Najczęstszym źródłem zobowiązań są umowy .
Źródło zobowiązań:
- jednostronna czynność prawna
- dwustronna czynność prawna umowy
- czyny niedozwolone ( odpowiedzialność za szkody - odpowiedzialność deliktowa)
1. Umowy - czynność prawna na którą składają sie 2 oświadczenia woli, które muszą być zgodne (kupno-sprzedaż)
Rodzaje umów:
a) umowy nazwane
b) umowy nienazwane
c) mieszane
a) umowy nazwane - ustawodawca postanowił uregulować prawem typ tej umowy ( istotne elementy charakterystyczne tej umowy)
b) umowa nienazwana - umowa oryginalna - swoboda umów. Stworzenie nowej umowy według własnych potrzeb. Dla umów nienazwanych stosuje się tylko przepisy ogólne. Katalog umów nazwanych jest coraz bardziej wzbogacany. Umowy nienazwane przechodzą do katalogu umów nazwanych .
c) umowa mieszana - elementy różnych umów nazwanych.
Umowy umów nazwanych mogą mieć elementy umów mieszanych. Następuje często przekształcanie się umów. Czasem zawiera się kompleks umów dla potrzeb jakiejś instytucji.
Podział na:
- umowy rozporządzające
- umowy zobowiązujące
a) jednostronnie - umowa darowizny, świadczenie w jedna strone
b) dwustronnie - umowa przewozu morskiego, obie strony mają uprawnienia i obowiązki.
Szczególnym rodzajem tych umów są umowy wzajemne: umowy morskie, obrotu gospodarczego.
- świadczenia wzajemne muszą byc spełnione jednocześnie
- subiektywna ekwiwalentność świadczenia
Podział na:
- umowy losowe - spełnienie świadczenia nie zależy od woli stron, zależy od zdarzenia przyszłego i niepewnego (ubezpieczenia, renty, dożywocia).
Umowy przygotowujące zawarcie przyszłej umowy (umowy bazowe).
Pactum decontrachendo - umowa przedwstępna. Nie wykonuje się żadnego świadczenia. Przedmiotem tej umowy zawarcie tej umowy w przyszłości. Przygotowuje grunt pod przyszłą umowę. Umowa przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia umowy przyrzeczonej, powinna określać zawarcie umowy przyrzeczonej, określać jej elementy i termin jej zawarcia.
Dodatkowe klauzule umowy.
Umowa na rzecz osoby trzeciej - pactum favoremterci - może być zastosowana w każdym typie umowy. Świadczenie jest wykonane na rzecz osoby trzeciej nie będąca stroną umowy (umowy przewozu) Art.393 K.C
Umowy gwarancyjne:
1. Umowa o świadczenie przez osobę 3 (Art.391)
2. Umowa o zwolnienie dłużnika z obowiązku świadczenia (Art.392)
1) Sprzedawca sprzeda kupującemu towar pod warunkiem, że znajdzie on gwaranta, który zagwarantuje , że kupujący zapłaci za towar w terminie. Gdy kupujący nie zapłaci , gwarant płaci świadczenie pieniężne.
2) Gwarant płaci odszkodowanie odbiorcy gdyby przewożony towar został uszkodzony lub skradziony. Przewoźnik jest zwolniony ze wszystkich świadczeń, które przechodzą na gwaranta.
Bezpodstawne wzbogacenie ( Art.405) - kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem drugiej osoby zobowiązany jest do wydania w naturze. Należy doprowadzić do równowagi. Czasem powodem wzbogacenia są siły wyższe niezależne od człowieka. Występuje roszczenie o przywrócenie równowagi.
Czyny niedozwolone - Art.415. Kto z winy swej wyrządził komuś szkodę zobowiązuje się do jej naprawienia.
Czyny polegające:
1) na wyrządzeniu szkody własnym działaniem
2) na wyrządzeniu szkody przez osoby za które ponosi się odpowiedzialność
3) na wyrządzeniu szkody przez zwierzęta lub rzeczy
4) na wyrządzeniu szkody z wykorzystaniem elementarnych sił przyrody
5) na wyrządzeniu szkody przez produkt niebezpieczny
Ad2. Częsta sytuacja na morzu (Armator- Kapitan). Wina w wyborze. Jeżeli udowodni się, że została zatrudniona osoba niekompetentna, to koszty pokrywa ten kto zatrudnił osobę, która te szkodę wyrządziła. Odpowiedzialność za podwładnego: przełożony odpowiada za szkodę swojego podwładnego, któremu można udowodnić winę.
Zasada ryzyka: dotyczy osób, które prowadzą przedsiębiorstwo wprawione w ruch za pomocą sił przyrody.
