Prawo konstytucyjne 28.10.2010

Wykład 3

Źródła prawa konstytucyjnego

Zagadnienie tego prawa jako wyraz tych aktów, w którym znajdują się normy. Forma przepisów, które zaliczamy do gałęzi prawa konstytucyjnego.

Wąskie znaczenie prawa konstytucyjnego- tylko konstytucja

Szerokie-konstytucja, wiele innych aktów normatywnych -przepisy o charakterze bardzo ogólnym.

Aby mogły być stosowane w państwie i społeczeństwie należy je konkretyzować w przepisach wykonawczych które mają niższą rangę.

Akty prawne należące do źródle prawa konstytucyjnego:

1.Kontytucja-ustawa zasadnicza.

2.Ustawy konstytucyjne- ustawa o zmianie konstytucji, ustawa o zmianie i uzupełnieniu konstytucji. Nazwa nie ma większego znaczenia. Nazwy wskazują na ścisły bezpośredni związek z ustawą zasadniczą.

Wszystkie konstytucje i ustawy konstytucyjne w całości zaliczamy go gałęzi prawa konstytucyjnego.

Ranga konstytucji i ustaw konstytucyjnych jest taka sama, obie znajdują się na szczycie źródeł.

3.Ustawy zwykłe.

Tylko niektóre ustawy, rozporządzenia , nieliczne zaliczymy do prawa konstytucyjnego. Tylko te jeżeli regulują one podstawowe instytucje ustroju państwa. Spośród ustaw zwykłych możemy podać ordynacje wyborcze, ustawa o Trybunale Stanu, Konstytucyjnym. Dotyczą podstaw ustroju państwa w sposób zasadniczy zmieni się ustrój państwa.

Kodeks cywilny, karny nie zalicza się do konstytucyjnego. Bo cokolwiek ,zmieniamy to się ustrój nie zmieni. Prawo spadkowe itd...

Ustawy z zakresu prawa administracyjnego prawo wodne itd to kwestie całkowicie drugorzędne dla ustroju państwa.

Na równi z ustawami zwykłymi możemy zaliczyć:

a)rozporządzenia z mocą ustawy

art.234 rozporządzenia z mocą ustawy

b)dekrety z mocą ustawy

W 1981 roku Rada Państwa wydała dekret o stanie wojennym.

(dziś został zastąpiony ustawą i stanie wojennym)

Nie wszystkie rozporządzenia z mocą ustawy lub dekrety z mocą ustawy zaliczymy do źródeł prawa konstytucyjnego. Tylko te które regulują kwestie podstawowe dla ustroju państwa.

4.Rozporządzenia wykonawcze-ilość rozporządzeń wydawanych przez organy takie jak prezydent, premier itd jest olbrzymia. Nie wszystkie do konstytucyjnego się zalicza.

np.rozporządzenia o powstaniu Komitetów Ekonomicznego itd zalicza się do prawa admnistracyjnego. Drugie stanowisko mówi że można by to zaliczyć do konstytucyjnego.

5.Uchwały naczelnych organów państwowych. Rady Ministrów, Sejmu, Senatu. Ilość idzie w tysiącach lecz tylko nieliczne do konsta się zaliczają.

np.Uchwała Sejmu, Regulamin Sejmu, Uchwała Senatu w sprawie regulaminu Zgromadzenia Narodowego. Dotycza struktury funkcjonowania najważniejszych organów w państwie, więc te uchawały zaliczymy do prawa konstytucyjnego.

Uchwała Rady Ministrów w Sprawie Regulaminu Rady Ministrów- czy zaliczymy do administracyjnego czy konstytucyjnego? Jest pare poglądów, może być tak i tak.

6.Zadządzenia.

Zarządzenia mogą być wydawane tylko przez organy jednoosobowe. Tylko nieliczne zależą od konsta.

Wszystkie te akty możemy zaliczyć do źródeł prawa wydawanych przez organy tego państwa. To są źródła prawa krajowego. Każde państwo ma swój własny system. Są to te same kategorie aktów normatywnych z tym że w innym trybie wydawane.

Prawo międzynarodowe

Akty zewnętrzne, organizacje międzynarodowe nie mogą decydować o ustroju Rzeczypospolitej. Umowy międzynarodowe- nie mogą dotyczyć struktury aparatu państwowego, organów, podstawowych instytucji ustroju gospodarczego, trybu uchwalania konstytucji).

