanie,
  z tym, że pierwsi toną a drudzy płyną

Ronald D. Laing

rdzenna psychodelia

• W wielu kulturach prymitywnych używano od wieków, w sposób społecznie kontrolowany i najczęściej w celach religijnych, substancji - o roślinnym zazwyczaj pochodzeniu - które przez tradycyjną psychiatrię określane są jako środki halucynogenne.

• Lophophora, psilocybe, datura, amanita muscaria, sophora secundiphlora, etc.

• Teonanacatl, pipiltzintzintli, peyotl, ayahuasca.

teonanacatl

• Cele religijne: łowy na pejotl u Indian Huichol czy Yaqui.

• Native American Church - nabożeństwa pejotlowe, przeżycie religijne, panaceum o medycznym i mistycznym charakterze.

• Maść czarownic, Hieronymus Bosch; używane sporadycznie w naszej kulturze: Balzac, Baudelaire.

polski trop

• Stanisław Ignacy Witkiewicz:

• Pejotl

• Stefan Szuman (1930):

• Analiza formalna i psychologiczna widzeń meskalinowych.

mistyka instant

• Gurdżijew (1872-1949), tak charakteryzuje egzystencjalną sytuację człowieka:

• Wszyscy rodzimy się jako ludzie śmiertelni, także i w duchowym sensie.

• Żeby uniknąć wyroku przeznaczenia, trzeba natrafić na jakąś drogę wiodącą do nieśmiertelności.

• Istnieją trzy podstawowe drogi prowadzące do tego celu.

• Droga fakira, droga mnicha i droga jogina. Jednak większość ludzi - gdyby istniały tylko te drogi zyskania nieśmiertelności - byłaby stracona na zawsze.

• Drogi te mają bowiem nieprzezwyciężalne wady: „są trudne i tylko dla wybranych”, a w dodatku: zaczynają się od rzeczy najtrudniejszej, od całkowitej zmiany trybu życia, od odrzucenia wszystkich rzeczy doczesnych.

• Człowiek musi porzucić swój dom, rodzinę - jeśli ją ma - musi odrzucić wszystkie przyjemności, przywiązania i życiowe obowiązki, i wyruszyć na pustynię albo do klasztoru, czy też do szkoły jogi.

• W życiu codziennym, nawet w życiu wypełnionym naukowymi, filozoficznymi, religijnymi czy społecznymi zainteresowaniami, nie istnieje nic i nie może istnieć nic, co dawałoby możliwości takie jak te, które zawarte są w drogach. Drogi prowadzą - czy też powinny prowadzić - człowieka do nieśmiertelności. Życie codzienne, nawet w najlepszym wydaniu, prowadzi człowieka do śmierci i do niczego innego prowadzić go nie może.

• Sytuacja byłaby doprawdy beznadziejna, gdyby nie fakt, że istnieje jeszcze możliwość czwartej drogi. Czwarta droga nie wymaga odejścia na pustynię, nie wymaga od człowieka opuszczenia i wyrzeczenia się wszystkiego, dzięki czemu do tej pory żył.

• Czwarta droga nie jest oparta na "wierze" lecz na rozumieniu.

• Wiara sprzeciwia się czwartej drodze.

• Czwartą drogę nazywa się czasem drogą człowieka przebiegłego.

• ‘Przebiegły człowiek’ zna pewną tajemnicę, której ani fakir, ani mnich, ani jogin nie znają.

• W jaki sposób ‘przebiegły człowiek’ poznał tę tajemnicę, nie wiadomo. Może trafił na nią w starych księgach, może oddziedziczył ją, może ją kupił, może wykradł ją komuś.

• Człowiek taki: wie całkiem dobrze, jakiego rodzaju substancji potrzebuje on dla swoich celów, i wie, że te substancje mogą zostać wytworzone w ciele po miesiącu fizycznych cierpień, tygodniu emocjonalnego wysiłku czy też dniu ćwiczeń umysłowych.

• Wie także, że mogą zostać one wprowadzone do organizmu z zewnątrz, jeśli wiadomo, jak to zrobić. A zatem, zamiast spędzać cały dzień na ćwiczeniach, jak to robi jogin, tydzień na modlitwie, tak jak mnich, czy też miesiąc na torturowaniu siebie samego, tak jak fakir, on po prostu przygotowuje i połyka małą pigułkę, która zawiera wszystkie potrzebne mu substancje, i w ten sposób, bez straty czasu, uzyskuje pożądane rezultaty.

gordon wasson
i eva mendez (1953/1957)

lucy in the
sky with
diamonds

• Albert Hoffman, szwajcarski chemik, związany z firmą farmaceutyczną "Sandoz" w 1938 roku zsyntetyzował pierwszy na świecie "sztuczny" halucynogen, a mianowice Lyserg Säure Diäthylamid (dwuetyloamid kwasu lizerginowego – LSD).

• W 1943 roku wypuszczono go na rynek, sugerując dwa cele:

terapia psycholityczna: psycholiza

• Miałby pomagać pacjentom psychiatrycznym w przypominaniu sobie zapomnianych zdarzeń z wczesnego dzieciństwa.

