Temat 8
Idee edukacyjne zawarte w Naturalizmie myślenia
I Poglądy Locka -> były osadzone w fil. politycznej i powiązane były z ideologią oświecenia; krytykował nurty fil. idealistycznej; Najw. twierdzenia:
            a) w fil politycznej było konieczne respektowanie prawa naturalnego i oparcia życia społ na umowie społecznej
            b) nakreślił obraz liberalnego państwa konstytucyjnego, oparty był na zasadzie tolerancji, akceptował pluralizm, gwarantował każdemu obywatelowi ochronę życia, wolności osobiste i święte prawo własności
            c) człowiek rodzi się jako czysta, niezapisana karta
            d) umysł człowieka wypełniony treścią dzięki doświadczeniu

ad. c) przy urodzeniu nie jesteśmy równi sobie, fizyczne i umysłowe różnice między ludźmi w większym stopniu są zdeterminowane naturą niż kulturą (w tym wychowaniem).

Locke zwolennikiem celowościowych procesów edukacyjnych, nauki przyrodnicze ważne, bo obserwacje i eksperymenty
Locke twórcą empiryzmu.

Rady dotyczące wychowania ziemianina:
            1) Dużo świeżego powietrza, ćwiczeń fiz, snu
            2) Jedzenie proste, skromne, bez trunków i lekarstw, z ograniczonym cukrem.
            3) Dziecko ma chodzić boso, w przemakalnych butach, nogi w zimnej wodzie, odzież nie za ciasna
            4) posiłki nie o stałych porach, łóżka niezbyt wygodne, regularne wypróżnianie
            5) W procesie nauczania trza motywować i zachęcać dzieci do szukania prawdy i właściwych zachowań.

Locke „z dziećmi postępować surowo i zdecydowanie”, bez kar cielesnych, za to odwoływać się do emocji i motywacji dzieci

Hierarchia: cnota – mądrość – wychowanie – nauczanie

 

II Poglądy Jeana Jacques’a Rousseau -> osadzone w doktrynie cywilizacyjnej (cena którą ludzkość płaci za postęp cywilizacyjny to utrata cnót, wolności, nierówność społeczna i zło moralne; źródło nieszczęść: własność prywatna).

Wychowanie bazowanie na fil politycznej.
”Rewolucja kopernikańska” – dziecko w centrum procesów edukacyjnych, proces wychowania ma być podporządkowany nieskrępowanemu rozwojowi dziecka, podstawa ruchu zwana pajdocentryzmem.
Złudzenie wg Rousseau -> przekonanie, że wiedza może przynieść człowiekowi ocalenie, nie można się tak starać, bo nauki = pragnienia, bezp, sztuka.

„Homo educandus” – był za tym, człowiek = istota autonomiczna, rola naucz? Obserwacja wychowanka, obdarowywanie go szacunkiem i miłością, nie narzucać woli.
Dobroć wrodzona może zostać zepsuta. SŁOWO najważniejsze, by manipulować niższych. Sprzeczność między kulturą i naturą. Rousseau – serce, wrażliwość w równowadze z rozumem.
Ambiwalencja – rozbieżność oczekiwań wobec pełnionej roli.

III Poglądy Pestalozziego -> oświeceniowa idea postępu, P. ojcem ubogich, czerpał z Rousseau; założył szkołę, gdzie dzieci uczyły się rzemiosł i kasa zarobiona przez te dzieci miała iść na naukę dla nich, ale to się nie powiodło. „Połączenie nauki z pracą.”
Działania P miały cel społeczny, solidaryzm, wyrównanie szans edukacyjnych.
Idee naturalistyczne, podejście praktyczne. P zauważa w szkole poznanie przez uczniów samych siebie i pracę nad samym sobą.

 

Cechy naturalizmu:
- cele edukacyjne muszą zostać wyprowadzone z „natury” (świata przyr, i społ), dostosowane do potrzeb, możliwości jednostki
- procesy rozwoju człowieka są niepowtarzalne i indywidualne (+ naturalne wzrastanie i wrastanie w grupy)
- rola pedagoga – wspieranie naturalnego rozwoju czł, przydatne praktyczne doświadczenie

 Antynaturalizm filozof – naturalne myślenie
Powstanie nowego modelu nauki - Bacon, Kart, Newton
scjentyzm – zbiór zasad związanych z wytwarzaniem wiedzy naukowej
Rozwinęły się nauki przyr i badania empiryczne.

