Podstawowe sprawozdania finansowe i ich analiza wstępna:

• Źródła informacji potrzebnych do analizy finansowej

• układ i treść bilansu

• wstępna analiza bilansu

• rachunek wyników

• wstępna analiza rachunku wyników

sprawozdanie ze zmian w pozycji finansowej przedsiębiorstwa

Analiza jest metodą poznania obiektów i zjawisk złożonych przez ich podział na elementy proste i zbadanie powiązań między tymi elementami, szczególnie zależności przyczynowo-skutkowych. Analizę stanów i procesów ekonomicznych nazywa się analizą ekonomiczną. Jest ona najogólniej rzecz ujmując, instrumentem służącym do poznania rzeczywistości gospodarczej.

Celem analizy finansowej jest przygotowanie i przetworzenie informacji o działalności, wynikach i sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa, stanowiących podstawę podejmowania decyzji gospodarczych. W warunkach gospodarki rynkowej niemożliwe jest podejmowanie decyzji dotyczących celów przedsiębiorstwa, sterowanie nim, elastyczne dopasowywanie się do zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych oraz kierowanie procesem realizacji celów, bez informacji decyzyjnych.

O wynikach analizy finansowej decydują w dużym stopniu materiały źródłowe, które służą do badania zjawisk gospodarczych. Materiały te można podzielić na:

1. wewnętrzne (zawierają dane o przedsiębiorstwie)

2. zewnętrzne (o otoczeniu przedsiębiorstwa)

Dane wewnętrzne dzielimy na:

1. ewidencyjne – wynikające z prowadzonych ewidencji, np. księgowość, kalkulacja itp.

2. pozaewidencyjne, np. protokoły z zebrań, sprawozdania, wywiady, w tym wywiad gospodarczy, itp.

Podstawowym źródłem informacji wykorzystywanych w analizach ekonomicznych są:

Bilanse Rachunki wyników Rachunki przepływów pieniężnych

Są to najważniejsze sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa sporządzane w formie standardowej, uregulowane przepisami prawa (Rachunek wyników nie ma ujednoliconej postaci – poza wersją publikacyjną).

Bilans i Rachunek wyników stanowią podstawę do statycznej i dynamicznej oceny stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa. Na ich podstawie sporządzany jest Rachunek przepływów pieniężnych. W niektórych firmach sporządzane jest Sprawozdanie z pozycji finansowej przedsiębiorstwa, które zbliżone jest w treści do Rachunku z przepływów.

Pozostałymi (do poczytania w domu) źródłami informacji mogą być:

• prospekty emisyjne

• noty uzupełniające do bilansu

• raporty audytorów

• informacje z wyników publikowanych prze zobowiązane do tego celu podmioty

• informacje z wywiadowni gospodarczych.

Układ i treść BILANSU

Bilans stanowi podstawowe sprawozdanie finansowe, prezentujące stan majątku przedsiębiorstwa oraz źródła jego finansowania na dany moment (czyli jest rachunkiem statycznym i nie wykazuje strumieni wartości, jakie towarzyszą prowadzonej działalności gospodarczej, np. koszty, przychody; oraz operacjom na rynku kapitałowym. Ujmuje on natomiast skutki tych procesów i towarzyszących im strumieni wartości, widoczne w zmienionych wartościach aktywów i pasywów).

Bilans stanowi zestawienie środków gospodarczych będących własnością przedsiębiorstwa i wykorzystywanych przy realizacji operacji gospodarczych związanych z działalnością – AKTYWÓW oraz źródeł finansowania tych składników majątku – PASYWÓW.

Układ i treść bilansu została uregulowana odpowiednimi przepisami.

Po stronie A. składniki uszeregowane są wg zwiększającego się stopnia płynności, tzn. łatwości z jaką mogą być zamienione na gotówkę. Obejmują więc one:

1. trwałe,

2. obrotowe.

Po stronie P. wykazuje się poszczególne pozycje wg stopnia pilności zwrotu, czyli Kapitały własne oraz Zobowiązania. (długoterminowe – dłużej niż rok i krótkoterminowe – do 1 roku)

W analizie ekonomicznej przedsiębiorstw istotna jest również wartość Kapitału stałego, który stanowi sumę Kw i Zd.

