Starożytna Grecja jest przykładem gdzie pojawiła się po raz pierwszy integracja europejska
Starożytny Rzym – integracja przez prawo rzymskie (zbiór zasad), łacina dominowała w europie do XVII wieku – czynnik wspólny w państwie rzymskim, pokój rzymski - spokój wewnętrzny, chrześcijaństwo w Europie wyznacznik zasad moralnych, wymiar kulturowy. - Wspólna dla średniowiecznej Europy była instytucjonalizacja państwa, próbowali utrzymać i stanąć poza sprawę świecką - dążenie do odbudowy imperium rzymskiego, odtworzenie cesarstwa
Plan Ottona III – budowa państwa, czegoś głębszego opartego na fundamencie germanii, Niemcy, Francja, Włochy – na czele miały stać Włochy, byli oni odpowiedzialni przed Ottonem jako głównym człowiekiem
Republika chrześcijańska – początek XIV w. Na czele stal król francuski głosił utworzenie tzw. Trybunału Rozjemczego czyli Rady Narodów, jej zadania – rozstrzyganie sporów miedzy narodami, wykluczenie konfliktów zbrojnych w europie, na czele państwa miał stać cesarz, pomysł ten doprowadził do konfliktu z papiestwem Hanzy – związek miast, wspólnota gospodarcza, wspólne solidarne występowanie przeciwko innym.
plan Jerzego spod Jebrowy – utworzenie Ligi Pokoju, która miała objąć Czechy, Węgry, Polskę, Bawarie, Francje, Wenecje, miała zapobiegać konfliktom. Funkcjonowanie i utworzenie Trybunału i Rady – Trybunał międzynarodowy organ ustawodawczy, sądu rozpatrującego spory między członkami federacji, prawa miały dotyczyć obligatoryjnie wszystkich członków.
Radę miały tworzyć państwa wszystkich narodów, Rada miała decydować o tym kto zostanie przyjęty do Ligi Pokoju, o wspólnej walucie. - Wiek XVI rozbicie religijne nie sprzyjało integracji europejskiej, mniejszą wagę zwracano na czynniki religijności - Unia polsko-litewska
Wielki plan Henryka IV króla Francji – przewidywał utworzenie federacji, podmioty miay charakter równouprawniony (prócz Turcji i Rosji) – obrona przed zagrożeniem zewnętrznym, kraje podzielone na trzy grupy: monarchie dziedziczne (Szwecja Anglia), elekcyjne (Węgry, Czechy), republiko-konfederacje ( Holandia, Wenecja) Utworzenie Rady Europy lub Wielkiej RE, Utrzymywanie równowagi między państwami, powołanie wspólnej armii Europejskiej.
Ludwik XI postulował utworzenie Trybunału i Rady. Trybunał to międzynarodowy organ ustawodawczy i sąd rozpatrujący spory między członkami federacji, prawo miało dotyczyć obligatoryjnie wszystkich członków. Radę miały tworzyć państwa wszystkich narodów, miała ona decydować o tym kto zostanie przyjęty do Ligi Pokoju, o wspólnej walucie. -Wiek XVI, rozbicie religijne nie sprzyjało integracji europejskiej mniejszą wagę zwracano na czynnik religijności. Erazm z Roterdamu i Marcin Luter postulowali utworzenie związku celowego przed zagrożeniem tureckim. -Unia polsko – litewska
Plan Charles De Saint Pierre: połowa XVIII w. Zakładał on powstanie unii europejskiej która obejmowała by wszystkie kraje europejskie w tym Rosje. Senat europejski był by organem nadrzędnym. Miał by rozstrzygać o najważniejszych sprawach politycznych, militarnych, finansowych. Miał również stanowić trybuna rozjemczy – rozstrzygać spory pomiędzy państwami. Rolę rządu miała spełniać specjalna komisja złożona z 25 senatorów. Europa miała stać się przymierzem państw chrześcijańskich. Unia miała być organem który również koordynował by politykę gospodarczą. Znaczenie każdego państwa determinowała by jego zależność i wpływ do wspólnego budżetu.
Kontynuatorem myśli Sain Pierra był J.J Rousseau: przewidywał on formowanie tak zwanego Sojuszu Wolnych Narodów Europy. Federacja taka będzie wzorowana na funkcjonowaniu kantonów szwajcarskich. Każde państwo będzie zacieśniało kontakty z sąsiadami. W ten sposób powodując stopniowe likwidowanie narodów i przeistoczenie w jedno społeczeństwo europejskie.
