3

Rozmieszczenie grup ludzkich:

Wyróżnia się zazwyczaj osiem głównych odmian ras człowieka

1. Europejska (eurpeidalna) – zamieszkuje Europę, Amerykę i Australię a także obszary Azji i Afryki Północnej. Jej cechą jest jasna skóra, przewaga osobników o jasnych oczach i blond włosach. Jest to tzw. rasa główna. Na rozległych obszarach Ameryki Łacińskiej ukształtowała się liczna podgrupa mieszana europeidalno-indianidalna, zwana Metysami.

2. Afrykańska (negroidalna) – zamieszkuje obszary położone na południu o Sahary. Wyróżnia się następującymi cechami: ciemna skórą i oczami, wełnistymi włosami, wysuniętą do przodu przednią częścią czaszki, spłaszczonym szerokim nosem i grubymi wargami. Jest to rasa główna. Znaczna część ludności czarnej została przesiedlona do Ameryki międzyzwrotnikowej, gdzie utrzymali się w formie czystej bądź mieszanej Mulaci. Rozpadają się oni na dwie duże gałęzie: Sudańczyków żyjących na północy i Bantu żyjących na południu.

3. Mongoloidalna (rasa żółta) – zamieszkuje Azję i Madagaskar oraz północne wybrzeże Ameryki Północnej. Zalicza się do niej Eskimosów, a w Azji Ewenków i Jakutów. Jej charakterystycznymi cechami są: ciemniejszy od Europejczyków odcień skóry, fałda mongolska (fałd skórny zakrywający od góry po przyśrodkowej stronie oka powiekę górną (po jej krawędź) i kąt szpary ocznej), czarne, proste włosy i wydatne kości policzkowe.

4. Indyjska – jest najbardziej zbliżona do europejskiej, różni się tylko ciemniejszą barwą skóry, oczu i ciemnymi, prostymi włosami. Rasa ta zamieszkuje głównie Indie i Sri Lankę.

5. Australijska – jest zaliczana do czarnej odmiany człowieka, różni się od rasy afrykańskiej falistymi włosami i wydatnymi łukami brwiowymi. Zamieszkuje Australię i Tasmanię.

6. Amerykańska – występują w niej te same cechy, co w rasie mongoloidalnej. Należą do niej Indianie.

7. Melanezyjska – jest bardzo zbliżona do afrykańskiej, różni się od niej tylko cechami krwi. Ludność tej rasy zamieszkuje Melanezję i Nową Gwineę. Grupy 6 i 7 różnią się tylko cechami krwi.

8. Polinezyjska – zamieszkuje wyspy Oceanu Spokojnego, a charakteryzuje się jasnobrązowym kolorem skóry i czarnymi, prostymi lub falistymi włosami.

Międzykontynentalne migracje ludności powodują mieszanie się grup i tworzenie form pośrednich (mieszańców), których nie można zakwalifikować do żadnej z grup wymienionych wyżej. Są to np. metysi, mulaci i zambosi.

METYS

potomek białego mężczyzny i Indianki lub białej kobiety i Indianina

MULAT,

człowiek urodzony ze związku białego mężczyzny z Murzynką lub białej kobiety z Murzynem.

ZAMBO,

mieszaniec czarnej i żółtej odmiany człowieka (gł. Murzynów i Indian)

Do najważniejszych kryteriów etnicznych należy język. Ustalono iż obecnie w użyciu jest około 2500 języków, w tym znaczna liczba dialektów. Najbardziej zróżnicowanym kontynentem pod względem językowym jest Afryka, gdzie występuje około 1200 języków. Spośród tych wszystkich języków zaledwie 19 rozpowszechniło się do tego stopnia, że mówia nimi zespoły ludzkie liczące po więcej niż 50 milionów. Łącznie posługuje się nimi jako mową ojczystą lub używaną powszechnie w różnych kontaktach międzyludzkich co najmniej 2/3 mieszkańców świata.