Dokładne poznanie pozycji bilansowych stanowi zadanie domowe

W prowadzonej działalności kapitał jest udziałem w majątku przedsiębiorstwa. W spółkach prawa handlowego określa on również zakres odpowiedzialności i stanowi zabezpieczenie dla zadłużenia. Stąd

Kapitał własny = Ao – Zo

Wartość Kapitału własnego stanowi również podstawę dla obliczenia Wartości księgowej = Kw – Kapitał akcyjny uprzywilejowany (w S.A. ma on pierwszeństwo zarówno do zysków, jak i majątku p-stwa w przypadku bankructwa)

Wstępna analiza BILANSU

Dokonanie oceny sytuacji finansowej narzuca konieczność ustalenia relacji pomiędzy poszczególnymi elementami majątku i źródeł jego finansowania. Wstępna analiza bilansu obejmuje trzy etapy:

1. badanie struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów

2. badanie struktury kapitałowej na podstawie wskaźników struktury pasywów

3. badanie struktury kapitałowo- majątkowej

Analizę tą prowadzi się zarówno w ujęciu statycznym, jak i dynamicznym. Analiza statyczna dotyczy struktury majątku p-stwa i źródeł finansowania w danym momencie. Analiza dynamiczna pozwala ocenić natomiast również kierunki zmian tej struktury i dynamikę poszczególnych elementów A. i P.

Analiza dynamiczna wymaga więc wykorzystania:

• wskaźników dynamiki, które określają kierunek i stopień zmian

• wskaźników struktury, które wskazują udział poszczególnych pozycji w ogólnychwielkościach.

Struktura majątku i kapitałów w p-stwie

1. Wskaźniki wyposażenia p-stwa w środki gospodarcze

1. Udz. Trw. składników majątku w Ao = x 100%

2. Udz. rzeczowych sk. majątku a Ao = x 100%

3. Udz. Niemat.skł. maj. w Ao = ......

4. Udz. Maj. obrotowego w Ao = ....

5. Udz. Zapasów w Ao = ......

6. Udz. Należności w Ao =.............

7. Udz. Środków pien. w Ao =

8. Udz. Krótkoterm pap. Ao =

Należy tu pamiętać, że to właśnie struktura A. stanowi podstawę dla kształtowania się sytuacji finansowej p-stwa. Wiadomo bowiem, że bezpośredni od osiągania zysku przyczynia się Majątek Obrotowy, który dzięki ciągłym przemianom i wymianom prowadzi do osiągania nadwyżki środków (zysków). Dlatego też relacje Mo do Mt nie jest dla p-stwa obojętna. Relacja ta zależy m.in. od branży. Z danych statystycznych wynika, że udział Mt w p-stwach przemysłu stalowego wynosi on od 35-55% w zależności od formy własności, w handlu 10-21%.

Relacja Mt i Mo wskazuje płynność majątkową, która obrazuje zdolność p-stwa do generowania zysku. Niski udział śr. trwałych w majątku świadczy o elastyczności. Firmy takie mogą lepiej dopasować się do zmian zatrudnienia i zamówień, gdyż mniejsza część kapitału jest związana długookresowo.

Jest również oczywiste, ze nie wszystkie składniki Mo w takim samy stopniu przyczyniają się do wypracowywania zysków, np. stan gotówki w kasie ma charakter pomocniczy.

Podst. Wsk. Strukt. Maj = Mt / Mo * 100%

Analiza tego wskaźnika nie może pomijać sytuacji, gdy wartość Mt jest niska ze względu np. na przestarzały park maszynowy, co powoduje utratę kontaktu z nowoczesną technologią i utratę możliwości osiągania zysku w przyszłości.

B. Wsk. wyposażenia p-stwa w kapitały własne i obciążenia Kw.

Wstępna analiza P. powinna w zasadzie odbywać się po analizie rentowności. Wynika to np. z faktu, że zwiększanie udział Ko powinno być poprzedzone oceną celowości. Ale w naszym przypadku zmienimy tą kolejność.