Plan E. Kanta – koniec XVIII w. Związku Pokoju. Zakładano budowę federację w której nienaruszone zostały by suwerenne prawa każdego z państw. Prawa suwerenne państw były niezbywalne. Zakaz wojny, konfliktów zbrojnych, obowiązujący wszystkich członków związku jako akt prawny.
Projekt Jana Kejetana Skrzetuskiego: wzorowany na ustroju Rzeczpospolitej obojga narodów. Przewidywał utworzenie tak zwanej Rzeczpospolitej Europejskiej. W jej skład wchodziły by wszystkie państwa europy poza Rosją. Liga Europejska - na jej czele miał stanąć Sejm Generalny posiadający uprawnienia ustawodawcze i sądownicze. Członków sejmu delegowałyby państwa wchodzące w skład Ligi. W chwili wejścia każde państwo musiało by wyżce się wojny jako środka załatwiania sporów politycznych. Projekty integracyjny nie miały większego pogłosu w europie i nie prowadzono nad nimi dyskusji.
Napoleon Bonaparte – obejmował on władzę w nowych państwach np. we Włoszech. Panowała powszechność języka francuskiego wśród elit politycznych europy. Postulował włączenie wszystkich narodów europy do rodziny na której czele on by stał. Zakłada patronistyczną opiekę jako ojca rodziny. Proponował wykluczyć z tej rodziny wielką Brytanię i Rosję.
Projekt Księcia Adama Czartoryskiego początek XIXw. był ministrem spraw zagranicznych Rosji: projekt przewidywał utworzenie tak zwanej Ligi europejskiej która prowadziłaby Rosja w osobie Cara Aleksandra I. Później zmodyfikował swój plan. Podkreślił szczególne znaczenie Wielkiej Brytanii. W skład miały by wejść poszczególne federacje narodowe: - f. Romańska - F. Słowiańska - F. Niemiecka - F. Włoska.
Wojciech Bogumił Wojciechowski: postulował on likwidacje dotychczas istniejących państw i zastąpienie ich jednostkami terytorialnymi tzw. Patriarchami, miało powstać ich tyle ile było narodów etnicznych w europie. Na czele federacji stał by kongres do którego delegaci byli by wybierani przez parlamenty narodowe. Kongres miał być formą władzy ustawodawczej. Wydawał by akty prawne obowiązujące całą Europę. Miał on obradować permanentnie co rok w innej stolicy europejskiej, która nazywała by się nazywała by się Gospodą Narodową. Na czele patriarchi - patriarchowie o szerokim zakresie kompetencji. Powoływał by on rząd jako organ doradczy. Kongres posiadał by szerokie uprawnienia kontrolne w kwestii wykonywania prawa
Projekt Henry de Saint Simon: Europa na wzór luźnej konfederacji w której wladza zwierzchnia należała by do wielkiego Parlamentu złożonego z Izby Deputowanych i Izby Parów. Na czele Konfederacji i Parlamentu miał stanąć Król Europejski Izba deputowanych - kryterium fachowości uczeni, urzędnicy, sędziowie Izba Panów - z osób o bardzo wysokim cenzusie majątkowym Projekt ten łączył rozwiązania brytyjskie z rozwiązaniami kontynentalnymi
Projekt Proudhana - pewnego rodzaju regionalizacja Europy. Likwidacja państw na rzecz tworzenia regionów europy. Regiony w europie działają na zasadzie wzajemnych umów dzięki którym będą tworzyły federacje
Koncepcja Manziniego – zakład on rozbicie porządku tworzonego przez państwa świętego przymierza. Organizacja moda Europa: miała mieć charakter ewolucyjny, miała obalić stary porządek grupowała ona organizacje państwowe np. Młoda Francja, Młoda Polska. Zakładała zjednoczenie lodów europejskich w jedną konfederacje, która dbała by o pokojowe współistnienie Europy i o sprawiedliwy porządek społeczny przede wszystkim pozbycie się feudalizmu.
Międzymorze- Projekty stworzenia międzymorza, pas między Bałtykiem, morzem Czarnym, utworzony przez Polskę, Litwę, Czechy Węgry dla ochrony przed Niemcami i Rosją.
-Nacjonalizm – zamykanie się państw narodowych, ekspansje kolonialne, rozwiązania federalne, rywalizacja narodowa, głębokie podziały. Konsekwencją była pierwsza wojna światowa która obaliła projekt integracji.