Proces obiektywizacji odpowiedzialności cywilnej:
Odpowiedzialność absolutna - za wszystkie szkody wyrządzone przez osoby prowadzące bardzo niebezpieczną działalność.
Odpowiedzialność za produkt - osoba wytwarzająca produkt niebezpieczny , odpowiada za szkody wyrządzone przez ten produkt.
Produkt niebezpieczny - rzecz ruchoma, zwierzę, energia elektryczna. Producent odpowiada za szkodę , gdy rzecz zniszczona należy do rzeczy osobistego użytku.
1 stycznia 2001 - Nowy Kodeks spółek handlowych
Rodzaje społek:
a) osobowe
- cywilne
- jawne
- partnerskie
- komandytowa
- komandytowo-akcyjna
b)kapitałowe
- z.o.o
- akcyjna
- jednoosobowa
- dominująca
- powiązana
- publiczna
- w organizacji
Inne rodzaje spółek:
- przedsiębiorstwo mieszane
- przedsiebiorstwo wspólne
- spółka powstała w wyniku komercjalizacji
- jednoosobowa spółka Skarbu Państwa
- spółka pracownicza
- towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych
- zakład ubezpieczeń S.A
- bank w formie S.A
- dom maklerski S.A
- giełda S.A
- spółka portowa S.A
- spółka wodna
1. Różnice
a) spółka osobowa nie posiada osobowości prawnej (ułomne osoby prawne). Spółka kapitałowa z momentem rejestracji w KRS nabywaja nabywaja osobowośc prawną.
b) prawo nie przesądza o strukturze organizacyjnej spółki osobowej, umowa może ja określić . Spółka kapitałowa musi posiadać charakterystyczne dla niej organy
c) spółki kapitalowe wymagaja minimum kapitałowego ( moga być jednoosobowe). W spółce osobowej istotny jest czynnik ludzki.
d) majątek spółki kapitałowej stanowi jej własność zaś w spółce osobowej jest majątkiem wspólników
e) prowadzenie spraw spółki kapitałowej nalezy do jej organów, a w spółce osobowej nalezy do wspólników
f) spółka kapitałowa może być spółką w organizacji oraz spółką powiązaną
g) przedmiotem wkładu spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadectwo pracy
h) za zobowiązania spółki kapitałowej odpowiada spółka natomiast w spółce osobowej jej wspólnicy.
Spółka cywilna:
Cechy:
- spółka osobowa prawa cywilnego
- wspólny cel gospodarczy
- forma pisemna umowy spółki
- ustrój majątkowy wspólności łącznej
- łączne występowanie wspólników w charakterze strony stosunków prawnych\
- odpowiedzialność solidarna wszystkich wspólników, całym swoim majątkiem
- prowadzenie spraw spółki przez samych wspólników
- wzajemne reprezentacje wspólników
- prawo do udziału w osiągnietym zysku
Spółka cywilna jest spółka jawną gdy dochody w każdym z dwóch kolejnych lat wyniosły 400000 Euro i jest wpisane do KRS
Spółka jawna - to spółka osobowa która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną formą , a nie jest inną spółką handlową
Cechy:
- spółka osobowa prawa handlowego
- forma pisemna umowy spółki
- obowiązek zarejestrowania spółki w KRS
- odpowiedzialność solidarna wszystkich wspólników, całym majatkiem
- odpowiedzialność substydiarna egzekucja z majątku wspólnika jest możliwa dopiero po bezskuteczności egzekucji z majątku spółki
- obowiązek lojalności wobec spółki
Spółka partnerska - to spółka osobowa utworzona przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Cechy:
- partnerami mogą być ściśle określone osoby fizyczne uprawnione do wykonywania następujących wolnych zawodów: lekarza, architekta, tłumacza przysięgłego, notariusza.
- do spółki partnerskiej stosuje się przepisy spółki jawnej
- umowa spółki w formie aktu notarialnego
- partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem zawodu przez innych partnerów
- w spółce partnerskiej może być powołany zarząd
Spółka komandytowa - jest to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własna firma, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona.
Cechy:
- stosuje się przepisy o spółce jawnej
- umowa w formie aktu notarialnego
- wkład komandytoriusza może byc niższy niz suma komandytowa
- komandytariusz odpowiada za zobowiazania spółki do wysokości sumy komandytowej, a komplementariusz całym majatkiem
- spółkę reprezentuja jedynie komplementariusze, zaś komandytariusze moga byc pełnomocnikami
- komandytariusz uczestniczy w zyskach spólki proporcjonalnie do rzeczywiście wniesionego wkładu
Cechy:
- cechy spółki osobowej i kapitałowej
- odnośnie komplementariusza stosuje sie przepisy o spółce komandytowej, a odnośnie akcjonariusza - o spółce akcyjnej
- minimalny kapitał zakładowy 50000 PLN
akcjonariusz
Cechy:
- spółka kapitałowa, może być założona przez osobe fizyczna lub prawną, nie może byc związana wyłącznie przez 1 osobową spółkę z.o.o
- minimalny kapitał zakładowy 50000PLN, udział 500 PLN
- umowa spółki w formie aktu notarialnego
- równe prawa w spółce, mogą być działy uprzywilejowane.
