Sposób organizacji mózgowia najogólniej pokazuje stopień lub poziom funkcjonowania ookreslonej jego części. Obszary mózgowia leżace najnizej związane sa z czynnościami automatycznymi (np. rytm pracy serca i oddychania). Okolice położone odpowiednio wyzej wiążą się z czynnościami o wzrastajacym stopniu integracji i rozwoju, jak skoordynowana czynnośc mięsniowa oraz wnioskowanie i myslenie abstrakcyjne.

Mózgowie oraz rdzeń kręgowy- otoczone sa specjalnymi błonami łączno-tkankowymi tzw. oponami mózgowo-rdzeniowymi. Opony, płyn mózgowo-rdzeniowy oraz elementy kostne (mózgoczaszka i kręgosłup) zapewniaja ochronę przed wstrząsami i uszkodzeniami delikatnej tkanki nerwowej.

Rdzeń przedłużony-jest najbardziej pierwotna częścia mózgowia. Przebiegaja w nim liczne drogi drogi nerwowe i znajduja się osrodki nerwowe, które kontrolują podstawowe odruchowe funkcje zyciowe, np. ruchy oddechowe, częściowo pracę serca, wydzielanie potu, połykanie, ssanie, zucie, kaszel, kichanie, mruganie powiek.

Mózdżek-w jego korze nastepuje m.in. integracja impulsów docierających z ucha wewnetrznego. Umożliwia to np. utrzymanie równowagi i wyprostowanej postawy ciała, koordynację ruchów złożonych. Móżdżek odpowiada także za napięcie mięśni szkieletowych.

Śródmózgowie-to niewielki odcinek mózgu, w którym mieszczą się podkorowe ośrodki wzroku i słuchu. Odpowiedzialne jest za odruchy na bodźce akustyczne i świetlne, np. zwęzenie źrenicy oka pod wpływem silnego swiatła.

Międzymózgowie- jest równiez niewielkim ośrodkiem mózgu-odgrywa jednak bardzo ważna rolę. Część miedzymózgowia, zwana podwzgórzem jest regulatorem homeostazy wewnątrzustrojowej, reguluje procesy termoregulacji, gospodarki wodno-elektrolitowej, gospodarki energetycznej, steruje rozrodem i modyfikuje czynność układu krążenia. Sprawuje także nadrzędna kontrolę nad czynnośćią gruczołów wydzielania wewnętrznego. W podwzgórzu występują receptory wrażliwe na zmiany temperatury krwi i stężenia niektórych substancji, np. glukozy czy chlorku sodu. Podwzgórze jest częścią złożonego systemu osrodków, nazwanego układem limbicznym, który steruje mechanizmami popędów i emocji. Część międzymózgowia, zwana wzgórzem, porównywana jest do stacji przekaźnikowej, do której dochodza prawie wszystkie impulsy z róznych pól czuciowych przed ich wejściem do kresomózgowia, gdzie wywołują świadome wrażenia.

Kresomózgowie- tworzą je dwie półkule mózgowe połączone spoidłem wielkim mózgu. W każdej półkuli możemy wyrónić następujące płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny. Powierzchniowa wartwa kresomózgowia nazywana jest korą mózgową. W większości obaszarów tworzy ją 6 warst komórek nerwowych. Zawiera ona ponad połowę z okoła 10 miliardów neuronów całego układu nerwowego, a jej grubość waha się od 1,5 do 5 mm. W korze mózgowej znajdują się ośrodki nerwowe czuciowe, ruchowe oraz kojarzeniowe. Koncentrują sie w niej wyspecjalizowane funkcje układu nerwowego związane z właściwościami typowo ludzkimi. Najbardziej złożone z nich wymagają udziału większych obszarów kory mózgowej, a także współdziałania z innymi częściami częściami mózgu. Należą do nich m.in. mowa, pamięć, planowanie, myślenie abstrakcyjne, zdolności twórcze, inteligencja, uczucia i inne cechy osobowości.

