Komunikacja interpersonalna

Komunikacja – proces porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Celem jest wymiana myśli,

dzielenie się wiedzą, informacjami, ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach przy użyciu

zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

Komunikacja interpersonalna – podejmowana w określonym kontekście wymiana werbalnych,

niewerbalnych i wokalnych sygnałów w celu osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania.

Proces komunikowania możemy nazwać pełnym, gdy przebiegnie w dwóch kierunkach:

• nadawca nadaje wiadomość

• odbiorca reaguje przesyłając wiadomość zwrotną.

Elementy obecne w procesie komunikowania:

• nadawca

• kodowanie

• komunikat

• kanał

• odbiorca

• dekodowanie

• szum

• sprzężenie zwrotne

Badania przeprowadzone na temat procesu komunikowania wykazują, że porozumiewanie się, poza

snem zajmuje nam 70% czasu, w tym:

• 32% mówienie

• 42%-57% słuchanie.

Wykazują one także, iż poszczególne kanały przekazu informacji mają zróżnicowany wpływ na

kształtowanie ogólnej oceny wypowiedzi. I tak treść wyrażona poprzez:

• słowa wpływa jedynie w 7%

• przekaz zawarty w tonie głosu decyduje w 38%

• przekaz zawarty w mimice twarzy decyduje w 55% o odbiorze informacji.

Em Griffin w swojej książce „Podstawy komunikacji społecznej” porównuje proces komunikowania

interpersonalnego do gier:

• komunikacja jako gra w kręgle

• komunikacja jako gra w ping-ponga

• komunikacja jako rozwiązywanie kalamburów.

Wyróżniamy trzy podstawowe zasady komunikacji:

• zrozumienie

• zdefiniowanie terminów

• stosowanie symboliki

Zakłócenia w komunikacji

Doświadczenia kulturowe

Doświadczenia wychowawcze

Doświadczenia osobiste

O konflikcie mówimy, wtedy, gdy dwie lub więcej osób, grup wzajemnie od siebie zależnych spostrzega

niemożliwe do pogodzenia różnice interesów, niemożność realizacji ważnych potrzeb lub/i wartości oraz

podejmuje działania, aby tę sytuację zmienić. Od tego, jakie to będą działania zależą dalsze losy konfliktu.

Detektory konfliktu – objawy, które jednoznacznie wskazują na możliwość pojawienia się sporu.

Wyróżniamy pięć faz konfliktu:

FAZA I – „coś jest nie tak”

FAZA II – „wrogość”

FAZA III – „kulminacja”

FAZA IV – „wyciszanie”

FAZA V – „porozumienie”

Postawy w komunikacji

Postawa I - agresywność

Postawa II - uległość

Postawa III – asertywność

"Ja jestem w porządku i mam prawo być sobą. Ty jesteś w porządku i masz prawo być sobą."

5 zasad asertywności Herberta Fenterheima:

• Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć – tak długo, do póki nie ranisz innych.

• Masz prawo do wyrażania siebie – nawet, jeśli rani to kogoś innego – dopóki twoje intencje nie są agresywne (są asertywne).

• Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić.

• Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.

• Masz prawo do korzystania ze swoich praw.

Komunikacja werbalna to mowa, która jest najbardziej złożonym, subtelnym i specyficznie ludzkim

środkiem porozumiewania się. Rozróżniamy różne rodzaje wypowiedzi werbalnej: mowa egocentryczna,

polecenia i instrukcje, pytania, informacje. Warunkiem dobrej komunikacji słownej jest wspólny słownik

w zakresie poruszanego tematu.

Wyróżniamy dwa typy komunikacji werbalnej:

• pionową

• poziomą

Aktywne słuchanie - słyszeć nie znaczy słuchać!

Słyszenie to wyłącznie czynność percepcyjna, mimowolna dokonująca się za sprawą receptorów w

obrębie narządu słuchu. Słuchanie natomiast jest czynnością selektywną, która obejmuje zarówno

czynność receptorów słuchowych jak również proces interpretacji odbieranych bodźców słuchowych.

Aktywne słuchanie angażuje umysł słuchacza w znacznie większym stopniu. Jest to proces kierunkowy- służy uzyskaniu określonych informacji, poznaniu poglądów rozmówcy, jego postaw, uczuć, emocji, etc. Wymaga podążania za tokiem myślenia rozmówcy, przyjmowania jego punktu widzenia, etc.

Wyróżnić można sześć poziomów słuchania:

• „nieprzytomny wzrok”

• „automatyczna odpowiedź”

• „mogę powtórzyć kilka ostatnich słów”

• „mogę wytłumaczyć to komuś innemu”

• „mogę nauczyć kogoś innego”

Przekazywanie informacji:

W rozmowie, oprócz słuchania bardzo ważne jest też to co mówimy i jak to robimy. Przed rozpoczęciem wystąpienia, lekcji czy wykładu należy dokładnie przygotować sobie jego „zawartość”, czyli to, co chcemy powiedzieć. Pomocą może być tutaj schemat: wstęp – rozwinięcie – podsumowanie.

O wiele lepiej zapamiętujemy informacje, które:

• podawane są na początku lub na końcu: efekt zapamiętywania i efekt świeżości,

• podane są w niezwykły sposób,

• mają jakiś związek z zagadnieniami, o których już coś wiemy,

• są często powtarzane,

• są przekazywane z entuzjazmem.

Kanał niewerbalny służy przede wszystkim do określania stosunków międzyludzkich, wyrażania stanów emocjonalnych i postaw. Wg psychologów komponent słowny w konwersacjach bezpośrednich wynosi mniej niż 35%, a ponad 65% informacji ludzie przekazują w sposób niewerbalny. Kanały ekspresji niewerbalnej:

• ruchy ciała

• zależności przestrzenne

Ruchy ciała :

• mimika

• kinezjetyka

• prajęzyk

• kontakt wzrokowy

Ekspresja oczu wyraża się nie tylko poprzez spoglądanie, ale również:

• zmianę wielkości źrenic (2-8 mm),

• wskaźnik mrugania (zwykle co 3-10 sek.),

• stopień otwarcia oczu (od szeroko otwartych do przymkniętych powiek),

• wyraz oczu - tzw. maślane oczy, mordercze spojrzenie

Zależności przestrzenne - proksemika dostarcza informacji o partnerach interakcji na podstawie przestrzennej odległości między nimi. Zachowania proksemiczne pozostają pod wpływem dwóch sprzecznych potrzeb: afiliacji i prywatności.

Strefy w zachowaniach przestrzennych:

• strefa intymna (0-45cm),

• strefa osobista (45-120 cm),

• strefa społeczna (1,2-3,6 m),

• strefa publiczna (3,6-6m).

Komunikacja medialna – proces komunikowania masowego, w którym kanałem jest jedno z mediów, tj, prasa, telewizja, Internet etc.

Rodzaje mediów wg M. McLuhana:

• gorące – angażujące jeden ze zmysłów, wymagające od odbiorcy skupienia i zaangażowania, np. radio, gazeta czarno-biała

• zimne – brak zaangażowania odbiorcy, bierność, odbiór przekazu przy pomocy kilku zmysłów, np. telewizja, kolorowe czasopisma