Miały się rozwinąć nauki społeczne, ideologia oświecenia wiązała procesy modernizacyjne z ideą powszechnego „oświecania” (kształcenia, wychowywania, uczenia się, upowszechniania wiedzy).
Systemy oświatowe były tworzone (powszechne, obowiązkowe, bezpłatne), na początku tylko na poziomie elementarnym.
Próbowano odpowiedzieć na pytanie „Jak nauki hum (społ) mają wytwarzać wiedzę naukową, by najpełniej spełniała społeczne oczekiwania związane ze skutecznym panowaniem nad światem, szczególnie społecznym w celu jego doskonalenia?” :D

Antynaturalizm wiązał się z uznaniem opozycyjnego ujmowania natury i kultury. Dualizm w obszarze wiedzy (podział na nauki, gdzie 1) to co jest niezależne od czł - przyrodoznawstwo2) przedmiotem jest czł i jego wytwory – kulturoznawstwo.

Wilhelm Dilthey – ojciec hermeneutyki (hermeneutyka – interpretacja tekstów)
                        – filozofia życia: a) świat przyrody b) świat kultury – duchowej
                        - nowoczesne myślenie, filozofia ideologiczna
                        - aksjologia, epistemologia, ontologia -> osobliwość myślenia o edukacji
                        - wychowanie – kształcenie – odwołanie do intelektu
                        - wzorzec nauczyciela: wiedza psychologiczna, entuzjazm w pracy, przyjaźń, szacunek uczniów, moralność i kultura

 

Przejście od filozofii do ideologii edukacyjnej XIX i XX wieku – związek czasu i historii
Ideologia konserwatywna – porządek polityczny, społeczny, ekonomiczny jest najlepszy; postulat korekty dla umocnienia stabilności istniejącego stanu rzeczy; narzędziem umocnienia może być system oświaty, który będzie przygotowywał ludzi do pełnienia określonych tradycją ról, społecznych i zawodowych
Konserwatyści patrzyli na zmianę społeczną, rolę systemu oświatowego w tej zmianie przez pryzmat interesów państwa i rządzących.
Ideologia liberalna – (naturalizm), akceptacja praw człowieka, ograniczenie zewn uwarunkowań i więzi, bo krępują naturalny i indywidualny rozwój człowieka; pluralizm edukacyjny, indywidualizm
Zwolennicy tej ideologii byli zaangażowani w realizowanie interesów nowej warstwy świata nowoczesnego, włączonej w procesy modernizacji i proces industrializacji, dziś nazywamy ich „klasą średnią”.
Ideologia socjalizmu – również naturalizm, lecz głównie akcent na zasadę sprawiedliwości społecznej, równości ludzi, niezależnie od ich pochodzenia; system oświatowy – kapitał ludzki – miał doprowadzić do radykalnej (rewolucyjnej)zmiany polityczno-społ-ekonom, wyrównując warunki życia

Tutaj ludzie wiązali z systemem nadzieję na „wyprodukowanie” potencjału zmiany w imię interesów warstw marginalizowanych, pokrzywdzonych, wykorzystywanych itp.

Pedagogika ogólna jako teoria krytyczna i metateoria – wyjaśnienia terminologiczne i pojawiające się idee edukacyjne
Krytyczna refleksja w obrębie pedagogiki nie jest dziełem chwili obecnej. Różne jej wersje były obecne od samego początku istnienia pedagogiki. Każdą ideologię wychowania można podważyć z pozycji innej ideologii. Każda próbuje ukazać swoją ideologię jako jedyną i najlepszą.

Temat 9

K. Sośnicki
ped. og. zajmuje się wyprowadzaniem celów z natury ludzkiej, życia społ, psych, zasad dziedziczenia
zwraca uwagę na 3 elementy
-> sytuacje wychowawcze - instytucje celowego wych. oraz nieświadomego - kluby, org. młodzieżowe, stowarzyszenia
-> sam proces rozwojowy - ped. og. jest nauką, techniką i sztuką
-> rezultat procesu rozwojowego