Języki klasyfikuje się według wielu kryteriów. Z praktycznego punktu widzenia ważna jest klasyfikacja ze względu na ich międzynarodowy zasięg. Według tego kryterium można wyróżnić kilka języków o szczególnie dużym znaczeniu.

1. języki oficjalne, np. używane w ONZ; należą do nich : angielski, chiński, rosyjski, francuski, niemiecki, hiszpański i arabski.

2. Języki o mniejszym zasięgu – włoski, portugalski, polski,

3. Języki martwe, starożytne – łacina, starogrecki, sanskryt (język staroindyjski) tradycyjnie stosowane w niektórych dziedzinach nauki

4. Języki sztuczne- wprowadzone ze względu na ich prostą pisownię i wymowę w celu ułatwienia porozumiewania się narodów. Wśród tych języków największe znaczenie zyskało esperanto.

W badaniach demograficznych różnicuje się społeczność ludzką ze względu na rasy, języki i religie. Odrębności rasowe dotyczą głównie cech zewnętrznych człowieka, które mają raczej drugorzędne znaczenie. Natomiast zostały całkowicie obalone przez współczesną naukę teorie rasistowskie o różnicach rasowych w zakresie możliwości intelektualnych.

Niezwykle ważną rolę w rozwoju różnych kultur odgrywały i odgrywają religie. Należy zaznaczyć, że lepiej można zrozumieć świadomość społeczeństw, ich stosunek do pracy i osiągniętego poziomu gospodarczego, znając założenia ideologii głównych religii. Religie dzielą się na monoteistyczne i politeistyczne.

Monoteizm – z języka łacińskiego i greckiego monos – jedyny, theos – bóg, jednobóstwo – wiara w jednego boga.

Politeizm – z języka greckiego polytheos, wierzący w wielu bogów (wielobóstwo).

1. Chrześcijaństwo – pierwotnie zrodziło się na obszarze cesarstwa rzymskiego jako jedna z sekt judaizmu powstałego wśród koczowniczych plemion izraelskich wierzących w jednego boga. Współcześnie posiada ono jedną z najliczniejszych rzesz wyznawców, a jego wierzenia i światopogląd opierają się na interpretacji biblii. Idee głoszone przez apostołów, uczniów Jezusa Chrystusa, który dał początek chrześcijaństwu, wywarły wielki wpływ na ówczesne społeczeństwa i zaczęły zdobywać coraz większe rzesze wyznawców w wielu krajach. W ciągu wielu wieków nastąpił podział chrześcijaństwa w wyniku oddziaływania odmiennych cywilizacji i różnego rozumienia zasad wiary. Doprowadziło to do powstania jego odłamów: katolicyzmu, protestantyzmu, prawosławia i ukształtowania się ich kościołów.

• Katolicyzm – jest jedną z najliczniejszych odmian chrześcijaństwa. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa katholikos, co znaczy powszechny. Różni się od innych wyznań chrześcijańskich pod względem dogmatów, rozbudowaną organizacją kościoła, liturgią i ustawodawstwem, tj. prawem kanonicznym. Ma hierarchiczną strukturę z papieżem na czele. Jego autorytet wzrasta po uniezależnieniu się od wpływu cesarzy w Konstantynopolu, po tak zwanej schizmie w 1054 r, kiedy doszło do wyodrębnienia się chrześcijaństwa wschodniego.

• Protestantyzm – nazwą tą obejmuje się współcześnie wszystkie ewangelickie kościoły i wyznania chrześcijańskie, takie jak: luteranizm, kalwinizm, anglikanizm oraz inne odłamy religijne powstałe w wyniku reformacji w XVI i XVII wieku, a także protestów (stąd protestantyzm) przeciw oficjalnym zakazom reformowania kościoła katolickiego i jego założeń doktrynalnych. Obliczono, że wyznawców protestantyzmu w 1960 roku było 210 milionów, z czego 1/3 stanowili luteranie zamieszkali w Niemczech, Szwajcarii i innych krajach Europy Zachodniej oraz Ameryki Północnej.

