ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY

CO TO JEST AZS ?

0. Termin „atopowe zapalenie skóry”

(atopic dermatitis), został wprowadzony dopiero w 1923 roku. Wcześniej grupa podobnych objawów chorobowych znana była pod pojęciami „egzema”, świerzbiączki Besniera oraz neurodermitu rozsianego. Dzisiaj wszystkie te terminy mają jedynie znaczenie historyczne.

AZS jest powszechną, przewlekłą, nawrotową, zapalną chorobą skóry

0. W większości przypadków ma podłoże alergiczne

Oznacza to, że w przypadku zetknięcia z czynnikiem uczulającym, ( nieszkodliwym dla ogólnej populacji) dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. Kiedy skóra styka się z taką uczulającą substancją, traci ochronną warstwę lipidów i staje się bezbronna wobec różnych czynników zewnętrznych.

 Uważa się również, że AZS jest schorzeniem psychosomatycznym.

Oznacza to, że jednym z powodów występowania zmian na skórze mogą być czynniki psychiczne takie jak stres czy traumatyczne wydarzenia.

0. AZS jest chorobą ograniczającą aktywność indywidualną, społeczną oraz fizyczną, Ponieważ wpływa na wygląd zewnętrzny, często chorzy odbierają swoją chorobę jako cięższą niż jest ona w rzeczywistości, przywiązując przesadną wagę do tego jak są postrzegani przez innych. Nadmierne skupienie się na chorobie może być przyczyną  trudności psychicznych i psychospołecznych, powodując niską samoocenę, trudności w nawiązywaniu relacji towarzyskich i ograniczenia w życiu zawodowym. Zdarza się, iż z powodu niewystarczającej znajomości choroby i niskiej świadomości społecznej, chorzy spotykają się z obawą innych przed możliwością zarażenia. Jest to szczególnie trudna sytuacja dla dzieci, mogąca być przyczyną napiętnowania, stygmatyzacji i w efekcie odsunięcia się dziecka od grupy rówieśniczej.

OBJAWY

0. odczuwanie silnego świądu skóry

1. suchość

2. różnego rodzaju zmiany skóry,

tj. zarumienienia, grudki, pęcherzyki, 

Typowa lokalizacja zmian skórnych to twarz, łokcie, dłonie, kolana, stopy.

Atopowe zapalenie skóry może ujawnić się w każdym wieku i ustępować samoistnie lub utrzymywać się przez całe życie z charakterystycznymi okresami remisji i zaostrzeń. Objawy kliniczne choroby, charakter zmian skórnych i ich lokalizacja podzielone są umownie na fazy odpowiadające przedziałom wiekowym.

Okres niemowlęcy

0. Trwa od urodzenia do drugiego roku życia. U niemowląt występują charakterystyczne grudki, strupy, nadżerki, polakierowane policzki, pęcherzyki na rumieniowym podłożu i cienkie, matowe, łamliwe włosy. Zmiany skórne sączące często ulegają wtórnemu zakażeniu. Najczęściej lokalizują się na policzkach, czole i skórze owłosionej głowy oraz u nasady płatków usznych W ciężkich postaciach zaburzenia skórne mogą obejmować tułów, pośladki i kończyny po stronie wyprostnej. U około połowy dzieci zmiany skórne ustępują do końca drugiego roku życia, ale fakt pojawienia się choroby w okresie niemowlęcym zwiększa ryzyko rozwoju innych chorób atopowych, w tym astmy.

Okres późno-dziecięcy

0. Rozpoczyna się w wieku 3 lat i trwa do 11 roku życia. U starszych dzieci częste są typowe dla przewlekłej choroby zmiany w postaci grudek. Zmiany lokalizują się na rękach, stopach, wokół nadgarstków i kostek, na grzbietach dłoni i stóp oraz w zgięciach łokciowych i podkolanowych. Charakterystyczna i częsta lokalizacja w zgięciach stawowych wynika z większej potliwości tych okolic oraz ciągłych ruchów, czyli drażnienia mechanicznego. Czynniki drażniące (pot, urazy i otarcia) utrudniają gojenie się zmian skórnych, co sprzyja wtórnym zakażeniom bakteryjnym i komplikuje przebieg choroby. Obserwuje się również powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Zmiany mogą ustąpić samoistnie, a w okresie przejściowym zaznaczają się przemijające przebarwienia skóry.