Kunowski
- ped. praktyczna opiera się na obserwacji, zbieraniu i badaniu całości doświadczenia wychowawczego -> ped. empiryczna
- ped. eksperymentalna -> dział ped. opisowej zmierzający do uogólnienia wyników badań eksperymentalnych czyli naukowych dośw, celowo i planowo organizowanych
- dział ped. normatywnej związany jest z dociekaniem systemów wartości, celów, ideałów wychowania, odwołuje się do filozofii czł, aksjologii i teorii kultury
- ped. teoretyczna -> dział najwyższy, obejmuje całość przedmiotu badań pedagogiki; dąży do stworzenia jednolitej teorii wszechstronnego rozwoju czł i jego uwarunkowań
- wyróżnił wśród nauk pedagogicznych takie nauki: historyczne (hist szkolnictwa i wychowania), deskryptywne-empiryczne (biologia wychowania, psychologia wychowania, socjologia wychowania) i światopoglądowe (nauki obejmujące światopogląd osobisty, społeczny, filozoficzny,
- Bios, Etos, Agos, Los

K. Kotłowski
ped. filozoficzno-normatywna
-> wychowanie
-> akt ped.
-> oddziaływanie ped.
-> proces wychowawczy
-> fakty pedagogiczne
-> działalność wychowawcza

S. Palka
- ped. og. jako konstrukt teoretyczny
W jej skład wchodzi: wychowanie, kształcenie, samokształcenie
Połączenie teorii z praktyką
a) wart. poznawcze, racjonalność, obiektywność <<- METATEORIA
b) wiedza: umiejętności czł.

H. Muszyński
- ped. jako nauka praktyczna
- cele - ideał wych. socjalistycznego
- aktywność człowieka w społeczeństwie
- naukowy pogląd na świat
- czł. i jego szczęście to najwyższy ideał -> naczelne cele wychowania -> cele kierunkowe dotyczące formowania osobowości -> cele operacyjne
Realizował nauczyciel w procesie dydaktyczno-wychowawczym, np. praca grupowa
TO WSZYSTKO formy wychowania instytucjonalne

K. Konarzewski
- opiera się na teorii J. Dewey - wdrażanie jednostek do życia społecznego
- dbał o rozwój indywidualny
- stworzył teorię oddziaływań wychowawczych, w której wyróżnił
- mechanizmy zmiany:
- warunkowanie, przekaz językowy
- uczenie przez obserwacj),
- metoda zadaniowa
- metody i środki oddziaływania:
- kara i nagroda, posługiwanie się językiem - metoda perswazji, - model, wzorzec
-
DO WSZYSTKIEGO
mechanizmy modyfikacji grupowej: -> nacisku grupowego -> kulturowego wzoru życia -> modyfikacji pełnionej roli
FAKTY ->> ped. og. - aksjologia, teoria wych., technologia (3 elementy) <<- ZADANIE

Z. Kwieciński
- ped. og. jako tzw. pedagogie aktywnie angażujące myślenie o edukacji na pograniczu i przy współudziale różnych nauk
- wychodzi z tradycji rozwoju myśli pedagogicznej i rozpatruje relacje zahodzące między bytem jednostkowym a bytem społecznym
- pajdocentryzm – tu edukacja człowieka pojmowana jest jako swobodny rozwój jednostki, podstawą: humanizm i interpretatywizm
- didaskalocentryzm – tu edukacja czł polega na jego uspołecznieniu; podstawą: strukturalizm i funkcjonalizm)

A. Folkierska
- prawda ped.
- fizyczność czł. -> 2 podejścia do pedagogiki:
ontologiczno-metodologiczne
podejście dziedzinowe - poszukiwanie funkcji teorii w innych naukach
pytanie o pedagogikę - krytyczna refleksja filozoficzna

PED. JAKO TEORIA KULTURY

Nawiązuje do:
- radykalnej teorii edukacji
- ped. emancypacyjnej
- ped. hermeneutycznej i kryt
- ped. dialogu
- antypedagogiki
- dydaktyki podmiotowe
- świadomość nauczyciela i jego wiedza jako pomoc i profesjonalizm
- zinterpretowana wiedza i wdrażanie do kultury
TO WSZYSTKO program - obraz zjawisk edukacyjnych

współcześnie:
- funkcjonalizm - dualistyczne problemy edukacyjne
- globalizm - światowe problemy ludzkości
- neomarksizm - autentyczna demokracja jest w sprzeczności z monopolem i konsumpcyjnym życiem
- myślenie krytyczne - oparcie wychowaniao krytykę systemu oświatowego

