Socjologia WYKŁAD 28.03.2015

Temat: Dostęp kobiet i mężczyzn do edukacji oraz rynku pracy

1. Przez wiele dekad na poziomie zdrowego rozsądku miliony ludzi dominowały w opisie dostępu kobiet do edukacji dwie kategorie:

-marginalizowana

-wykluczana

Uważano, że na każdym etapie edukacji dziewczęta są traktowane gorzej niż chłopcy, a system faworyzuje chłopców i mężczyzn. Uważano, że chłopcy są lepiej traktowani w szkole, co w konsekwencji przekłada się na ich lepsze wyniki edukacyjne i zawodowe. Najważniejszą metaforą tego dyskursu była tzw. ,,przepaść płciowa", która w języku ang. nazywana jest ,,GENDER GAP''. Uzasadniano tą tezę m.in. analizując sytuacje dziewcząt w klasie szkolnej, np. ilość komunikatów bezpośrednio kierowanych do dziewcząt, przerywanie ich wypowiedzi przez nauczyciela oraz traktowanie ich wypowiedzi jako istotnych.

Badano również nauczycieli, którzy uważali, że z chłopcami pracuje się przyjemniej, że są bardziej inteligentni , otwarci, pomysłowi, ciekawi świata, twórczy i niekonwencjonalni. Wprowadzają do klasy dużo więcej dynamiki. Pojawiały się też określenia takie jak: chłopcy jak motor napędowy klasy.

O dziewczynkach zwykle wypowiadano się w kategoriach : spokojnych, grzecznych, nudnych, uczących się na pamięć itp.

2.W ostatnim 10cioleciu nastała EDUKACYJNA EMANCYPACJA KOBIET-'pędzący ekspres, do którego wsiadły dziewczęta, podczas gdy chłopcy przesiedli się na pociąg osobowy lub nawet towarowy. Dziewczęta mają większe aspiracje edukacyjne niż chłopcy i stanowią w Polsce 60% ogółu studiujących. Analiza dostępu kobiet do edukacji na poziomie wyższym w 74 krajach świata ze wszystkich kontynentów pozwala na stwierdzenie, że w 51 z nich kobiety przeważają w zakresie ogólnej liczby studiujących. W 60 krajach z 74 są absolwentkami. W większości studiów pedagogicznych oraz nauk humanistycznych i sztuk pięknych, a w ponad 50 krajach są w większości absolwentkami nauk społecznych, prawa i zarządzania. Jedynie w zakresie nauk inżynieryjnych kobiety stanowią mniejszość. Kobiety stanowią mniejszość osób studiujących w Azji i Afryce. W UE i Ameryce Północnej przypadają 133 kobiety na 100 mężczyzn. W innych krajach również jest więcej kobiet studiujących niż mężczyzn. Turcja, Izrael, Jordania to przykłady krajów gdzie kobiety całkowicie zdominowały uczelnie. Kobiety również zyskują coraz większy dostęp do edukacji elitarnej na poziomie wyższym . Do niedawna uważano, że elitarne instytucje kształcenia, które tradycyjnie były przeznaczone tylko dla mężczyzn ... bla bla sytuacja odwórciła się. Przykład: Harvard 48% studentow to kobiety, 46% na wydziale prawa i 49% na wydziale medycyny. Podobna sytuacja występuje w Oxfordzie. Dostęp stopnia do stopnia doktora- jest wzrost w dostępie dla kobiet. W 1978r. doktoraty kobiet stanowiły tam 27% ogółu wszystkich doktoratów. W 2008r. doktoraty kobiet stanowiły już ponad 46% przy czym medycyna 53%, nauki społeczne 58%, pedagogika 68%.

3.Dlaczego tak jest, że w krajach patrialchalnych kobiety stanowią stanowczą przewagę w edukacji?

-Struktura społeczeństwa- Namibia- kraj nisko rozwinięty, gdzie gospodarka opiera się na rolnictwie i na ciężkiej pracy rękoma. W związku z tym prace zarobkowe mogą wykonywać tylko mężczyźni. Stereotym prawdziwego mężczyzny, który dominuje w takich kulturach jest związany z ciężką pracą fizyczną. Uważa się, że dziewczeta powinny chodzić do szkoły, a chłopcy powinni jak najszybciej tę szkołę opuścić, ponieważ siedzenie w ławce szkolnej jest dobre dla dziewcząt. Jednocześnie chłopcy muszą podejmować prace zarobkowe, bo od nich oczekuje się , że utrzymają rodzinę. Stereotyp męskości działa na niekorzyść karier edukacyjnych chłopców.

-Wydaje się, że łatwiej jest prowadzić równość w dostępie do szkolnictwa wyższego w krajach, w których do niedawna jeszcze tego szkolnictwa nie było. W przeciwieństwie do tych krajów, które posiadają długą tradycję wykorzystywania tego poziomu edukacji do potwierdzania nierówności płciowej.

