3

Rozmieszczenie ludności na kuli ziemskiej:

Klasyfikacja obszarów lądowych ze względu na stałość zasiedlania

• Ekumena – obszary stale zamieszkałe przez człowieka, stałe osiedla ludzkie występują między 54^o szerokości geograficznej południowej a 78^o szerokości geograficznej północnej

• Anekumena – obszary, które nie zostały zamieszkałe przez człowieka, Antarktyda, obszary pustyń, tereny wiecznej zmarzliny, obszary wysokogórskie

• Subekumena, paraekumena – tereny okresowo zamieszkałe przez człowieka, półpustynie na których nomadowie wypasają zwierzęta; gdy zwierzęta zjedzą paszę przenoszą oni swój dobytek na inne miejsce

Zaludnienie kuli ziemskiej wzrosło w latach 1995-1999 do 5 978 mln, tj. o 312 mln (o 5,5%), a w 2000 roku przekroczyło 6 mld. Przewiduje się, że liczba ludności Ziemi ustabilizuje się w XXI wieku na poziomie około 11 mld.

Liczba ludności świata – rozmieszczenie ( dane za rok 1999).

• Afryka – 767 mln, 25 osób/ km²

• Ameryka Pd. – 341 mln, 19 osób/ km²

• Ameryka Pn. i Środkowa – 477 mln, 20 osób/ km²

• Australia i Oceania – 30 mln, 4 osoby/km²

• Azja – 3 634 mln, 114 osób/km²

• Europa – 729 mln, 30 osób/km² jest to średnia dla Europy z częścią Azjatycką Rosji, bez tej części gęstość zaludnienia Europy wynosi około 70 osób/ km²

• Średnia gęstość zaludnienia dla całego świata wynosi około 44 osoby na km²

Prawidłowości rozmieszczenia ludności na kuli ziemskiej:

• W pobliżu mórz, w pasie do 200 km od morza mieszka 50% ludności świata, tereny te zajmują 16% lądów

• Na terenach położonych do 200 m. n.p.m. mieszka 56%, do 500 m. N.p.m. mieszka 80%, tereny położone do 200 metrów nad poziom morza zajmują 25% lądów,

Przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia na kontynentach:

• Azja, Europa, Afryka – zamieszkałe od niepamiętnych czasów, szacuje się że w Afryce gęstość zaludnienia nie uległa zmianom od XVI wieku, ponieważ znaczna część ludności wywożona była jako niewolnicy na inne kontynenty

• Pozostałe kontynenty , zasiedlanie ludnością europejską rozpoczęło się dopiero w XVI wieku ( Australia od 1788 roku)

Sahara Zachodnia – 1 osoba/km2, klimat umiarkowany kontynentalny, step

Bangladesz – 893 osoby/km2, klimat zwrotnikowy monsunowy, mady doliny Brahmaputry

Singapur – 6 262 osób/km2, koncentracja przemysłu, gleby aluwialne

Zróżnicowanie gęstości w obrębie państw:

Chiny – średnia gęstość zaludnienia – 130 osób/km2, Nizina Chińska około 2000 osób/km2, Tybet 1 osoba/km2

Egipt – średnia gęstość zaludnienia 63 osoby/km2, pas kilku, kilkunastu kilometrów od Nilu – kilkaset osób.km2, teren pustynny anekumena,

Wybrane regiony o wysokiej koncentracji ludności i czynniki wywołujące ją:

Nizina Chińska – klimat podzwrotnikowy monsunowy, mady

Nizina Gangesu – klimat zwrotnikowy monsunowy, mady

Dolina Nilu – mady

Jawa – gleby powstałe na skałach magmowych

Półwysep Dekan – gleby powstałe na skałach magmowych

Nizina Padu – żyzne gleby, powstałe na osadach naniesionych z Alp i Apeninów, koncentracja przemysłu,

Nizina Zachodnioeuropejska – koncentracja przemysłu,

Wschodnie Wybrzeże USA – względy historyczne ( tu dotarli pierwsi osadnicy), klimat podzwrotnikowy i umiarkowany morski, bogactwa naturalne,

Kalifornia – bogactwa naturalne (ropa naftowa), klimat zwrotnikowy kontynentalny

Przeważająca część ludności świata koncentruje się na trzech wielkich obszarach: w Azji Południowo-Wschodniej, Europie Zachodniej i Środkowej oraz w rejonie Wielkich Jezior i wybrzeża Atlantyku w USA i Kanadzie. Szacuje się, że w sumie zamieszkuje tam około 70% ogółu ludności.

