Układ rodzajowy kosztów określa, jakiego rodzaju koszty proste, czyli obejmujące jednorodne składniki, ponosi przedsiębiorstwo. Koszty w układzie rodzajowym charakteryzują się tym, że obejmują całkowitą sumę kosztów danej kategorii w przedsiębiorstwie, bez względu na to, w jakim miejscu powstały i w jakim celu zostały poniesione. Układ ten umożliwia badanie i porównywanie struktury kosztów.
W ramach układu rodzajowego można podzielić koszty na następujące grupy:
AMORTYZACJA środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obliczona według zasad ustalonych w planie amortyzacji. Nie ujmuje się tu nieplanowych odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych),ponieważ obciążają one pozostałe koszty operacyjne;
ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII , w tym także ujmuje się rozchód opakowań, paliwa, ogumienia, części zapasowych maszyn i urządzeń oraz drobne zakupy materiałów biurowych, usługi obce wykonywane przez jednostki spoza danej firmy, na przy-kład: remontowe, transportowe, budowlano-montażowe, pocztowe, telekomunikacyjne;
PODATKI I OPŁATY, na przykład: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, opłata za wieczyste użytkowanie gruntu, podatek od towarów i usług (VAT) naliczony, nie podlegający zwrotowi lub odliczeniu od podatku VAT należnego;
WYNAGRODZENIA (pieniężne i w naturze) za pracę przysługujące pra-cownikom z tytułu stosunku pracy, umowy-zlecenia, bądź umowy o dzieło;
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA, czyli tę część składek za ubezpieczenie, którą pokrywa pracodawca,
ŚWIADCZNIA NA RZECZ PRACOWNIKÓW, które wynikają z układów pracy (świadczeń ustawowych) i dobrowolnych, dokonywanych bezpośrednio na rzecz aktualnie zatrudnionych pracowników. W szczególności są to: składki z tytułu ubezpieczeń społecznych, funduszu pracy, funduszu gwarantowanych świadczeń pracowniczych, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, wydatki na szkolenie, dopłaty do dojazdów pracowników, dopłaty do posiłków, wydatki na bhp (odzież, mleko);
POZOSTAŁE KOSZTY RODZAJOWE obejmują wszystkie dotychczas nie wymienione koszty proste, to jest podróże służbowe, koszty reprezentacji i reklamy, składki ubezpieczeń majątkowych i inne.
Struktura kosztów układu rodzajowego, oznaczająca procentowy udział poszczególnych pozycji kosztów w ogólnej sumie kosztów, wykazuje duże zróżnicowanie w poszczególnych branżach, gdyż zależy od charakteru działalności podmiotów gospodarczych.