Spółka akcyjna
Cechy:
- spółka kapitałowa może być załozona w dowolnym celu przez osobe fizyczną lub prawną
- statut w formie aktu notarialnego
- zarząd , rada nadzorcza, walne zgromadzenie
- odpowiedzialność cywilna członków zarządu i założycieli spółki
- jednoosobowa
- dominująca
- powiązania
- w organizacji
Wartość jest ściśle związana z papierem wartościowym.
Papier wartościowy - nazywac będziemy dokument, stwierdzający istnienie określonego, zbywalnego prawa majątkowego, wyposażony przez ustawę w szczególny przywilej, polegający na tym ,że realizacja prawa w nim wyrażonego jest możliwa wyłącznie na podstawie tego dokumentu, zdolność amortyzacji dokumentu
Koncepcje papieru wartościowego:
- węższa : akcentująca aspekt obiegowości papieru wartościowego , to znaczy, że za papier wartościowy uznano tylko takie dokumenty, które poza tym co wyżej powiedziano cechowały sie obiegowościa . W tym ujęciu tzw: vecta, papiery (nie przeznaczone do obrotu) nie były by papierami wartościowymi
- szersza : do uznania dokumentu za papier wartościowy decydujące znaczenie ma "kryterium formalne posiadania papieru", które jest wymogiem wykonywania prawa z danego papieru wartościowego.
Art,921 k.c "Jeżeli zobowiązanie wynika z wystawienia papieru wartościowego dłużnik jest obowiązany do świadczenia za zwrotem dokumentu albo udostępnieniem, go dłuznikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjety."
Amortyzacja - umorzenie utraconych papierów wartościowych , gdy sa dowody ich posiadania.
Klasyfikacje papierów wartościowych:
I - osoba legitymowana i sposób przenoszenia praw inkorporowanych w papierze
1) imienne - legitymujące osobę wskazaną w dokumencie
2) Na zlecenie - legitymujące osobę w nim wskazaną oraz każdego wskazanego przez nią ( indos - podpis osoby uprawnionej na dokumencie)
3) na okaziciela - legitymują każdego kto włada dokumentem i przedstawia do wystawcy
II rodzaj prawa majątkowego inkorporowanego w dokumencie
1) pieniężne - (inkorporujące prawa majątkowe o charakterze pienięznym) - weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, bony skarbowe.
2) towarowe - (inkorporujące prawo do dysponowania określonymi w nich towarami) - konosamenty, dowody składowe
3) udziałowe - (inkorporujące poza prawami majątkowymi np z tytułu współwłasności w spółce akcyjnej, także prawa majątkowe o charakterze korporacyjnym jak prawo głosu - akcje, swiadectwa udziałowe.
III papiery wartościowe opiewające na wierzytelności
papiery wartościowe opiewające na prawa inne niz wierzytelnosci
IV moment powstania prawa
- konstytutywne
- deklaratywne
V zasięg emisji
- masowe
- jednostkowe, indywidualne
VI rodzaj korzyści jakie przynoszą papiery wartościowe
- lokacyjne
- rozliczeniowe
- gwarancyjne
VII zasięg występowania
- krajowe
- zagraniczne
- międzynarodowe
VIII rodzaj emitenta
- państwowe (skarbowe, NBP)
- bankowe
- inwestycyjne
- inne
IX forma papieru wartościowego
- materialne
- zdematerializowane
Emisja każdego typu papieru wartościowego musi miec normatywną podstawę kreacji. W prawie polskim jest wyłączna swoboda powoływania nowych typów papierów wartościowych przez zainteresowanych uczestników obrotu. Istnieje zatem zamknięta liczba typów normatywnych papierów wartościowych. Istnienie zamkniętej liczby papierów wartościowych uzasadnione jest zapewnieniem bezpieczeństwa i pewności obrotu.
Prawo Hm - elementy różnych rodzajów prawa. Uczestnicy tego prawa pochodzą z różnych krajów.
- prawo wewnętrzne poszczególnych krajów
- przepisy o charakterze międzynarodowym
- "Międzynarodowa Konwencja Wiedeńska" o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów
a) stosowanie konwencji , definicja umowy sprzedaży międzynarodowej. Nie stosuje się jej do sprzedaży różnych dóbr w obrocie międzynarodowym (np. statków). Konwencja odsyła do zwyczajów sprzedaży handlu miedzynarodowego.
b) szczegółowe reguły dotyczące zawierania umów
c) prawa i obowiązki stron w sprzedaży międzynarodowej
d) postanowienia końcowe, zagadnienia zmiany konwencji.