W skali całego świata przeważają koncentracje ludności w rejonach nadmorskich. Jest to zrozumiałe. Występują tam bowiem rozległe niziny akumulacyjne, z dobrymi glebami i sprzyjającymi rolnictwu wilgotnym klimatem morskim. Na tego typu obszarach łatwo można prowadzić szlaki komunikacyjne oraz poprzez porty morskie obsługiwać kontakty gospodarcze rozległego zaplecza z innymi krajami. Po części ludność zbliża się do morza aby korzystać z jego zasobów biologicznych i mineralnych.

Czynniki przyrodnicze stymulujące i ograniczające działalność człowieka: warunki klimatyczne, zasoby naturalne, ukształtowanie terenu oraz położenie obszaru w stosunku do wybrzeży i śródlądowych wodnych szlaków komunikacyjnych.

• Warunki klimatyczne: mogą sprzyjać działalności człowieka lub ją ograniczać, klimat wpływa na stan zdrowia ludności, w strefie gorącej powszechnie występują choroby , takie jak malaria (przenoszona przez komary) czy robaczyce przewodu pokarmowego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia każdego roku odnotowuje się na świecie od 300 do 500 mln nowych zachorowań na malarię – niemal wszystkie w strefie międzyzwrotnikowej. Od warunków klimatu zależy również możliwość wprowadzania upraw i wydajność rolnictwa. Na przykład rozwój rolnictwa w strefie wilgotnych lasów równikowych jest hamowany wskutek szybkiej degradacji gleb. Tam gdzie wilgoci jest zbyt mało przez cały rok uprawa ziemi jest niemożliwa bez sztucznego nawodnienia. Z kolei w klimatach, gdzie temperatury są zbyt niskie dla wegetacji roślin możliwe są tylko uprawy szklarniowe.

• Położenie obszaru: położenie w stosunku do wybrzeży i śródlądowych wodnych szlaków transportu wpływa przede wszystkim na możliwość transportu.

• Ukształtowanie terenu: wpływa również na koszty transportu, obszary wysokogórskie o urozmaiconej rzeźbie są znacznie trudniej dostępne niż równinne, ponadto warunki klimatyczne w górach (poza strefą międzyzwrotnikową) są mniej korzystne niż na nizinach. Wraz ze wzrostem wysokości mamy niższe ciśnienie, niższą temperaturę, duże nachylenie stoków powoduje iż ciężko tam zamieszkać, postawić dom, jak również gospodarować rolniczo, duże nachylenie stoku to przy dużym opadzie silniejsza erozja gleby, w górach mamy ponadto słabo wykształcone gleby

• Zasoby naturalne: do zasobów naturalnych zaliczany wszystkie elementy przyrody ożywionej i nieożywionej, a także naturalne postacie energii wykorzystywane przez człowieka. Do zasobów tych należą zasoby wodne, gleby, lasy, surowce organiczne i mineralne itp.

Obszary o optymalnych warunkach do rozwoju społeczno-gospodarczego.

Do obszarów o optymalnych warunkach do rozwoju społeczno-gospodarczego należą te, w których korzystne warunki przyrodnicze występują łącznie. Są to obszary położone przede wszystkim w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego z równomiernie rozłożonymi wciągu roku opadami, a więc również z odpowiednimi zasobami wodnymi i zasobami żywymi, wzdłuż wybrzeży lub śródlądowych wodnych szlaków komunikacyjnych. Do tych uprzywilejowanych obszarów należą przede wszystkim kraje Europy i Ameryki Północnej. W każdej strefie klimatycznej regiony leżące u wybrzeży i w pobliżu dróg wodnych prowadzących do morza mają lepsze warunki do rozwoju niż tereny położone w głębi lądu.