ośrodki autonomiczne:
układ współczulny- neurony słupów pośrednio-bocznych C8- L2
układ przywspółczulny :cz.mózgowa n.III, n.VII, n. IX, n.X,oraz część rdzeniowa ( jądro pośrednio-przyśrodkowe rdzenia krzyżowego S1-S3)
Przykłady objawów uszkodzenia układu autonomicznego:
zaburzenia czynności źrenic -anizokoria, objaw Hornera ,nadmierne rozszerzenie lub zwężenie źrenic
zaburzenia wydzielania łez - suchość,lub zmniejszenie wydzielania,rzadziej "łzy krokodyle" czyli łzawienie podczas jedzenia w m.in.w porażeniu nerwu twarzowego na skutek nieprawidłowej regeneracji jego włókien
zaburzenie wydzielania śliny - suchość lub ślinotok
zaburzenia wydzielania potu - nadmierne pocenie się całkowite ,lub określonych okolic,anhydroza ( brak pocenia się - niebezpieczeństwo przegrzania organizmu)
HYPOTONIA ORTOSTASTYCZNA - ZNACZNE , TJ .CONAJMNIEJ O 30mm Hg OBNIŻENIE CIŚNIENIA TĘTNICZEGO TĘTNICZEGO NATYCHMIAST LUB 1-2 MINUTY PO WSTANIU Z POZYCJI LEŻĄCEJ (lub siedzącej)
zaburzenia oddychania - np.bezdech senny
zaburzenia czynnosci zwieraczy
zaburzenia troficzne - obrzęki i owrzodzenia, zaburzenia i zmiany troficzne przydatków skóry : zmiany zniekształcające paznokci,wypadanie włosów zmiejsc odnerwionych,zmiany skórne-skóra scienczała ,pergaminowata
Znane i często wykonywane testy:
test Valsalvy- przy zamkniętej głośni "wydmuchujemy " powietrze pobrane podczas wdechu.
I- faza , faza wysiłkowa to krótkotrwały wzrost ciśnienia
II- faza przyspieszenie tętna i spadek ciśnienia
III - faza dalszy spadek ,dalsze przyspieszenie tętna
IV -faza wzrost ciśnienia( AKTYWACJA SKAŁDOWEJ WSPÓŁCZULNEJ Z BARORECEPTORÓW) oraz spadek tętna (BRADYKARDIA - AKTYWACJA SKŁADOWEJ PRZYWSPÓŁCZULNEJ )
badanie wykonuje się mierząc tętno pacjenta, lub przy pomocy aparatu EKG.Wykorzystując aparat EKG możemy obliczyć wskaźnik Valsalvy tj czyli iloraz trwania najdłuższego odcinka RR po próbie i najkrótszego podczas próby.Wskaźnik w prawidłowych warunkach nie przekracza 1,21
TESTY WYDZIELANIA POTU- nałożenie na skórę substancji znacznikowej,oraz pomiar wydzielania potu pod wpływem bodźców cieplnych lub farmakologicznych
TEST GŁĘBOKIEGO ODDYCHANIA- badanie polega na rejestracji EKG podczasgdy badany oddycha głęboko z częstością ok. 6/minutę pod kontrolą monitora.Podczas WDECHU serce zwalnia, podczas WYDECHU przyspiesza.Jest to badanie oceniające czynność motoneuronów nerwu błędnego w jądrze dwuznacznym.
TESTY ŹRENICZNE FARMAKOLOGICZNE- podajemy dospojówkowo adrenalinę-rozszerzenie odnerwionej współczulnie źrenicy, pilokarpinę-zwężenie odnerwionej przywspółczulnie źrenicy,kokaina rozszerzenie źrenicy prawidłowej , brak reakcji w odnerwionej współczulnie
ĆWICZENIA DO WYKONANIA
TEST AKTYWNEJ PIONIZACJI z badaniem ciśnienia skurczowego-
po kilkuminutowym odpoczynku badamy cisnienie 3x wartość brana pod uwagę jest średnią z tych trzech pomiarów.
Następnie osoba badana wstaje samodzielnie w czasie 3-4 sekund.Mierzymy ciśnienie co 4 minuty 3-krotnie.Największy spadek cisnienia bierzemy pod uwagę do obliczeń.
PO PRZYJĘCIU POZYCJI PIONOWEJ SPADEK CIŚNIENIA SKURCZOWEGO U OSÓB ZDROWYCH NIE PRZEKRACZA 30mm, A ROZKURCZOWEGO 10mm
wynik nieprawidłowy czyli zbyt duży spadek -uszkodzenie układu współczulnego
TEST AKTYWNEJ PIONIZACJI Z BADANIEM TĘTNA
wykonanie takie samo jak w teście pionizacji z badaniem ciśnienia ,ale mierzymy tętno w pozycji leżącej orazw pozycji stojącej podczas pierwszych 15 uderzeń serca.
WYNIK PRAWIDŁOWY - ZMIANA > 10/MINUTĘ,
WYNIK NIEPRAWIDŁOWY BRAK ZMIANY TĘTNA (BRAK KOMPONENTY ADRENERGICZNEJ)
TEST ŚCISKANIA z POMIAREM CIŚNIENIA ROZKURCZOWEGO- osoba badana ściska manometr przez około 3-5 minut.Mierzymy ciśnienie przed i po wysiłku.w NORMIE WZROST CIŚNIENIA rozkurczowego PRZERACZA 16mm.Patologia gdy wzrost < 10 mm.
BADANIE ODRUCHÓW ŹRENICZNYCH-
badamy odruch źrenic na światło , na zbieżność i na nastawność
USZKODZENIE UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO - ZESPÓŁ HORNERA ( opadanie powieki , zwężenie źrenicy,zapadnięcie gałki ocznej i zaburzenia pocenia)
USZKODZENIE UKŁADU PRZYWSPÓŁCZULNEGO- spowolnienie odruchu na swiatło i odruchu na nastawność