-Projekt Jugosłowiański – Serbowie lansowali federację bałkańską ale pod warunkiem rozbicie monarchii. Zjednoczenie i powstanie w 1918 roku niepodległej Jugosławii (Królestwo SHS). Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Był to związek celowy. Konflikt z Węgrami, Austrią i Włochami.
-Coudenhove – Kalergi – austriacki hrabia. Widział możliwość tylko w sfederalizowanej Europie. Dla niego istniały trzy wspólne elementy: kultura grecka, prawo rzymskie i religie chrześcijańska. Brak jednego z tych elementów wykluczał państwo z udziału w Unii Paneuropejskiej. Chciał odgrodzić Europę od Rosji. Uniformizacja narodowa miała polegać na usuwaniu barier językowych, kulturowych itp. Według niego komunizm był największym wrogiem europejskości. Europa miała za cel wzbudzić konkurencyjność. Kalergi zakładał iż proces powstawania Europy będzie podzielony na 4 okresy: I-zwołanie konferencji z przedstawicielami wszystkich narodów europejskich, II-zawarcie umów o nienaruszalności granic, III-ustanowienie jednolitej strefy ekonomicznej, IV-powołanie państwa federalnego Stanów Zjednoczonej Europy. Kalergi przewidywał ustanowienie ciał politycznych w instytucji ponadnarodowej. Zakładał powołanie dwuczłonowego parlamentu – Izby Narodów i Izby Państw. Izba Narodów byłaby izbą wyższą deputowani byliby wybrani w powszechnych wyborach europejskich. Izba Państw składała by się z delegatów desygnowanych przez rządy narodowe. Międzynarodowy Trybunał Arbitrażowy powołany do rozstrzygania sporów Sąd Najwyższy. Unia Paneuropejska miała oddziaływać na społeczność europejską. Zakładano stworzenie federacji Stanów Zjednoczonej Europy. Najwyższym organem miała być Rada Federalna (Biuro Federalne na czele z kanclerzem – rząd). Zgromadzenie federalne byłoby wybierane poprzez delegacje członków z poszczególnych państw.
Miedzywojenne Dwudziestolecie międzywojenne w którym występ powały silne nacjonalizmy np. w Węgrzech, Niemczech, ZSRR. Wstępem do integracji było powołanie m.in. ligi narodów w której skład nie weszły stany zjednoczone. Pokazało to że można nawiązywać interesy wspólnie w ramach jednej instytucji.
Brind-Keloga: zaproponował pod koniec lat 20-tych powstanie Unii Europejskiej. Zakładał zniesienie barier celnych, powstanie wspólnego rynku europejskiego. Miała być to konfederacja państw z dość dużą samodzielnością państw. Nie był sprecyzowany zasięg unii. Brytyjczycy nie chcieli gdyż mieli własne problemy. Zakładał również pewną formę współpracy z Rosją. Proponował powołanie ciał narodowych (konferencji Europejskiej i stałego komitetu europejskiego) Przyszłość widział jako cześć Ligi narodów czyli element systemu światowego. Szczególną role przypisywał Francji jako lokomotywie tej unii i państwu jako najwięcej na tym skorzysta. Podstawowym celem jaki mu przyświecał było wyeliminowanie było wyeliminowanie niebezpieczeństwa a przede wszystkim neutralizacja Niemców. Sądził ze włączenie Niemiec w struktury unii pomoże zmniejszyć chęci rewizjonistyczne. Niemcy negatywnie się do tego odnieść.
Projekt Heliota: różnił się ujęciem przyszłej unii. Proponował on wzorowanie się na USA. Celem była likwidacja barier celnych. Wspólny rynek mający na celu ochronę europy przed zagranicznymi towarami. Ciałem nadrzędnym był by Stały Sekretariat który zajmował by się najważniejszymi sprawami. Przewidywał on dużo głębszą integrację w której należało by pozbawić kraje europejskie części suwerenności. Francja pomimo iż była państwem zwycięskim była krajem zniszczonym i chciała zachować status quo. Brakowało tam maszyn. Pomóc w tym mogła integracja europy. Jednakże nie cieszyły się takie poglądy poparciem wśród społeczeństwa.
Ktoś tam - na podobieństwo USA proponował powołanie Zgromadzenia Federalnego które zajmowano by się polityką zagraniczną i celną. Głęboka integracja. Była to forma władzy ustawodawczej. Proponował powołać Centralny komitet administracyjny z kanclerzem na czele. Powołano by międzynarodowy sąd najwyższy którego decyzje miały by charakter ostateczny. Przewidywał również powołanie wspólnej armii europejskiej. Projekt wydaje się kuriozalny jak na tamte lata.