Okres młodzieńczy i wieku dorosłego

0. Rozpoczyna się w okresie dojrzewania i może niekiedy trwać przez całe życie. Charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem okresów zaostrzeń i samoistnych remisji. Typowym powikłaniem występujących zmian skórnych jest lichenizacja skóry, czyli stan wzmożonego pogrubienia skóry wywołany stałym drażnieniem (np. drapaniem) i przewlekłym procesem zapalnym. Skóra  przybiera wygląd starczy, staje się bardziej szorstka w dotyku, sucha, lekko brązowa, widoczne są wyraźne poprzeczne bruzdy i zmarszczenia.. Mogą występować nacieki zapalne, przeczosy, krwiste strupy i błyszczące, niby polakierowane paznokcie. Zmiany skórne występują symetrycznie. Zlokalizowane są na twarzy, na górnych częściach ramion i pleców, na kończynach oraz grzbietowych powierzchniach rąk i stóp oraz grzbietach palców rąk i stóp. Zmianom skórnym towarzyszy dokuczliwe uczucie świądu, zwłaszcza w nocy, co wywołuje bezsenność, zmęczenie, drażliwość i może być przyczyną stanów depresyjnych.

0. Nie każdy pacjent przechodzi przez wszystkie fazy rozwoju choroby. Atopowe zapalenie skóry najczęściej rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, ale pierwsze objawy choroby mogą pojawić się w każdym wieku.

Atopia uważana jest obecnie za chorobę cywilizacyjną, dotyczącą przede wszystkim mieszkańców krajów wysoko uprzemysłowionych. Na początku XX wieku cierpiało na nią poniżej 1% społeczeństwa. Obecnie problem może dotyczyć ok. 30% ludności.

Czynniki zaostrzające przebieg choroby

0. Tkaniny syntetyczne lub wełniane

1. Detergenty, mydła lub płyny do kąpieli

2. Owoce cytrusowe i drobnopestkowe, mleko

3. Dym papierosowy.

4. Zwierzęta futerkowe

5. Roztocza kurzu domowego.

6. Leki i płyny na spirytusie np. perfumy i toniki

7. Nadmierny wysiłek fizyczny (powoduje nadmierne pocenie się)

8. Wysoka temperatura

9. Chlorowana woda

10. Stres, zmęczenie

Leczenie

0. Najważniejsze w leczeniu jest całkowite wykluczenie z diety bądź z otoczenia alergenu, który jest przyczyną zapalenia skóry (oczywiście jeśli jest taka możliwość.)

1. Ograniczenie populacji gronkowca złocistego (stosowanie emolientów z dodatkiem antyseptyków -chlorek benzalkoniowy i triclosan-, które ograniczają liczbę znajdujących się na skórze bakterii)

Uszkodzona skóra jest podatna na infekcje. Ryzyko zakażeń zwiększa się wskutek drapania, przez które można przenieść na skórę drobnoustroje wywołujące infekcję. Wtórne zakażenia bakteryjne leczy się antybiotykami w kremie (czasem w połączeniu ze steroidami) - w cięższych przypadkach - w tabletkach. W razie wystąpienia infekcji grzybiczej podaje się leki (maści) przeciwgrzybiczne.

   

0. Kremy i maści steroidowe

Leki kortykosteroidowe (często nazywane "sterydami") w postaci kremów i maści są najpopularniejszymi środkami w leczeniu AZS. Są to steroidy działające miejscowo. Kremy te redukują ogniska zapalne, zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk, łagodzą swędzenie i ułatwiają gojenie skóry. Choć są one niezwykle skuteczne w przypadku egzemy, stosując je należy zachować ostrożność. Preparaty te niszczą kolagen, składnik białkowy skóry właściwej, wskutek ich nadużywania skóra przedwcześnie się starzeje, staje się cieńsza, tworzą się zmarszczki i rozstępy. Nie wolno przedłużać zaleconego czasu leczenia .Sterydy stosowane niewłaściwie mogą także wywołać trądzik posterydowy, trudny do wyleczenia. Intensywne i długotrwałe stosowanie (zwłaszcza na dużych powierzchniach ciała) może doprowadzić do zaburzeń równowagi hormonalnej .