Pedagogika w USA
brak oparcia w tradycji
raczej filozofia edukacji

4 nurty wg Kwiecińskiego
1) perenializm - odwołujący do wartości wieczystych i religijnych, fundamentów życia ->> k. Blooma
2) esencjalizm - dotyczy tego co trwałe i istotne ->> k. Hirscha
3) progresywizm - odwołujemy się do odrodzenia społecznego, koncentracja na swobodzie rozwoju i zainteresowaniach ->> k. Dewey
4) rekonstrukcjonizm - nurt poszukujący harmonii między dobrym doświadczeniem a teraźnijszym zdobywaniem kompetencji w budowaniu nowego społeczeństwa

Pedagogika w Niemczech
- pedagogika to dział nauk pedagogicznych o najdłuższych i historycznie ukształtowanych tradycjach
- filozofia edukacji jest jedną z subdyscyplin wchodzących w skład ped. og. ->
a) ped. systematyczna – antropologia pedagogiczna , bada sens pojęć „wychowywać”, „być wychowywanym”, sens norm etycznych i celów wychowania,
b) ped. historyczna – analizuje ww. problemy na podłożu historycznym + prowadzone są badania w dziedzinie historii wychowania szkolnego i przedszkolnego
c) porównawcza – wyjaśnia funkcjonowanie systemów oświatowych i instytucji wychowawczych w krajach o podobnych i różnych systemach społeczno-politycznych; trzy dyscypliny: ped. rozwojowa krajów trzeciego świata, ped. cudzoziemców i wychowanie interkulturowe
d) empiryczna – czasem się pojawia

Temat 10
Starożytność
- cechy postawy fiz. – czł. wysportowany
- Arete – cnota
- Kalokagatia – doskonalenie fizyczne i duchowe
- SPARTA – wychowanie militarne
- ATENY – zrównoważony rozwój umysłowy i fizyczny
- RZYM – wychowanie obywatelskie dla państwa, uczenie odpowiedzialności, uczenie o uprawie ziemi, szkoły dla niewolników (tzw. pedagogium)
- Sofiści – prywatni nauczyciele, np. Sofokles – uczył na zasadzie pytań, dążył do harmonii umysłu i emocji
- Epikureizm – pytanie „Jak żyć?” początki naturalizmu

Średniowiecze
łaźnie ;)
wszyscy równi – religijność
pierwsze uniwersytety
nauczanie na wzór rzymski (kary cielesne)
ideał ascezy i umartwiania się
brak znajomości pism religijnych i nakazów kościelnych (7 sztuk wyzwolonych)
kształcenie niższe – trivium
kształcenie wyższe – quadrivium
ideał rycerza
święta inkwizycja

Renesans – odrodzenie
rozwój nauczania i bibliotek
szkoła
wprowadzenie języków ojczystych
kształtowanie zawodu mistrza i rzemieślnika
skupienie na nauce i technice, nie na religii

Oświecenie
wiek rozumu i filozofów
epoka odznaczająca się autonomią rozumowania
dąży do ustalenia racjonalnych praw kierujących rzeczywistością
KEN, rozbiory, Konstytucja 3 Maja
„cogito ergo sum”
prądy lit. -> sentymentalizm, rokoko, klasycyzm
reforma szkolnictwa w Polsce Stanisław Konarski
Collegium Nobilium (teoria + praktyka), logiczne myślenie
Szkola Rycerska – Stanisław August Poniatowski
Towarzystwo do Ksiag Elementarnych

XIX
pierwsze szkoły elementarne
laicyzacja 1812 (oddzielenie kościoła od szkoły)
dyferencjacja pedagogiki (w tym ped. og.)
kształcenie samouka
bazowanie na koncepcjach naturalistycznych (Pestalozzi)
formowanie ideału dżentelmena oraz czł. interesu ze względu na rewolucję przemysłową

XX
prądy: rekonstrukcjonizm, postmodernizm, globalizm
kierunki: ped. funkcjonalna, socjologiczna, kultury, marksistowska, chrześcijańska  brak samoistnych wyborów wartości
powstała brzydota

XXI
modernizacja edukacji
bogaty program naukowy i specjalizacyjny
wykorzystywanie nowoczesnej technologii
rozwój kreatywności i ciekawości świata
przekaz wiedzy praktycznej – edukacja otwarta
uczeń w centrum