POCHWAŁA PAŃSTWA ATEŃSKIEGO (mowa Peryklesa)

Perykles w swej głośnej mowie na cześc pierwszych poległych w wojnie peloponeskiej, mowie przytoczonej przez Tukiolydesa " Wojna peloponeska" charakteryzuje atmosferę demokracji ateńskiej. Jest to ważne źródło poznania tamtych czasów.

Mowa Peryklesa jest najbardziej znanym świadectwem mówiącym o tym, co starożytni Ateńczycy uważali za szczególnie cenne w demokracji. Mówi ona o tym jak wiele zawdzięczają przodkom, którzy dzięki swej dzielności przekazali ten sam kraj jako kraj wolny. Sa oni godni pochwały jak również ojcowie, którzy nie bez trudu dodali potęgę, która obecnie panuje. Jednakże najwięcej dokonało obecne pokolenie, będące w sile wieku.

Pokazuje on, że ustrój polityczny Aten nie jest naśladownictwem obcych praw. Jest wzorem do nasladowania dla inny państw.

Z mowy tej wynika, że demokratycznemu ustrojowi towarzyszył specyficzny styl życia oparty na obywatelskiej wolności. Wolnośc, o której mówi Perykles zdaje się bardzo podobna do tej, jaka jest podstawą współczesnej demokracji liberalnej. Trzeba jednak pamiętac, że dla Greków równie ważny, a chyba nawet ważniejszy był inny aspekt wolości- to, że dzięki niej mogli współuczestniczyc w decydowaniu o celach i działaniach swojej wspólnoty. Właśnie dlatego dla Ateńczyków to agora była najważniejszym miejscem praktykowania wolności.

Kazdy obywatel jest równy w obliczu prawa. Jednostkę ceni się nie ze względu na jej przynależnośc do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty, jakim się wyróżnia. Nikomu tez, kto jest zdolny służyc ojczyźnie, ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów. Państwo kieruje się zasadą wolności, wyrozumiałości w życiu prywatnym, poszanowaniem prawa w życiu publicznym, posłuszeństwem wobec władzy i prawa oraz obroną poszkodowanych.

Powodem do dumy według Peryklesa są także igrzyska olimpijskie oraz liczne piękne uroczystości. Uważa tez, że Ateny są tak dużym miastem, że bez trudu można pomieścic wiele osób przybywających z zagranicy, co umożliwia lepsze poznanie kultury i obyczajów innych krajów, miasto jest otwarte na cudzoziemców, którzy mogą przyjeżdżac i pobierac nauki.

Analizuje on szanse Sparty i Aten na wypadek wojny. Ukazuje słabośc Sparty, której brakuje pieniędzy i odpowiedniego przygotowania do wojny na lądzie i morzu; pokazuje wyższośc Aten w szeregach ich bowiem walczą ludzie wolni, ponadto taktyka wojenna Ateńczyków daje większą możliwości zwycięstwa.

  System wychowania jaki ukształtował sie w Atenach odegrał wielką rolę w dziejach pedagogiki europejskiej. Wychowanie miało charakter klasowy, obejmuje tylko dzieci ludzi wolnych. Ateńczycy przeciwstawiali się żelaznej dyscyplinie, przymusowi jednostronności militarnej Spartan, stawiali na  swobodę, samodzielność i ideę harmonijnego i wszechstronnego wychowania. Na pojęcie harmonijnego rozwoju człowieka składało się wychowanie muzyczne i fizyczne. Spartanie byli odważni w działaniu. Nie bali się sprzymierzeńców. Uważali swoje państwo za godne podziwu. Kochali piękno i prostotę. Uważali się za jedyny naród, który jednostkę nie interesującą się życiem państwa uważali za nieużyteczną. Państwo jest uważane jako szkoła wychowania Hellady, uważając że każda jednostka może przystosować się do najrozmaitszych form życia i stać się samodzielnym człowiekiem. Wszystko opiera się na rzeczywistości. Każdy kto żyje musi być gotowy do cierpień.