II WŚwiatowa. Niemcy i ich plany: za pomocą siły dążono docelowo do utworzenia ogólno europejskiego państwa nazistowskiego. Nie obejmowało ona Żydów i Słowian musieli zostać zlikwidowani. Widzieli Europę jako Europę aryjską. Zakładali iż obszar bałwanów i basenu morza śródziemnego będzie pod wpływami włoskimi. A obszary podbite Rosji miał być kolonią niemiecką. Planowano wykluczyć z tej federacji wielką Brytanię która miała być siłą samoistną gdyż nie chciano konfliktów z Japonią. Planowano jedynie wyprzeć jej wpływy z europy. Postulowano utworzenie stanowiska wodza całej europy. Ciałem ustawodawczym (ale nie do końca) miała być Wieka Rada Faszystowska. Stworzona z członków partii faszystowskiej w rożnych krajach. Było by to raczej ciao doradcze da furera. Furer mianował by Rząd europejski.
Organizacje: Unia Europejskich federalistów: powstała w 46r. Opowiadała się za stworzeniem ponadnarodowej organizacji na rzecz której zostanie oddane cześć uprawnień. Zakładali powstanie dwu izbowego parlamentu, instytucji prezydenta europejskiego jako organ wykonawczy, funkie premiera miał pełnić kanclerz. Unia ta była specyficzną organizacją. Była ona masowa ok. 100tyś. Była ona podzielona na sekcje narodowe grupujące elity intelektualne. Organizacja ta opowiadała się przeciwko podziałowi europy na dwa bloki i wyzwoleniem państw europy wschodniej spod jarzma sowieckiego.
Nowe drużyny międzynarodowe: miały oblicze chadeckie. Opowiadali się za luźnym powiązaniem państw, ich dość znaczną suwerennością. Stawiali na integrację ekonomiczną. Postulowali utworzenie europejskiego zgromadzenia doradczego członkowie nie pochodził by z wyborów tylko z delegacji parlamentów narodowych. Nie była to organizacja liczna najliczniej w Niemczech, Francji, Holandii, częściowo Włochy.
Socjalistyczny Ruch na rzecz Stanów Zjednoczonych Europy [ socjaliści brytyjscy]. Nigdy nie byli organizacją masową. Założenia: Oparcie UE o model USA, obszary UE miałyby podlegać władzom ponadnarodowym
Europejski Ruch Zjednoczonej Europy Popierał go Churchill. Grupował polityków różnej orientacji, opowiadał się za integracją poprzez porozumienia rządowe
Europejski socjalistyczny naród - miała stać się organizacja masową ale się nie stała, gównie wpływy socjalistów brytyjskich. Miała opierać się na modelu stanów zjednoczonych, wszystkie organy miały podlegać władzy ponadnarodowej
Europejska Unia parlamentarna - grupowała polityków będących członkami parlamentów narodowych. Na tym nurcie widzieli ideę integracji. Składał się z ok. 100 członków.
Europejski Ruch zjednoczonej europy: który miał grupować polityków różnych orientacji, opowiadała się za integracją poprzez porozumienie narodowe. Czyli poprzez bloki rządowe - dość luźna integracja.