1. Wypos. p-stwa w K. własny = x 100%

2. Obciążenie p-staw Zd = x 100%

3. Wypos. w K. stały = x 100% gdzie (Ks = Kw + Zd)

4. Obciążenie p-stwa kredyt. Krótkoterm = x 100%

5. Obciążenie p-stwa zobow. Bieżącymi = x 100 %

Struktura kapitałowa wynikająca z P. bilansu daje obraz podstawy finansowej, na której oparta jest działalność przedsiębiorstwa. Wstępna analiza polega więc na określeniu relacji zachodzących pomiędzy Kw a Ko. Pomiędzy nimi musi być zachowana odpowiednia proporcja, gdyż zmniejszenie Kw w stosunku do Ko, przy których opłaca się często wysokie odsetki może spowodować trudności płatnicze.

1. Wsk. zadłużenia = x 100%

2. Wsk. źródeł finansowania = x 100% = 1/wsk. Zadłuż

(Podst. Wskaźnik Struktury Pasywów)

3. Wsk. udziału Ko w Po = x 100%

Wszystkie ww. wskaźniki odzwierciedlają strukturę źródeł finansowania – Pasywów. Istotnym jest, że zwiększenie udziału Ko w Kc powodujące spadek udziału Kw w Kc nie jest zjawiskiem ujemnym jeśli ich relacja (Kw/Ko) kształtuje się na poziomie ok. 0,5

Jednocześnie też należy pamiętać, że przy wykorzystaniu efektu dźwigni finansowej może dojść do sytuacji gdy przy znaczny udziale Ko uzyskamy wyższą rentowność z Kw.

Struktura kapitałowo-majątkowa

Analiza ta ma za zadania odpowiedź na pytanie, czy kapitały obce odpowiadają takim składnikom majątku , które są łatwozbywalne. Czyli im bardziej wymagalne Ko tym większa powinna być płynności środków obrotowych (mierzona relacją Mt do Mo).

Za punkt wyjścia należy tu przyjąć ustalenie udziału Kw w finansowaniu majątku

Wsk. pokrycia Mt Kapitałem w. = x 100%

Jeżeli wynosi on 100% to zachowana jest “złota zasada bilansowa”. Taka sytuacja wskazuje na niezależność p-stwa i stwarza warunki do korzystnej pozycji w momentach trudności finansowych. Jednak osiągnięcie takiego układu jest w rzeczywistości często niemożliwe. Dotyczy to zwłaszcza p-stw prowadzących inwestycje.

Stąd w dodatkowym finansowaniu Mt biorą udział także Ko (długoterminowe), chociaż łączy się to z pewnym ryzykiem finansowym:

Wsk. pokr. Mt kap. Stałym = x 100%

Należy pamiętać, że przy prawidłowo prowadzonej polityce finansowej kwota Ks powinna przekraczać wartość Mt, co zapewnia pokrycie tym kapitałem pewnej części środków obrotowych, stąd WspMtKs >100

Pozostałe środki obrotowe p-stwa są finansowane Kk (Zk + Kk)

Wsk. pokrycia Mo K. krótkoterm. = x 100 %

Jeżeli wynosi on 100% to zachowana jest złota zasada bilansowa w stosunku do obrotowych składników majątku.

W praktyce jednak część środków obrotowych finansowana jest Ks. Ta część Ks, która finansuje środki obrotowe nazywana jest Kapitałem obrotowym lub Kapitałem pracującym (working capital).

Ko = Ks – Mt

Zadaniem tego kapitału jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasy, towary) lub wynikających ze strat związanych z tymi środkami (trudności w sprzedaży).

Zakłada się, że im wyższa wartość Ko tym lepiej dla p-stwa.

W praktyce można mieć do czynienia z następującymi sytuacjami:

Ko > 0 – część śr. obrotowych jest finansowana Kd. Za korzystanie z Kd płaci się jednak odsetki i z tego powodu powinno analizować się tu również rentowność Ks, która powinna być wyższa od stopy %.

Ko = 0 – ma to znaczenie teoretyczne i rzadko występuje

Ko < 0 – część środków trwałych finansowana jest Zk, co może świadczyć o trudnościach finansowych i płatniczych, gdyż środki obrotowe nie wystarczają na spłatę zobowiązań bieżących.

