ŚRODKI PRZECIWROBACZE

ŚRODKI PRZECIW ROBACZE MAJĄ NA CELU:

-PORAŻENIE UKLADU NERWOWEGO LUB MIĘŚNIOWEGO ROBAKÓW

- LUB WYWOŁANIE GWAŁTOWNYCH SKURCZÓW ICH MIĘŚNIÓWKI

CO W JDNYM I W DRUGIM PRZYPADKU POWODUJE ODCZEPIENIE SIĘROBAKÓW OD ŚCIAN PRZEWODU POKARMOWEGO.

ŚRODKI PRZECIWROBACZE STOSUJĘ SIĘ ZWYKLE NA OPRÓŻNIONY PRZWÓD POKARMOWY, ABY UNIKNĄĆ NIEPOTRZEBNEGO ROZCIEŃCZENIA LEKU PRZEZ TERŚĆ POKARMOWĄ.

CHORY POZOSTAJE PRZEZ 1-2 DNI NA LEKKOSTRAWNEJ DIECIE

WIECZOREM PRZED PODANIEM LEKU STOSUJE SIĘ SILNY ŚRODEK PRZECZYSZCZAJĄCY SÓL GORZKA.

ŚRODKI PRZECIWROBACZE PODAJE SIĘ NA CZCZO W ZWYKLE W MOŻLIWEJ NAJWIĘKSZEJ DAWCE. PO KILKU GODZINACH WYWOŁUJE SIĘ WYPRÓŻNIANIE ZA POMOCA LEKU PRZECZYSZCZAJĄCEGO, JEŻELI SAM ŚRODEK PRZECIWROBACZY NIIE DZIAŁA PRZECZYSZCZAJĄCO.

ŚRODKI PRZECIWROBACZE SĄ TAKŻE TRUJĄCE DLA ORGANIZMU GOSPODARZA.

NALEŻY JE STOSOWAĆ JEDYNIE WTEDY GDY ISTNIEJE ROZPOZNANIE CO DO OBECNOŚCI PASOŻYTÓW. POZA TYM NIE WOLNO ICH PODAWAC OSOBOM OSŁABIONYM I KOBIETOM W CIĄŻY.

STOSOWANIE ICH JEDNAK JEST MOŻLIWE TYLKO DLATEGO ŻE PRZEWAŻNIE SŁABO WCHŁANIAJĄ SIĘ Z PRZEWODU POKARMOWEGO . IM DŁUŻEJ DANY ŚRODEK PRZEBYWA W JELITACH TYM WIĘKSZA JEGO ILOŚĆ ULEGA WCHŁONIĘCIU CO MOŻE W KOŃCU DOPROWADZIĆ DO ZATRUCIE.

ZAPOBIEGA SIĘ TEMU PRZEZ PODANIE ŚRODKA PRZECZYSZCZAJĄCEGO. MA ON NA CELU PORAZONYCH PASOŻYTÓW I ŚRODKA PRZECIWROBACZEGO Z PRZEWODU POKARMOWEGO.

ZE ŚRODKÓW PRZECZYSZCZAJĄCYCH STOSUJE SIĘ NAJCZĘŚCIEJ SÓL GORZKĄ.

NIE NALEŻY PODAWAĆ OLEJU RYCYNOWEGO GDYŻ ZWIĘKASZ ON ROZPUSZCZALNOŚĆ I WZMAGA WCHŁANIANIE WIELU ŚRODKÓW PRZECIWROBACZYCH.

ŚRODKI STOSOWANE W TASIEMCZYCY

TASIEMCZYCE SĄ WYWOŁANIE U LUDZI PRZEZ:

- TASIEMCA NIEUZBROJONEGO – (ŻYWICIEL POŚREDNI: BYDŁO)

- TASIEMCA UZBROJONEGO – (ŻYWICIE POŚREDNI: ŚWINIA)

- TASIEMCA KARŁOWATEGO – ( PRZENOSZONY GŁÓWNIE Z CZŁOWIEK NA CZŁOWIEKA ŻYWICIELAMI SĄ TAKŻE GRYZONIE)

- BRUZDOGŁOWCA SZEROKIEGO – (ŻYWICIEL POŚREDNI: OCZLIK, RYBY)

