EKONOMIA

PRZEDSIĘBIORSTWO JAKO PODMIOT RYNKOWY

Anna Dewalska – Opitek

Przedsiębiorstwo

• Podmiot gospodarczy prowadzący na własny rachunek działalność produkcyjną, handlową lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści (zysku);

• Jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem ekonomicznym, techniczno-produkcyjnym, organizacyjnym i prawnym.

• Odrębność ekonomiczna – przedsiębiorstwo podejmuje samodzielne decyzje gospodarcze, pokrywa wydatki przychodami z działalności oraz osiąga nadwyżkę finansową;

• Odrębność techniczno – produkcyjna – oznacza posiadanie majątku produkcyjnego, przystosowanego do prowadzenie określonej działalności gospodarczej;

• Odrębność organizacyjna – polega na istnieniu zespołu pracowników podporządkowanych kierownikowi (menedżerowi) i realizujących powierzone funkcje;

• Odrębność prawna – przedsiębiorstwo posiada zdolność prawną (może być podmiotem praw i obowiązków), zdolność do czynności prawnych (zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej poprzez dokonywanie czynności prawnych (przede wszystkim przez zawieranie umów) i osobowość prawną.

Przedsiębiorca

• Centralna postać w przedsiębiorstwie

• Sam właściciel lub zawodowy menedżer

Funkcje przedsiębiorcy:

• Inicjowanie, uruchamianie działalności gospodarczej,

• Podejmowanie kluczowych decyzji związanych z działalnością przedsiębiorstwa,

• Podejmowanie ryzyka,

• Wdrażanie innowacji.

Przedsiębiorczość:

• Wola i umiejętność znajdowania okazji do osiągania korzystnych dla przedsiębiorstwa wyników ekonomicznych oraz podejmowania ryzyka i działań zapewniających ich wykonanie

Atrybuty przedsiębiorczości:

• Motyw działania – zysk,

• Mechanizm działania – inwestowanie własnego/ pożyczonego kapitału celem osiągania zysku

• Ryzyko majątkowe – konieczność pokrycia ewentualnych strat z własnych środków

Cele działania przedsiębiorstwa:

Ekonomiczne:

• Zysk

• Określona wielkość obrotów,

• Założony wolumen sprzedaży

• Udziały w rynku

• Posiadanie płynności:

• I stopnia: gotówka i wkłady bankowe a vista,

• II stopnia: papiery wartościowe i należności towarowe

• III stopnia: zapasy towarów i innych dóbr, które mogą być z trudem lub stratą sprzedane

• Wzrost przedsiębiorstwa

Pozaekonomiczne:

• Zaspokojenie potrzeb nabywców

• Zapewnienie dochodów pracownikom

• Tworzenie miejsc pracy

• Możliwość realizowania aspiracji zawodowych przez pracowników

• Tworzenie grup społecznych, odniesienia,

• Uczestnictwo w działaniu społecznie użytecznym

Rodzaje przedsiębiorstw:

I kryterium: wielkość przedsiębiorstwa:

Przedsiębiorstwa:

Małe i średnie:

• Dominują w gospodarce rynkowej

• To głównie firmy jednozakładowe,

• Prowadzą działalność w sferze usług i rzemiośle, która ze względu na skalę działalności nie jest interesująca dla dużych firm,

• Są elastyczne w działaniu, szybko dostosowują się do zmian rynku

• Są nietrwałe,

• Mają niewielką możliwość zgromadzenia dużego kapitału

Duże:

• Są nieliczne, jednak generują około 80% dochodów w gospodarce,

• Posiadają filie i oddziały,

• Działają w tych sektorach rynku, które pozwalają osiągać korzyści skali,

• Są mało elastyczne

• Są niezwykle trwałe – przetrwają załamanie koniunktury rynkowej

• Posiadają duży kapitał i dodatkowo dużą zdolność kredytową

2. Wg kryterium form własności:

• Przedsiębiorstwa prywatne:

• Indywidualnego właściciela

• Spółki

• Przedsiębiorstwa państwowe

• Przedsiębiorstwa komunalne

• Przedsiębiorstwa spółdzielcze

Przedsiębiorstwo indywidualnego właściciela:

• To pierwotna forma przedsiębiorstwa,

• Są to najczęściej małe firmy, należą do jednego właściciela (i jego rodziny), który wnosi cały majątek firmy,

• Wszystkie aktywa należą do właściciela,

• Zysk należy do właściciela,

• W przypadku straty właściciel odpowiada całym swoim majątkiem.

Spółki:

• Przedsiębiorstwa należą do kilku właścicieli,

• Wspólnicy podejmują wspólną działalność gospodarczą i dążą do osiągnięcia wspólnego celu,

• Razem mogą zgromadzić większy kapitał, zwiększyć skalę produkcji i osiągnąć korzyści skali,

• Wspólnie ponoszą ryzyko

• Wspólnie ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki lub jest ona znacznie ograniczone).

Rodzaje spółek:

• Spółki osobowe:

• Spółka jawna

• Spółka komandytowa

• Spółka partnerska

• Spółka komandytowo - akcyjna

• Spółki kapitałowe:

• Spółka z o. o.

• Spółka akcyjna

Wg kryterium celu:

• Pro profit (nastawione na zysk, komercyjne)

• Non profit (nienastawione na zysk, niekomercyjne)

Finansowanie działalności przedsiębiorstwa:

Finansowanie wewnętrzne:

• Sprzedaż towarów i usług

• Sprzedaż składników majątku firmy

• Samofinansowanie z zysku i funduszu amortyzacyjnego

Finansowanie zewnętrzne:

• Kapitał własny:

• Kapitał pochodzący z emisji akcji

• Kapitał obcy:

• Obligacje

• Pożyczki i kredyty

• Subwencje, dotacje

• Leasing

Zatrudnienie i płace w przedsiębiorstwie:

Praca:

• jest jednym z czynników produkcji

• jej wielkość zależy od:

• Wielkości produkcji

• Posiadanej technologii

• Czasu pracy

• Ilości zmian

Płaca – cena siły roboczej

• Płaca netto

• Płaca brutto

• Płaca nominalna

• Płaca realna

• Płaca minimalna

Funkcje płac:

• Dochodowa

• Kosztowa

• Motywacyjna

• Społeczna

Rentowność przedsiębiorstwa:

Koszty: ogół wydatków pieniężnych związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa

Rodzaje kosztów:

• Koszty księgowe

• Koszty alternatywne (w tym koszt nieujawniony)

• Społeczne koszty wytwarzania (zewnętrzne koszty działalności gospodarczej)

• Koszty osobowe

• Koszty materiałowe

• Amortyzacja majątku trwałego

• Koszty bezpośrednie

• Koszty pośrednie

• Koszty stałe (całkowite, przeciętne)

• Koszty zmienne (całkowite, przeciętne)

Utargi (przychody):

• Wpływy przedsiębiorstwa z tytułu prowadzonej działalności

• Utargi całkowite

• Utargi przeciętne

• Utargi marginalne

Utarg całkowity – koszt całkowity = (+) zysk

(-) strata

• Utarg całkowity – koszty całkowite = ZYSK

• Utarg całkowity i koszty całkowite = STRATA