• Sztuczne wywołanie objawów choroby psychicznej.

• Podawać LSD personelowi szpitali psychiatrycznych po to, aby zapoznał się on z wewnętrznym światem pacjentów psychotycznych.

• Terminologia: "Halucynogeny", "kognodysleptyki", "psychotomimetyki" - stany psychotyczne.

• Jednak już w latach pięćdziesiątych zaczęły pojawiać się doniesienia i relacje odrzucające "halucynogenny" model działania LSD i proponujące inne teoretyczne ustalenia.

• „Wrota percepcji”

• „Niebo i piekło”:

• "substancje transportujące", które przenoszą człowieka w regiony panowania "Boskiej Transcendencji".

• Aldous Huxley:

• zawsze wydawało mi się możliwe, za pośrednictwem hipnozy lub na przykład autohipnozy, systematycznej medytacji, czy poprzez zażycie odpowiedniego środka chemicznego, dokonanie takiej zmiany normalnego stanu świadomości, by poznać, od wewnątrz, to o czym mówi wizjoner, medium, a nawet mistyk.

• Podobnie jak ziemia setki lat temu, nasz umysł ciągle ma swoje najbardziej mroczne Afryki, nie zaznaczone na mapach Bornea i dorzecza Amazonki. Wobec fauny tych regionów nie jesteśmy jeszcze zoologami, jesteśmy tylko przyrodnikami i zbieraczami okazów.

• Podobnie jak żyrafa czy dziobak, stworzenia zamieszkujące te odległe obszary umysłu są nadzwyczaj nieprawdopodobne. Tym niemniej istnieją, są przedmiotami obserwacji i jako takie nie mogą być ignorowane przez kogokolwiek, kto szczerze usiłuje zrozumieć świat w jakim żyje.

• Pierwszym i najważniejszym jest doświadczenie światła. Wszystko co jest widziane przez tych, którzy odwiedzają antypody umysłu, jest wspaniale oświetlone i wydaje się świecić od wewnątrz. Wszystkie barwy są intensywne […] a równocześnie zdolność umysłu do rozróżniania delikatnych różnic tonów i odcieni jest wyraźnie podwyższona.

• Na antypodach umysłu jesteśmy mniej lub bardziej wyzwoleni z języka, przebywamy poza systemem myślenia pojęciowego. W rezultacie nasza percepcja przedmiotów wizyjnych posiada […] całą nagość intensywności doświadczenia, które nigdy nie było werbalizowane…

• Surowca dla tej kreacji dostarcza wizualne doświadczenie codziennego życia, ale przetworzenie materiału w kształty jest dziełem kogoś, kto z pewnością nie jest tym, który pierwotnie doświadczał a później przywołuje i odtwarza (por. Freud).

• Są to (J. R. Smythies, American Journal of Psychiatry):

• "dokonania wysoce zróżnicowanych przedziałów mentalnych, pozbawionych jakichkolwiek powiązań, emocjonalnych czy wolicjonalnych, z celami, zainteresowaniami czy uczuciami omawianej osoby".

• Czytając te relacje jesteśmy od razu zaskoczeni ścisłym podobieństwem między spowodowanymi lub spontanicznymi doświadczeniami wizyjnymi a niebami i krainami szczęśliwości znanymi z folkloru i religii. Przedwiecznie naturalna światłość, przedwiecznie naturalna intensywność barw, przedwiecznie naturalne znaczenie — są to cechy wszystkich Innych Światów oraz Złotych Epok.

• Wraz z przedwiecznie naturalnymi światłami i barwami, klejnotami i zmieniającymi się wzorami, odwiedzający antypody umysłu odkrywa świat subtelnie pięknych krajobrazów, żywej architektury i heroicznych figur.

• "Transportująca" moc wielu dzieł sztuki da się wyprowadzić z faktu, że ich twórcy namalowali sceny, osoby lub obiekty, które przypominają wędrowcowi to co on, świadomie lub nieświadomie, wie o Innym Świecie leżącym na zapleczu umysłu.

• Zacznijmy od ludzkich, czy raczej więcej niż ludzkich mieszkańców tych odległych regionów. Blake nazwał ich Cherubinami. I rzeczywiście są nimi, bez wątpienia – psychologicznymi oryginałami tych istot, które teologii każdej religii służą jako pośrednicy między człowiekiem a Jasnym Światłem. Te więcej niż ludzkie osobistości z wizyjnego doświadczenia nigdy "niczego nie czynią". (Podobnie błogosławiony nigdy "niczego nie czyni" w niebie). Zadowalają się wyłącznym istnieniem.

• Podobnie jak niebo, wizyjne piekło ma swe przedwiecznie naturalne światło i swe przedwiecznie naturalne znaczenie.

• Ale znaczenie jego jest głęboko przerażające, zaś światło jest "zadymionym światłem" z Tybetańskiej Księgi Umarłych, "widzialną ciemnością" Miltona.