- TASIEMCA BĄBLOWCOWEGO ( CZŁOWIEK JEST ŻYWICIELEM POSREDNIM OSTATECZNYM ŻYWICIELEM SĄ PSY WILKI)

- BARDZO RZADKO TASIEMCA PSIEGO – ( CZŁOWIEK JEST ŻYWICIELEM PRZYPADKOWYM)

NIKLOZAMID

JEST TO PODTAWOWY SRODEK W ZWALCZANIU TASIEMCZYCY . OBEJMUJE TASIEMCE NIEUZBROJONE UZBROJONE KAŁOWATEGO I BRUZDOGŁOWCA SZEROKIEGO.

MECHANIZM DZIAŁANIA POLEGA NA:

- ROZPRZEGNIĘCIU PROCESÓW FOSFORYLACJI OKSYDACYJNEJ CO PROWADZI DO NAGROMADZENIA KWASU MLEKOWEGO.

- ZABURZA WYTWARZANIE SUBSTANCJI chroniących pasożyta PRZED ENZYMAMI TRAWIENNYMI PRZEWODU POKARMOWEGO CO CZĘSTO POWODUJE ZNISZCZENIE GŁÓWKI. NIE DZIAŁA NA JAJA I LARWY TASIEMCÓW.

WCHŁANIA SIĘ W MINIMALNYM STOPNIU Z PRZEWODU POKARMOWEGO. WCHŁONIETA CZĘŚĆ JEST SZYBKO METABOLIZOWANA W WĄTROBIE DO NIETOKSYCZNYCH POCHODNYCH I WYDALANA Z MOCZEM W CIĄGU 24H.

W NWAZJI Z TASIEMCA UZBROJONEGO ZALECA SIĘ STOSOWANIE ŚRODKA PRZECZYSZCZAJĄCEGO 1-2H PO PRZYJĘCIU NIKLOZAMIDU ( usuniecie cyst) .

W PRZYPADKU INWAZJI Z TASIEMCA KARŁATOWEGO NALEŻY POWTÓRZYĆ KURACJĘ PO 10 DNIACH.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

WYSTĘPUJĄ RZADKO I PRAKTYCZNIE SPROWADZAJĄ SIĘ DO ZABURZEŃ ZOŁĄDKOWO – JELITOWYCH.

PREPRAT:

YOKESAN ( NICLOSAMID) – TABL 500MG

PRAZIKWANTEL

POCHODNA CHINOLINY DZIAŁAJĄCO PRZECIWROBACZO GŁÓWNIE NA PRZYRWY JAK I TASIEMCE.USZKADZA POWŁOKI PŁAZINCÓW I ZABURZA ICH PRZEPUSZCZALNOŚĆ PROWADZĄC DO PARALIŻU MIĘŚNI PASOŻYTA.

JEST ON MAŁO TOKSYCZNY MIMO ŻE DOBRZE SIĘ WCHŁANIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:

BIEGUNKA

BRAK ŁAKNIENIA BÓLE BRZUCHA

ZAAWROTY GŁOWY I POKRZYWKĘ.

PREPARAT :

CESOL 150MG TAB. POWLEKANE

OKSAMICHINA

Lek dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego ulega szybko biotransformacji do nieczynnych metabolitów wydalanych z moczem.

Objawy nieporządne występują często zawroty głowy senność uważa się jednak że w większości są one związane z działaniem przywrobójczym (bóle głowy wymioty biegunki) lek może przejściowo zwiększać aktywność aminotransferaz ale bez obawy może go podawać nawet u chorych z ciężkimi zakażeniami wątroby. Obniża próg drgawkowy należy go ostrożnie stosować u chorych z padaczką. Ponadto występują inne objawy ośrodkowe (stany pobudzenia omany). Po maksymalnych dawkach mogą występować odczyn o charakterze autoimunoagresyjnym ( w tym zwiewne nacieki w płucach). Lek ten jest wrażliwy na światło.