Plan Marshalla – pomoc ekonomiczna dla Europy, przeciwdziałanie konsekwencji II wojny światowej, utrzymanie suwerenności Europy i ochrona przed komunizmem, został odrzucony przez kraje Europy Wschodniej, USA posiadały olbrzymie nadwyżki produkcyjne i widmo bezrobocia, produkty trzeba było wyeksportować, zrujnowane kraje europejskie mogły te towary kupić, potrzebna im była pomoc. Kraje europejskie były zadłużone w USA aby mogły spłacić długi musiały być silne ekonomicznie. Społeczeństwo europejskie powinno być bogate gdyż inaczej mogły się rozwinąć skrajne ideologie np. komunizm. Powiązania gospodarcze łączyły się także z powiązaniami politycznymi. Wysyłanie pomocy do Europy utrzymywało wzrost gospodarczy w USA i uzależniało kontynent od technologii amerykańskiej. Starano się też pozyskać kraje Europy Środkowej i Wschodniej w szczególności Polskę i Czechosłowację. Plan rozpoczął się w 1948 roku i objął kraje zachodnioeuropejskie. Pomoc miała różną formę: pieniądze 10%, artykuły przemysłowe i rolne 90%. Chciano szybkiego rozwoju gospodarczego dlatego przeważała pomoc w artykułach a nie finansowa. Plan stworzył też więź między państwami np. współpraca gospodarcze Francji i Niemiec. Początek ekonomicznej integracji kontynentu. Wypłacanie pomocy w 4 ratach, wypłacanie to było kontrolowane. Plan pokazał korzyści związane z integracją gospodarczą Europy. Chciano również włączyć Niemcy w tą orbitę gospodarczej pomocy. Pomoc ta sięgała ok.19 mld $. Plan ten był pierwszym zaczątkiem ekonomicznej integracji. Kraje europejskie dosyć wybiórczo korzystały z tego programu. Plan ten przewidywał wypłaty w 4 ratach. Starano się pokazać za wszelką cenę pozytywne skutki tej pomocy aby inne państwa odciągnąć od bloku komunistycznego i tym samym aby przystąpiły do tego planu. Plan ten umocnił kwestię związaną z korzyściami związanymi z integracją gospodarczą. Od 1947r. Organizacje promujące idee federalne próbowały skłonić rządy i parlamenty do szybkiej integracji.
Dwa nurty W Londynie w 1949r. Odbyła się konferencja po jej zakończeniu odbyły się dyskusje dotyczące integracji europy. Ujawniły się podział na dwie wizje zjednoczonej europy. Z jednej strony stały państwa skandynawskie i Wielka Brytania które chciały federacji opartej na umowach międzypaństwowych. Z drugiej strony Włochy, Francja i kraje Beneluxu które chciały bardziej daleko idących form integracji europejskiej. Te ruchy nie doprowadziły do większych ustaleń Powołano na tej konferencji Radę Europy której zadaniem dbanie o prawa człowieka w Europie. Miała ograniczony zasięg kompetencji, nie była ona instytucją mającą koordynować wysiłki integracyjne. Nie stała się ona nim ponieważ państwa narodowe nie były przygotowane na zrzeknięcie się części swoich suwerennych praw na rzecz innych ponadnarodowych instytucji. Jednak obszar którym się zajmowała był bardzo istotny. Taka instytucja zabezpieczała prawa społeczeństw europejskich. Napięcie między tymi dwoma nurtami można było zauważyć i jest ona rysą jeżeli chodzi o integracje europejską do dziś.
Rozwój integracji europejskiej: na początku lat 50 Francja i kraje Beneluxu były motorem napędowym integracji. Francji była potrzeba zintegrowana Europa w celu podniesienia jej prestiżu, dawało jej to możliwość kontroli nad Niemcami. Francja obawiała się z ich strony rewanżu i obawiała się o posiadłości odebrane Niemcom tereny Niemiec były niestabilne.
Orędownikiem integracji we Francji był R.Schumman pochodzący z terenów przygranicznych obawia się o agresje Niemiec. W swoim projekcie korzystał on z planu francuskiego przedsiębiorcy Moneta. W 1950r. Przedstawił plan on plan integracji jeżeli chodzi o zasoby stalowo węglowe w europie. Zakładano że powołane zostaną ponadnarodowe władze które zapewnią Francji i Niemocą taki sam dostęp do środków stalowo-węglowych który to sektor był podstawą gospodarki. Deklaracja ta została ciepło przyjęto w europie, zwłaszcza kanclerz Niemiec Adenauer gdyż dawało to możliwość wyjścia z izolacji europejskiej. Gdyż Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy zgodziły się.
Koncepcja Schumana – było powołanie w 1951r Europejskiej wspólnoty Węgla i Stali. Instytucja ta sterowała obrotem surowcami: Stal, węgiel, złom, rudy żelaza.
Organizacja ta zaczęła w pełni funkcjonować w połowie 52r. Powstały tam nowe rozwiązania o charakterze instytucjonalnym. Takie jak Wysoka Władza która łączyła zakres władzy ustawodawczej i wykonawczej. Jej zadaniem było sprawowanie nadzoru nad tym sektorem rynku (proces decyzyjny, umowy, kontrola rynku) zrobiono to by ustabilizować rynek. Wysoka władza mogła regulować ceny. Początkowo wszystkie firmy i państwa chciały podporządkować się wysokiej władzy. Wysoka władza mogła nakładać i egzekwować kary. Jej zakres uprawnień by bardzo duży. Na wzór czegoś w rodzaju równoważni została powołana Rada ministrów. Ona niejako była strażnikiem interesów państw członkowskich. Należy mówić o wspólnym zgromadzeniu wspólnoty WiS, był to organ który przejął funkcje doradcze i miał taki charakter. Nie mógł jednak wydawać ustaw. Powołano także trybunał sprawiedliwości którego zadaniem było rozwiązywanie konfliktów między organami i innych konfliktów w kwestach prawnych w ramach WWIS. Powstanie wspólnoty Węgla i stali było pierwszym krokiem w ramach integracji gospodarczej.