Obwodowy układ nerwowy ze wzgledu na budowę i czynności dzielony jest na dwie części: somatyczny i trzewny, zwany równiez autonomicznym lub wegetatywnym. Somatyczny układ nerwowy skłąda się z nerwów biegnących z narządów czuciowych skóry do mózgu i rdzenia kręgowego oraz nerwów unerwiających mięśnie szkieletowe, skórę i niektóre inne części ciała, warunkuje zatem odruchy somatyczne, tj. mimowolne ruchy różnych części ciała oraz ruchy świadome. Trzewny układ nerwowy unerwia mięsień sercowy, mięśnie gładkie i gruczoły, a tym samym kieruje i kontroluje czynności narządów trzewnych (serca, jelit, gruczołów itd.). które wykonywane są bez udziału świadomośc. Do nich należą szybkość pracy serca, skurcz mięsni gładkich przewodu pokarmowego, naczyń krwionośnych, pęcherza moczowego i innych narządów wewnetrznych oraz wydzielanie gruczołów trawiennych i gruczołów potowych.

Trzewny układ nerwowy dzieli się na układ sympatyczny (współczulny) i parasympatyczny (przywspółczulny). Większość narzadów wewnętrznych jest unerwiona przez obydwa te układy, z których jeden pobudza ich aktywność, a druhi hamuje. Trzewny układ nerwowy jest więc niezbędny do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego czyli homeostazy.

Układ nerwowy rozwija się począwszy od 3 tygodnia rozwoju zarodkowego. Powstaje wówczas płytka ektodermalna, która przekształaca sie w rynienkę a następnie w cewke nerwowa. Z dogłowowej części cewki nerwowej rozwija się pierwotny pęcherz mózgowy.

Pozostała część cewki nerwowej daje poczatek rdzeniowi kręgowemu i nerwom rdzeniowym. U człowieka najintensywniej rozwija się kresomózgowie, które między 10 a 14 tygodniem rozwoju płodowego dominuje nad pozostałymi częściami pod względem wielkości. Mnożenie się komórek nerwowych ma miejsce głównie w trakcie rozwoju śródmacicznego (większośc neuronów formuje się między 10 a 18 tygodniem rozwoju płodowego), jednak przypuszczalnie ich umiarkowany rozplem moze następować do 18 miesiąca po urodzeniu. Komórki nerwowe poczatkowo są małe, posiadają krótkie i nieliczne wypustki, które z czasem wydłużają się, zwiększa się liczba rozgałęzień i otaczane są osłonką mielinową. Zachodzą rownież chemiczne przemiany cytoplazmy neuronów i rośnie liczna połączeń między nimi (liczba synaps). Układ nerwowy noworodka stanowi jedną z najsilniej rozwiniętych tkanek-waży ok. 350 g, co stanowi około 25-26% wielkości właściwej osobnikom dorosłym. W wieku 6 miesięcy - stanowi 50%, w drugim roku życia 75%, w 5 roku - 90% i w 10 roku życia 95% wielkości mózgu dorosłego człowieka.

W pierwszym okresie życia dziecka duże obszary kory mózgowej nie funkcjonują, a szczególnie aktywne są obszary związane z funkcjami ustroju zlokalizowane w pniu mózgu oraz związane z ruchem, na co wskazuje zwiększona aktywność głębokich warst móżdżku. Około szóstego miesiąca życia obserwuje się zwiększoną aktywność w płatach czołowych, co prawdopodobnie należy łączyc z pierwszymi oznakami percepcji. Około osiemnastego miesiąca uaktywniają się u dziecka pola związane z mową - najpierw pola rozumienia, a następnie - wytwarzania mowy. Proces mielinizacji rozpoczyna się juz w życiu płodowym, jednak najintensywniej przebiega w ciągu pierwszych lat po urodzeniu. Twór siatkowaty, odpowiedzialny za utrzymanie stanu uwagi ulega jednak całkowitej mielinizacji dopiero w okresie dojrzewania płciowego, zas pełna mielinizacja płatów czołowych ma miejsce dopiero w okresie dojrzałości.W trakcie rozwoju zmiania się aktywność poszczególnych obszarów mózgui zmiany w obrębie komórek nerwowych. W dzieciństwie i młodości zmianom tym towarzyszy rozrost neuronów, powstawanie nowych dendrytów, które tworza nowe synapsy. W okresie dojrzałości nie dochodzi do powstania nowych dendrytów, obserwuje się jednak tworzenie nowych synaps.

W okresie starości następuje zmniejszanie ilości krwi przepływajacej przez mózg, zmnieszanie zuzycia tlenu w mózgu i naoiecia neuronów korowych. Zmniejsza się takze masa mózgu, liczba włokien nerwowych oraz szybkość przewodzenia bodżców.