Przepisy międzynarodowe i wewnętrzne tylko w części kształtują międzynarodowe stosunki handlowe
INCO-TERMS - zbiór zasad dotyczących zawierania umów międzynarodowych. Zebrane przez miedzynarodową izbę handlową.
EXW - ex works
FCA - free carrier
FAS - free alongside ship
FOB - free on board
1) każda gałąź transportu morskiego: EXW, FCA, CPT, CIP, DAF, DDU, DDP
2) transport morski: FAS, FOB, CFR, CIF, DES, DEQ
Ujednolicanie reguł w handlu miedzynarodowym
COMBITERMS - powstały w zwiazku z rozwojem transportu kontenerowego, zbiór zasad w transporcie kontenerowym.
Amerykanie nie stosują ani COMBITERMS ani INCOTERMS
Polskie prawo pracy oparte jest na standardach międzynarodowych.
Polskie prawo pracy - prawo papierowe
Prawo pracy - zespół norm prawnych okreslających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.
Nowe prawo pracy obejmuje o wiele więcej zagadnień np. problematyke bezrobocia, niezdolności do pracy, kontroli, stosunku pracy, organizacji administracji pracy, niezdolności do pracy, zabezpieczenia społecznego.
Prawo pracy nie występuje we wszystkich krajach ( nie jest wyodrębnione z prawa).
MOP - międzynarodowa organizacja pracy
Zasadniczym przedmiotem prawa pracy jest praca ludzka.
Prace podlegające prawu pracy:
- prace na cudzy rachunek (zarobkowa) wykonywana na ryzyko pracodawcy. Umowa na zlecenie, o dzieło nie podlega prawu pracy. Są to formy obchodzenia prawa pracy.
- musi to być praca umownie podporządkowana (pracownik działa pod kierownictwem pracodawcy)
- praca jest dobrowolna (praca przymusowa nie podlega prawu pracy)
- praca dla wynagrodzenia
- korzyści z wykonanej pracy
- praca dobrowolna
- praca pod kierownictwem
- związane z ryzykiem pracodawcy
Prawo pracy zawdzięczamy związkom zawodowym. Największy wpływ na prawo pracy MOP. W Polsce prawo pracy zawarte jest w Kodeksie Pracy z 1974r.
Morskie prawo pracy - historia znacznie dłuższa niż normalnego Prawa Pracy.
- "ustawa żeglarska" - ustawa o pracy na morskich statkach handlowych 29V1991r. Dziś ustawa jest juz niedostosowana do realiów występujących na morzu.
- Kodeks pracy
Funkcje prawa pracy:
- organizacyjne - regulowanie postępowania ludzi, struktura i organizacja.
- ochronna - minimalne standardy w stosunkach pracy, wyżywienie, płaca, czas pracy, ochrona zdrowia.
Zasady prawa pracy:
a) prawo do dowolnej pracy (konstytucyjne)
b) minimalna wysokość wynagrodzenia za pracę określa państwo
c) praca jest stosunkiem umownym , praca jest dobrowolna
d) pracodawca jest obowiązany szanować godność, własność prywatną pracownika
e) równe prawa z tytułu wykonywania takich samych obowiązków (kobiety-mężczyźni)
f) dyskryminacja w stosunkach pracy jest niedopuszczalna
g) godziwe wynagrodzenie za pracę
h) prawo do wypoczynku, do dni wolnych
i) pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych
Zasada semimperatywności norm pracy. Przepisy są jednostronnie bezwzględnie obowiązujące. Gdy pracodawca przewiduje dla pracownika warunki gorsze niz istnieją w prawie pracy to te warunki nie obowiązuja i na ich miejsce wchodzą standardy Prawa pracy. Standardy prawa pracy nie obowiązują gdy pracodawca proponuje warunki lepsze niż w prawie pracy. Wszędzie powinna byc możliwość tworzenia związków zawodowych.
Źródła prawa pracy:
- kodeks pracy - wielokrotnie nowelizowany
- ustawa o państwowej inspekcji pracy na statkach morskich w zakresie sprawdzania warunków pracy i życia marynarzy.
- ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
- ustawa o ochronie roszczeń pracowników
- ustawa o swiadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
- ustawa o przeciwdziałaniu bezrobociu
Akty wykonawcze do ustaw
Część wykonawcza prawa
Układy zbiorowe - układy zakładowe
Międzynarodowa organizacja pracy - utworzona w 1919r na Paryskiej konwencji pokojowej. Jest uznawana za organizację wyspecjalizowaną w systemie organizacji ONZ. Do MOP-u nalezy ponad 180 państw. Główny cel to zagwarantowanie odpowiednich warunków pracy.
