PROCES KOMUNIKOWANIA I JEGO ELEMENTY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY KOMUNIKOWANIA

Brytyjski psycholog wypracował wzór

matematyczny, który jego zdaniem

dowodzi, że 20 czerwca jest

najszczęśliwszym dniem w roku

Dzieje się tak z powodu cieplejszych

wieczorów, wizji urlopu i związanych z latem

wspomnień z dzieciństwa

KOMUNIKACJA

Przekaz informacji następuje poprzez:

• KANAŁ WERBALNY (SŁOWNY)

• KANAŁ NIEWERBALNY (MOWA CIAŁA)

NIE MOŻNA NIE KOMUNIKOWAĆ

Przeszkody w efektywnej komunikacji

• Różnice w postrzeganiu - percepcja

• Różnice językowe - żargon, język obcy, profesjonalne słownictwo biznesowe

• Szum

• Emocje

• Niezgodność komunikatów werbalnych i niewerbalnych

POPRAWNA KOMUNIKACJA

KANAŁY PRZEKAZU

BUDOWANIE DOBREJ RELACJI

BUDOWANIE RELACJI W ZACHOWANIU

Kontakt wzrokowy

KORZYŚCI Z DOBREGO KONTAKTU WZROKOWEGO

• Nawiążesz kontakt z rozmówcą

• Twoja wypowiedź będzie miała większą siłę

• Rozmówca lepiej cię zrozumie

• Większe zaangażowanie

• Obserwacja

Wzrost pobudzenia emocjonalnego

Reakcja rozszerzenia źrenicy

!

W badaniach empirycznych dowiedziono, że ludzie wierzą słowom i dlatego często udaje się ich okłamać

ANALIZA TRANSAKCYJNA

„Jedno spojrzenie równa się tysiącu słów”

Badania wykazały, że zapamiętujemy około 85 % tego, co widzimy i 15 % tego, co słyszymy

Podstawowa analiza transakcyjna polega na postawieniu diagnozy, który ze stanów ego (osobowości) wysłał bodziec transakcyjny, a który ze stanów ego wykonał reakcję transakcyjną

Zaburzenia w relacjach międzyludzkich pozostają w bezpośrednim związku z nieumiejętnością dopasowania stanów ego komunikujących się osób

W celu podniesienia efektywności w relacjach międzyludzkich należy opanować umiejętność zawierania pozytywnych transakcji oraz unikania transakcji nie przynoszących gratyfikacji

STRUKTURA OSOBOWOŚCI

STANY OSOBOWOŚCI

• Każdy z trzech stanów: Dorosły, Dziecko i Rodzic posiada ogromny wpływ na nasze postępowanie

• W zależności od sytuacji aktywizujemy jeden z tych stanów.

• W zależności od aktywizacji odpowiedniego, możemy doprowadzić do zawarcia potrzebnej, chcianej transakcji lub też uniknięcia transakcji niepotrzebnych

• Udana transakcja to np. dojście do porozumienia, transakcja nieudana to np. doprowadzenie do sytuacji konfliktowej.

STAN DOROSŁY

• Pochodzenie:

Jest to część naszej psychiki uformowana w trakcie dorosłego życia, zawiera procedury i strategie, służące nam do wchodzenia w kontakt z samym sobą i rzeczywistością „ tu i teraz”.

• Niezbędny do:

• opanowywanie własnych emocji, myślowego opracowywania danych oraz ich analizowania;

• uświadomienia sobie swoich słabych i mocnych stron oraz samoograniczeń;

• uświadomienia sobie swoich rzeczywistych potrzeb i prawdziwych uczuć;

• rozpoznania pozostałych stanów Ja.

• Odpowiedzialny za:

• podejmowanie trafnych decyzji;

• radzenie sobie z rzeczywistymi problemami;

• odnoszenie sukcesów.

STAN DZIECKA

• Pochodzenie:

Postawa ukształtowana przez środowisko społeczne a głównie rodzinne. W stanie tym zawarte są nasze podstawowe potrzeby, pragnienia, intuicyjne myślenie oraz kreatywność. Stan ten jest źródłem naszych emocji, odczuć i energii.

• Niezbędny do:

• sprawnego funkcjonowania w sferze życia emocjonalnego i uczuciowego;

• uruchamiania swojej spontaniczności i energii życiowej;

• funkcjonowania w sferze wyobraźni, marzeń, fantazji.

• Odpowiedzialny za:

• wyrażanie uczuć: radości, złości, gniewu;

• subiektywne przeżywanie tego, co nazywamy "szczęściem";

• umiejętność okazywania uczuć;

• umiejętność empatii (wczuwania się w stany emocjonalne i uczucia innych) "

STAN RODZIC

• Pochodzenie:

Jest to stan naszego ego przejęty od własnych rodziców, wychowawców, nauczycieli, autorytetów. Poprzez istnienie tego stanu możliwe jest przekazywanie norm kulturowych i norm współżycia społecznego. W stanie ja Rodzic zgromadzone są opinie, normy, zasady, wartości, reguły.

