Nerwy czaszkowe (łac. nervi cranialis) - 12 par nerwów, które wychodzą i/lub wchodzą bezpośrednio do mózgowia, w zależności od tego, czy są to nerwy ruchowe, czuciowe, czy mieszane.

Jądra początkowe tych nerwów znajdują się bezpośrednio w mózgu.

Poszczególne nerwy są ponumerowane cyframi rzymskimi:

I - nerw węchowy

II - nerw wzrokowy

III - nerw okoruchowy

IV - nerw bloczkowy

V - nerw trójdzielny

VI - nerw odwodzący

VII - nerw twarzowy

VIII - nerw przedsionkowo-ślimakowy

IX - nerw językowo-gardłowy

X - nerw błędny

XI - nerw dodatkowy

XII - nerw podjęzykowy

Uklad nerwowy:

-zadanie mukladu nerwowego jest nadzorowanie czynnosci narzadow wewnetrznych zywego organizmu oraz umozliwwianie mu kontaktow ze swiatem zewnetrznych;

-dzieli sie na czesc osrodkowa(mozgowie i rdzen kregowy)oraz czesc obwodowa(uklad newrwow i zakonczen nerwowych)

Mozgowie:

-sklada sie z :mozg,mozdzek,miedzymozgowie,srodmozgowie,most i rdzen przedluzony;Czesci te sa niezalezne i samodzielne;

-wypelnia jame czaszki i jest otoczone trzema oponami mozgowymi(twarda,pajęcza i miekka)oddzielajacymi je od wew.scian k.czaszki

-pomiedzy pajeczynowka i opona miekka znajduje sie jama podpajeczynowkowa tworzaca zbiorniki wypelnione plynem mozgowo-rdzeniowym.

-plyn ten jest oddzielony od krwi specjalna bariera,chroniaca przed mieszaniem obu plynow ,zapawniajac unikatowosc jego skladu;

1.Mozg

-czyli kresomozgowie,pow.pokrywa kora mozgowa;

-kora mozgowa skl.sie z ruchowej i czuciowej,ktore odpowiadaja za ruch i odczucia;

-sa tez koy:sluchowa,wechowa,wzrokowa;

-platy czolowe to miejsce gdzie ksztaltuje sie nasza osobowosc,to kim jestesmy,zdolnosc do myslenia i wyrazania woli,jest miejscem powstawania swiadomosci,wyrazania powstalych mysli;

-polkula lewa:osodek mowy,zapamietywanie,i odtwarzanie;

-prawa polkula-zdolnosci artystyczne;

2.Mozdzek:

- takze dzieli sie na 2 polkule,posiada istote szara i biala twozacą tzw.cialo rdzenne;

-kieuje ruchami,koordynuje je i wplywa na postawe,zdolnosc utrzymywania rownowagi,dystrybutor mocy(sily skurczu miesni szkieletowych);

3.Miedzymozgowie i podwzgorze:

-podwzgorze kontroluje czynnosci wegetatywne oganizmu,takie jak:pobieranie wody,pokarmu,termoregulacja;

-kontroluje funkcje plciowe,ma wplyw na sen,wytwarzane sa tam neurohormony;

-szyszynka hamuje czynnosc guczolow plciowych az do dojrzewania;

4.Srodmozgowie i most:

-jest krotkim odcinkiem pnia mozgu utworzonym przez pazyste grube pasma istoty bialej,zwane knarami mozgu,ktore biegna do polkul mozgu.

-znajduja sie w nim skupiska komorek nerwowych,m.in.jadra newow czaszkowych.

-srodmozgowie przechodzi w most,sa tam skupiska neuronow,i jadra newow czaszkowych;

-twor siatkowaty:zbiegaja sie tam dogi wszystkichnarzadow zmyslu,reguluje fazy czuwania i snu;

5.Rdzen przedluzony:

-zawiera istoty biala(na zew.)i szara(wew)

-laczy most z rdzeniem kregowym i ma 2 powiezchnie:podstawna i gdzietowa;

-w rdzeniu znajduja sie centra konktrolujace podstawowe funkcje nazadow wewnetrznych np.oddychanie;

6.Rdzen kregowy:

-znajduje sie pod czaszka w kanale kregowym kregoslupa;

-45 cm.dlugosci,otoczony 3 oponami,wypelnione sa plynem mozgowo-rdzeniowym

-ma 31 par odcinkow tzw.neuomerow:8 12 5 5 1;

-newy lacza sie z rdzeniem na pomoca tzw.korzeni newowych-brzusznych i grzietowych;

-zb.z istoty bialej i szarej(charakterystyczna litera H),ramiona to tzw.rogi rdzenia,neurony ruchowe sa w rogach przednich,a czuciowe w tylnich,pomiedzy nimi saliczne polaczenia-peczki wlasne.

-istota biala to drogi newowe laczace drogi wstepujace i zstepujace ze strukturami mozgowia;

Obwodowy uklad newowy:

-jest systemem nerwow za pomoca ktorych os.ukl.ner.kieuje ustrojem,jego podst.funkjami;

-neurony posiadaja cytoplazme jadro komorkowe mitochondria,i dendrytow oraz aksonow, ktore przewodza sygnaly nerwowe do odleglych narzadow;

-newy przewodza pobudzenia elektryczne,szybkosc zalezy od grubosci nerwu;

-w sklad obwodowego ukl.wchodza nerwy czaszkowe,12 par;

-nerwy rdzeniowe tworza 4 sploty:szyjny,ramienny,ledzwiowy, krzyzowy(w jego sklad wchodzi nerw kulszowy najwiekszy nerw w oganizmie);

Uklad newowy Autonomiczny:

-dziala bez udzialu swiadomosci,kontroluje czynnosci narzadow wewnetrznych;

-sklada sie z 2 przeciwstawnych czesci:wspolczulnej i przywspulczulnej;

-czesc centralna jest scisle zwiazana z osr.ukladem,bowiem miesci sie przede wszystkim w podwgorzu;

-acetylocholina jest pzekaznikiem chemicznym;

-wiekszosc narzadow unewiona jest obiema rodzajami nerwow wspolczulnymi i pzywspolczulnymi;

-wazna role w tym ukladdzie ma dzen nadneczy,wytwaza adrenaline bezposrednio do kwi;

-w ciagu dnia dominuje czesc wspolczulna w nocy przywspolczulna,obie czesci sa ciaglym "staciu"co zapewnia wlasciwy poziom dzialania danego narzadu.