Składa się z :
- konferencja ogólna (delegacje wszystkich państw)
Rada administracyjna- organ wykonawczy
Międzynarodowe Biuro Pracy - wdraża konwencje, przygotowuje konferencje.
Tworzy międzynarodowy kodeks pracy
konwencja nr2 - bezrobocie
konwencja nr87 - konwencja o wolnościach związkowych. PRL ratyfikowało tę konwencję. Dzięki tej konwencji dokonał się w Polsce przełom zezwalający na legalne tworzenie związków zawodowych.
Wspólna konisja morska MOP - reprezentuje armatorów i marynarzy
Konwencje MOP:
Polska ratyfikowała 24 konwencje morskie MOP
k.nr.7 - dotyczy najniższego wieku dopuszczenia dzieci do pracy w marynarce
k.nr.8 - bezrobocie w przypadku rozbicia sie statku
k.nr.9 - pośrednictwo pracy dla marynarzy
k.nr.22 - dotyczy najmu marynarzy
k.nr.27 - dotyczy bezpieczeństwa morskiego
k.nr.69 - kwalifikacje kucharzy okretowych
k.nr.74 - świadectwo kwalifikacyjne starszych marynarzy
k.nr.108 - krajowe dowody tożsamosci marynarzy - książeczka żeglarska
k.nr.147 - bezpieczeństwo morskie, minimalne normy na statkach handlowych, nakłada na państwach członkowskie przestrzeganie tych reguł. Jest w programie Port State Control.
k.nr.178 - inspekcje warunków pracy i zycia marynarzy. Stworzenie specjalnej inspekcji pracy. W Polsce - państwowa inspekcja pracy.
Wszystkie zasadnicze sprawy marynarskie są uregulowane przez MOP. MOP wydaje również wiele zaleceń – wskazówki i wytyczne jak się państwa maja zachować. Ściśle są powiązane z konwencjami.
Zalecenie nr.109 – dotyczy płac, godzin pracy i obsady załogowej na morzu.
Na tych standardach opierają się również zalecenia ITF. Nie ma efektywnej inspekcji przestrzegania wymagań prawa pracy.
Ogólne reguły prawa pracy. Stosunek pracy powstaje z :
umowy o pracę
z nominacji
powołanie
z wyboru
Stosunki pracy na morzu powstają tylko i wyłącznie z umowy o pracę. Umowa o pracę musi być zawarta w formie pisemnej. Ustna umowa o pracę jest ważna. W ciągu 7 dni jest obowiązek pisemnego potwierdzenia ustnej umowy o pracę. Gdy pracodawca upada i firme przejmuje nowy pracodawca, to umowy o pracę zawarte z poprzednim pracodawca są ważne.
Sposoby rozwiązywania umowy o pracę:
na mocy porozumienia stron (dobrowolne)
oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (obustronne)
oświadczenie jednej ze stron bez okresu wypowiedzenia (obustronne) (nowe przepisy)
z upływem czasu na który umowa została zawarta
z dniem ukończenia pracy dla której umowa została zawarta
z upływem okresu próbnego
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem (3 miesięczny okres wypowiedzenia). W umowach na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy pracodawca może wprowadzić wypowiedzenie
Art.38 K.P obowiązkowa konsultacja związkowa przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Związek zawodowy nie ma żadnego znaczenia, ale jest obowiązek konsultacji
Wypowiedzenie zmieniające - Nie jest definitywne, wypowiada warunki pracy lub płacy
Rozwiązywanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
dyscyplinarne zwolnienie
wypowiedzenie z winy pracownika (ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych)- pijaństwo, kradzież, popełnienie przestępstwa, utrata uprawnień
Wypowiedzenie umowy o pracę bez winy pracownika
przedłużająca się choroba
usprawiedliwione nieobecności (dłużej niż 1 miesiąc)
Pracownik może zerwać umowę o pracę bez wypowiedzenia gdy nastąpiło ciężkie naruszenie uprawnień pracownika przez pracodawcę. Należy się odszkodowanie. Przyjęło się to z ustawy żeglarskiej.
Wygaśnięcie umowy o pracę. Z mocy samego prawa
śmierć pracownika lub pracodawcy
powołanie do służby i 14 dni po zakończeniu służby nie zgłosi się do pracy
tymczasowe aresztowanie
Rodzaje umów o prace w powszechnym prawie pracy:
umowa na czas nieokreślony (etatowa) stałe zatrudnienie. Tendencja ograniczenia zatrudnienia etatowego do minimum.