EWWiS- europejska wspólnota węgla i stali. Traktat powołujący podpisano w 1951 r. Ale zaczęła swą działalność w roku 1952. uformowano wspólny rynek węglowo – stalowy [ obejmował on też rudy stali i złom]. Wówczas integracja nabiera tempa. Przewidywano powołanie instytucji, które by koordynowały ten rynek [ instytucja miała mieć charakter polityczno- ekonomiczny] Wysoka władza EWWiS przejęła na siebie rolę władzy wykonawczej w tym sektorze. Wysoka władza była niezależna w wykonywaniu swoich obowiązków od państw członkowskich. Mogła wpływać i regulować rynek węglowo- stalowy. Jej celem było stabilizowanie tego rynku co łączyło się z nieporozumieniami [ bariery celne musiały zniknąć]. Władza miała kompetencje do częściowej kontroli cen. Jeżeli dany kraj nie stosował się do zaleceń władzy wykonawczej władza ta mogła nałożyć wysokie kary na takie państwo. Władza ta przypominała Komisję Europejską. Państwa członkowskie nie do końca chciały oddać kontrolę nad tym sektorem i powołały Radę Ministrów. Składała się ona z ministrów rządów państw europejskich. 1 państwo= 1 minister. Ważniejsze decyzje musiały być aprobowane przez te ciała wzajemnie. Decyzje te wydawane były poprzez tzw. Konsensus. Rada Ministrów była utworzona po to aby chronić interesy narodowe aby nie dopuścić do ukształtowania się silnej pozycji jednego państwa.Wspólne Zgromadzenie EWWiS:Organ ten przejął funkcje doradcze. Nie mógł wydawać ustaw. Rada tego ciala ciągle rośnie przekształcając się w parlament europejski. Powołany zostaje także Trybunał Sprawiedliwości- za zadanie miał rozstrzygać spory. Traktat EWWiS wymagał ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie. Nie ratyfikowała go Francja. Obawiała się ona zbytniej integracji militarnej i zaangażow. w konflikt w Algerii i indochinach. Armia francuska miała być podporządkowana tylko i wyłącznie rządowi francuskiemu. 1955r. Odbyła się konferencja w Mesynie. Uczestniczyły w niej wszystkie państwa EWWiS. Uzgodniono tam dalsze kierunki integracji europejskiej. Nacisk na przyspieszenie integracji kładły kraje beneluksu , Niemcy. Zaproponowano utworzenie wspólnego rynku i współpracę w dziedzinie energii atomowej. Pojawiły się pomysły budowy sektora energetycznego. Rozpoczął się jednocześnie pewien rozłam dotyczący integracji trwał on do lat 70-tych Zaproponowano utworzenie EWG.
EWG- Europejska Współpraca Gospodarcza 1956 Założenia: Stopniowa eliminacja barier celnych w wymianie między krajami członkowskimi, stopniowa eliminacja ograniczeń ilościowych w wymianie handlowej, ustanowienie wspólnej taryfy celnej i wspólnej polityki handlowej wobec krajów Trzecich, zniesienie ograniczeń w wymianie dóbr, usług, ludzi i kapitału, wprowadzenie wspólnej polityki rolnej i transportowej, zapewnienie wolnej konkurencji na rynku europejskim, stopniowe ujednolicenie prawodawstwa członkowskiego EWG, utworzenie europejskiego funduszu społecznego w celu zwiększenia zatrudnienia polepszenia poziomu życia społecznego europ., utworzenie europejskiego banku inwestycyjnego w celu pozyskania środków na finansowanie wzrostu gospodarczego, zakładano współpracę i stowarzyszenie z europ. Wspólp. gospod. tzw, terytoriów zależnych [ kolonie, posiadłości zamorskie. Powołano specjalne instytucje: komisja europejska, rada ministrów, zgromadzenie parlamentarne EWG, Sąd Najwyższy.
Utworzenie wspólnego rynku. Rozwój gospodarczy jest bardzo gwałtowny.