kryzys gospodarczy

KRYZYS GOSPODARCZY (1930-1935) Kryzys gospodarczy, który rozpoczął się pod koniec 1929 r., był najdotkliwszym z dotychczasowych załamań gospodarki kapitalistycznej. Na skutek pogorszenia się perspektyw zbytu towarów, producenci ograniczyli inwestycje, a następnie produkcję.Spadły zakupy, w tym także artykułów żywnościowych, co uderzyło rolników. Malejąca chłonność rynku wiejskiego powodowała zmniejszenie się zakupów na wsi. W miastach rosło bezrobocie. Przez pogorszenie się warunków handlu kryzys przenosił się z państwa do państwa ogarniając wszystkie kraje gospodarki rynkowej. Załamanie koniuktury pod koniec 1929 r. trwało w wyżej rozwiniętycyh państwach do 1933 r., gdy rozpoczęło się powolne ożywienie.Natomiast w niektórych krajach słabiej rozwiniętych, takich jak POlska, kryzys trwał do 1935 r.


W rolnictwie polskim kryzys powodował przede wszystkim:

- spadek cen artykułów produkowanych i sprzedawanych przez wieś

  1. ceny artykułów rolnych spadły przeciętnie od 50 do 70%

  2. miliony rozproszonych producentów rolnych reagowały na spadek cen zwiększeniem podaży, często kosztem konsumpcji własnej, co dodatkowo pogarszało proporcje rynkowe i przyczyniało się do dalszego spadku cen.

  3. spadek cen pogrążył wieś polską w ogromnych długach i nie znanej od czasów wojny nędzy,oraz zawisła grożba głodu.

  4. ograniczenie możliwości zbytu artykułów rolniczych i spadek przychodów wsi odbiły się na zmniejszeniu do minimum zakupów artykułów przemysłowych.

Kryzys przemysłowy objawił się głównie w postaci:

- spadku produkcji

  1. w 1932 r produkcja przemysłowa w Polsce spadła do około 63% poziomu z 1929.

  2. wraz ze spadkiem popytu na artykuły przemysłowe, narastały zapasy produkcji nie sprzedanej, trudności finansowe przedsiębiorstw, a producenci zmniejszali skalę działalności, zatrudnienie i inwestycje.

  3. rosła liczba spólek wskazujących straty lub bankrutujących

  4. położenie materialne bezrobotnych było nierzadko podobnie tragiczne jak najbiedniejszych warstw ludności wiejskiej

  5. w przypadku poważnej kontroli podaży przedsiębiorcy byli w stanie zawierać porozumienia monopolistyczne ograniczające produkcję i podtrzymujące ceny.

  6. powstało wiele nowych porozumień kartelowych, regulujących rozmiary i podział podaży między przedsiębiorców, a w konsekwencji także ceny.

  7. ceny artykułów przemysłowych malały w tym okresie wolniej niż rolnych.



Kryzys w handlu i finansach odbił się na polskim rynku kapitałowym, rezultatem było:

- gwałtowne wycofanie nie tylko procentów i dywidend, ale także lokat kapitałowych z Polski

  1. wywieziono z Polski około 2,5 mld zł zysków i wkładów obcych, czyli mniej więcej tyle, ile wynosił roczny budżet państwa

  2. odpływ kapitałów i zysków szalenie utrudnił położenie finansowe kraju

  3. polski bilans płatniczy stał się ujemny

  4. obroty handlowe Polski spadły o około 2/3

  5. wobec trudności płatniczych rząd popierał eksport po cenach dumpingowych.

  6. zapasy złota w Banku Polskim spadły z 621 mln zł w 1928 r do 444 mln zł w 1935 r, a zapasy walut obcych z 714 mln do 27 mln zł


Chcąc zachować dotychczasowe pokrycie pieniądza w złocie i w walutach wymienialnych rząd RP musiał wybrać między ograniczeniem odpływu należności obcych z kraju, dewaluacją złotego lub zmniejszeniem obiegu złotówkowego. Ponieważ sądzono, iż stały kurs złotego i regularne spłaty zobowiązan wobec zagranicy wzmocnią zaufanie do gospodarki polskiej i zachęcą inwestorów zagranicznych do lokat w Polsce w momencie ustania kryzysu, zdecydowano nie wprowadzać ograniczeć dewizowych ani dewaluacji złotego, lecz zmniejszyć obieg pieniądza w kraju. Ta deflacyjna polityka rządu wynikała również z konieczności oszczędniości budżetowych. W latach kryzysu bowiem gwałtownie spadły wpływy podatkowe i momopolowe, co spowodowało długotrwały deficyt budżetowy.


INTERWENCJA PAŃSTWA

Początkowo rząd biernie obserwował pogarszanie się koniunktury. Podobnie było zresztą w innych krajach. W pazdzierniku 1932 r Komitet Ekonomiczny Ministrów nakreślił pierwszy program walki z kryzysem. Zakładał on:

  1. obniżkę cen przemysłowych

  2. oddłużenie rolnictwa

  3. organizację pomocy dla bezrobotnych i robót publicznych

wW marcu 1933 r. uchwalono ustawę kartelową stwarzającą prawo do ingerencji w porozumienia monopolistyczne. W 1933r. powstał specjalny Fundusz Pracy dla organizowania i finansowania robót publicznych. Rosły sumy wypłacanych z budzetu zasiłków dla bezrobotnych.Dzięki akcji oddłużeniowej zmniejszono nieco ciężar długów w gospodarstwach chłopskich. Przeciwdziałając wzrostowi bezrobocia rząd przejmował często udziały w upadających przedsiębiorstwach. Skala i efekty tych działań nie były wielkie, gdyż równocześnie prowadzona polityka deflacji, czyli zmniejszania obiegu pieniędzy, oznaczała ograniczenie wydatków budżetowych.






Bibliografia:

1.Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914-2004, PWN, Warszawa 2005



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wielki kryzys gospodarczy 1929-33 (12 str), Ekonomia
Zasadnicze przyczyny kryzysu gospodarczego w Polsce, Polska
wielki kryzys gospodarczy w29 MF3VX72QI3YVHLABEIQMZZUDMTSG6V7JDHSNAZA
wielki kryzys gospodarczy
ŚWIATOWY KRYZYS GOSPODARCZY
wielki kryzys gospodarczy (11 stron) QZC274WT3YLDXGKPH6A2SJOPNHX7A5A5XPVDXGA
wielki kryzys gospodarczy, Opracowane zagadnienia
kryzys gospodarka spoleczenstwo
Kryzys gospodarczy29
Kryzys gospodarczy a reputacja
Wielki kryzys gospodarczy w czasie międzywojennym
Krótkie ściągi, WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY 1929, WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY 1929-33
WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY W POLSCE W LATACH 1929 - 1935, Ekonomia, ekonomia