METRIFONAT

Związek fosforoorganiczny uprzednio stosowany jako insektycyd. W zasadzie jest pro lekiem w organizmie ulega przemianie w dichlorfos ten ostatni hamuje aktywność cholinoesterazy przywry znacznie silniej niż cholinoesterazy ludzkiej ( niemniej u ludzi obserwuj się przejściowe zmniejszenie aktywności enzymu zarówno w surowicy krwi jak i w krwinkach czerwonych).

Wbrew uprzednim doniesieniom lek jest względnie dobrze tolerowany (pobudza układ cholinergiczny wywołujący między innymi wymioty nudności zwłaszcza w poczatkowym okresie stosowania oraz po podaniu w duzych dawkach) nadaje się do masowego stosowania.

Przeciwwskazany u kobiet w ciąży i w czasie karmienia piersią.

ŚRODKI STOSOWANE W INWAZJI ROBAKAMI OBŁYMI

Inwazje nicieniami są najczęściej spotykanymi chorobami pasożytniczymi u człowieka. Do nicieni należą glista ludzka włosień kręty węgorek jelitowy tęgoryjec dwunastniczy tęgoryjec amerykański i inne w naszym klimacie praktycznie nie spotykane.

Istnieje wiele skutecznych środków przeciwko tej grupie pasożytów żaden z nich nie jest jednak skuteczny przeciwko wszystkim nicieniom.

PIPERAZYNA

Była pierwszym w pełni skutecznym środkiem w zakażeniach glistą ludzką i owsikiem. Zakres działania ogranicza się do dwóch gatunków.

Mechanizm działania:

Polega na porażeniu mięśni pasożyta wskutek czego następuje wydalanie z kałem ( żywych) dorosłych nicieni. Piperazyna częściowo wchłania się z przewodu pokarmowego. W Polsce wycofana w niektórych krajach nadal jest stosowana.

PIRANTEL

Pochodna pirymidyny. Oprócz znacznej skuteczności przeciwko gliście ludzkiej i owsikom zakres działania obejmuje również tęgoryjec dwunastniczy i amerykański. Mechanizm działania polega na porażeniu mięśni pasożyta wskutek bloku depolaryzującego. W niewielkim stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Doskonale wyniki uzyskuje się w glistnicy i owsicy w których pirantel można za środek z wyboru .Niewątpliwą zaleta jest fakt jednorazowego jego stosowania w dawce 10mg/kg mc. W przypadku owsicy leczenie należy powtórzyć po 2 tygodniach. W inwazji tęgoryjcem Amerykańskim pirantel powinien być stosowany przez kolejne 3 dni w podanej dawce.

Działania niepożądne

Występuja rzadko i sprowadzają się do zaburzeń żołądkowo –jelitowych oraz bólów głowy. Pirantelu nie należy stosować łącznie z piperazyną. Nie powinien być podawany kobietom w ciąży i niemowlętom.

Preparaty:

Pyrantelum – tabl. 250mg ; zawiesina 250mg/5ml

PIRWINIUM

Barwnik cyjaninowy skuteczny w zakażeniach owsikiem oraz węgorkiem jelitowym.

Mechanizm działania polega na hamowaniu przemiany węglowodanowej pasożytów. Praktycznie się wchłania się z przewodu pokarmowego. Uważany zarodek drugiego wyboru w owsicy, w której jest stosowany w dawce jednorazowej 5mg/kg mc. Zaleca się powtórzenie kuracji po tygodniu. Daje również dobre wyniki w zapobieganiu owsicy. W leczeniu inwazji węgorkiem jelitowym pirwinium musi być stosowane przez 7 kolejnych dni.

Działania niepożądnych: występuje rzadko i sprowadzają się do zaburzeń żołądkowo- jelitowych. Pirwinium barwi kał na czerwono.

MEBENDAZOL

Pochodna benzimidazolu o stosunkowo szerokim zakresie działania obejmującym glistę ludzką owsika tęgoryjce: dwunastniczego, amerykańskiego węgorka jelitowego i włosogłówkę.

Mechanizm działania polega na nieodwracalnym zahamowaniu pobierania glukozy przez pasożyty. W minimalnym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego niemal w całości wydala się z kałem w ciągu 24h.

Działania niepożądane: należą do rzadkości niekiedy mogą występować bóle brzucha i nudności.