Prawa i wolności człowieka i obywatela regulowane są również przez organizacje międzynarodowe. Do źródeł prawa konstytucyjnego zaliczymy tylko niektóre umowy międzynarodowe. Np. wszystkie umowy, traktaty, konwencje których przedmiotem są podstawowe prawa człowieka i obywatela.

Umowy wielostronne między państwami np. zaliczymy do źródeł prawa konstytucyjnego, Pakty Praw Człowieka z 1966roku, Konwencja o znaczeniu regionalnym, Europejska Konwencja o Ochronie Podstawowych Praw i Wolności 1955. Konwencje ratyfikowaliśmy stosunkowo niedawno na początku lat dziewiędzisiątych.

Jednostka może się skarżyć do Europejskiego Trybynału Praw Człowieka w Strasburgu.

Czy normy prawa unijnego mogą dotyczyć podstawowych instytucji ustroju naszego państwa?

Nie nie mogą, Unia nie może ingerować w kwestie poszczególnych ustrojów państw członkowskich. Jeśli uchwały dotyczą np. ochrony danych osobowych, podstawowych praw wolności to zaliczymy je do źródeł prawa konstytucyjnego. Zdecydowana większość dotyczy jednak innych kwestii, więc są zaliczanie do innych gałęzi prawa.

Niepisane źródła prawa konstytucyjnego-zwyczajowe--nie są zawarte w żadnym pisanym akcie normatywnym. Powstają w drodze długotrwałej praktyki.

Prawo kościelne nie może być zaliczone do źródeł prawa konstytucyjnego.

Pojęcie i istota konstytucji

Konstytucja jest to ustawa zasadnicza w państwie, która reguluje wszystkie podstawowe instytucje ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego tego państwa oraz zawiera przepisy o najwyższej mocy prawnej.

Ustawa zasadnicza, czyli najważniejsza podstawowa. Jeśli mówimy iż reguluje podstawowe instytucje ustroju tego państwa to wskazujemy na przedmiot regulacji.

Pełna

Niepełna-konstytucje małe, np.1992 rok. Regulowała wybrane podstawowe instytucje ustroju.

Konstytucja jest nadrzędna w stosunku do innych aktów normatywnych prawa krajowego, międzynarodowego, wspólnotowego. Konstytucja jest aktem normatywnym bez którego państwo i funkcjonowanie państwa może się obejść.

Np. Kiedyś suwerenem był Cesarz i on regulował ustrój państwa.

Pierwsze pisane konstytucje to amerykańskie, np. Konstytucja Stanów Zjednoczonych 1787.Wczesniejsze były konstytucje poszczególnych stanów. Drugą konstytucją na świecie pierwszą w Europie była Konstytucja 3maja 1791.

Trzecią na świecie drugą w Europie jest francuska 1791.

Pojawia się pytanie co było przyczyną uchwalenia konstytucji???

W każdym z tych trzech przykładów mamy do czynienia nie z identyczną przyczyną, bo sytuacje wewnętrzne, warunki jakie się te konstytucje kształtowały dotyczyły istotnych zmian społecznych, gospodarczych .Koniec kolonializmu, feudalizmu, ogłoszono deklarację niepodległości w Stanach. Jeśli powstało nowe państwo trzeba było natychmiast kwestie ustrojowe. Ze względu na reformatorski charakter praktycznie konstytucja nie weszła w życie.

We Francji byl to również efekt gruntownych przemian. Zmiana ustroju, obalenie monarchii, ogoszenie republiki. Trzeba było uchwalić rewolucyjną konstytucję. Francja miała konstytucji najwięcej, bo każda istotna powoduje konieczność uchwalenia nowej konstytucji.

Przyczyny uchwalania i pierwszych i ostatnich konstytucji są podobne.

1.Powstanie nowego państwa jest jedną z nich.

2.Zmiana ustroju.

Przyczyny są takie same różnią się tylko konkretne warunki w danych państwach.

Rodzaje konstytucji:

Rozróżnienie konstytucji w znaczeniu formalnym i materialnym:

1.Formalne-tekst ustawy składający się z kilkudziesięciu artykułów, np 243 u nas. Forma egzystowania treści ustawy zasadniczej. Tekst uchwalony w odpowiednim momencie przez odpowiedni organ.'

2,Materialne-ogół podstawowych instytucji ustroju państwa i ich funkcjonowania. Konstytucją w RP materialną są ograny państwowe, prezydent, Sejm, Senat, związki zawodowe, stowarzyszenia.

Geneza pojęć. Pierwsze pojawiły się formalne pod koniec XVIII wieku. W znaczeniu materialnym istnieje od zawsze, od początku instytucji państwa.