Kordian – elementy werteryzmu, hamletyzmu i bajronizmu
WERTERYZM
Kiedy przyjrzymy się wczesnej biografii Kordiana odnajdziemy w niej typowe dla wczesnego romantyzmu elementy: miłość która nie daje spełnienia (miłość do Laury), lecz staje się źródłem rozterek a nawet rozpaczy, trapi go charakterystyczny werterowski Weltschmerz przejawiający się w poczuciu alienacji, pesymizmie przesadnej wrażliwości i uczuciowości oraz próbie samobójczej. Akt I rozpoczyna się sceną w której Kordian leży pod drzewem i snuje rozważania o samobójstwie. Monolog Kordiana to charakterystyczna dla bohaterów romantycznych autoanaliza. Określa siebie jako “drzewo zwarzone od kiści”. Jest człowiekiem, który sam nie umie nadać sensu własnemu istnieniu. Dominującymi uczuciami są poczucie pustki, nudy i samotności. Piastun Grzegorz stara się skłonić wychowanka do działania poprzez opowiadanie budujących historii, których bohaterowie mogą stać się wzorcami dla Kordiana. Grzegorzowi udaje się rozbudzić zapał panicza, ale tylko na moment. Nawet Laura, pierwsza miłość Kordiana, nie potrafi rozproszyć nastroju melancholii i bezsensu istnienia. Po rozmowie z Laurą próbuje popełnić samobójstwo. Przykłada rewolwer do czoła (jak Werter ), po czym nagle rezygnuje z powziętej decyzji.
Następnie spotykamy Kordiana odbywającego podróż po Europie – jest to motyw wędrówki wiążący się z poszukiwaniem autentycznej wartości, która nadałaby sens jego egzystencji (nawiązanie do Fausta Goethego).
Rozdział “Kordiana” pt.“Przygotowanie” nawiązuje do “Makbeta”.
Przed podjęciem próby samobójczej wypowiada słowa “Żyć? Alboli nie żyć” które są parafrazą słów Hamleta. Również monolog Kordiana na szczycie “Mont Blanc” nawiązuje do monologu Hamleta. Kordian waha się tutaj między pragnieniem czynu (“Ludy zawołam! Obudzę!”) a znużeniem , zobojętnieniem, niechęcią (“A może lepiej się rzucić w lodowe szczeliny”).
Andrzej
Templin