-Dane, którymi dysponujemy posiadają ograniczenia, ponieważ nie jesteśmy w stanie ustalić ile kobiet kończy edukację na poziomie I stopnia studiów a ile II stopnia oraz ile studiuje na uniw. elitarnych a ile jest absolwentami uczelni o niskim prestiżu.

4.Logicznie wydaje się jednak ,że skoro kobiety uzyskują lepszą edukację to powinno się to przekłądać na ich większe możliowści na rynku pracy. Okazuje się, że ta idea (idea merytokracji), dystrybucja nagród jest konsekwencją uzyskanych przez siebie zasług, nie znajduje odzwierciedlenia na rynku pracy. Ten sam dyplom, który mężczyznom daje bardzo wiele kobietom daje niewiele. 3 metafory związane z barierami na rynku prAcy:

-metafora szklanego sufitu- niewidzialna bariera w awansie kobiet w górę drabiny społecznej mimo nieistnienia formalno-prawnych barier w tym zakresie.

-lepka podłoga- brak możliwości awansu kobiet, które pracują w zawodach o niskim statusie prestiżu (awans jest właściwie niemożliwy)- np. sekretarka, urzędniczka,

-szklane ruchome schody- nieuzasadnione merytorycznie szybkie awansowanie przez mężczyzn w zawodach zdominowanych przez kobiety np. nauczyciel

5.KULTURA OLDBOYÓW- jest związana ze społeczeństwem brytyjskim, a wiąże się ona z określeniem mężczyzn z elity politycznej i ekonomicznej, którzy kształcili się w elitarnych szkołach średnich, a następnie podejmowali studia na dwóch elitarnych uniwerkach (Oxford albo cambridge), w trakcie ktorych zawiązywały się między nimi wieloletnie przyjaźnie potwierdzone przynaleźnością do stowarzyszeń i klubów. Ci mężczyźni popierają się wzajemnie i logicznie wykluczają z sukcesu kobiety.

-6.Syndrom KRÓLOWEJ PSZCZÓŁ- odnosi się do kobiet, które były oficerami marynarki wojennej. Odwołuje się do kobiet na bardzo wysokich stanowiskach, które bardzo nisko wartościują cechy własnej płci i przejmują męskie wartości i męskie standardy przy jednoczesnej pogardzie wobec tradycyjnych cech kobiecych. Kobiety te negatywnie wartościują własną kobiecość jednocześnie przyjmując męskie cechy. Podkreślają swoją inność. Demonstrują ucieczkę od kobiecości - Karen Horney. Ich zdaniem kobiecośc jest gorsza i pozbawiona wartości. Jednocześnie zwalczają inne kobiety w sposób świadomy pozbawiając ich możliowści awansu zawodowego, jako osoby decydujące o ich awansie. Wyraźnie preferują mężczyzn.

7. Wyraźny płciowy podział w ramach elitarnych zawodów.

To zjawisko odnosi się do syt. w której kobiety i mężczyźni posiadający takie same dyplomy w dziedzinie elitarnych zawodów np. lekarz, prawnik, architekt podejmują pracę w różnych sektorach posiadających nierówny prestiż i dostarczających nierówne możliwości dochodu. Kobiety w większym stopniu angażują się w te sektory, w których działania dotyczą symbolicznego i kulturowego kapitału, a nie materialnego bogactwa np. prawniczki specjalizują się w prawie rodzinnym, kobiety wydziału lekarskiego kończą jako pediatrzy i lekarze ogólni.

8.AUTOMARGINALIZACJA/AUTOWYKLUCZANIE- jakie kobiety same podejmują decyzje

- lęk przed maskulinizacją(oskarżeniem o utratę cech kobiecych)- trzeba zwrócić uwagę na konflikt, który występuje w naszej kulturze mędzy tradycyjnymi cechami wymaganymi od kobiety np. wrażliwość, delikatność, empatia, opiekuńcza itp. a cechami wymaganymi od profesjonalistki, która realizuje karierę zawodową dotychczas uznawaną za męską. Jeśli chce ona osiąnąć sukces w takich profesjach jak prawniczka czy menagerka to musi posiadać cechy tradycyjnie postrzegane jako męskie np. chłodną ocenę sytuacji, rezygnację z wyrażania emocji, orientację na sukces, konkurencyjnoiść czy maksymalną asertywność. Kobiety, które pracują w zawodach tradycyjnie uznawanych za męskiezdają się być pozbawione płci.

-Kolejny przykład automarginalizacji: Postrzeganie swojego dyplomu akademickiego jako kredencjału? małżeńskiego. ... jako wyraz swojej wartości na rynku małżeńskim, poczym swój dyplom wkładają do szuflady i tyle. Czyli idzie na uniwerek po to by miec tez meza z uniwerku i oboje maja dyplom, ale ona ze swojego nie korzysta.

- wybór pomiędzy macierzyństwem a karierą zawodową- pomimo zmian społecznych zawsze kobiety stawiają dziecko ponad karierą.