• Niezbędny do:

• utrzymania ciągłości kulturowej;

• zaakceptowania siebie jako członka społeczeństwa;

• zaakceptowania obowiązujących norm i wzorców;

• Odpowiedzialny za:

• wychowanie;

• tradycję;

• wartości;

• etykę i sumienie.

TRANSAKCJA

Transakcja to wymiana między dwoma osobami tj. między ich stanami Ja. Skuteczność komunikacji nie zależy tylko od treści tego, co chcemy powiedzieć, ale zależy przede wszystkim od sposobu, w jaki to powiemy.

TRANSAKCJA SKRZYŻOWANA

TRANSAKCJA UKRYTA

TRANSAKCJA RÓWNOLEGŁA

ASERTYWNOŚĆ

ASERTYWNOŚĆ

Zachowanie dzięki któremu możesz:

• realizować swoje interesy, nie odczuwając lęku

• Uczciwie wyrażać swoje emocje bez poczucia winy

• Wprowadzać w życie swoje prawa bez odbierania tych praw innym ludziom

5 praw osobistych wg Herberta Fensterheima

• Masz prawo do robienia tego, co chcesz - dopóty, dopóki nie rani to kogoś innego.

• Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie - nawet jeśli to rani kogoś innego - dopóki, dopóty Twoje intencje nie są agresywne lecz asertywne.

• Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb - dopóty, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić.

• Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia jej.

• Masz prawo do korzystania ze swych praw.

AGRESYWNY

• wyraża swoje uczucia i opinie w taki sposób, że jest to kara, groźba lub poniżenie dla innych

• ignoruje prawa i potrzeby innych

• stara się osiągnąć swój cel - bez względu na wszystko

• chowa złe uczucia, co utrudnia mu relacje z innymi w przyszłości

PASYWNY

• nie broni swoich praw

• pozwala innym się wykorzystywać

• unika odpowiedzialności, zostawiając podejmowanie decyzji innym

• traci kontrolę, staje się bezradną ofiarą niesprawiedliwości

• manipuluje innymi, by uzyskać to, czego chce - gra w różne ‘gierki’ i wywołuje w innych poczucie winy

MANIPULUJĄCY

• chce mieć władzę bez odpowiedzialności

• schlebia innym jednocześnie podważając ich opinie

• udaje niewinność

• wykorzystuje poczucie winy u innych

ASERTYWNY

• rozumie swoje potrzeby i prawa

• szanuje potrzeby i prawa innych

• komunikuje się z innymi w sposób otwarty i szczery

• bierze odpowiedzialność za swoje czyny

• kontroluje to, co robi i co mówi

• jest gotowy na kompromis

• pokonuje trudności i rozwiązuje spory w sposób pozytywny

ASERTYWNOŚĆ - ZALETY

• bliskie relacje w pracy

• większa pewność siebie

• większe zaufanie do innych

• większa odpowiedzialność

• większa samokontrola

• oszczędność czasu i energii

• większa szansa na to, że obie strony ‘wygrają’

POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

• Ocena Twojej wartości jako człowieka

• Dokonana w oparciu o to, w jakim stopniu postrzegasz siebie jako osobę

• kompetentną

• sympatyczną

• atrakcyjną

• odnoszącą sukces itd.

DOŚWIADCZENIA Z PRZESZŁOŚCI
A POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

• jak inni nas oceniają

• jak inni nas traktują

• nasze sukcesy i porażki

• jacy jesteśmy w porównaniu z innymi

• jak spełniamy oczekiwania ‘grup’