Wielkość Ko wykorzystywana jest również do obliczania wskaźników:

Udział Ko w finansowaniu M.ogółem = x 100%

Udział Ko w finansowaniu M. Obrotowego = x 100%

Warto tu również zaprezentować algorytm obrazujący źródła finansowania majątku:

Po

• Z. Ogółem

= Kapitał własny

• Należne wpłaty na poczet Kap. własnego

= Kapitał własny netto

• Zobowiązania długoterm.

= Kapitał stały

• Rata kredytu długoterm. do zapłaty w roku

• Majątek trwały

= Kapitał obrotowy

WSTĘPNA ANALIZA RACHUNKU WYNIKÓW

Rachunek wyników jest, obok bilansu jednym z najważniejszych sprawozdań finansowych. W odróżnieniu od bilansu, który prezentuje majątek p-stwa i źródła jego finansowania w określonym momencie, jest on rodzajem filmu, który w miarę upływu czasu i trwania działalność rejestruje tworzenie się wyniku finansowego (zysku lub straty) p-stwa.

Konstrukcja Rw do opanowania w domku.

Wstępna analiza Rw obejmuje:

1. ustalenie i ocenę zmian w wielkościach strumieni pieniężnych reprezentujących przychody ze sprzedaży, koszty, wynik finansowy i inne wielkości ekonomiczne w kolejnych latach okresu.

2. badanie relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi wielkościami ekonomicznymi.

Zmiany w podstawowych wielkościach Rw mogą być przedstawione w kwotach absolutnych bądź w procentach w stosunku do poprzedniego okresu.

W analizie zachodzących zmian powinno uwzględnić się również inflację, gdyż może ona spowodować kwotowe bądź procentowe wzrosty bez rzeczywistego postępu w działalności gospodarczej. Dobrze jest więc korygować wielkości zawarte w Rw. o oficjalny wskaźnik inflacji.

Analiza Wyniku finansowego w wielkościach bezwzględnych do poczytania.

Sprawozdanie ze zmian w pozycji finansowej p-stwa.

Wśród zagadnień analizy finansowej zasadnicze znaczenie ma analiza zmian w sytuacji finansowej p-stwa. Jej podstawą są sprawozdania z przepływów pieniężnych, które obrazują wpływy i wydatki środków pieniężnych w toku prowadzonej działalności gospodarczej. Sporządza się je na podstawie Bilansu, Rachunku wyników oraz informacji uzupełniających.

Rachunek przepływów pieniężnych został wprowadzony do polskiej rachunkowości w ustawie z 1994r, ale tylko dla przedsiębiorstw mających obowiązek badania i ogłaszania sprawozdania finansowego. Rachunek przepływów sporządza się w oparciu o porównanie dwóch kolejnych bilansów, wykorzystując przy tym niektóre dane z Rachunku wyników i niektóre dane uzupełniające.

Może on być sporządzony:

• metodą bezpośrednią

• metodą pośrednią

(o metodach poczytać w domu)

Punktem wyjścia do sporządzenie Rachunku przepływów jest ustalenie nadwyżki finansowej:

Nf (cash flow) = Zysk netto + Amortyzacja

Analiza Rachunku przepływów pieniężnych polega na ustaleniu głównych źródeł wpływu środków pieniężnych do p-stwa i głównych kierunków wypływu oraz na zbadaniu relacji przepływów w ramach poszczególnych kategorii przepływów.

Szczególne znaczenie dla analizy Rachunku przepływów pieniężnych ma saldo przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej. W dobrze działającym p-stwie powinno mieć ono w dłuższym okresie wartość dodatnią. W przeciwnym wypadku może nastąpić upadłość i likwidacja p-stwa. Będzie to wynikiem utrzymywania się braku lub niskiej rentowności na podstawowej działalności, a ponieważ przyczyny tego stanu mają charakter strukturalny nie da się ich łatwo usunąć. Można próbować natomiast ograniczyć ujemne skutki tej sytuacji poprzez uzyskanie dodatnich sald na działalności finansowej. Jednak musi ona również pokryć ujemne saldo na działalności inwestycyjnej.