Umowa o pracę na czas określony: ma ściśle określony czas zakończenia umowy. W tym czasie zatrudnienie jest absolutnie pewne
W umowie na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy może być klauzula pozwalajaca na wcześniejsze jej zakończenie.
Art. 25(1).K.P – Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne z zawarciem umowy na czas nieokreślony gdy:
a) umowa między tymi stronami
b) kontrakty
c) następują po sobie 3 kontrakty i przerwa między nimi nie dłuższa niż 1 miesiąc
- umowa na czas wykonania określonej pracy. Wynagrodzenie związane z wykonywanym zadaniem.
Inne typy umów:
umowa na czas próbny – na krótki czas nie przekraczający 3 miesiące. Nie można dwa razy zawierać umowy o prace.
Ustawy o pracy na morskich statkach handlowych
Stosuje się na statkach handlowych polskiej przynależności wyłącznie w żegludze międzynarodowej
W sprawach, których ustawa nie reguluje, zastosowanie ma powszechny kodeks pracy
Konwencja (9MOP) wprowadziła nieodpłatne pośrednictwo pracy dla marynarzy. (Armatorzy+związki zawodowe). Nie jest realizowana jednak ta konwencja.
Książeczka żeglarska (108 MOP)
stwierdza tożsamość posiadacza
stwierdza przebieg pracy na statkach
podaje dane o stanie zdrowia marynarza
uprawnia do przekraczania granicy państwa polskiego (spełnia pewne funkcje paszportu, ale tylko w poszukiwaniu pracy na morzu).
Wydaje ją dyrektor Urzędu Morskiego za granicą Polski Urząd Konsularny. Wydaje się ją marynarzom lub rybakom lub innym osobom pozostającym w stosunku pracy na statkach.
Dla marynarza i rybaka wydaje się na czas nieokreślony. Dla pozostałych osób na czas określony. Na statku nie można podjąć pracy bez książeczki żeglarskiej. Kapitan ma prawo wyrazić sprzeciw do wpisania osoby na listę osób zatrudnionych na statku.
Certyfikat bezpiecznej obsługi statku – określona obsada załogowa statku.
Art.23.- Kapitan może polecić każdej osobie zejść ze statku w porcie gdy zagraża to bezpieczeństwu , ze względu na stan psychofizyczny lub kwalifikacje. Kapitan przekreśla decyzje wielu urzędów i administracji.
Powstanie stosunku pracy.
Powstaje wyłącznie na podstawie umowy. W prawie polskim mamy 3 rodzaje umów:
na czas nieokreślony –żadko spotykane
na czas określony 0 najczęściej spotykana
umowa na podróz morska (słuzy do pozbycia się Art. 25(1) )
Wymaga się umowy pisemnej o prace. Określona treść umowy ( warunki pracy, zasady wynagradzania)
Rozwiązanie umów o pracę:
za porozumieniem
bez wypowiedzenia z podaniem przyczyny
Rezerwa marynarska:
Gdy jest umowa o prace, a nie ma statku pracownik przechodzi do innej pracy wyznaczonej przez armatora
z wykonywaniem pracy
bez obowiązku wykonywania pracy (najniższe wynagrodzenie w gospodarce)
Wynagrodzenie za prace i dodatek dewizowy
w zależności od rodzaju, czasu wykonywanej pracy
w zależności od pozycji finansowej tego armatora
Part- wynagrodzenie stanowi część złowionej ryby
Dodatek dewizowy kiedyś był istotna częścią wynagrodzenia
Repatriacja marynarzy:
Gdy marynarz po wygasnięciu umowy pozostał w obcym porcie ma prawo domagać się przewiezienia do kraju. Obowiązek repatriacji ciąży na armatorze. W razie upadłości armatora koszty repatriacji ponosi skarb państwa.
Obowiązki armatora:
udostępnienie środków łączności do łączności z krajem
ponosi koszty leczenia i utrzymania za granicą chorego pracownika
koszty pogrzebu
bezpłatne zakwaterowanie, wyżywienie i opieka zdrowotna na statku
bezpłatne mundury
Obowiązki pracownika:
strzec honoru polskiej bandery i dobrego imienia marynarza i rybaka
dbać o bezpieczeństwo pasażerów
chronić środowisko
chronić statek i urządzenia
nie wolno przewozić przedmiotów zagrażających ludziom i urządzeniom
do zakończenia akcji ratowniczej musi wykonywać wszystkie czynności dla ratowania życia ludzkiego , jednak bez zagrozenia swojego życia
kapitan może polecic pracownikowi wykonywanie innej pracy zgodnej z jego kwalifikacjami (nie dłużej niż 6 tygodni)
Międzynarodowe Prawo Morskie
Prawo morza – część międzynarodowego prawa cywilnego
Prawo Morskie – określa sytuację prawną obszarów morskich, a także statku morskiego i załogi w okresie pokoju i wojny oraz zasady korzystania z obszarów morskich , dna i poddna a także problemy naukowe mórz oraz ochrony środowiska morskiego
1) cechy wyróżniające
brak podręczników
obszerność problematyki
międzynarodowość problemu
wielka ilość konwencji (Montego Bay 1882 o Prawie Morza)
Źródłem prawa morza są organizacje międzynarodowe, międzynarodowe orzecznictwo w sprawach morza. Różnorodność źródeł źródeł charakterze międzynarodowym. Podmioty publiczno prawne, ale także prywatno prawnej (załogi ,armatorzy). Własny sposób rozstrzygania sporów- własne sądownictwo (Trybunał w Hamburgu).