• nasza umiejętność radzenia sobie z ludźmi w różnych sytuacjach

NISKIE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

• NIEPEWNOŚĆ

• LUDZIE/ SYTUACJE = ZAGROŻENIA

• POTRZEBA OCHRONY WŁASNEJ OSOBY

• ATAK - (MASKA) - UCIECZKA

SAMOOCENA NISKA

SYMPTOMY PSYCHICZNE

• negatywna, nieakceptująca postawa w stosunku do samego siebie

• nadwrażliwość, lęk i związane z nim silne napięcie emocjonalne

• nadwrażliwość na krytykę, obawa przed niepowodzeniem

• marzycielstwo

• brak bądź niska motywacja do działania

• brak wiary we własne siły

SAMOOCENA NISKA

SYMPTOMY SPOŁECZNE

• niska na ogół pozycja w grupie

• trudności w kontaktach interpersonalnych

• tendencja do uległości lub agresji

• krytyka innych i brak zaufania do innych

SAMOOCENA UMIARKOWANIE WYSOKA - ADEKWATNA

SYMPTOMY PSYCHICZNE

• akceptacja siebie, wiara we własne siły

• równowaga emocjonalna

• przyjmowanie odpowiedzialności za swoje działania

• silna motywacja do działania

SAMOOCENA UMIARKOWANIE WYSOKA - ADEKWATNA

SYMPTOMY SPOŁECZNE

• poprawnie stosunki z otoczeniem

• wysoka pozycja społeczna w grupie

• duża efektywność społeczna

SAMOOCENA BARDZO WYSOKA
ZAWYŻONA

SYMPTOMY PSYCHICZNE

• częste doświadczanie frustracji i rezygnacji z podjętych działań

• zmniejszona odporność w sytuacji zagrożenia

• nadmierna samokontrola i brak szczerości

• stosowanie mechanizmów obronnych

SAMOOCENA BARDZO WYSOKA
ZAWYŻONA

SYMPTOMY SPOŁECZNE

• konflikty z otoczeniem

• brak popularności w grupie

ASERTYWNE WYRAŻANIE POGLADÓW

• OPISZ- sytuację

• PRZEDSTAW -swoje odczucia w związku z nią

• OKREŚL rezultat, czego chcesz

• SKUTKI- negatywne- pozytywne

ASERTYWNE PODPOWIEDZI

Jeśli się nie zgadzasz, powiedz to wyraźnie:

• “Nie, nie zgadzam się z tym.”

• “Nie, ja to widzę inaczej.”

• “Nie, ja mam inną opinię.”

ASERTYWNE PODPOWIEDZI

Jeśli masz wątpliwości, postępuj konstruktywnie:

• “Czy skutkiem tego będzie...?”

• “Widzę tu pewien problem. Zastanówmy się, czy możemy sobie z nim poradzić.”

ASERTYWNE PODPOWIEDZI

Używaj ‘ja’ w zdaniach, aby podkreślić różnicę pomiędzy swoimi opiniami i doświadczeniami, a opiniami innych.

• “Według mnie...”

• “Ja uważam, że...”

• “Osobiście sądzę, że...”

• “Wydaje mi się, że...”

ASERTYWNE PODPOWIEDZI

Jeśli się z czymś nie zgadzasz, podaj przyczyny:

• “Nie zgadzam się z tym, ponieważ, skutkiem tego...”

• “Nie mogę tego zaakceptować, ponieważ...”

ASERTYWNE PODPOWIEDZI

Próbuj zrozumieć punkt widzenia innych ludzi:

• “Rozumiem, że Ty widzisz to inaczej.”

• “Rozumiem, że na Ciebie miałoby to inny wpływ.”

RADZENIE SOBIE Z AGRESJĄ

• NIE REAGUJ nie denerwuj się i spokojnie oddychaj nastaw się na rozwiązanie problemu

• WYJAŚNIJ PROBLEM słuchanie odzwierciedlające

• WYKAŻ EMPATIĘ oraz, że rozumiesz inną opinię

• OKAŻ ASERTYWNOŚĆ przedstaw swoje prawa

• WYRÓWNAJ wyjaśnij, jak wpływ ma na Ciebie agresja drugiej osoby powiedz, co możesz zrobić, by pomóc, a czego zrobić nie możesz

KRYTYKA

WYRAŻANIE KRYTYKI

TO DZIAŁANIE

MAJĄCE NA CELU ROZWIĄZANIE PROBLEMU

KONSTRUKTYWNA KRYTYKA
„WSKAZÓWKI”

• PRZYGOTUJ SIĘ określ swoje cele: dlaczego chcesz skrytykować, jakie rezultaty chcesz osiągnąć

• BĄDŹ BEZPOŚREDNI przejdź od razu do sedna, nie zaczynaj od pogawędek, nie gadaj za dużo

• WYKORZYSTAJ MILCZENIE sugeruje ono, że przekazałeś szczerą/ bezpośrednią informację i czekasz na odpowiedź

KONSTRUKTYWNA KRYTYKA
„WSKAZÓWKI”

• SŁUCHAJ słuchając w sposób ‘odzwierciedlający’ okazujesz empatię i pozbawiasz agresję jej ‘żądła’

• POWTÓRZ INFORMACJĘ trzymaj się swoich celów; nie daj się odwieść od głównego tematu

MECHANIZMY POTĘGUJĄCE KONFLIKTY

Tendencyjne spostrzeganie (mechanizm „źdźbła i belki”) - dostrzeganie podstępów i fałszerstw drugiej strony, przy zupełnym braku świadomości własnych grzechów i przewinień.

• ROZWIĄZANIE MUSI przynosić korzyści obu stronom

MECHANIZMY POTĘGUJĄCE KONFLIKTY

Wprowadzanie podwójnych norm życia osobnych dla siebie, osobnych dla drugiej strony, tzw. „moralność Kalego”, pozwalająca działać w ten sposób, że nam wolno przemilczeć, okłamać, ukraść, itp., ale gdy czyni to druga strona konfliktu – faul, chamstwo, sprzeniewierzanie się.

MECHANIZMY POTĘGUJĄCE KONFLIKTY

MECHANIZMY POTĘGUJĄCE KONFLIKTY