• Prawosławie – nazwą tą określa się kościół wschodni, bizantyjski, który oderwał się od kościoła zachodniego ,rzymskiego w 1054 roku, w wyniku długotrwałych sporów doktrynalnych.

Oblicza się, że łącznie chrześcijanie stanowią 32,3% populacji świata w tym katolicy 17,7%.

2. Hinduizm – jest religią politeistyczną, która ukształtowała się w ciągu wieków głównie w Indiach. Religia ta uznaje wiele podmiotów czci i środków zapewniających, według niej, zbawienie człowieka. Opiera się na metafizycznych, etycznych i społecznych poglądach spisanych w księgach Mahabharaty i Ramajany – manu i puranów, tj. staroindyjskich tekstach dotyczących m.in. wieszczów, obrzędów i miejsc pielgrzymek. Według tej religii, wieczność świata polega na jego odnawianiu się w kolejno po sobie następujących cyklach. Człowiek poprzez swoje kolejne wcielenia stopniowo doskonali się pracując na lepsze wcielenie.

3. Judaizm – jest religią monoteistyczną, wyznawaną przez Żydów. Wywodzi się ona z wierzeń koczowniczych plemion izraelskich w siły przyrody. Judaizm nie ma dogmatów, ale ma wiele zasad normujących życie. Są one spisane w Torze, księdze uznanej za świętą, gdyż według tej religii została ona wręczona Mojżeszowi przez Boga na górze Synaj. Tora jest znana również jako Pięcioksiąg, tj. pięć ksiąg Starego Testamentu. Podstawą judaizmu jest wiara w jednego Boga, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym, bez początku i końca, wymagającym czci. Codzienne życie Żydów jest podporządkowane Talmudowi, który stanowi kodeks religijno-prawny. Głównymi nakazami religijnymi Żydów są m.in. obrzezanie, przestrzeganie sabatu i siódmego dnia tygodnia, postów i przepisów żywieniowych.

4. Buddyzm – jest druga religią najbardziej rozpowszechnioną w świecie. Niektórzy uważają go raczej za ruch religijny. Jej twórcą był Gautama z rodu Siaków, żyjący prawdopodobnie w latach 560-525 p.n.e. w Indiach. Wyznawcy nadali mu imię Budda, co oznacza Przebudzony. Kolebką Buddyzmu są Indie.

5. Konfucjonizm – religia ta powstała w Chinach i tam znajduje się najliczniejsza grupa wyznawców. Jej twórcą był Konfucjusz żyjący w latach 551-479 p.n.e. Konfucjonizm, będąc religią bez boga, skupia się na regulacji współżycia ludzi, wychowaniu i kulturze, doskonaleniu osobowości i mentalności człowieka. Według statystyk z 1956 roku religia ta miała około 300 milionów wyznawców.

6. Islam – należy do najbardziej rozpowszechnionych religii na świecie, a jego nazwa w języku arabskim oznacza całkowite oddanie się woli Boga. Religia ta powstała w Arabii na początku VII w n.e., a jej twórcą był Mahomet uznany za proroka.

Liczba ludności posługująca się danym językiem (1995):

• Chiński – 1100 mln.

• Angielski – 400 mln.

• Hiszpański – 320 mln.

• Rosyjski – 190 mln

Główne religie według liczby wyznawców (1995):

• Chrześcijanie – 1 760 mln 33% najwięcej katolicy 990 mln, protestanci 360 mln,

• Muzułmanie – 935 mln 17,7%

• Hindusi – 705 mln 13,3%

• Buddyści – 303 mln 5,7%

Ludność miejska w wybranych krajach (1995):

• Belgia – 96,5%

• Wielka Brytania – 91,5%

• Izrael – 90%

• Niemcy – 85,3%

• Polska – 62%

• Chiny – 28,6%

• Etiopia – 14,4%