Sprawiedliwość wyrównawcza – dążenie do tego aby wszystkie państwa miały te same zyski z morza. Gdy ktoś ma za dużo oddaje państwom biedniejszym
Suwerenna równość – solidarność ludzka, dbałość o środowisko
Dążenie do repartycji jurysdykcji państwowej. Statki podlegają jurysdykcji państwa bandery. W portach istnieją Port StateControl, które kontroluja statki niezależnie od bandery
Prawo morza dzieli się na kilka działów
Zasady Prawa Morza
bezpieczeństwo żeglugi i ochrona życia ludzkiego na morzu
ochrona środowiska morskiego
ochrona rybołówstwa i zasobów naturalnych
specjalny reżim portów
tranzyt
demilitaryzacja obszarów morskich
Inne zasady Prawa Morza
wolność morza pełnego
ściganie terroryzmu morskiego
ochrona życia ludzkiego na morzu
wspólne dziedzictwo ludzkości
Geneza Prawa Morza
w starożytności nie mówi się o prawie morza, gdy morze było wewnętrzne.Powstała idea ochrona morza.
Później państwa chciały mieć morza na własność. Koncepcja morza zamkniętego przywłaszczanie obszarów morskich
Hugo Grocjusz – prawnik holenderski „More liberum” – o wolności mórz. Morza powinny być otwarte dla żeglugi, są niezawłaszczalne
W XVII i XVIII wieku koncepcją Grocjusza stała się podstawą współczesnego prawa morskiego
Na początku wieku postanowiono spisać wszystkie regulacje dotyczące prawa morza
Najpierw były konwencje o wojnie morskiej 1907r Haga. W 1958r pierwsza konferencja ONZ Prawo Morza w Genewie. Przyjęto 4 konwencje
o morzu terytorialnym i strefie przyległej
o morzu pełnym o szelfie kontynentalnym
o rybołówstwie rybołówstwie ochronie żywych zasobów mórz pełnych
Polska ratyfikowała 2 konwencje. W 1964 2 konferencje prawa morza ONZ. Nie udała się, brak większości głosów. W 68 komitet do spraw pokojowego wykorzystania dna morza i oceanów. Zwołali oni 3 konferencje prawa morza. 10 grudnia 82 podpisano konwencję z Montego Bay. Podpisało ją 157 państw. Do wejścia w życie potrzeba było 60 ratyfikacji. Trwało to kilkanaście lat. Polska ratyfikowała ja w 1998 roku. Reguluje przede wszystkim problematyke obszaru (dno morza poza granicami jurysdykcji państwa
Kryteria prawne
Przepływ jest nieszkodliwy , gdy nienarusza pokoju i porządku państwa.
Przepływ jest szkodliwy, gdy statek podejmuje działania w celu:
groźbie użycia siły przeciwko RP (dotyczy okrętów wojennych)
ćwiczenie lub użycie broni wszelkiego rodzaju
zbieranie informacji na szkode RP
propagandzie mającej na celu osłabienie obronności RP
startowanie, lądowanie z pokładu jakiegokolwiek statku powietrznego
startowanie, ladowanie na pokładzie urządzeń wojskowych
ładowanie lub wyładowywanie towarów lub ludzi z naruszeniem przepisów celnych, sanitarnych RP
umyślne zanieczyszczanie morza
prowadzenie badań lub działalności hydrograficznej
zakłócanie systemu łączności wszystkie działania niezwiązane z nieszkodliwym przepływem
Polska nie posiada regulacji dotyczących okrętów podwodnych i statków o specjalnej charakterystyce. Okręty wojenne korzystają z tych samych reguł co statki handlowe. Wprowadzenie systemów rozgraniczenia ruchu zobowiązuje statki do korzystania z nich. Państwo nie orze przeszkadzać w PNP jeśli odbywa się on zgodnie z przepisami.