To piekielna iluminacja, silny, elektryczny blask bez cienia, wszechobecny i nieubłagany. Wszystko co dla zdrowego wizjonera jest źródłem błogości, na Renee sprowadza tylko strach i majaczące poczucie nierealności. Letnie słońce jest gorączkowe; błysk gładkich powierzchni jest sugestywny, lecz nie są to klejnoty lecz maszyneria i emaliowane puszki; intensywność egzystencji ożywiającej wszystkie przedmioty, widziana z bliska i poza ich użytkowym kontekstem, odczuwana jest jako groźba.

• Doświadczenie wizyjne nie jest tym samym, co doświadczenie mistyczne.

• Doświadczenie mistyczne znajduje się poza dziedziną przeciwieństw.

• Zaś doświadczenie wizyjne ciągle w niej pozostaje.

• Niebo nie góruje nad piekłem i "pójść do nieba", oznacza nie większe wyzwolenie niż zstąpienie w otchłań.

• Niebo jest tylko dogodniejszym punktem, z którego jaśniej widać boskie terytorium niż z poziomu zwykłej, indywidualnej egzystencji.

"Co to jest ciało Dharmy Buddy?" (Ciało Dharmy Buddy to inny sposób określenia Umysłu, Istotowości, Pustki, Bóstwa.)

W klasztorze zen pewien gorliwy i zdezorientowany nowicjusz zadaje to pytanie. I z podobnym jak u braci Marx natychmiastowym zdystansowaniem się wobec tematu, Mistrz odpowiada: "Żywopłot w głębi ogrodu." "Kim zaś, jeśli wolno mi spytać, jest człowiek, który urzeczywistnia w sobie tę prawdę?", indaguje niepewnie nowicjusz. Groucho uderza go kijem w ramię i odpowiada: "Złotoskórym lwem."

Przy pierwszej lekturze zdawało mi się to tylko dającym mgliście do myślenia nonsensem. Teraz było to jasne jak słońce, nieodparte jak system Euklidesa.

• Każdy człowiek jest w każdym momencie zdolny pamiętać wszystko, co mu się przydarzyło i spostrzegać wszystko, co się dzieje gdziekolwiek we wszechświecie.

• Funkcją mózgu oraz układu nerwowego jest chronienie nas przed przytłaczającym, mogącym przyprawić o dezorientację wpływem tej masy w głównej mierze bezużytecznej i nieistotnej wiedzy poprzez wyłączenie większości z tego, co w przeciwnym razie nieustannie spostrzegalibyśmy i zapamiętywali oraz pozostawienie tylko bardzo małego i szczególnego wycinka, który miałby praktyczne znaczenie.

• Zgodnie z tą teorią, każdy z nas jest potencjalnie Wolnym Umysłem. Ale w tym stopniu, w jakim jesteśmy zwierzętami, naszym celem jest przetrwanie za każdą cenę.

• Aby umożliwić przetrwanie biologiczne, Wolny Umysł musi ulec transformacji za pośrednictwem redukującego zaworu mózgu i układu nerwowego.

• Skutkiem tej redukcji jest ledwie sączący się bezwartościowy strumyczek takiej świadomości, która pozwala zachować życie na powierzchni danej nam planety.

• W celu formułowania i wyrażania treści zredukowanej świadomości, człowiek wynalazł oraz nieskończenie rozbudował owe systemy symboli i zawarte w nich filozofie, które nazywamy językiem.

• Każda jednostka jest zarazem beneficjentem i ofiarą tradycji językowej, w jakiej się rodzi - beneficjentem o tyle, o ile język otwiera dostęp do nagromadzonych zapisów doświadczeń innych ludzi, ofiarą o tyle, o ile utwierdza ją w przekonaniu, że zredukowana świadomość jest jedyną świadomością - i zniekształca jej poczucie rzeczywistości, tak iż jest aż nazbyt skłonna brać swe koncepcje za dane, swe słowa za rzeczywiste zjawiska.

• Termin psychedeliczny utworzył Humphry Osmond:

• To fathom hell or soar angelic just take a pinch of psychedelic…

• Psyche (dusza, umysł) – delos, deloun (ujawniać, odsłaniać, manifestować, ukazywać).

• Na początku lat 60. powstaje "Przegląd Psychodeliczny" (Psychedelic Revue)

• Pojawia się alternatywny ruch młodzieżowy znany - zgodnie z propozycją Thedore Roszaka - jako kontrkultura.

• Timothy Leary przeprowadza tzw. „Eksperyment Wielkopiątkowy”

• powoduje to usunięcie go z Harvard University

• publikuje The Psychedelic Experience. A Manual Based On The Tibetan Book Of The Dead.

• Powstaje termin entheogenic.

ken kesey & furthur & acid tests

the beatles i inni

the grateful dead

• Drugs can show many different worlds, but they are nothing more than a guide.

• Now, we are able to reach those various worlds very easily without using drugs. And we have also been able to reach the next stage - a stage I believe it is impossible to arrive at through using the power of drugs.

• If you need some clue or a map to other worlds, then drugs can provide you with it but they are no more than a hint.

• But if you stop there then it's as if you'd never seen those other worlds.

Kawabata Makoto,

Acid Mothers Temple