0. Leki antyhistaminowe

Podawane są po to, aby opóźnić i złagodzić reakcję alergiczną, zmniejszyć nieprzyjemny świąd skóry. W czasie reakcji alergicznej z komórek do krwi uwalniane są duże ilości histaminy, która poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych nasila objawy stanu zapalnego. 

0. Immunoterapia

Inaczej odczulanie. Polega na przyjmowaniu małych porcji alergenu, przeciwko któremu mamy zamiar się odczulić. Kuracja pozwala na kontrolowane przyzwyczajenie organizmu do danej substancji i zapobiega powstawaniu nieprawidłowej reakcji na ten alergen.

0. Probiotyki

Innym sposobem jest przyjmowanie przez chorego probiotyków. Jest to jeden z nowszych sposobów leczenia AZS, szczególnie polecany najmłodszym dzieciom. Uważa się, że te dobre bakterie znajdują się przede wszystkim w przewodzie pokarmowym i są odpowiedzialne za prawidłowy rozwój układu immunologicznego.

Obecnie bakterie typu Lactobacillus są dodawane do jogurtów. Ich obecność w przewodzie pokarmowym niemowląt pobudza ich niedojrzały układ immunologiczny. W ten sposób dzieci, które miały dostarczone bakterie, nie reagują nieprawidłowo na alergeny. 

0. Psychoterapia

Wieloletni przebieg AZS z uporczywym świądem i obecnością zmian skórnych, które stanowią istotny defekt kosmetyczny i ograniczają niekiedy podstawowe funkcje życiowe, są przyczyną zaburzeń w sferze psychicznej – nerwic i psychoz, dlatego w trakcie leczenia ważna jest współpraca pacjentów z psychologiem, a niekiedy lekarzem psychiatrą.

Pielęgnacja

0. Krótkie kąpiele, najlepiej natrysk

1. Stosowanie emolientów do kąpieli

2. Przegotowywanie wody do mycia lub zainstalowanie urządzenia filtrującego

3. W ziołolecznictwie polecane jest stosowanie do kąpieli wywarów z rumianku bądź nagietka, niewielką porcję oliwy z wyciskanych na zimno oliwek

4. Częste wietrzenie pomieszczeń

5. Noszenie przewiewnych ubrań

6. Krótko obcięte paznokcie

7. Odpowiednia pielęgnacja ciała na co dzień
   
   
   

Przykładowe kosmetyki

0. Diprobase

1. Glaxo wellcome:cutibaza i dermobaza

2. Lipobase

3. Optiderm

4. Balneum

5. Linola

6. Sebamed

7. Topialyse

8. Xerial

9. La roche-posay : toleriane, hydranorme

10. Boots helathcare : E 45

11. Permamed : dermed

12. Stiefel: oliatum

13. Avene: trixera

14. Johnson& johnson: avenno

0. Diprobase - krem, maść
   Składniki zawarte w tej maści i kremie mają właściwości nawilżające i łagodzące dolegliwości w alergicznych i zapalnych schorzeniach , może być stosowany zarówno po zakończeniu terapii jak też w trakcie leczenia sterydami.
   
   
   

1. Cutibaza to krem półtłusty, Dermobaza - tłusty. Oba polecane są do codziennej pielęgnacji skóry alergicznej. Zapewniają optymalne natłuszczenie, nawilżenie i ochronę przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych. Są bezzapachowe.

0. Lipobase
   Tłusty krem o właściwościach zarówno kremu jak i maści. Działa nawilżająco i natłuszczająco. Polecany do regeneracji skory alergicznej zniszczonej terapią sterydową jako farmakologicznie obojętny środek nawilżająco-natłuszczający
   
   
   
   

0. Hermal

*Optiderm

krem zawierający mocznik i polidokanol. Mocznik jest substancją naturalnie występującą w zdrowej skórze jako składnik utrzymujący prawidłową wilgotność. Jego zawartość w kremie Optiderm zwiększa zdolność wiązania wody przez warstwę rogową naskórka szczególnie w stanach nadmiernego wysuszenia. Polidokanol ma działanie przeciwświądowe i uśmierzające ból. Optiderm jest polecany jako środek uzupełniający leczenie chorób skóry przebiegających z suchością i świądem.