Nie wolno stosować dyskryminacji wobec statków określonej bandery
Nie można nakładać na statki opłat z tytułu przepływania przez morze terytorialne
Straż graniczna chroni granicę państwa:
Prawa:
wezwać statek do zatrzymania się do kontroli, kazać płynąc danym kursem
przeprowadzić dogłębną kontrole statku
zmusić statek do zawiniecia do portu
uprawnienia inspektora morskiego
inspektorzy rybołówstwa morskiego
prawo pościgu (pościg nieprzerwany)
Strefa przyległa – w tej strefie państwo morze wykonywać kontrole zapobiegajacą łamanie przepisów na jego morzu terytorialnym. Strefa przyległa nie morze wynosić wiecej niż 24 Mm od wybrzeża
Cieśniny międzynarodowe uzywane do żeglugi
Cieśniny na morzach otwartych przekształciły się w cieśniny terytorialne
Przejście tranzytowe przez cieśninę morska
wolność żeglugi i przelotu tranzytowego wyłącznie w celu szybkiego przejścia przez cieśninę, pomiędzy dwoma obszarami morza terytorialnego lub strefy ekonomicznej
Typy cieśnin morskich w żegludze międzynarodowej
szersze niż 24 Mm – całkowita wolność żeglugi
łączą 2 obszaryy morza terytorialnego – obowiązuje prawo przejścia tranzytowego
łączą morze otwarte z morzem terytorialnym zwykłe PNP
mają specyficzny statut prawny (cieśniny czarnomorskie)- odrębne umowy
w całości leżą na obszarze wód wewnętrznych – swoboda przepisów państwa w obszarach którego leżą
Kanały morskie w żegludze międzynarodowej
k. Sueski – (traktat z Konstantynopola) jest zawsze wolny i otwarty dla wszystkich statków i okrętów
k. Panamski – obecnie kanał należy wyłącznie do Panamy
k. Koloński – żegluga wszystkich statków bez żadnych ograniczeń
Państwa archipelagowi
Gdy wyspy znajdują się w dużej odległości to można je połączyć liniami wód terytorialnych gdy:
w obrębie linii znajduja się główne wyspy
musi istnieć proporcja miedzy pow.wód i pow.lądów
wody archipelagowi- maja wszystkie możliwe obszary morskie
PNP – obowiązuje na całym obszarze wód archipelagowych. Jednak gdy wyznaczone sąszlaki to PNP obowiązuje tylko na nich (dotyczy również przelotów)
Wyłączne strefy ekonomiczne:
Ma pełnić wyłącznie cele ekonomiczne i do państwa nie należy ( obowiązuja reguły jak na morzu otwartym). Można jedynie eksploatować złoża. Nie ma obowiązku tworzenia stref ekonomicznych. Zalezy to od dobrej woli państwa.
Obejmuje:
wody
dno morza
wnętrze Ziemi
Kategorie uprawnień państwa nadbrzeżnego
suwerenne prawa w tej strefie
jurysdykcja państwa w strefie
inne państwa w strefie
Państwo ma suwerenne prawo do ochrony tych wód, prawo do innych przedsięwzięć gospodarczych gospodarczych tej strefie
Budowa i użytkowanie sztucznych wysp i innych urządzeń
Badania morza
Ochrona środowiska morskiego
Wyłączna strefa nie może być większa niż 200Mm (188Mm od wód terytorialnych). Na morzach śródlądowych strefy te wyznacza się na podstawie umów
Prawa państw śródlądowych
Mają prawo do eksploatacji żywej nadwyżki zasobów w wyłącznej strefie państwa sąsiedzkiego
Stratyfikacja obszarów morskich
Szelf kontynentalny – dno morza i podziemie przyległe do wybrzeża poza obszarami morza terytorialnego do głębokości 200m lub poza jeśli głębokość pozwala na eksploatację złóż
Obejmuje dno morskie i podziemie do obszarów podmorskich, które rozciągaja się poza morzem terytorialnym do zewnętrznych krawędzi zbocza kontynentalnego albo na odległość 200 Mm od linii podstawowych.
Prawa do szelfu nie obejmują wody i przestrzeni powietrznej nad szelfem
Wody morskie
wody wchodzące w skład państwa
a)morskie wody wewnętrzne
b) wody terytorialne
wody międzynarodowe
Morze otwarte
Toco nie jest innymi obszarami to jest morzem otwartm
Morze pełne jest otwarte dla wszystkich państw
Wolności morza pełnego
wolności całkowite
żeglugi
przelotu
wolności ograniczone
układanie kabli i rurociągów
budowanie sztucznych wysp i innych instalacji
rybołówstwa
badań naukowych
Wszystkie państwa korzystaja z wolności morza otwartego z uwzględnieniem interesów innych państw. Wykorzystywanie do celów pokojowych.
Żadne państwo nie może zgłaszać roszczeń do poddania swej suwerenności na obszar morza otwartego.