Preparaty:

Vermox – tabl. 100mg

TIABENDAZOL

Mebendazol w dużej mierze wyparł z lecznictwa będący również pochodną benzimidazolu i obdarzony stosunkowo szerokim zakresem działania tianemdazol. Zakres działania tiabendazolu obejmuje liczne nicienie: glistę ludzką owsika tęgoryjca amerykańskiego i dwunastniczego węgorka jelitowego włosogłówkę włośnia krętego i larwę wędrującego glisty psiej. W odróżnieniu od mebendazolu tiabendazol szybko i niemal w całości wchłania się z przewodu pokarmowego. Wydala się z organizmu niemal w całości z moczem w postaci nieczynnych metabolitów.

Tibendazol jest uważany za środek z wyboru toksokariozie ponadto stosowany we włośnicy oraz w inwazjach węgorkiem jelitowym. Ze względu na częstość objawów nieporządanych jest bardzo rzadko stosowany w glistnicy i owsicy.

Działania niepożądne: występują rzadko na ogół jednak nie maja cięższego charakteru. Najczęściej są to:

- utrata łaknienia

- nudności

- wymioty

Niekiedy pojawiają się objawy ze strony układu nerwowego zawroty i bóle głowy, uczucie oszołomienia senność bardzo rzadko zaburzenia widzenia.

Podawanie tiabendazolu jest przeciwwskazane w niewydolności nerek i wątroby w zasadzie nie należy go stosować w ciąży. Tiabendazol upośledza sprawność psychofizyczna.

BEFENIUM

akres działania obejmuje tęgoryjec amerykańskiego i dwunastniczego jak również niektóre inne nicienie ( glistę ludzką włosogłówkę) w niewielkim stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Używany jest jako środek z wyboru w inwazjach tęgoryjcami i glistą ludzką. Podawany w dawce jedno razowej dobowej 5g przez 3 kolejne dni.

Działania niepożądane:

obejmuje zaburzenia żołądkowo – jelitowe zawroty głowy bardzo rzadko obniżenie ciśnienia tętniczego. Nie istnieją bezwzględne przeciwwskazania do stosowania befenium. Przed rozpoczęciem leczenia należy zlikwidować biegunkę i wyrównać bilans elektrolitowo – wodny. Ostrożność jest zalecana przy jego stosowaniu u chorych z nadciśnieniem. W zasadzie lek nie powinien być stosowany u kobiet w ciąży.

DIETYLOKARBAMAZYNA

Działa na glisty ludzkie i larwy wędrujące glisty psiej. Dietylokarbamazyna szybko wchłania się z przewodu pokarmowego rozmieszcza się niemal we wszystkich tkankach. Polega powoli przemianom metabolicznym w wątrobie wydala się z moczem w postaci nieczynnych metabolitów. Ma pewne znaczenia jako środek rezerwowy w zwalczaniu larwy wędrującej. zaleca się stosowanie wzrastających dawek dobowych u dorosłych do 2mg/kg mc. W przypadku odczynów uczuleniowych wskazane jest stosowanie glikokortykosterosteroidów. Do objawów niepożądanych należą zaburzenia żołądkowo – jelitowe bóle i zawroty głowy. W czasie leczenia mogą wystąpić odczyny o charakterze uczuleniowym o różnym nasileniu.

Jest przeciwwskazana u chorych z padaczką w niewydolności nerek i u kobiet w ciąży.

Nowym lekiem budzącym duże nadzieje w leczeniu mikrofilariozy jest inwermektyna. Hamuje przekaźnictwo GABAergiczne robaków u ssaków nie przenika przez barierę krew – mózg z wyjątkiem noworodków brak wykształconej bariery toteż nie wywołuje objawów ośrodkowych ( porażenie tego układu). Lek ten dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Działanie jest długotrwałe jednorazowe podanie wystarcza na ponad 12 miesięcy.

Leku nie należy stosować u kobiet w ciąży i u karmiących matek.

Objawy niepożądane obejmują:

- gorączkę

- świąd skóry

- obrzmienie węzłów chłonnych

- miernego stopnia obniżenia ciśnienia

- iw rzadkich przypadkach wymagają stosowania glikokortykosteroidów.