*Balneum hermal , hermal plus , hermal F
 Są to preparaty natłuszczające skórę tworzą na niej mikropowłokę olejową, działają też przeciwświądowo

 *Balneum intensif (płyn do mycia, krem)
 Działają natłuszczająco i utrzymują naturalną wilgotność skóry. Mają zastosowanie w celu odbudowy właściwej warstwy ochronnej skóry podrażnionej ze skłonnością do alergii.

0. Dr August Wolf

* Linola - krem, krem tłusty
Ma działanie natłuszczające i nawilżające skórę. Działa przeciwświądowo i przeciwzapalnie. Zawarty w kremie kwas linolowy przyspiesza proces gojenia i regeneracji skóry

* Linola - olejek do kąpieli
 Ma zastosowanie jako preparat nawilżający i natłuszczający skórę o skłonnościach do suchości i łuskowatości. Preparat działając podczas ciepłej kąpieli głęboko wnika przez rozszerzone pory w skórę dając lepsze efekty działania.

0. Sebamed

* Bezmydlna kostka do mycia dla dzieci

 Delikatnie czyszcząca i nawilżająca. Zawiera wyjątkowo łagodne składniki nie uczulające dziecięcej skóry,

* Bardzo delikatny krem dla dzieci
Przeciwdziała infekcjom, zapaleniom i podrażnieniom. Tworzy tzw. kwaśny płaszcz ochronny na powierzchni skóry zapewniając jednocześnie jej prawidłowe oddychanie.

 

0. SVR Laboratories

* Topialyse (krem i mleczko)
To delikatne preparaty wspomagające w czasie i po zakończeniu leczenia sterydami. Przeznaczone dla skóry przesuszonej i atopowo zmienionej. Zawierają wyciąg z ogórecznika lekarskiego i witaminę E działające kojąco na zmienioną skórę oraz kwas mlekowy w celu odkażającym i dezynfekcyjnym

* Xerial (10,30,50)
 To emulsje zawierające mocznik w różnych stężeniach. Działa on zmiękczająco na zgrubiałe warstwy naskórka, likwiduje tzw. rybią łuskę. Poza tym dodatek mocznika pomaga zachować skórze optymalną dla niej wilgotność.

0. La Roche Posay

* Toleriane(krem i mleczko)
To preparaty przeznaczone dla skóry szczególnie wrażliwej, działające nawilżająco i natłuszczająco

* Hydranorme
 Emulsja przeznaczona dla skóry szczególnie wysuszonej i wrażliwej, polecana przede wszystkim do pielęgnacji twarzy.

Oba te preparaty znakomicie regenerują skórę po przebytej terapii sterydowej.

0. Boots Healtheare

* E-45 (emulsja do kąpieli, mleczko, krem)
Zawiera specjalnie oczyszczoną parafinę, łagodzącą dolegliwości skóry suchej, spękanej, łuskowatej, skłonnej do alergii.

0. Permamed

* Der-med
Emulsja delikatnie natłuszczająca i oczyszczająca. Stosować ją można zamiast mydła do wrażliwej, suchej i zmienionej chorobowo skórze.

0. Stiefel

* Oilatum (mydło, żel do kąpieli, emulsja do kąpieli, krem

To kosmetyki lecznicze przeznaczone dla skóry łatwo ulegającej podrażnieniom, alergicznej i przesuszonej.

 

0. Avene

* Trixera
Krem dla skóry suchej, łuszczącej się, atopowej. Dobrze wspomaga leczenie sterydami, przywracając skórze jej właściwe funkcje.

0. Johnson &Johnson

* Aveeno

Proszek do kąpieli o działaniu łagodzącym zawierający m.in. płatki owsiane (niestety nie jest dostępny w Polsce )

Nie ma dwóch identycznych przypadków alergii, nie ma również uniwersalnego środka dobrego dla wszystkich alergików. To, co pomaga w danym przypadku, może nie pomagać lub wręcz szkodzić w innym. Należy zachować szczególną ostrożność przy wprowadzaniu nowych środków pielęgnacyjnych czy leczniczych, a do każdego przypadku choroby podchodzić indywidualnie.

Dziękujemy za uwagę